Βικιπαίδεια

Γκαρσέντα του Φορκαλκιέ

Η Γκαρσέντα Β΄, οξιταν.: Garsenda, γαλλ.: Garsende (π. 1180 - π. 1242) από τον Οίκο του Σαμπράν ήταν κόμισσα του Φορκαλκιέ suo jure (από το 1209) και με τον γάμο της έγινε κόμισσα της Προβηγκίας. Έφερε το Φορκαλκιέ στον Οίκο της Βαρκελώνης και το ένωσε με την Προβηγκία. Ήταν επίσης μία προστάτης της Οσιτανικής λογοτεχνίας, ειδικά των τροβαδούρων. Η ίδια έγραψε κάποια λυρικά ποιήματα και αναφέρεται μεταξύ των γυναικών-τροβαδούρων ως η Garsenda de Pro[v]ensa. Ήταν, με τα λόγια των πιο πρόσφατων εκδοτών της, "μία από τις πιο ισχυρές γυναίκες στην ιστορία της γλώσσας Οξιτάν". [5]

Γαρσέντα του Σαμπράν
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1170[1] ή 1180 (πιθανώς)[2]
Θάνατος1242 (περίπου) ή 1257 (περίπου)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΑρχαία Οξιτανικά[2]
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταγυναίκα τροβαδούρος[2]
συνθέτρια
ποιήτρια
συγγραφέας
Οικογένεια
ΣύζυγοςΑλφόνσος Β΄ της Προβηγκίας (από 1193)[3][4]
ΤέκναΡαϋμόνδος Βερεγγάριος Δ΄ της Προβηγκίας
Γκερσέντα της Προβηγκίας
ΓονείςΡαινόν Α΄ ντε Σαμπράν[3] και Γκερσέντα του Φορκαλκιέ[3]
ΑδέλφιαΒεατρίκη του Σαμπράν[3]
ΟικογένειαΟίκος του Σαμπράν
Αξιώματα και βραβεύσεις
ΑξίωμαΑντιβασιλέας
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Νεανική ζωή και γάμος Επεξεργασία

Ήταν κόρη του Ραϊνού (ή Ρενιέ) κυρίου του Καιλάρ & Ανσουίς και της Γκαρσέντας Α΄, κόρης του Γουλιέλμου Δ΄ κόμη του Φορκαλκιέ. Έλαβε το όνομα της μητέρας της, η οποία ήταν κληρονόμος του Γουλιέλμου Δ΄, αλλά αυτή απεβίωσε πριν από εκείνον. Η Γκαρσέντα Β΄ κληρονόμησε λοιπόν το Φορκαλκιέ από τον πάππο της. Ήταν μόλις δεκατριών ετών, όταν το 1193 ο πάππος της Γουλιέλμος Δ΄ και ο Αλφόνσος Β΄ υπέγραψαν τη Συνθήκη του Αιξ, σύμφωνα με την οποία η Γκαρσέντα θα κληρονομούσε την κομητεία τού Γουλιέλμου Δ΄ και θα παντρευόταν τον Αλφόνσο Β΄, ο οποίος επρόκειτο να γίνει κόμης της Προβηγκίας. Ο γάμος πραγματοποιήθηκε στο Αιξ-αν-Προβάνς τον Ιούλιο του 1193. Απέκτησαν τουλάχιστον δύο παιδιά, τον Ραϋμόνδο-Βερεγκάριο Δ΄ και την Γκαρσέντα Γ΄, η οποία παντρεύτηκε τον Γουλιέλμο Β΄ κύριο της Μονκάδα, και απέκτησαν δύο παιδιά, ένα από τα οποία είναι ο Γκαστόν Ζ΄ υποκόμης του Μπεάρν. [6] [7] [8]

