Μόρφου

δήμος της επαρχίας Λευκωσίας, Κυπριακή Δημοκρατία
(Ανακατεύθυνση από Δήμος Μόρφου)

Συντεταγμένες: 35°11′51.99853″N 32°59′33.89471″E / 35.1977773694°N 32.9927485306°E / 35.1977773694; 32.9927485306

Η Μόρφου (τουρκικά: Γκιουζέλγιουρτ, Güzelyurt, αλλά και Omorfo‎‎) είναι πόλη στην επαρχία Λευκωσίας στην Κύπρο. Αποτελεί έναν από τους δώδεκα δήμους της επαρχίας Λευκωσίας.[1] Μετά την τουρκική εισβολή του 1974, η διοικητική έκταση του Δήμου Μόρφου δεν ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία. Τα εδάφη αυτά ανήκουν εκ του νόμου (de jure) στην Κυπριακή Δημοκρατία, ενώ εκ των πραγμάτων (de facto) ανήκουν στην, μη αναγνωρισμένη διεθνώς, Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου. Η Μόρφου ιδρύθηκε από Σπαρτιάτες οι οποίοι έφεραν τη λατρεία της Αφροδίτης, η οποία ήδη υπήρχε στη Μεγαλόνησο.

Μόρφου
(τουρκ.: Omorfo, Güzelyurt)
Εικόνα
Άποψη της κατεχόμενης πόλης
Η τοποθεσία της Μόρφου στην Επαρχία Λευκωσίας.
Τοποθεσία στον χάρτη
Τοποθεσία στον χάρτη
Μόρφου/Γκιουζέλγιουρτ
Χώρα(de jure)
Κυπριακή Δημοκρατία
ΕπαρχίαΛευκωσίας
Χώρα(de facto)
Τ.Δ.Β.Κ.
ΕπαρχίαΓκιουζέλγιουρτ
Πληθυσμός18.946  (2011)

Τοποθεσία

Επεξεργασία

Στα ανατολικά συνορεύει με το Καλό Χωριό Καπούτη, την Κυρά και το Αργάκι, στα νότια με την Κάτω Ζώδεια, στα νοτιοδυτικά με τον Νικήτα, στα δυτικά με το Συριανοχώρι και στα βόρεια με την Αγία Ειρήνη. Το βορειοδυτικό τμήμα της διοικητικής της έκτασης είναι παραθαλάσσιο.

Ονομασία

Επεξεργασία

Υπάρχουν δύο εκδοχές για την προέλευση της ονομασίας Μόρφου:[2]

  • στην αρχαιότητα η θεά Αφροδίτη λατρευόταν ως Μορφώ. Από την ονομασία αυτή προήλθε το Θεομόρφου, το οποίο κατέληξε ως Μόρφου. Με βάση αυτή την εκδοχή, η Μόρφου συνδέεται με τη Λακωνία, καθώς στην περιοχή αυτή λάτρευαν τη θεά Αφροδίτη ως Μορφώ. Οι Λάκωνες (Σπαρτιάτες) είχαν κατοικήσει την περιοχή της Μόρφου.
  • ο πρώτος κάτοικος της Μόρφου είχε το όνομα Θεόμορφος. Την περίοδο της Φραγκοκρατίας, επειδή η γαλλική γλώσσα δεν έχει το φώνημα θ, οι Φράγκοι πρόφεραν το θ ως t. Έτσι πρόφεραν την περιοχή ως Theomorpho ή Teomorpho. Την αρχική συλλαβή the ή te τη θεώρησαν ως το μόριο de, που δηλώνει ευγενή καταγωγή. Μάλιστα, την εποχή εκείνη υπήρχε τίτλος ευγενείας με την ονομασία κόμης de morfou.

Τη Μόρφου ίδρυσαν Σπαρτιάτες οι οποίοι έφεραν τη λατρεία της Αφροδίτης, η οποία ήδη υπήρχε στο νησί.

