Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ

Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ ήταν οι κάθε φορά συναντήσεις της Αυτοκρατορικής Συνέλευσης (Dieta) της Αγίας Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, που πραγματοποιούντο στη γερμανική πόλη Άουγκσμπουργκ. Τόσο επειδή ήταν μία Αυτοκρατορική πόλη, όσο και ως η κατοικία των πριγκίπων-επισκόπων του Άουγκσμπουργκ, η πόλη είχε φιλοξενήσει τις Τάξεις σε πολλές τέτοιες συνεδρίες από τον 10ο αι. Το 1282 η τότε Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ ανέθεσε τον έλεγχο της Αυστρίας στον Οίκο των Αψβούργων. Τον 16ο αι. 12 από 35 αυτοκρατορικές δίαιτες πραγματοποιήθηκαν στο Άουγκσμπουργκ, αποτέλεσμα της στενής οικονομικής σχέσης μεταξύ των τραπεζικών οικογενειών που έδρευαν στο Άουγκσμπουργκ (όπως οι Φούγκερ) και των αυτοκρατόρων των Αψβούργων, ιδιαίτερα του Μαξιμιλιανού Α΄ και του εγγονού του Καρόλου Ε΄. Ωστόσο, είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτες οι συναντήσεις των ετών 1518, 1530, 1547/48 και 1555, κατά τη διάρκεια της Μεταρρύθμισης και του θρησκευτικού πολέμου, που ακολούθησε μεταξύ του Καθολικού αυτοκράτορα και της Προτεσταντικής Σμαλκαλδικής Ένωσης. Με την Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ, η αρχή όποιου η περιοχή, αυτού και η θρησκεία (cuius regio, eius religio) επέτρεπε σε κάθε πρίγκιπα να αποφασίσει τη θρησκεία των υπηκόων του και οι κάτοικοι που δεν μπορούσαν να συμμορφωθούν, μπορούσαν να φύγουν.

Ο Σάξονας καγκελάριος Κρίστιαν Μπάυερ κηρύσσει την ομολογία του Άουγκσμπουργκ παρουσία του αυτοκράτορα Καρόλου Ε΄, το 1530.

Η Δίαιτα του 1518

Μια αυτοκρατορική Δίαιτα έλαβε χώρα στο Άουγκσμπουργκ από τον Ιούλιο έως τον Οκτώβριο του 1518, κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Μαξιμιλιανού Α΄, ο οποίος απείωσε λίγους μήνες αργότερα. Προσπάθησε, μεταξύ άλλων, να διορίσει τον εγγονό του Κάρολο Ε΄ ως βασιλιά των Ρωμαίων (ie διάδοχο), προκειμένου να εγγυηθεί την άνοδό του στο θρόνο, αλλά δεν τα κατάφερε (ο μοναδικός γιος του Φίλιππος είχε αποβιώσει το 1506).

Ο Φρειδερίκος Γ΄ εκλέκτορας της Σαξονίας έπεισε τον πάπα Λέοντα Ι΄ να εξετάσει τον Λούθηρο στο Άουγκσμπουργκ, αντί να τον καλέσουν στη Ρώμη, όπου γινόταν η Αυτοκρατορική Δίαιτα. Μεταξύ 12 και 14 Οκτωβρίου 1518 ο Λούθηρος υπερασπίστηκε τον εαυτό του υπό ανάκριση από τον παπικό λεγάτο καρδινάλιο Καγιετάν. Το δικαίωμα του πάπα να εκδίδει συγχωροχάρτια βρέθηκε στο επίκεντρο της διαμάχης μεταξύ των δύο ανδρών. Οι ακροάσεις μετατράπηκαν σε φωνές. Περισσότερο από τη συγγραφή των διατριβών του, η αντιπαράθεση του Λούθηρου με την Εκκλησία τον έθεσε ως εχθρό του πάπα: «Η Αγιότητά Του καταχράται την Αγ. Γραφή», απάντησε ο Λούθηρος. «Αρνούμαι, ότι είναι επάνω από τη Αγ. Γραφή»». Οι αρχικές οδηγίες του Κατγιετάν ήταν να συλλάβει τον Λούθηρο, αν δεν αποκήρυσσε τις θέσεις του, αλλά ο λεγάτος δεν το έκανε. Με τη βοήθεια του καρμηλίτη μοναχού Κρίστοφ Λάνγκενμαντελ, ο Λούθηρος διέφυγε έξω από την πόλη τη νύχτα, εν αγνοία του Καγιετάν.