Επίτροπος του γιου της Επεξεργασία

Το 1209 απεβίωσαν ο Γουλιέλμος Δ΄ και ο Aλφόνσος Β΄ και η Γκαρσέντα Β΄ έγινε η επίτροπος του γιου και κληρονόμου της, του Ραϋμόνδου-Βερεγγάριου Δ΄. Αρχικά ο κουνιάδος της Πέτρος Β΄ της Αραγωνίας είχε αναθέσει τη διακυβέρνηση της Προβηγκίας στον αδελφό του Σάντσο, αλλά όταν ο Πέτρος απεβίωσε το 1213, ο Σάντσο έγινε αντιβασιλιάς της Αραγωνίας και παρέδωσε τη διακυβέρνηση της Προβηγκίας και του Φορκαλκιέ στον γιο του Νούνιο Σάντσεθ. Τότε άρχισε διαφωνία μεταξύ των Καταλανών και των υποστηρικτών της κόμισσας, οι οποίοι κατηγόρησαν τον Νούνιο ότι προσπαθούσε να αντικαταστήσει τον ανιψιό του στην κομητεία. Οι Προβηγκιανοί ευγενείς αρχικά είχαν εκμεταλλευτεί την κατάσταση για τους δικούς τους φιλόδοξους σκοπούς, αλλά τελικά υποστήριξαν τη Γκαρσέντα και απομάκρυναν τον Νούνιο, ο οποίος επέστρεψε στην Καταλονία. Η διακυβέρνηση μεταβιβάστηκε στη Γκαρσέντα και συστήθηκε ένα συμβούλιο διακυβέρνησης, αποτελούμενο από τους εντόπιους ευγενείς.

 
Ο θυρεός του Οίκου του Σαμπράν, όπως χρησιμοποιήθηκε από τους Γουλιέλμο και Ροσταίνγκ, κληρονομικούς επιθεωρητές (constables) της κομητείας της Τουλούζης (τέλη του 12ου αι.) [9] [10].

Μάλλον κατά τη διάρκεια της θητείας της ως επιτρόπου (1209/13-1217/20), η Γκαρσέντα έγινε το επίκεντρο ενός λογοτεχνικού κύκλου ποιητών, αν και ο vida (βίος) του Ελιάς ντε Μπαρζόλ ονομάζει ως προστάτη του τον Αλφόνσο. Υπάρχει ένα tenso (ποίημα σε μορφή διαλόγου) ανάμεσα σε μία bona dompna (καλή κυρία) -που αναγνωρίζεται σε ένα chansonnier (ποίημα) ως la contessa de Pro[v]essa [11]- και έναν ανώνυμο τροβαδούρο. Οι δύο coblas (στροφές) της συνομιλίας τους βρίσκονται σε διαφορετική σειρά στα δύο chansonniers, που ονομάζονται F και T. Δεν μπορεί λοιπόν να γίνει γνωστό ποιος μίλησε πρώτα, αλλά η στροφή της γυναίκας ξεκινά Vos q'em semblatz dels corals amados (εσείς που μοιάζετε με τραγούδια αγαπητά). Στο ποίημα η κόμισσα δηλώνει την αγάπη της για τον συνομιλητή της, ο οποίος στη συνέχεια ανταποκρίνεται με ευγένεια, αλλά προσεκτικά. Σύμφωνα με κάποιες ερμηνείες ο τροβαδούρος είναι ο Γκουί ντε Καβαγιόν, του οποίου ο βίος επαναλαμβάνει τη φήμη (πιθανώς αβάσιμη) ότι ήταν εραστής της κόμισσας. Ωστόσο ο Γκουί βρισκόταν στην Αυλή της Προβηγκίας μεταξύ 1200 και 1209, πράγμα που μεταθέτει λίγο πιο πριν την ημερομηνία της συνομιλίας. Ο Ελιάς ντε Μπαρζόλ προφανώς "την είχε ερωτευτεί" ως χήρα και έγραφε τραγούδια γι' αυτήν "για το υπόλοιπο της ζωής του", έως ότου μπήκε σε μοναστήρι. Επίσης ο Ραιμόν Βιντάλ επαίνεσε τη διάσημη προστασία της σε τροβαδούρους.

