Βικιπαίδεια

Σιταλοπράμη

αντικαταθλιπτικό φάρμακο

H σιταλοπράμη είναι δικυκλικό παράγωγο του φθαλενίου, που ως χημική δραστική ουσία πωλείται ως φάρμακο (Citalopram hydrobromide) με την εμπορική ονομασία Celexa, στην Ελλάδα επίσης ως Varom ή Cinapen, μεταξύ άλλων. Είναι αντικαταθλιπτικό της κατηγορίας των εκλεκτικών αναστολέων επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRI).[2] Χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής, της διαταραχής πανικού και της κοινωνικής φοβίας.[2] Πρόσφατα, δοκιμάζεται και κατά της νόσου Αλτσχάιμερ, με ελπίδες ότι θα μπορούσε να επιβραδύνει τα συμπτώματα αυτής της νευροεκφυλιστικής πάθησης.[3]

Σιταλοπράμη
(R)-(−)-σιταλοπράμη (πάνω),
(S)-(+)-σιταλοπράμη (κάτω)
Ονομασία IUPAC
(RS)-1-[3-(Dimethylamino)propyl]-1-(4-fluorophenyl)-1,3-dihydroisobenzofuran-5-carbonitrile
Κλινικά δεδομένα
Προφορά/saɪˈtæləˌpræm, sɪ-/;[1]
Εμπορικές ονομασίεςCelexa, Cipramil, άλλες
AHFS/Drugs.commonograph
MedlinePlusa699001
Δεδομένα άδειας
Κατηγορία ασφαλείας κύησης
  • AU: C
  • US: C (Δεν έχει αποκλειστεί ο κίνδυνος)
Οδοί
χορήγησης		Από το στόμα
Κυκλοφορία
Κυκλοφορία
Φαρμακοκινητική
Βιοδιαθεσιμότητα80%
μέγιστη σε 4 ώρες[2]
ΜεταβολισμόςΉπαρ (CYP3A4 και CYP2C19)
ΜεταβολίτεςΔεσμεθυλσιταλοπράμη (DCT) και διδεμεθυλσιταλοπράμη (DDCT)
Βιολογικός χρόνος ημιζωής35 h
ΑπέκκρισηΚυρίως ως μη μεταβολισμενή, από τα ούρα
Κωδικοί
Αριθμός CAS59729-33-8 YesY
Κωδικός ATCN06AB04
PubChemCID 2771
IUPHAR/BPS7547
DrugBankDB00215 YesY
ChemSpider2669 YesY
UNII0DHU5B8D6V YesY
KEGGD07704 YesY
ChEBICHEBI:3723 YesY
ChEMBLCHEMBL549 YesY
Χημικά στοιχεία
Χημικός τύποςC20H21FN2O
Μοριακή μάζα324,40 g·mol−1
  (verify)

Τα αντικαταθλιπτικά αποτελέσματα μπορεί να χρειαστούν μία έως τέσσερις εβδομάδες για να εμφανιστούν.[2] Λαμβάνεται από το στόμα[2], τυπικά σε ημερήσιες δόσεις των 20 mg ή 40 mg.

Συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν: ναυτία, δυσκολίες ύπνου, σεξουαλικά προβλήματα, κούραση, αίσθημα κόπωσης και εφίδρωση.[2] Σοβαρές παρενέργειες περιλαμβάνουν αυξημένο κίνδυνο αυτοκτονίας σε άτομα κάτω των 25 ετών, σύνδρομο σεροτονίνης, γλαύκωμα και παράταση QT. Δεν πρέπει να χρησιμοποιείται σε κάποιον με αναστολέα ΜΑΟ. Το σύνδρομο διακοπής αντικαταθλιπτικών μπορεί να εμφανιστεί όταν σταματήσει η αγωγή. Υπάρχουν ανησυχίες ότι η χρήση κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης μπορεί να βλάψει το μωρό.[4]

Η σιταλοπράμη εγκρίθηκε για ιατρική χρήση στις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής το 1998.[2] Διατίθεται ως γενόσημο φάρμακο.[5] Το 2017, ήταν το 26ο πιο συχνά συνταγογραφούμενο φάρμακο στις Ηνωμένες Πολιτείες, με περισσότερες από 24 εκατομμύρια συνταγές.[6][7]

