Κρυπτομέλας
| Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. |
Ο κρυπτομέλας (αγγλ. cryptomelane) είναι ορυκτό οξείδιο του μαγγανίου. Οφείλει το όνομά του στις ελληνικές λέξεις «κρυπτός» και «μέλας», επειδή εύκολα συγχέεται με άλλα, μέλανος χρώματος, ορυκτά του μαγγανίου μη ξεχωρίζοντας από αυτά. Στην παλαιότερη βιβλιογραφία αναφερόταν ως ψιλομέλας (psilomelane), ο οποίος, όμως είναι διαφορετικό ορυκτό.
 Κρυπτομέλας. Προέλευση: Μαρόκο | |
| Γενικά | |
|---|---|
| Κατηγορία | Οξείδια. Ομάδα κρυπτομέλανος |
| Χημικός τύπος | K(Mn+4,Mn+2)8O16 |
| Ορυκτολογικά χαρακτηριστικά | |
| Πυκνότητα | 4,3 gr/cm3 |
| Χρώμα | Σιδηρομέλαν, γκριζομέλαν, γκριζογάλανο σε νωπές επιφάνειες |
| Σύστημα κρυστάλλωσης | Μονοκλινές |
| Κρύσταλλοι | Σπάνιοι, συνήθως σε βοτρυοειδή συσσωματώματα (κρυπτοκρυσταλλικός) |
| Υφή | Βοτρυοειδής, ινώδης, συμπαγής |
| Διδυμία | Συχνή κατά {101} και {101} που προσδίδει ψευδοτετραγωνική συμμετρία |
| Σκληρότητα | 6 - 6,5 |
| Θραύση | Κογχοειδής |
| Λάμψη | Μεταλλική έως ημιμεταλλική |
| Γραμμή κόνεως | Φαιομέλαινα |
| Πλεοχρωισμός | Όχι |
| Διαφάνεια | Αδιαφανής |
Είναι ευρέως διαδεδομένος σε οξειδούμενες μαγγανιούχες αποθέσεις, όπου γεμίζει τα κενά ή αντικαθιστά τα πρωτογενή μαγγανιούχα ορυκτά. Υποκαθίσταται και ο ίδιος συχνά από άλλα, δευτερογενή ορυκτά του μαγγανίου.
Ορυκτά με τα οποία σχετίζεται είναι ο πυρολουσίτης, ο βραουνίτης, ο χαλκοφανίτης, ο μαγγανίτης και άλλα οξείδια του μαγγανίου.
Εμφανίσεις του οι οποίες έχουν μελετηθεί καλά είναι στις ΗΠΑ (Πολιτείες Αριζόνα, Μοντάνα, Κολοράντο, Νέο Μεξικό, στη Βραζιλία (Urucum, Matto Grosso), Κούβα, Ινδία, Γκάνα, Γκαμπόν, Μαρόκο, Αυστραλία, Κεντρική Ευρώπη (Βέλγιο, Λουξεμβούργο, Γερμανία) και Βρετανία.
Στην Ελλάδα απαντά στη νήσο Μήλο και σχεδόν σε όλα τα μεταλλεία της περιοχής Λαυρίου (Καμάριζα, Σουρέζα, Μπότσαρη, Έλαφος, Λαύριο, Μεγάλα Πεύκα).
Πηγές Επεξεργασία
Δείτε επίσης Επεξεργασία
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- James Dwight Dana, Manual of Mineralogy and Lithology, Containing the Elements of the Science of Minerals and Rocks, READ BOOKS, 2008 ISBN 1443742244
- Frederick H. Pough, Roger Tory Peterson, Jeffrey (PHT) Scovil, A Field Guide to Rocks and Minerals, Houghton Mifflin Harcourt, 1988 ISBN 039591096X
- Walter Schumann, R. Bradshaw, K. A. G. Mills, Handbook of Rocks, Minerals and Gemstones, Houghton Mifflin Harcourt, 1993 ISBN 0395511372