Τριχλωριούχο αρσενικό

Το τριχλωριούχο αρσενικό είναι μία εξαιρετικά δηλητηριώδης ανόργανη χημική ένωση (LD₅₀ 48 mg/kg) με μοριακό τύπο AsCl₃ η οποία χρησιμεύει σε πολλές βιομηχανικές εφαρμογές.

Τριχλωριούχο αρσενικό
Γενικά
Όνομα IUPAC	Τριχλωροαρσίνη
Άλλες ονομασίες	Χλωριούχο αρσενικό (ΙΙΙ), βούτυρο του αρσενικού
Χημικά αναγνωριστικά
Μοριακή μάζα	181.2806 g/mol
Αριθμός CAS	7784-34-1
SMILES	Cl[As](Cl)Cl
InChI	1S/AsCl3/c2-1(3)4
Αριθμός EINECS	232-059-5
Αριθμός UN	1560
PubChem CID	24570
ChemSpider ID	22974
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης	-16.2 °C (257 K)
Σημείο βρασμού	130.2 °C (403 K) (υπό πίεση 760 mmHg)
Πυκνότητα	2.163 g/cm3 (υγρό)
Διαλυτότητα στο νερό	αποσυντίθεται
Διαλυτότητα σε άλλους διαλύτες	Διαλυτό σε βενζόλιο, χλωροφόρμιο, τετραχλωράνθρακα, αιθέρα, πτητικά και λιπαρά έλαια, αιθυλική αλκοόλη, υδροχλώριο, υδροβρώμιο
Ιξώδες	9.77 x 10-5 Pa s
Δείκτης διάθλασης , nD	1.6006
Τάση ατμών	12 mmHg στους 25 °C
Εμφάνιση	Άχρωμο ελαιώδες υγρό
Χημικές ιδιότητες
Ελάχιστη θερμοκρασία ανάφλεξης	μη αναφλέξιμο
Επικινδυνότητα
Πολύ τοξικό (Τ+) Επικίνδυνο για το περιβάλλον (Ν)
Φράσεις κινδύνου	R23/25, R50/53
Φράσεις ασφαλείας	(S1/2), S20/21, S28, S45, S60, S61
Κίνδυνοι κατά NFPA 704	0 4 0
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Ιστορία

Το τριχλωριούχο αρσενικό ανακαλύφθηκε το 1648 από τον χημικό Γιόχαν Ρούντολφ Γκλάουμπερ με επίδραση αλατιού (χλωριούχου νατρίου, NaCl) και θειικού οξέος (H₂SO₄) σε τριοξείδιο του αρσενικού (As₂O₃) και θέρμανση του μείγματος, οπότε αποστάζεται το τριχλωριούχο αρσενικό:

$\mathrm {3NaCl+3H_{2}SO_{4}+As_{2}O_{3}{\xrightarrow {}}AsCl_{3}+3NaHSO_{4}+2AsH_{3}}$

Η ουσία έγινε γνωστή στους αλχημιστές ως "βούτυρο του αρσενικού".

Παρασκευή

Το τριχλωριούχο αρσενικό παρασκευάζεται με επίδραση πυκνού υδροχλωρίου (HCl) σε τριοξείδιο του αρσενικού:

$\mathrm {As_{2}O_{3}+6HCl{\xrightarrow {}}2AsCl_{3}+3H_{2}O}$

Εναλλακτικά, η ουσία μπορεί να παρασκευαστεί με επίδραση ρεύματος αερίου χλωρίου σε μεταλλικό αρσενικό, μέθοδος όμως δαπανηρότερη της προηγούμενης:

$\mathrm {2As+3Cl_{2}{\xrightarrow {}}2AsCl_{3}}$

Το προϊόν που αποστάζεται με αυτό τον τρόπο περιέχει διαλυμένο χλώριο και για την απομάκρυνσή του προστίθεται μεταλλικό αρσενικό.

Ιδιότητες

Το τριχλωριούχο αρσενικό αποσυντίθεται παρουσία νερού, προς αρσενικώδες οξύ (H₃AsO₃) και υδροχλώριο, αντίδραση η οποία είναι αμφίδρομη:

$\mathrm {AsCl_{3}+3H_{2}O{\overrightarrow {\longleftarrow }}As(OH)_{3}+3HCl}$

Αν υπάρχει περίσσεια πυκνού υδροχλωρίου, τότε το τριχλωριούχο αρσενικό μπορεί να αποσταχθεί αμετάβλητο, ιδιότητα η οποία χρησιμοποιήθηκε για τον ποσοτικό προσδιορισμό του αρσενικού.

Η ουσία αντιδρά με βρωμιούχο κάλιο (KBr) παρέχοντας τριβρωμιούχο αρσενικό:

$\mathrm {AsCl_{3}+3KBr{\xrightarrow {}}AsBr_{3}+3KCl}$

Και με ιωδιούχο κάλιο (KI) παρέχοντας τριιωδιούχο αρσενικό:

$\mathrm {AsCl_{3}+3KI{\xrightarrow {}}AsI_{3}+3KCl}$

Με χλωριούχα άλατα, το τριχλωριούχο αρσενικό σχηματίζει άλατα τα οποία περιέχουν το αρσενικικό ανιόν [AsO₄]^- Η ουσία αποτελεί διαλυτικό μέσο για διάφορες οργανικές ουσίες, όπως το θείο και ο φώσφορος.

Χρήσεις

Το τριχλωριούχο αρσενικό χρησιμεύει στη σύνθεση χλωριούχων παραγώγων του αρσενικού τα οποία χρησιμοποιούνται ως ζιζανιοκτόνα, φυτοφάρμακα, παρασιτοκτόνα κ.ο.κ., καθώς και για φαρμακευτικούς σκοπούς.

Βιβλιογραφία

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια" Π. Δρανδάκη, τ.Β ', λήμμα "Τριχλωριοῦχον αρσενικόν", σ. 666

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• http://www.chemspider.com/Chemical-Structure.22974.html
• http://pubchem.ncbi.nlm.nih.gov/summary/summary.cgi?cid=24570&loc=ec_rcs