Γκοντίν Τεπέ
Το Γκοντίν Τεπέ (περσ. چغامیش) είναι αρχαιολογικός χώρος στην Επαρχία Κερμανσάχ του δυτικού Ιράν, στην κοιλάδα της πόλεως Κανγκαβέρ. Η σημασία του αρχαίου αυτού οικισμού πιθανώς οφείλεται στον ρόλο του ως εμπορικού σταθμού στα πρώτα εμπορικά δίκτυα της αρχαίας Μεσοποταμίας. Η θέση ανακαλύφθηκε το 1961 και ανασκάφηκε από το 1965 έως το 1973 από καναδική αρχαιολογική αποστολή υπό τον T. Cuyler Young Jr., χρηματοδοτούμενη από το Βασιλικό Μουσείο του Οντάριο στο Τορόντο.[1][2][3][4][5]
Οι πρώτες ενδείξεις για κατοίκηση του Γκοντίν Τεπέ ανάγονται στην πρώιμη και μέση Χαλκολιθική περίοδο, από το 5200 π.Χ. περίπου το αργότερο.
Το Σεχ Γκαμπί
ΕπεξεργασίαΕξαιτίας της βαθιάς στρωματογραφίας του Γκοντίν Τεπέ, αποφασίσθηκε ότι άξιζε τον κόπο η μελέτη μιας συνδεόμενης θέσεως εκεί κοντά, του Σεχ Γκαμπί. Το Σεχ Γκαμπί βρίσκεται 6 χιλιόμετρα βορειοανατολικά του Γκοντίν Τεπέ, στην κοιλάδα της πόλεως Κανγκαβέρ. Τα βαθύτερα στρώματα ήταν ευκολότερα προσβάσιμα εκεί.
Αρχικώς οι ανασκαφές στο Γκοντίν επικεντρώθηκαν στα Επίπεδα II (λήξη ίσως το 500 π.Χ. περίπου) έως V (περ. 3200-3000 π.Χ.), αλλά η μετάβαση από τη Νεολιθική στη Χαλκολιθική περίοδο μελετήθηκε κυρίως στο Σεχ Γκαμπί.[6]
Τα αρχαιότερα κεραμικά ευρήματα που ανακαλύφθηκαν ανήκαν στην παράδοση της ζωγραφισμένης κεραμικής, μεταξύ τους και τέχνεργα του τύπου J ware, που συνδέεται με την αγγειοπλαστική του Πολιτισμού Χαλάφ.[7] Από την άλλη, τα έκτυπα αγγεία του Νταλμά Τεπέ (Επίπεδο XI/X του Γκοντίν Τεπέ) είναι πολύ παρόμοια στις αγγειοπλαστικές παραδόσεις από τα υψίπεδα βορείως του Γκοντίν, ιδίως από την περιοχή της Λίμνης Ούρμια.[8]
Επίπεδο VIII
ΕπεξεργασίαΤο Επίπεδο VIII στο Γκοντίν Τεπέ χρονολογείται στο 4200-4000 π.Χ., εποχή που συμπίπτει με την τερματική φάση της Περιόδου Ουμπάιντ. Σύμφωνα με τον Mitchell Rothman, τότε ήταν που δημιουργήθηκαν κάποια εμπορικά δίκτυα στην περιοχή, τα οποία αφορούσαν το εμπόριο μετάλλων και πολύτιμων ή ημιπολύτιμων λίθων:
Κατά την εποχή του Επιπέδου VIII του Γκοντίν, που αντιστοιχεί στην Ύστερη Χαλκολιθική 1 (ΥΧ 1), είναι φανερή μια πραγματική αύξηση στη διακίνηση αυτών των αγαθών στην περιοχή. Για παράδειγμα, το λάπις λάζουλι, ένας ημιπολύτιμος κυανός λίθος που όσο είναι γνωστό δεν βρίσκεται στη φύση πουθενά πιο κοντά στη θέση αυτή από όσο στο Μπανταχσάν του βορειοανατολικού Αφγανιστάν, άρχισε να εμφανίζεται σε θέσεις της ΥΧ 1 σε αξιοσημείωτες ποσότητες (Herman 1968).»[9]
Η σημασία του Γκοντίν Τεπέ μπορεί επομένως να οφείλεται στη θέση του, που εξυπηρετούσε το πρώιμο εμπόριο από πιο μακρινούς ανατολικούς τόπους, όπως το Αφγανιστάν, όσο και στην εύφορη προσχωσιγενή πεδιάδα της Μεσοποταμίας.
Επίπεδο VI/V
ΕπεξεργασίαΤο 1973 το Επίπεδο V ανασκάφηκε μέσω μιας βαθιάς τομής από την ακρόπολη του οικισμού. Η κατοίκησή του ανάγεται στο 3200-3000 π.Χ.. Στο τέλος του Επιπέδου V υπάρχει ένα καθαρό κενό στην ακολουθία του οικισμού. Διαπιστώθηκαν ίχνη φωτιάς, όπως στο δωμάτιο 22, η οροφή του οποίου είχε καεί. Οι οικίες ήταν γενικώς καλοδιατηρημένες και περιείχαν πολλά αντικείμενα, αλλά όχι από πολύτιμα μέταλλα. Οι αρχαιολογικές ενδείξεις είναι ότι οικισμός εγκαταλείφθηκε βεβιασμένα μεν, αλλά με τακτικό τρόπο. Το αμέσως προηγούμενο χρονικό διάστημα, στις τελικές φάσεις του Επιπέδου VI, τποθετείται ένα μεγάλο αρχιτεκτονικό χαρακτηριστικό, που του δόθηκε η ονομασία «Ωοειδής περίφραξη».[10]
Η κεραμική του Επιπέδου V δείχνει επιδράσεις από τον πολιτισμό Ουρούκ, με παρόμοια δείγματα από τα Σούσα, την Ουρούκ IV και τη Νιπούρ.[11] Από την άλλη, τα τυπικά ψηλά αποθηκευτικά αγγεία του Τζεμντέτ Νασρ και μεγάλα κύπελλα της Ουρούκ απουσιάζουν.[12] Η ύπαρξη εμπορικού σταθμού των Ελαμιτών έχει προταθεί για τη θέση την εποχή αυτή, που εγκαθιδρύθηκε από εμπόρους από τα Σούσα.[13]
Στο Επίπεδο V ανακαλύφθηκαν 13 απλές σφραγίδες και δύο κυλινδρικοί σφραγιδόλιθοι, προφανώς τοπικής παταγωγής, όπως προκύπτει από την ανακάλυψη ενός αχάρακτου κυλίνδρου. Οι παραστάσεις που φέρουν είναι παρόμοιες με εκείνες από την Ουρούκ, τα Σούσα και άλλες αρχαίες πόλεις στη σημερινή Επαρχία Χουζιστάν. Η πρώτη ύλη για αυτά τα τέχνεργα ήταν ο στεατίτης, γνωστός και ως σαπωνόλιθος, ένα πολύ μαλακό πέτρωμα.