Διαδικασία

Ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄ δεν μπορούσε να πιέσει τον εαυτό του να συζητήσει ανοιχτά τα ζητήματα θρησκευτικών διαφωνιών και αιτίων διχασμού σε ολόκληρη την Ευρώπη, έτσι συχνά έμενε μακριά από τις συνεδρίες της Δίαιτας. Αντίθετα, έστειλε τον μικρότερο αδελφό του Φερδινάνδο Α΄ να έχει εξουσία στις συζητήσεις.

Η Δίαιτα οργανώθηκε σε τρείς ξεχωριστούς συλλόγους (collegia): πρίγκιπες-εκλέκτορες, εκκλησιαστικούς και κοσμικούς ηγεμόνες και αυτοκρατορικές πόλεις. Ωστόσο, σε αντίθεση με άλλες Δίαιτες, αυτή δεν διέθετε σταθερούς κανόνες ή μεθόδους συμπεριφοράς. Ένας κανονισμός για τη Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ άρχισε να εμφανίζεται στη δεκαετία του 1530 και οι συνεδρίες έπρεπε να διεξάγονται σύμφωνα με αυτές τις οδηγίες. Είτε ο αυτοκράτορας, είτε οι τάξεις οργάνωναν τις καθημερινές εργασίες της δίαιτας και το ζήτημα λειτουργούσε ως η θεματολογία της δίαιτας, αλλά μπορούσε εύκολα να αλλάξει.

Η οργάνωση της Δίαιτας διεξήχθη σε τρία επίπεδα: τις επιτροπές, τους συλλόγους και την ολομέλεια. Οι συνεδριάσεις της ολομέλειας ή των συλλόγων δημιουργούσαν τις επιτροπές. Αυτό το επίπεδο στελεχωνόταν από μέλη ή/και ειδικούς της Δίαιτας. Οι επιτροπές ετοίμαζαν το υλικό, που θα συζητείτο από τους συλλόγους και, μόλις λάμβαναν μέτρα, το θέμα εισερχόταν στο στάδιο της συνόδου της ολομέλειας, ωστόσο αυτό ήταν μόνο τελετουργικό κατά τη διάρκεια της Δίαιτας του Άουγκσμπουργκ.

Το θέμα συνέχιζε να συζητείται ανεξάρτητα ,και στη συνέχεια συλλογικά, από το Σώμα των Εκλεκτόρων και τον Σύλλογο των Ηγεμόνων. Μόλις ήταν σε θέση να λάβουν απόφαση, ο Σύλλογος των Πόλεων θα ενημερωνόταν. Εάν συμφωνούσαν επίσης με την απόφαση, αυτή θα γινόταν οριστική απόφαση, που θα περνούσε στον αυτοκράτορα. Εάν ο αυτοκράτορας ενέκρινε αυτή τη σύσταση, θα μπορούσε να την υιοθετήσει, αλλά εάν υπήρχαν προβλήματα ή ανησυχίες, θα την έστελνε πίσω και η διαδικασία θα ξεκινούσε ξανά.

Η δίαιτα του 1530 και η ομολογία του Άουγκσμπουργκ

Παρουσιάζονται η Αναίρεση του Άουγκσμπουργκ (Confutatio Augustana) και η Ομολογία του Άουγκσμπουργκ (Confessio Augustana). Αυτή η εικόνα είναι κάπως ανιστορική, επειδή ένα γραπτό αντίγραφο της Αναίρεσης δεν παρασχέθηκε ποτέ από τους Καθολικούς. Μάλλον έπρεπε να είχαν φέρει μαζί τους στενογράφους, για την περίπτωση που οι Καθολικοί δεν τους έδιναν αντίγραφο.