Ιατρικές χρήσεις Επεξεργασία

Κατάθλιψη Επεξεργασία

Το Εθνικό Ινστιτούτο Υγείας και Κλινικής Αριστείας, κατέταξε δέκα αντικαταθλιπτικά με βάση την αποτελεσματικότητα και τη σχέση κόστους-αποτελεσματικότητας[8] και η σιταλοπράμη κατετάγη πέμπτη στην αποτελεσματικότητα (μετά από τις μιρταζαπίνη, εσκιταλοπράμη, βενλαφαξίνη και σερτραλίνη) και τέταρτη ως προς το κόστος. Τα αποτελέσματα της κατάταξης βασίστηκαν στη μετα-ανάλυση των Α. Κιπριάνι κ.ά.[9] Σε μια άλλη ανάλυση του Κιπριάνι, η σιταλοπράμη βρέθηκε να είναι πιο αποτελεσματική από την παροξετίνη και τη ρεβοξετίνη και πιο ανεκτή από τα τρικυκλικά αντικαταθληπτικά ρεβοξετίνη και βενλαφαξίνη, αλλά λιγότερο αποτελεσματική από την εσκιταλοπράμη.[10]

Τα στοιχεία για την αποτελεσματικότητα της σιταλοπράμης για τη θεραπεία της κατάθλιψης στα παιδιά είναι αβέβαια.[11][12]

Διαταραχή πανικού Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη διαθέτει με άδεια στο Ηνωμένο Βασίλειο και σε άλλες ευρωπαϊκές χώρες[13] για τη διαταραχή πανικού, με ή χωρίς αγοραφοβία.

Άλλες Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη μπορεί να χρησιμοποιηθεί εκτός ετικέτας για τη θεραπεία του άγχους και της δυσθυμίας,[14] της προεμμηνορροϊκής δυσφορικής διαταραχής, της σωματικής δυσμορφικής διαταραχής και της ιδεοψυχαναγκαστικής διαταραχής.[15]

Έχει αποδειχθεί ότι είναι αποτελεσματική στο 85% των ασθενών με γενικευμένη αγχώδη διαταραχή, συμπεριλαμβανομένων ορισμένων στους οποίους άλλα SSRI είχαν αποτύχει.[16] Φαίνεται επίσης να είναι εξίσου αποτελεσματική με τη φλουβοξαμίνη και την παροξετίνη στην ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή.[17] Ορισμένα δεδομένα υποδηλώνουν την αποτελεσματικότητα της ενδοφλέβιας έγχυσης σιταλοπράμης σε ανθεκτικό OCD.[18] Η σιταλοπράμη είναι καλά ανεκτή και εξίσου αποτελεσματική με τη μοκλοβεμίδη στη διαταραχή κοινωνικού άγχους.[19] Υπάρχουν μελέτες που δείχνουν ότι η σιταλοπράμη μπορεί να είναι χρήσιμη στη μείωση της επιθετικής και παρορμητικής συμπεριφοράς.[20][21] Φαίνεται ότι είναι ανώτερη από το εικονικό φάρμακο για διαταραχές συμπεριφοράς που σχετίζονται με την άνοια.[22] Χρησιμοποιήθηκε επίσης επιτυχώς για την υπερεξουαλικότητα στην πρώιμη νόσο του Αλτσχάιμερ.[23]

Μια μετα-ανάλυση, συμπεριλαμβανομένων μελετών με φλουοξετίνη, παροξετίνη, σερτραλίνη, εσσιταλοπράμη και σιταλοπράμη έναντι εικονικού φαρμάκου, έδειξε ότι τα SSRIs είναι αποτελεσματικά στη μείωση των συμπτωμάτων του προεμμηνορροϊκού συνδρόμου, είτε λαμβάνονται συνεχώς είτε μόνο στην ωχρινή φάση.[24] Η σιταλοπράμη προκάλεσε μέτρια μείωση της πρόσληψης αλκοολούχων ποτών και αύξηση των ημερών χωρίς ποτό σε μελέτες αλκοολικών, πιθανώς μειώνοντας την επιθυμία ή μειώνοντας την ανταμοιβή.[25]

Η σιταλοπράμη έχει βρεθεί ότι μειώνει τα συμπτώματα της διαβητικής νευροπάθειας.[26]

Ενώ από μόνη της η σιταλοπράμη είναι λιγότερο αποτελεσματική από την αμιτριπτυλίνη στην πρόληψη των ημικρανιών, σε ανθεκτικές περιπτώσεις, η συνδυαστική θεραπεία μπορεί να είναι πιο αποτελεσματική.[27]

Διαχείριση Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη λαμβάνεται συνήθως σε μία δόση, είτε το πρωί είτε το βράδυ. Μπορεί να ληφθεί με ή χωρίς τροφή. Η απορρόφησή της δεν αυξάνεται όταν λαμβάνεται μαζί με φαγητό,[28] αλλά μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της ναυτίας. Η ναυτία προκαλείται συχνά όταν οι υποδοχείς 5ΗΤ3 απορροφούν ενεργά την ελεύθερη σεροτονίνη, καθώς αυτός ο υποδοχέας υπάρχει στο πεπτικό σύστημα.[29] Οι υποδοχείς 5ΗΤ3 διεγείρουν τον εμετό. Αυτή η παρενέργεια, εάν υπάρχει, θα πρέπει να υποχωρήσει καθώς το σώμα προσαρμόζεται στο φάρμακο.