Απόσυρση και μετέπειτα ζωή Επεξεργασία

 
Ο τάφος της Γκαρσέντα κόμισσας του Φορκαλκιέ, Αβαείο του La Celle.

Το 1220 ο Γουλιέλμος Β΄ ντε Σαμπράν (ανιψιός του Γουλιέλμου Δ΄), που είχε διεκδικήσει το Φορκαλκιέ και είχε εξεγερθεί στην περιοχή του Σιστερόν, εξουδετερώθηκε εν μέρει μέσω της διαμεσολάβησης τού Μπερμόντ λε Κορνύ, αρχιεπισκόπου του Αιξ. Μέχρι το 1217 ή το 1220, η Γκαρσέντα παραχώρησε τελικά το Φορκαλκιέ στον γιο της και παρέδωσε τα ηνία της διακυβέρνησης.

Η Γκαρσέντα αποσύρθηκε στο μοναστήρι της Λα Σελλ γύρω στο 1225. Το 1242 πήγε να επισκεφθεί τη νεογέννητη εγγονή της, τη Βεατρίκη της Αγγλίας, και τους γονείς εκείνης στο Μπορντό. Επειδή ο πατέρας της νηπίου Βεατρίκης, ο Ερρίκος Γ΄ της Αγγλίας, είχε εμπλακεί σε πόλεμο με τη Γαλλία εκείνη την εποχή, η Γκερσέντα πρόσφερε 60 ιππότες στην υπηρεσία του. [12] Η Γκαρσέντα μπορεί να ήταν ζωντανή ακόμη ως το 1257, όταν κάποια γυναίκα με αυτό το όνομα έκανε μία δωρεά σε μία εκκλησία του Σαιν Ζαν, με την προϋπόθεση ότι θα διατηρούσαν τρεις ιερείς, που να προσεύχονται για την ψυχή της και γι'αυτή του συζύγου της.

Ποίηση Επεξεργασία

Vos que.m semblatz dels corals,
ja non volgra que fossetz tan doptanz;
e platz me molt quar vos που καταστρέφουν τις mamors
qu'atressi sui eu per vos malananz.
Ez avetz dan en vostre vulpillatge
quar no.us ausatz de preiar enardir,
e faitz a vos ez a mi gran dampnatge;
que ges dompna no ausa descobrir
tot so qu'il vol ανά paor de faillir.
Είστε τόσο κατάλληλος ως εραστής.
Μακάρι να μην ήσασταν τόσο διστακτικός, αλλά
χαίρομαι που η αγάπη μου σας κάνει να μετανοήσετε,
αλλιώς θα ήμουν αυτή που θα υποφέρει.
Ακόμη, μακροπρόθεσμα, είστε εσείς που θα χάσετε,
αν δεν είστε αρκετά γενναίος για να δηλώσετε την υπόθεσή σας
και θα κάνετε και στους δυο μας μεγάλη ζημιά αν αρνηθείτε.
Διότι μία κυρία δεν τολμά να αποκαλύψει την αληθινή
βούλησή της, μήπως αυτοί γύρω της δεν την πιστέψουν. [13]

Υστεροφημία Επεξεργασία

Η Γκαρσέντα έγινε πρόγονος τουλάχιστον 43 Ευρωπαίων μοναρχών, κυρίως μέσω θηλυγονίας, διά της απογόνου της Άννας των Γιαγκιελόνων βασίλισσας της Βοημίας & Ουγγαρίας, συζύγου του Φερδινάνδου Α΄ των Αψβούργων αρχιδούκα της Αυστρίας & βασιλιά της Γερμανίας. Οι εκ θηλυγονίας απόγονοί της περιλαμβάνουν μορφές όπως ο Λουδοβικος ΙΔ΄ της Γαλλίας, οι Κάρολος Β΄ και Ιάκωβος Β΄ της Αγγλίας & Σκωτίας, η Χριστίνα της Σουηδίας, η Αικατερίνη Β΄ η Μεγάλη της Ρωσίας, η Βικτώρια του Ηνωμένου Βασιλείου, ο κάιζερ Γουλιέλμος Β΄ και οι νυν μονάρχες Κάρολος ΙΣΤ΄ Γουσταύος της Σουηδίας και Φίλιππος ΣΤ΄ της Ισπανίας. [14]

Οικογένεια Επεξεργασία

Παντρεύτηκε τον Αλφόνσο Β΄ του Οίκου της Βαρκελώνης κόμη της Προβηγκίας και είχε τέκνα:

  • Ραϋμόνδος-Βερεγγάριος Δ΄ 1198-1245, κόμης της Προβηγκίας & του Φορκαλκιέ. Απέκτησε τέσσερις κόρες, που παντρεύτηκαν βασιλείς: της Γαλλίας, Αγγλίας, Γερμανίας και Σικελίας αντίστοιχα.
  • Γκαρσέντα (Γ΄) της Προβηγκίας, παντρεύτηκε τον Γουλιέλμο Β΄ κύριο της Μονκάδα και υποκόμη του Μπεάρν.

Σημειώσεις Επεξεργασία

  1. ↑ 1,0 1,1 «Dictionary of Women Worldwide» (Αγγλικά) Gale, Yorkin Publications. Ντιτρόιτ. 2006. ISBN-13 978-0-7876-7585-1.
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: «BnF catalogue général». (Γαλλικά) general catalog of BnF. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας. Παρίσι. 139423279. Ανακτήθηκε στις 1  Ιουλίου 2023.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 Charles Cawley: «Medieval Lands». (Αγγλικά) Charles Cawley, "Medieval Lands", 2006-2020. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018.
  4. ↑ p11328.htm#i113279. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  5. ↑ Bruckner, Shepard & White 1995, σελ. 163.
  6. ↑ Shideler 1983, σελ. 192.
  7. ↑ Miret i Sans 1902, σελ. 281.
  8. ↑ Cirera i Prim 1954, σελ. 102.
  9. ↑ Blancard 1860, σελ. 56, nos. 1 & 2 (plate 28).
  10. ↑ Constable 1957, σελ. 150.
  11. ↑ Προφέρεται εναλλακτικά ως comtessa ή contesa.
  12. ↑ Cox 1974, σελ. 118.
  13. ↑ Bogin 1976.
  14. ↑ Baker, Matt (25 Σεπτεμβρίου 2020). «Hidden Matrilineal Dynasty». Useful Charts. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 2 Ιανουαρίου 2021. 

Πηγές Επεξεργασία

  • Blancard, Louis (1860). Iconographie des sceaux et bulles conservés dans la partie antérieur à 1790 des archives départementales des Bouches-du-Rhone. 1. Paris: J.-B. Dumoulin.
  • Bogin, Meg (1976). The Women Troubadours. Scarborough: Paddington. ISBN 0846701138.
  • Bruckner, Matilda Tomaryn; Shepard, Laurie; White, Sarah (1995). Songs of the Women Troubadours. New York: Garland Publishing. ISBN 0815308175.
  • Cirera i Prim, Jaume (1954). "Filiación de los Montcada que asistieron a la conquista de Mallorca". Memòries de la Reial Acadèmia Mallorquina d'Estudis Genealògics, Heràldics i Històrics. 2 (1–4): 101–12.
  • Constable, Giles (1957). "The Disputed Election at Langres in 1138". Traditio. 13: 119–52.
  • Cox, Eugene L. (1974). The Eagles of Savoy. Princeton, NJ: Princeton University Press. ISBN 0691052166.
  • Miret i Sans, Joaquim (1902). "La casa de Montcada en el Vizcondado de Bearn". Boletín de la Real Academia de Buenas Letras de Barcelona. 1 (6): 280–303.
  • Shideler, John C. (1983). Medieval Catalan Noble Family: The Montcadas, 1000–1230. University of California Press. ISBN 0520045785.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκαρσέντα_του_Φορκαλκιέ&oldid=10451655"