Η Αυτοκρατορική Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ του 1530 ζητήθηκε από τον αυτοκράτορα Κάρολο Ε΄, για να αποφασίσει για τρία θέματα: πρώτον, την υπεράσπιση της αυτοκρατορίας έναντι της οθωμανικής απειλής. Δεύτερον, ζητήματα που σχετίζονται με την πολιτική, το νόμισμα και τη δημόσια ευημερία. και, τρίτον, διαφωνίες για τον Χριστιανισμό, σε μια προσπάθεια να επιτευχθεί κάποιος συμβιβασμός και μια ευκαιρία να αντιμετωπίσει τη γερμανική κατάσταση. Η Δίαιτα εγκαινιάστηκε από τον αυτοκράτορα στις 20 Ιουνίου. Παρήγαγε πολυάριθμα αποτελέσματα, με πιο αξιοσημείωτο τη διακήρυξη του 1530 των Λουθηρανικών θέσεων, γνωστή ως Ομολογία του Άουγκσμπουργκ (Confessio Augustana), ένα κεντρικό έγγραφο του Λουθηρανισμού που παρουσιάστηκε στον αυτοκράτορα.

Ιστορικό

Οι Ενενήντα πέντε Θέσεις, που εκδόθηκαν από τον Μάρτιν Λούθηρο το 1517, είχαν πυροδοτήσει τη Μεταρρύθμιση στα γερμανικά εδάφη και ένας αυξανόμενος αριθμός πριγκίπων έγιναν Προτεστάντες. Μετά την καταστολή της Μεγάλης Εξέγερσης των Χωρικών, η Δίαιτα του 1530 συγκλήθηκε, για να κατευνάσει τις αυξανόμενες εντάσεις σχετικά με τον Προτεσταντισμό, ειδικά λόγω των φόβων για την προέλαση των Οθωμανών. Οι δυνάμεις του σουλτάνου Σουλεϊμάν Α΄ είχαν σχεδόν καταλάβει την κατοικία των Αψβούργων στη Βιέννη το 1529 και ο αυτοκράτορας Κάρολος Ε΄ ήθελε να ενωθεί ο Χριστιανισμός ενάντια στις εισβολές. Αφού η Δίαιτα του Βορμς του 1521 είχε επιβάλει μια αυτοκρατορική απαγόρευση στον Μαρτίνο Λούθηρο και τα φυλλάδια του, εμφανίστηκαν προβλήματα επιβολής, καθώς οι πόλεμοι του Καρόλου Ε΄ κατά της Γαλλίας και οι δεσμεύσεις στην υπόλοιπη αυτοκρατορία του τον εμπόδισαν να επικεντρωθεί στα γερμανικά θρησκευτικά προβλήματα.

Το 1529, ωστόσο, ο αυτοκράτορας υπέγραψε μια επιτυχημένη συνθήκη ειρήνης με τη Γαλλία. Μετά από αυτές τις επιτυχίες, ο Κάρολος Ε΄ είχε στόχο να διεκδικήσει τον έλεγχό του επάνω σε αυτό που έβλεπε ως γερμανικές θρησκευτικές αιρέσεις.   Στη Δίαιτα του Σπάυερ, επιβεβαιώθηκε το διάταγμα του Βορς, με αποτέλεσμα τη Διαμαρτυρία στο Σπάυερ που θεσπίστηκε από τους Λουθηρανούς πρίγκιπες.

Δημιουργία

Η ομολογία του Άουγκσμπουργκ προοριζόταν «να είναι μια έκφραση της πίστης της παγκόσμιας Εκκλησίας και επομένως μια βάση για μια συμφιλίωση μεταξύ των Λουθηρανών Μεταρρυθμιστών και της Ρωμαϊκής Εκκλησίας». Είχε ετοιμαστεί από τον Φίλιππο Μελάγχθωνα και τον Γιοχάνες Μπρέντς κατόπιν εντολής του Ιωάννη εκλέκτορα της Σαξονίας. Βασισμένο στα προηγούμενα Άρθρα Σβάμπαχ του Mελάγχθονος, περιείχε είκοσι ένα συνοπτικά άρθρα πίστης, που έδειχναν, ότι τα δόγματα που κηρύσσοντο δεν παραβίαζαν τους παραδοσιακούς κανόνες, καθώς και τις δικαιολογίες για τις αλλαγές στη λατρεία και τη ζωή που προέκυψαν από καταχρηστικές παραδόσεις.