Η σιταλοπράμη θεωρείται ασφαλής και καλά ανεκτή στο εύρος της θεραπευτικής δόσης. Ξεχωρίζει από ορισμένους άλλους παράγοντες στην κατηγορία της, καθώς παρουσιάζει γραμμική φαρμακοκινητική και ελάχιστο δυναμικό φαρμακευτικών αλληλεπιδράσεων, καθιστώντας την καλύτερη επιλογή για τους ηλικιωμένους ή με συννοσηρότητες ασθενείς.[30]

Παρενέργειες Επεξεργασία

Η σεξουαλική δυσλειτουργία είναι συχνά παρενέργεια των SSRI. Συγκεκριμένα, συχνές ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν δυσκολία στην διέγερση, έλλειψη ενδιαφέροντος για σεξ και ανοργασμία (πρόβλημα επίτευξης οργασμού). Μία μελέτη έδειξε, ωστόσο, όταν επιτυγχάνεται ύφεση της μείζονος καταθλιπτικής διαταραχής, η ποιότητα ζωής και η σεξουαλική ικανοποίηση αναφέρεται ότι είναι καλύτερες παρά τις σεξουαλικές παρενέργειες.[31]

Η σιταλοπράμη προκαλεί θεωρητικά παρενέργειες αυξάνοντας τη συγκέντρωση της σεροτονίνης σε άλλα μέρη του σώματος (π.χ. στο έντερο). Άλλες ανεπιθύμητες ενέργειες, όπως αυξημένη απάθεια και επίπεδο συναίσθημα, μπορεί να προκληθούν από τη μείωση της απελευθέρωσης ντοπαμίνης που σχετίζεται με την αυξημένη σεροτονίνη. Η σιταλοπράμη είναι επίσης ένα ήπιο αντιισταμινικό, το οποίο μπορεί να είναι υπεύθυνο για ορισμένες από τις κατασταλτικές της ιδιότητες.[32]

Συχνές παρενέργειες της σιταλοπράμης περιλαμβάνουν: υπνηλία, αϋπνία, ναυτία, αλλαγές βάρους (συνήθως αύξηση βάρους), αύξηση της όρεξης, έντονα όνειρα, συχνή ούρηση, μειωμένη σεξουαλική διάθεση, ανοργασμία, ξηροστομία,[28] αυξημένη εφίδρωση, τρόμος, διάρροια, υπερβολικό χασμουρητό, έντονες εμβοές και κόπωση. Λιγότερο συχνές παρενέργειες περιλαμβάνουν βρουξισμό, έμετο, καρδιακές αρρυθμίες, μεταβολές της αρτηριακής πίεσης, διασταλμένες κόρες, άγχος, αλλαγές στη διάθεση, κεφαλαλγία, υπερκινητικότητα και ζάλη. Σπάνιες παρενέργειες περιλαμβάνουν σπασμούς, ψευδαισθήσεις, σοβαρές αλλεργικές αντιδράσεις και φωτοευαισθησία. Εάν εμφανιστεί καταστολή, η δόση μπορεί να ληφθεί κατά τον ύπνο και όχι το πρωί. Ορισμένα στοιχεία δείχνουν ότι η σιταλοπράμη μπορεί να προκαλέσει εφιάλτες.[33] Η σιταλοπράμη σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο αρρυθμιών σε σύγκριση με άλλα SSRI.[34][35]

Μπορεί να εμφανιστούν συμπτώματα στέρησης όταν αυτό το φάρμακο σταματήσει ξαφνικά, όπως παραισθησίες, προβλήματα ύπνου (δυσκολία στον ύπνο και έντονα όνειρα), αίσθημα ζάλης, διέγερση ή άγχος, ναυτία, έμετος, τρόμος, σύγχυση, εφίδρωση, κεφαλαλγία, διάρροια, αίσθημα παλμών, αλλαγές συναισθήματα, ευερεθιστότητα και προβλήματα οφθαλμών ή όρασης. Η θεραπεία με σιταλοπράμη πρέπει να μειώνεται σταδιακά όταν ολοκληρωθεί η θεραπεία.