Την εποχή του Βυζαντίου στη Μόρφου εγκαταστάθηκαν Ακρίτες, οι οποίες προστάτευαν την Κύπρο από τις αραβικές επιδρομές. Οι Ακρίτες δημιούργησαν στο στρατόπεδο τους ναό προς τιμή του Αγίου Μάμα, τον οποίο θεωρούσαν ως προστάτη τους.[2]

Την περίοδο της Φραγκοκρατίας, η Μόρφου παραχωρήθηκε από τον βασιλιά της Κύπρου στον Λαουράν ντε Πλεσσίλ. Την εποχή της Τουρκοκρατίας η Μόρφου αποτελούσε πρωτεύουσα του κατηλικίου (διαμέρισμα) Μόρφου, το οποίο υπαγόταν διοικητικά στην επαρχία Κερύνειας.[2]

Το 1878 ξεκίνησε η Αγγλοκρατία στην Κύπρο. Το 1882 θεσπίστηκε νόμος, σύμφωνα με τον οποίο ο αρμοστής είχε την εξουσία να ιδρύει ή να καταργεί δήμους μετά από αίτηση των κατοίκων μιας περιοχής. Οι κάτοικοι της Μόρφου έκαναν αίτηση το 1883 και η κοινότητά τους ανακηρύχθηκε σε δήμο στις 5 Δεκεμβρίου 1883.[3][2]

Μετά την εισβολή και κατοχή

Επεξεργασία

Κατά την τουρκική εισβολή του 1974, στις 16 Αυγούστου 1974, η Μόρφου καταλήφθηκε από τον τουρκικό στρατό. Από τότε ο Δήμος Μόρφου στεγάζεται σε οίκημα στη Λευκωσία.

Μετά την ανακήρυξη της «Τουρκικής Δημοκρατίας Βορείου Κύπρου», στο έδαφος του Δήμου Μόρφου δημιουργήθηκε ο «Δήμος Γκιουζέλγιουρτ» ο οποίος ανήκει στην ομώνυμη επαρχία του μη αναγνωρισμένου κράτους.

Πληθυσμός

Επεξεργασία

Ο πληθυσμός της Μόρφου, έως το 1974, αποτελούταν από Ελληνοκύπριους. Οι Τουρκοκύπριοι ήταν ελάχιστοι έως το 1960, ενώ δεν υπήρχε κανένας μετά το 1973.[4] Κατά την τουρκική εισβολή οι κάτοικοί της διέφυγαν στο νότιο τμήμα της Κύπρου. Στη Μόρφου εγκαταστάθηκαν Τουρκοκύπριοι πρόσφυγες από το νότιο τμήμα της Κύπρου, κυρίως από την Πάφο, τη Λεμεσό, την Επισκοπή, τα Κάτω Πολεμίδια, τα Πάνω Πολεμίδια, την Πόλη Χρυσοχούς, την Ακουρσό, την Πιτάρκου, την Αξύλου, τον Άγιο Ιωάννη Πάφου, τη Μελάνδρα, τη Λαπηθιού, το Κίδασι, τη Λέμπα, τη Βρέτσια, τον Άγιο Νικόλαο, την Ανδρολύκου, την Πελαθούσα, το Προδρόμι, τον Άγιο Γεώργιο, την Τίμη, τη Σουσκιού, τον Μάρωνα, τη Γιαλιά, τα Μαντριά και τη Γαλαταριά.[4]

Ο πίνακας που ακολουθεί παρουσιάζει τον πληθυσμό του χωριού σύμφωνα με τις απογραφές πληθυσμού που πραγματοποιήθηκαν στην Κύπρο έως το 1973. Μετά την τουρκική εισβολή του 1974 δεν πραγματοποιήθηκε απογραφή στο χωριό από την Κυπριακή Δημοκρατία, αφού το έδαφος του δεν ελέγχεται από αυτήν.

Ιστορικό απογραφών [5]
Απογραφή Πληθυσμός Άνδρες Γυναίκες
18812.267[6]—  1,1301,137
18912.548[7]12.4%1,3711,177
19012.762[8]8.4%1,4631,299
19113.228[9]16.9%1,6721,556
19214.250[10]31.7%2,2691,981
19314.335[11]2.0%2,1662,169
19465.460[12]26.0%
19606.642[13]21.6%3,2723,370
19737.465[14]12.4%3,6633,802

(Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα δεδομένα).