Η ομολογία παρουσιάστηκε στον αυτοκράτορα στις 25 Ιουνίου. Κατά τη διάρκεια της Δίαιτας, ο Μελάγχθων άντεξε σε ποικίλες επιθέσεις κατά τη διατύπωση του κειμένου. Σύμφωνα με τον Ιωακείμ Καμεράριους, τον πρώτο του βιογράφο, «δεν λύγισε στην αλήθεια, για να κερδίσει την εύνοια ή να συναντήσει αντιρρήσεις, ενώ ταυτόχρονα απέφευγε την περιττή σύγκρουση». Ο Καμεράριους αναφέρει επίσης, ότι κατά τη διάρκεια της δίαιτας ο Mel;agxuvn έκλαψε, όταν άκουγε τη δουλειά του κατά τη διάρκεια αυτής της έντονης περιόδου διαπραγματεύσεων.

Υπήρξε μια μακρά διαμάχη σχετικά με την ομολογία του Άουγκσμπουργκ και τι είδους ομολογία ήταν πραγματικά. Μια πρόταση είναι, ότι πρόκειται για πολιτική και θεολογική ομολογία, η οποία ίδρυσε την προτεσταντική εκκλησία. Μια δεύτερη άποψη είναι ότι πρόκειται για μια καθολική ομολογία, που απαλλάσσεται από δευτερεύουσες διδασκαλίες, όπως η μετάνοια. Κατά τον 16ο αι. οι εντάσεις και οι σχέσεις που υπήρχαν μεταξύ του αυτοκράτορα, του πάπα, των Γερμανών πριγκίπων και των Προτεσταντών, ήταν αρκετά περίπλοκες. Οι ομολογίες των πρώτων αιώνων της εκκλησίας προκλήθηκαν από την Προτεσταντική Μεταρρύθμιση και τις εντάσεις που υπήρχαν στην Εκκλησία. Η ομολογία αντιπροσώπευε τις προτεσταντικές πεποιθήσεις την εποχή των έντονων πολιτικών και θρησκευτικών πιέσεων. Η Ομολογία πράγματι συζητούσε τη βάση και το ρόλο της παπικής εξουσίας στην Εκκλησία, «αλλά αποφασίστηκε να μην ενσωματωθεί στην ομολογία δήλωση της λουθηρανικής θέσης για τον παπισμό, προκειμένου να αποφευχθεί η αναστάτωση του Καρόλου Ε΄ και ο κίνδυνος να αρνηθούν να διαπραγματευτούν με το Λουθηρανικό μέρος στη δίαιτα».

Η συμβολή του Μαρτίνου Λούθηρου

Την εποχή της Δίαιτας του Άουγκσμπουργκ, ο Μαρτίνος Λούθηρος ήταν εκτός νόμου της αυτοκρατορίας και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να είναι παρών στη Δίαιτα. Μένοντας στο Φέστε Κόμπουργκ, έκανε τον εαυτό του παρόντα μέσω ποικίλων δημοσιεύσεων, συμπεριλαμβανομένης της σύνθεσης του έργου Προτροπή σε όλους τους κληρικούς που συγκεντρώθηκαν στο Άουγκσμπουργκ. Πεντακόσια αντίτυπα πωλήθηκαν γρήγορα και κυκλοφόρησαν κατά τη διάρκεια της Δίαιτας. Μέλος της Σαξονικής ομάδας, ο Γιούστους Γιόνας έγραψε, ότι το έργο του Λούθηρου φαινόταν εμπνευσμένο, ενώ «επέπληξε την υπεροψία του ανώτερου κλήρου, ισχυριζόμενου με δύναμη "το άρθρο για την αναγκαιότητα" και περιόριζε τους αντιπάλους στη σιωπή».

Επιπλέον, ο αντίκτυπος του Λούθηρου ήταν εμφανής τον Αύγουστο του 1530 με την αυξημένη αντίσταση των Προτεσταντών στις απαιτήσεις για παραχωρήσεις στα τελευταία στάδια των διαπραγματεύσεων. Ο Λούθηρος μπόρεσε να διαβάσει την ομολογία τού Μελάγχθονα σε πρώιμο στάδιο και παραδέχτηκε, ότι δεν θα μπορούσε ποτέ να την είχε γράψει με τόσο λεπτομερή επιχειρηματολογία. Αργότερα σημείωσε, ότι «δεν υπήρχε άρθρο για το καθαρτήριο και καμία αποκάλυψη του παπικού Αντίχριστου». Στα μέσα Ιουλίου 1530 αναφέρθηκε, ότι ο Λούθηρος είπε σε πολλούς φίλους, ότι δεν περίμενε, πως η Δίαιτα θα οδηγούσε σε οποιοδήποτε είδος συμφωνίας μεταξύ των δύο πλευρών.