Σεξουαλική δυσλειτουργία Επεξεργασία

Μερικοί άνθρωποι βιώνουν επίμονες σεξουαλικές παρενέργειες αφού σταματήσουν να παίρνουν SSRI.[36] Αυτό είναι γνωστό ως σεξουαλική δυσλειτουργία μετά από SSRI (PSSD). Κοινά συμπτώματα σε αυτές τις περιπτώσεις περιλαμβάνουν αναισθησία των γεννητικών οργάνων, στυτική δυσλειτουργία, ανηδονία, μειωμένη λίμπιντο, πρόωρη εκσπερμάτωση, προβλήματα κολπικής λίπανσης και ευαισθησία στις θηλές στις γυναίκες. Ο επιπολασμός του PSSD είναι άγνωστος και δεν υπάρχει καθιερωμένη θεραπεία.[37]

Μη φυσιολογικός καρδιακός ρυθμός Επεξεργασία

Τον Αύγουστο του 2011, το FDA ανακοίνωσε, «Η σιταλοπράμη προκαλεί παράταση του διαστήματος QT που εξαρτάται από τη δόση. Η σιταλοπράμη δεν πρέπει να συνταγογραφείται πλέον σε δόσεις μεγαλύτερες από 40 mg ανά ημέρα ».[38] Μια περαιτέρω διευκρίνιση που εκδόθηκε τον Μάρτιο του 2012 περιόρισε τη μέγιστη δόση σε 20 mg για υποομάδες ασθενών, συμπεριλαμβανομένων αυτών ηλικίας άνω των 60 ετών και εκείνων που λαμβάνουν αναστολέα του κυτοχρώματος P450 2C19.7.[39]

Ενδοκρινικά αποτελέσματα Επεξεργασία

Όπως και με άλλα SSRI, η σιταλοπράμη μπορεί να προκαλέσει αύξηση των επιπέδων προλακτίνης στον ορό.[40] Η σιταλοπράμη δεν έχει σημαντική επίδραση στην ευαισθησία στην ινσουλίνη σε γυναίκες αναπαραγωγικής ηλικίας[41] και δεν παρατηρήθηκαν αλλαγές στον γλυκαιμικό προφίλ σε άλλη μελέτη.[26]

Έκθεση κατά την εγκυμοσύνη Επεξεργασία

Η έκθεση σε αντικαταθλιπτικό (συμπεριλαμβανομένης της σιταλοπράμης) κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης σχετίζεται με βραχύτερη διάρκεια της κύησης (κατά τρεις ημέρες), αυξημένο κίνδυνο πρόωρου τοκετού (κατά 55%), χαμηλότερο βάρος γέννησης (κατά 75 g), και χαμηλότερο σκορ Apgar (κατά <0,4 βαθμοί). Η έκθεση στο αντικαταθλιπτικό δεν σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο αυτόματης αποβολής.[42] Είναι αβέβαιο εάν υπάρχει αυξημένη συχνότητα εμφάνισης διαφραγματικών καρδιακών ανωμαλιών σε παιδιά των οποίων οι μητέρες έλαβαν SSRI στην αρχή της εγκυμοσύνης.[43][44]

Αλληλεπιδράσεις Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη δεν πρέπει να λαμβάνεται με βαλσαμόχορτο, τρυπτοφάνη ή 5-ΗΤΡ καθώς η προκύπτουσα αλληλεπίδραση φαρμάκου θα μπορούσε να οδηγήσει σε σύνδρομο σεροτονίνης[45] Με το βαλσαμόχορτο, αυτό μπορεί να προκληθεί από ενώσεις στο φυτικό εκχύλισμα, μειώνοντας την αποτελεσματικότητα των ηπατικών ενζύμων κυτοχρώματος P450 που μεταβολίζουν την σιταλοπράμη.[46] Έχει επίσης προταθεί ότι τέτοιες ενώσεις, όπως η υπερικίνη, η υπερφορίνη και τα φλαβονοειδή, θα μπορούσαν να έχουν SSRI-μιμητικές επιδράσεις στο νευρικό σύστημα, αν και αυτό είναι ακόμη υπό συζήτηση.[47] Μια μελέτη διαπίστωσε ότι τα εκχυλίσματα Hypericum είχαν παρόμοια αποτελέσματα στη θεραπεία της μέτριας κατάθλιψης με την σιταλοπράμη, με λιγότερες παρενέργειες.[48]