Στο Επίπεδο V ανακαλύφθηκαν 38 πήλινες πινακίδες του τύπου των «αριθμητικών πινακίδων» ή των «σφραγισμένων πινακίδων» της περιόδου Ουρούκ V (περ. 3500-3350 π.Χ.), από τις οποίες οι 27 είχαν διατηρηθεί σε ένα τεμάχιο πηλού. Περιείχαν κυρίως λογιστικές καταγραφές, όπως εκείνες που ανακαλύφθηκαν σε σύγχρονές του Γκοντίν θέσεις στο δυτικό Ιράν, τη Συρία και τη Μεσοποταμία.[14]
Πρώιμη οινοποιία
ΕπεξεργασίαΚάποια ίχνη από κρασί και μπίρα ανευρέθηκαν σε κεραμικά σκεύη που χρονολογήθηκαν περίπου στο 3100-2900 π.Χ.[15] και μαζί με τα ευρήματα στο Χατζί Φιρούζ Τεπέ, παρέχουν αποδεικτικά στοιχεία για την πανάρχαια παραγωγή αυτών των ποτών στα Όρη του Ζάγρου.[16] Μερικά θραύσματα αγγείων του Πολιτισμού Κούρα-Αράξη φαίνεται επίσης να σχετίζονται με την παραγωγή οίνου.[17]
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Hilary Gopnik και Mitchell S. Rothman: «On the High Road: The History of Godin Tepe», Iran, Mazda Publ., 2011, ISBN 978-1568591650
- ↑ [1] H.Gopnik Godin Tepe TSpace Web Archive
- ↑ T. Cuyler Young Jr.: Excavations at Godin Tepe. First Progress Report, Royal Ontario Museum Occasional Paper 17, 1969
- ↑ T. Cuyler Young Jr και Louis D. Levine: Excavations at Godin Tepe. Second Progress Report, Royal Ontario Museum Occasional Paper 26, 1974, ISBN 0-88854-019-1
- ↑ [2] Αρχειοθετήθηκε 2010-07-21 στο Wayback Machine. Harvey Weiss και T. Cuyler Young Jr.:«Merchants of Susa: Godin V and plateau-lowland relations in the late Fourth Millennium BC», Iran, τόμ. 13, σσ. 1-17, 1975
- ↑ Rothman, Mitchell S.· Badler, Virginia (2011). On the High Road: The History of Godin Tepe, Iran (Chapter 2) (PDF). Mazda Publishers. σελ. 2. ISBN 978-1568591650.
Because Godin was such a deep site and it was clear it was difficult to reach these early levels in 1971 and 1973 the Godin Project conducted excavations at Seh Gabi, a Neolithic to Chalcolithic site some six kilometers northeast of Godin in the Kangavar valley.
- ↑ Mitchell S. Rothman και Virginia Badler: On the High Road: The History of Godin Tepe, Iran, Κεφάλαιο 4: «Contact and Development in Godin Period VI», Mazda Publishers, 2011, ISBN 1568591659
- ↑ Henrickson, Elizabeth: «Ceramic Evidence for Cultural Interaction between the ‘Ubaid Tradition and the Central Zagros Highlands, Western Iran» στο Upon This Foundation: the ‘Ubaid Reconsidered, επιμ. E. Henrickson και I. Thuesen, Museum Tusculanum Press, Κοπεγχάγη 1989, σσ. 368-403
- ↑ Mitchell S. Rothman and Virginia Badler, On the High Road: The History of Godin Tepe, Iran, Κεφάλαιο 4: «Contact and Development in Godin Period VI», Mazda Publishers, 2011, ISBN 1568591659
- ↑ Desset, F.: «AN ARCHITECTURAL PATTERN IN LATE FOURTH-MILLENNIUM BC WESTERN IRAN: A NEW LINK BETWEEN SUSA, TAL-I MALYAN, AND GODIN TEPE», Iran, τόμ. 52, 2014, pp. 1–18
- ↑ Hilary Gopnik: «A view from the east: The Godin VI Oval and the Uruk Sphere», Journal of Archaeological Science: Reports, τόμ. 7, σσ. 835-848, Ιούνιος 2016
- ↑ V. R. Badler, A Chronology of Uruk Artifacts from Godin Tepe in Central Western Iran and Implications for the Interrelationships between the Local and Foreign Cultures." In Artefacts of Complexity: Tracking the Uruk in the Near East, edited by J.N. Postgate, σσ. 79-109. Iraq Archaeological Reports 5, British School of Archaeology in Iraq, 2002
- ↑ Philip D. Curtin: Cross-Cultural Trade in World History: Studies in Comparative World History, Cambridge University Press, 1984, ISBN 0521269318, σελ. 65
- ↑ [3]Hallo, William W.: Godin Tepe: The Inscriptions, Yale University, 2011
- ↑ Gately, Iain (2009). Drink: A Cultural History of Alcohol
. Νέα Υόρκη: Gotham Books. σελ. 3. ISBN 978-1-592-40464-3.
- ↑ R. Phillips: A Short History of Wine, σσ. 2-3, Harper Collins, 2000
- ↑ Rothman, Mitchell S. (2015). «Early Bronze Age migrants and ethnicity in the Middle Eastern mountain zone». Proceedings of the National Academy of Sciences 112 (30): 9190-9195. doi:. PMID 26080417. Bibcode: 2015PNAS..112.9190R.