Η Γενική Σύνοδος της Λουθηρανικής Εκκλησίας αποδέχτηκε τα 21 δογματικά άρθρα με τις Καταχρήσεις να τροποποιηθούν.

Το Ενδιάμεσο του Άουγκσμπουργκ

Ακολουθώντας τη Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ το 1530 ακολούθησε η θρησκευτική ειρήνη της Νυρεμβέργης, που έδωσε στη Μεταρρύθμιση περισσότερο χρόνο να εξαπλωθεί. Στο τέλος αυτού ήταν ο Σμαλκαλδικός Πόλεμος και το Ενδιάμεσο του Άουγκσμπουργκ (Augsburg Interim), που ακολούθησε το 1548, το οποίο ήταν το αυτοκρατορικό διάταγμα που δόθηκε από τον Κάρολο Ε΄ μετά τη νίκη του στρατού του εναντίον της Σμαλκαλδικής Ένωσης κατά τη διάρκεια του Σμαλκαλδικού Πολέμου του 1547/48. Οι εντάσεις μεταξύ του Καρόλου Ε΄ και των Γερμανών Λουθηρανών πριγκίπων επιλύθηκαν τελικά με την Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ το 1555, η οποία αναγνώρισε επισήμως τον Προτεσταντισμό ως νόμιμη θρησκεία της Αυτοκρατορίας.

Μετά τη νίκη του επί της Σμαλκαλδικής Ένωσης, ο Κάρολος Ε΄ συγκάλεσε τη Δίαιτα του 1547/48 (geharnischter Reichstag - «θωρακισμένη δίαιτα», λόγω της τεταμένης ατμόσφαιράς της, πολύ κοντά στην απόλυτη εχθρότητα), όπου ανακηρύχθηκε το Ενδιάμεσο του Άουγκσμπουργκ. Ωστόσο αυτή η προσπάθεια να δοθεί προτεραιότητα στον Καθολικισμό απορρίφθηκε από πολλούς πρίγκιπες και η επίλυση των ομολογιακών εντάσεων επιτεύχθηκε μόνο στη σύνοδο του 1555, όπου συνήφθη η Ειρήνη του Άουγκσμπουργκ. Η συνθήκη αναγνώριζε την ομολογία του Άουγκσμπουργκ και κωδικοποίησε την αρχή cuius regio, eius religio, η οποία έδινε σε κάθε πρίγκιπα την εξουσία να αποφασίζει τη θρησκεία της περιοχής του (των υπηκόων του).

Τα διατάγματα του Συμβουλίου του Τρέντο αναγνωρίστηκαν από τους καθολικούς πρίγκιπες της Γερμανίας στη Δίαιτα του Άουγκσμπουργκ που έγινε το 1566.

Βιβλιογραφικές αναφορές

• Randell, Keith (2000), Luther and the German Reformation 1517–55 (2nd έκδοση), σελ. 97 .
• Kolb, Robert A. (1980), «German Lutheran Interpretations of the Diet of Augsburg to 1577», Sixteenth Century Journal 11 (3): 47 
• Krodel, Gottfried G. (1982), «Law, Order, and the Almighty Taler: The Empire in Action at the 1530 Diet of Augsburg», The Sixteenth Century Journal 13 (2): 75–106. 
• Paulson, Steven D. (2014), «What Kind of Confession Is the Augsburg Confession?», Neue Zeitschrift für Systematische Theologie und Religionsphilosophie 56 (1): 12–34 
• Rausch, Thomas P. (1981), «The Augsburg Confession Yesterday and Today», Irish Theological Quarterly 48 (1–2): 93–106 
• Rupp, Gordon (1980), «Foundation Documents of the Faith: IV. the Augsburg Confession, 1530», The Expository Times 91 (4): 99–101 
• Spitz, Lewis (1980), «The Augsburg Confession: 450 Years of History», The Sixteenth Century Journal 11 (3): 3–9 
• Schmucker, S. S. (Samuel Simon) (1846), Elements of Popular Theology; with Occasional Reference to the Doctrines of the Reformation, as Avowed before the Diet of Augsburg in MDXXX, United States 
• Wicks, Jared (1980), «Abuses Under Indictment at the Diet of Augsburg 1530», Theological Studies 41 (2): 253