Η λήψη σιταλοπράμης με ομεπραζόλη μπορεί να προκαλέσει υψηλότερα επίπεδα σιταλοπράμης στο αίμα. Αυτή είναι μια δυνητικά επικίνδυνη αλληλεπίδραση, επομένως μπορεί να χρειαστεί προσαρμογή δοσολογίας ή να συνταγογραφηθούν εναλλακτικές ουσίες.[49][50]

Υπερβολική δόση Επεξεργασία

Η υπερβολική δόση μπορεί να οδηγήσει σε έμετο, καταστολή, διαταραχές στον καρδιακό ρυθμό, ζάλη, εφίδρωση, ναυτία, τρόμο και σπάνια αμνησία, σύγχυση, κώμα ή σπασμούς.[32] Υπήρξαν θάνατοι από υπερβολική δόση, μερικές φορές αφορούσαν άλλα φάρμακα, αλλά και με τη σιταλοπράμη ως τον μοναδικό παράγοντα. Η σιταλοπράμη και η Ν-δεμεθυλοσιταλοπράμη μπορούν να ποσοτικοποιηθούν στο αίμα ή στο πλάσμα για να επιβεβαιώσουν τη διάγνωση δηλητηρίασης σε νοσοκομειακούς ασθενείς ή να βοηθήσουν στην ιατροδικαστική νεκροψία. Οι συγκεντρώσεις σιταλοπράμης στο αίμα ή στο πλάσμα κυμαίνονται συνήθως από 50-400 μg / l σε άτομα που λαμβάνουν το φάρμακο θεραπευτικά, 1000-3000 μg / l σε ασθενείς που επιβιώνουν από οξεία υπερδοσολογία και 3-30 mg / l σε εκείνους που δεν επιβιώνουν.[51][52][53] Είναι το πιο επικίνδυνο SSRI σε υπερδοσολογία.[54]

Αυτοκτονία Επεξεργασία

Στις Ηνωμένες Πολιτείες, η σιταλοπράμη έχει προειδοποίηση που δηλώνει ότι μπορεί να αυξήσει τις σκέψεις και τη συμπεριφορά αυτοκτονίας σε άτομα κάτω των 24 ετών.[28][55]

Μεταβολισμός Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη μεταβολίζεται στο ήπαρ κυρίως από το CYP2C19, αλλά επίσης από το CYP3A4 και το CYP2D6. Οι μεταβολίτες δεσμεθυλσιταλοπράμη και διδεσμεθυλσιταλοπράμη είναι σημαντικά λιγότερο ενεργητικοί και η συμβολή τους στη συνολική δράση της σιταλοπράμης είναι αμελητέα. Ο χρόνος ημιζωής της σιταλοπράμης είναι περίπου 35 ώρες. Περίπου το 80% αποβάλλεται από το ήπαρ και 20% από τα νεφρά.[56] Η διαδικασία αποβολής είναι πιο αργή στους ηλικιωμένους και σε ασθενείς με ηπατική ή νεφρική ανεπάρκεια. Με μια δόση μία φορά την ημέρα, επιτυγχάνονται σταθερές συγκεντρώσεις στο πλάσμα σε περίπου μία εβδομάδα. Ισχυροί αναστολείς των CYP2C19 και 3A4 ενδέχεται να μειώσουν την κάθαρση της σιταλοπράμης.[57] Η έκθεση στον καπνό βρέθηκε να αναστέλλει τη βιομετατροπή της σιταλοπράμης σε ζώα, γεγονός που υποδηλώνει ότι ο ρυθμός απομάκρυνσης της σιταλοπράμης είναι μειωμένος μετά την έκθεση σε καπνό. Μετά από ενδογαστρική χορήγηση, ο χρόνος ημιζωής του ρακεμικού μίγματος σιταλοπράμης αυξήθηκε κατά περίπου 287%.[58]

 
Μεταβολισμός της σιταλοπράμης στους ανθρώπους.[59][60]

Ιστορία Επεξεργασία

Η σιταλοπράμη συντέθηκε, για πρώτη φορά, το 1972 από τον χημικό Κλάους Μπέγκεσε και την ερευνητική του ομάδα στη φαρμακευτική εταιρεία Lundbeck και κυκλοφόρησε για πρώτη φορά το 1989 στη Δανία. Κυκλοφόρησε για πρώτη φορά στις ΗΠΑ το 1998.[61] Το δίπλωμα ευρεσιτεχνίας έληξε το 2003, επιτρέποντας σε άλλες εταιρείες να παράγουν νόμιμα γενόσημα σκευάσματα.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ «Citalopram». Merriam-Webster Dictionary. 
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 «Citalopram Hydrobromide Monograph for Professionals». Drugs.com. AHFS. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018. 
  3. ↑ https://www.capital.gr/health/2016309/sitaloprami-enantion-altsxaimer
  4. ↑ «Citalopram (Celexa) Use During Pregnancy». Drugs.com. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018. 
  5. ↑ British national formulary : BNF 76 (76 έκδοση). Pharmaceutical Press. 2018. σελ. 361. ISBN 9780857113382. 
  6. ↑ «The Top 300 of 2020». ClinCalc. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020. 
  7. ↑ «Citalopram Drug Usage Statistics». ClinCalc. 23 Δεκεμβρίου 2019. Ανακτήθηκε στις 11 Απριλίου 2020. 
  8. ↑ See p410 of «National Clinical Practice Guideline 90. Depression: The treatment and management of depression in adults, updated edition (2010)». National Institute for Health and Clinical Excellence (UK). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Νοεμβρίου 2016. 
  9. ↑ «Comparative efficacy and acceptability of 12 new-generation antidepressants: a multiple-treatments meta-analysis». Lancet 373 (9665): 746–58. February 2009. doi:10.1016/S0140-6736(09)60046-5. PMID 19185342. 
  10. ↑ «Citalopram versus other anti-depressive agents for depression». The Cochrane Database of Systematic Reviews 7 (7): CD006534. July 2012. doi:10.1002/14651858.CD006534.pub2. PMID 22786497. 
  11. ↑ «Should the use of selective serotonin reuptake inhibitors in child and adolescent depression be banned?». Psychotherapy and Psychosomatics 76 (1): 5–14. 2007. doi:10.1159/000096360. PMID 17170559. 
  12. ↑ «A review of escitalopram and citalopram in child and adolescent depression». Journal of the Canadian Academy of Child and Adolescent Psychiatry 20 (4): 315–24. November 2011. PMID 22114615. 
  13. ↑ Urząd Rejestracji Produktów Leczniczych, Wyrobów Medycznych i Produktów Biobójczych (Office for Registration of Medicinal Products, Medical Devices and Biocides) «Archived copy» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 5 Νοεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 24 Σεπτεμβρίου 2013. 
  14. ↑ «Citalopram in the treatment of dysthymic disorder». International Clinical Psychopharmacology 19 (3): 143–8. May 2004. doi:10.1097/00004850-200405000-00004. PMID 15107656. 
  15. ↑ «Celexa (citalopram hydrobromide)». Crazy Meds. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Ιουλίου 2010. 
  16. ↑ «Treatment of generalized anxiety disorder with citalopram». International Clinical Psychopharmacology 17 (3): 103–7. May 2002. doi:10.1097/00004850-200205000-00002. PMID 11981350. 
  17. ↑ «Predictors of response to pharmacotherapy with citalopram in obsessive-compulsive disorder». International Clinical Psychopharmacology 16 (6): 357–61. November 2001. doi:10.1097/00004850-200111000-00007. PMID 11712625. 
  18. ↑ «Citalopram intravenous infusion in resistant obsessive-compulsive disorder: an open trial». The Journal of Clinical Psychiatry 63 (9): 796–801. September 2002. doi:10.4088/JCP.v63n0908. PMID 12363120. https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-psychiatry_2002-09_63_9/page/796. 
  19. ↑ «Efficacy of citalopram and moclobemide in patients with social phobia: some preliminary findings». Human Psychopharmacology 17 (8): 401–5. December 2002. doi:10.1002/hup.436. PMID 12457375. https://archive.org/details/sim_human-psychopharmacology_2002-12_17_8/page/401. 
  20. ↑ «Citalopram treatment for impulsive aggression in children and adolescents: an open pilot study». Journal of the American Academy of Child and Adolescent Psychiatry 41 (5): 522–9. May 2002. doi:10.1097/00004583-200205000-00009. PMID 12014784. 
  21. ↑ «Impulsive aggressive behavior: open-label treatment with citalopram». The Journal of Clinical Psychiatry 64 (1): 81–5. January 2003. doi:10.4088/jcp.v64n0115. PMID 12590628. 
  22. ↑ «Comparison of citalopram, perphenazine, and placebo for the acute treatment of psychosis and behavioral disturbances in hospitalized, demented patients». The American Journal of Psychiatry 159 (3): 460–5. March 2002. doi:10.1176/appi.ajp.159.3.460. PMID 11870012. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-psychiatry_2002-03_159_3/page/460. 
  23. ↑ «Effect of citalopram in treating hypersexuality in an Alzheimer's disease case». Neurological Sciences 29 (4): 269–70. September 2008. doi:10.1007/s10072-008-0979-1. PMID 18810603. 
  24. ↑ «Selective serotonin reuptake inhibitors for premenstrual syndrome». The Cochrane Database of Systematic Reviews (6): CD001396. June 2013. doi:10.1002/14651858.CD001396.pub3. PMID 23744611. 
  25. ↑ «Citalopram in the treatment of alcoholism: a double-blind placebo-controlled study». Pharmacopsychiatry 29 (1): 27–9. January 1996. doi:10.1055/s-2007-979538. PMID 8852531. 
  26. ↑ 26,0 26,1 «The selective serotonin reuptake inhibitor citalopram relieves the symptoms of diabetic neuropathy». Clinical Pharmacology and Therapeutics 52 (5): 547–52. November 1992. doi:10.1038/clpt.1992.183. PMID 1424428. https://archive.org/details/sim_clinical-pharmacology-and-therapeutics_1992-11_52_5/page/547. 
  27. ↑ «Evaluation of the prophylactic efficacy of amitriptyline and citalopram, alone or in combination, in patients with comorbidity of depression, migraine, and tension-type headache». Neuropsychobiology 50 (4): 322–8. 2004. doi:10.1159/000080960. PMID 15539864. 
  28. ↑ 28,0 28,1 28,2 «Celexa (citalopram hydrobromide) Tablets/Oral Solution» (PDF). Prescribing Information. Forest Laboratories, Inc. 
  29. ↑ Pharmacology. Edinburgh: Churchill Livingstone. 2003. σελ. 187. ISBN 978-0-443-07145-4. 
  30. ↑ «Citalopram therapy for depression: a review of 10 years of European experience and data from U.S. clinical trials». The Journal of Clinical Psychiatry 61 (12): 896–908. December 2000. doi:10.4088/JCP.v61n1202. PMID 11206593. https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-psychiatry_2000-12_61_12/page/896. 
  31. ↑ «Sexual satisfaction and quality of life in major depressive disorder before and after treatment with citalopram in the STAR*D study». The Journal of Clinical Psychiatry 74 (3): 256–61. March 2013. doi:10.4088/JCP.12m07933. PMID 23561231. https://archive.org/details/sim_journal-of-clinical-psychiatry_2013-03_74_3/page/256. 
  32. ↑ 32,0 32,1 The Prescriber's Guide (Stahl's Essential Psychopharmacology). Cambridge, UK: Cambridge University Press. 2011. ISBN 978-0-521-17364-3. 
  33. ↑ «Citalopram and nightmares». The Journal of Neuropsychiatry and Clinical Neurosciences 24 (2): E43. Spring 2012. doi:10.1176/appi.neuropsych.11040096. PMID 22772700. 
  34. ↑ «Risk of Ventricular Arrhythmia with Citalopram and Escitalopram: A Population-Based Study». PLOS ONE 11 (8): e0160768. 11 August 2016. doi:10.1371/journal.pone.0160768. PMID 27513855. Bibcode: 2016PLoSO..1160768Q. 
  35. ↑ «Drug-induced long QT in adult psychiatric inpatients: the 5-year cross-sectional ECG Screening Outcome in Psychiatry study». The American Journal of Psychiatry 170 (12): 1468–76. December 2013. doi:10.1176/appi.ajp.2013.12060860. PMID 24306340. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-psychiatry_2013-12_170_12/page/1468. 
  36. ↑ American Psychiatric Association (2013). Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (5th έκδοση). Arlington, VA: American Psychiatric Publishing. σελίδες 449. ISBN 9780890425558. 
  37. ↑ «Post-SSRI Sexual Dysfunction: A Literature Review». Sexual Medicine Reviews 6 (1): 29–34. January 2018. doi:10.1016/j.sxmr.2017.07.002. PMID 28778697. 
  38. ↑ "Abnormal heart rhythms associated with high doses of Celexa (citalopram hydrobromide)". Safety Communication. United States Food and Drug Administration. 24 August 2011.
  39. ↑ "FDA Drug Safety Communication: Revised recommendations for Celexa (citalopram hydrobromide) related to a potential risk of abnormal heart rhythms with high doses". Drug Safety and Availability. United States Food and Drug Administration. 22 May 2012
  40. ↑ «Serotonin reuptake inhibitors and hyperprolactinaemia: a case/non-case study in the French pharmacovigilance database». Drug Safety 34 (12): 1161–6. December 2011. doi:10.2165/11595660-000000000-00000. PMID 22077504. 
  41. ↑ «Impact of the selective serotonin reuptake inhibitor citalopram on insulin sensitivity, leptin and basal cortisol secretion in depressed and non-depressed euglycemic women of reproductive age». Gynecological Endocrinology 21 (3): 129–37. September 2005. doi:10.1080/09513590500216800. PMID 16335904. 
  42. ↑ «Selected pregnancy and delivery outcomes after exposure to antidepressant medication: a systematic review and meta-analysis». JAMA Psychiatry 70 (4): 436–43. April 2013. doi:10.1001/jamapsychiatry.2013.684. PMID 23446732. https://archive.org/details/sim_jama-psychiatry_2013-04_70_4/page/436. 
  43. ↑ «Selective serotonin reuptake inhibitors in pregnancy and congenital malformations: population based cohort study». BMJ 339 (sep23 1): b3569. September 2009. doi:10.1136/bmj.b3569. PMID 19776103. 
  44. ↑ «Antidepressant use in pregnancy and the risk of cardiac defects». The New England Journal of Medicine 370 (25): 2397–407. June 2014. doi:10.1056/NEJMoa1312828. PMID 24941178. 
  45. ↑ Lippincott's Nursing Drug Guide. Hagerstwon, MD: Lippincott Williams & Wilkins. 2006. ISBN 978-1-58255-436-5. 
  46. ↑ «Interactions with St John's wort preparations». Prescriber Update Articles. New Zealand Medicines and Medical Devices Safety Authority. 2000. 
  47. ↑ «St. John's wort». Medical Reference. University of Maryland Medical Center. 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Μαρτίου 2009. Ανακτήθηκε στις 26 Σεπτεμβρίου 2020. 
  48. ↑ «Comparative efficacy and safety of a once-daily dosage of hypericum extract STW3-VI and citalopram in patients with moderate depression: a double-blind, randomised, multicentre, placebo-controlled study». Pharmacopsychiatry 39 (2): 66–75. March 2006. doi:10.1055/s-2006-931544. PMID 16555167. 
  49. ↑ «Drug interactions between Celexa and omeprazole». Drugs.com. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2014. 
  50. ↑ «citalopram (Rx) - Celexa». Medscape. Ανακτήθηκε στις 28 Ιανουαρίου 2014. 
  51. ↑ Research, Center for Drug Evaluation and (24 Αυγούστου 2011). «Abnormal heart rhythms associated with high doses of Celexa (citalopram hydrobromide)». Safety Communication. United States Food and Drug Administration. 
  52. ↑ «Citalopram overdose--review of cases treated in Swedish hospitals». Journal of Toxicology. Clinical Toxicology 35 (3): 237–40. 1997. doi:10.3109/15563659709001206. PMID 9140316. 
  53. ↑ «Case report of a fatal intoxication by citalopram». The American Journal of Forensic Medicine and Pathology 26 (4): 352–4. December 2005. doi:10.1097/01.paf.0000188276.33030.dd. PMID 16304470. 
  54. ↑ The Maudsley Prescribing Guidelines in Psychiatry (Taylor, The Maudsley Prescribing Guidelines). Hoboken, NJ, USA: Wiley-Blackwell. 2012. σελ. 588. ISBN 9780470979693. 
  55. ↑ https://www.accessdata.fda.gov/drugsatfda_docs/label/2017/020822s047lbl.pdf σελ. 1, γρ. 6
  56. ↑ «Citalopram». DrugBank. 17 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2017. 
  57. ↑ Final Labelling Citalopram https://www.fda.gov/ohrms/dockets/ac/04/briefing/4006b1_07_celexa-label.pdf Αρχειοθετήθηκε 2017-05-16 στο Wayback Machine.
  58. ↑ «Influence of tobacco smoke on the pharmacokinetics of citalopram and its enantiomers». Journal of Physiology and Pharmacology 63 (1): 95–100. February 2012. PMID 22460466. 
  59. ↑ «PharmGKB summary: citalopram pharmacokinetics pathway». Pharmacogenetics and Genomics 21 (11): 769–72. November 2011. doi:10.1097/FPC.0b013e328346063f. PMID 21546862. 
  60. ↑ «Pharmacokinetics of selective serotonin reuptake inhibitors». Pharmacology & Therapeutics 85 (1): 11–28. January 2000. doi:10.1016/s0163-7258(99)00048-0. PMID 10674711. 
  61. ↑ Benjamin Rawe and Paul May for Molecule of the Month. 2009 Citalopram: A new treatment for depression Page accessed 16 February 2015.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σιταλοπράμη&oldid=10497771"