 
Το έμβλημα του δήμου

Δήμος Μόρφου

Επεξεργασία

Διατελέσαντες δήμαρχοι

Επεξεργασία

Δήμαρχοι Δήμου Μόρφου διετέλεσαν κατά σειρά οι:[15][2]

Διοικητική διαίρεση

Επεξεργασία

Ο Δήμος Μόρφου, για διοικητικούς σκοπούς, χωρίζεται σε 4 συνοικίες:[16]

Αδελφοποιήσεις

Επεξεργασία

Ο Δήμος Μόρφου είναι αδελφοποιημένος με:[17]

Οργανωμένα σύνολα-σωματεία

Επεξεργασία

Παρόλο που η Μόρφου δεν ελέγχεται από την Κυπριακή Δημοκρατία, στην ελεύθερη Κύπρο συνεχίζουν να δραστηριοποιούνται σωματεία που είχαν ως έδρα τη Μόρφου. Τα σωματεία αυτά είναι ο Διγενής Ακρίτας Μόρφου και η Αθλητική Ένωση Μόρφου (ΑΕΜ).[19]

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Επαρχία Λευκωσίας – Ένωση Δήμων Κύπρου». ucm.org.cy. Ένωση Δήμων Κύπρου. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Σεπτεμβρίου 2018. 
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 «Ιστορία». www.morphou.org.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2018. 
  3. «Πότε ιδρύθηκε ο Δήμος Μόρφου». 2017-03-16. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-09-07. https://web.archive.org/web/20180907001320/https://www.newsbomb.com.cy/kypros/story/682525/pote-idrythike-o-dimos-morfoy-tosoi-antres-moysoylmanoi-katoikoysan-tote-stin-perioxi-eggrafa. Ανακτήθηκε στις 2018-09-07. 
  4. 4,0 4,1 «Morphou». www.prio-cyprus-displacement.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2018. 
  5. Πληροφορίες για τον πληθυσμό και το διάγραμμα από τα Wikidata.
  6. 6,0 6,1 «Census of Cyprus, 1881». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1881. 4  Απριλίου 1881. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Αυγούστου 2018. σελ. 7.
  7. «Census of Cyprus, 1891». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1891. 6  Απριλίου 1891. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 4  Αυγούστου 2018. σελ. 8.
  8. «Census of Cyprus, 1901». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1901. 31  Μαρτίου 1901. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 7.
  9. «Census of Cyprus, 1911». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1911. 2  Απριλίου 1911. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 7.
  10. «Census of Cyprus, 1921». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1921. 24  Απριλίου 1921. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 5  Αυγούστου 2018. σελ. 7.
  11. «Census of Cyprus, 1931». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1931. 27  Απριλίου 1931. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 5.
  12. «Census of Population and Agriculture 1946». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1946. 10  Νοεμβρίου 1946. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 4.
  13. «Census of Population and Agriculture 1960». (Αγγλικά) Απογραφή Πληθυσμού 1960. 11  Δεκεμβρίου 1960. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2  Ιανουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 6  Αυγούστου 2018. σελ. 4.
  14. «Cyprus census 1973» (Αγγλικά) Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
  15. «Διατελέσαντες Δήμαρχοι κατά το έτος 1986 μέχρι σήμερα – Ένωση Δήμων Κύπρου». ucm.org.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Ιουλίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Ιουλίου 2018. 
  16. «ΣΤΑΤΙΣΤΙΚΟΙ ΚΩΔΙΚΟΙ ΔΗΜΩΝ/ΚΟΙΝΟΤΗΤΩΝ ΚΑΙ ΕΝΟΡΙΩΝ ΤΗΣ ΚΥΠΡΟΥ, 2015». Στατιστική Υπηρεσία της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Αυγούστου 2018. Ανακτήθηκε στις 4 Αυγούστου 2018. 
  17. «ΑΔΕΛΦΟΠΟΙΗΣΕΙΣ». www.morphou.org.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2018. 
  18. «Town Twinning | Zurrieq Local Council». zurrieqlocalcouncil.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2018. 
  19. «Οργανωμένα Σύνολα Μόρφου». www.morphou.org.cy. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 1 Δεκεμβρίου 2018. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία