Ιστορική αναδρομή Επεξεργασία

 
Τσατμάς σε ξύλινο σκελετό.

Από την αρχή της ανθρωπότητας και σε πολλές κοινωνίες, οι περισσότεροι γνώριζαν πως να φτιάξουν τα δικά τους εργαλεία και σπίτια, μαθαίνοντας μέσω παρατηρήσεων, πειραματισμών και πρακτικών. Στην Ευρώπη τα σπίτια από ελαφρύ πηλό με άχυρο είναι ιδανικά παραδείγματα ανάπτυξης του πολιτισμού. Η τεχνική αυτή βασίστηκε και εξελίχθηκε μέσα από τη μέθοδο πλεγμένων καλαμιών και την εφαρμογή παχιών αργιλικών επιχρισμάτων, γνωστή και ως τσατμάς (αγγλικά: wattle and daub), η οποία χρησιμοποιήθηκε στις κατασκευές για τουλάχιστον 6.000 χρόνια. Σήμερα ως επί το πλείστον, η χρήση της γίνεται για την αναδόμηση και διατήρηση ιστορικών κτιρίων.

Από το 12ο αι. στη Γερμανία[1] και τη Βόρεια Ευρώπη χρησιμοποιούσαν μείγμα πηλού με άχυρο ως υλικό πλήρωσης σε ξύλινες κατασκευές. Λόγω της έλλειψης υλικών μετά τον 2ο Π.Π., μεγάλωσε το ενδιαφέρον για τη χρήση πηλού στις κατασκευές και έτσι εισήχθει στους κανόνες δόμησης ως δομικό υλικό. Κατά τη διάρκεια των δεκαετιών '70 και '80 τα παράγωγα του πηλού ελέγχθηκαν, βελτιώθηκαν και χρησιμοποιήθηκαν, έχοντας σαν αποτέλεσμα ο ελαφρύς πηλός με άχυρο (light straw clay) να καθιερωθεί ως δομικό υλικό.[2]

Αρχιτεκτονική Επεξεργασία

 
Ξύλινος σκελετός στις Αρχάνες Κρήτης.

Ο ξυλότυπος είναι ιδανικός για κατασκευές ελαφρύ πηλού με άχυρο. Λόγω ότι ο σκελετός και η σκεπή είναι από ξύλο, είναι σημαντικό ο σχεδιασμός να γίνει σύμφωνα με τους Διεθνείς Κτιριακούς Κανόνες. Επειδή ο ξυλότυπος περιβάλλεται από τον άργιλο και τις ίνες άχυρου, έχει διαχρονική προστασία από τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Οι ξύλινες κατασκευές μπορούν να αποδομηθούν και στη συνέχεια να χρησιμοποιηθούν εκ νέου για πολλά χρόνια ακόμα.

Το μείγμα ελαφρού πηλού με άχυρο Επεξεργασία

Άχυρο - Το άχυρο μπορεί να είναι από σιτάρι, σίκαλη, βρώμη, ρύζι ή κριθάρι. Δεν πρέπει να είναι φθαρμένο και να είναι απαλλαγμένο από έντομα.

Αργιλικό χώμα - Το χώμα πρέπει να έχει ελάχιστη περιεκτικότητα σε άργιλο 50% κατ' όγκο.

Μείγμα ελαφρού πηλού με άχυρο - Τοποθετούμε το άχυρο σε μία μεγάλη οριζόντια επιφάνεια και ρίχνουμε ομοιόμορφα την κρέμα αργίλου από πάνω. Όλες οι ίνες άχυρου πρέπει να αναμιγνύονται καλά και με τα χέρια μέχρις ότου καλυφθούν από τον άργιλο, αποφεύγοντας τη δημιουργία "κόμπων" του μείγματος. Είναι πολύ σημαντικό ο υδαρής πηλός να καλύπτει το άχυρο τόσο, ώστε να μη μειώνεται η θερμοχωρητικότητα του υλικού[3]. Όσο περισσότερος πηλός τόσο λιγότερη θερμομόνωση παρέχει το μείγμα, αυξάνοντας σημαντικά τη θερμική μάζα.

Αχυρόπλινθοι - Το μείγμα από ελαφρύ πηλό με άχυρο μπορεί να αντικατασταθεί από αχυρόπλινθους. Τοποθετούμε και συμπιέζουμε το μείγμα σε ειδικά καλούπια, τα οποία αποτελούνται από κινητά μέρη και μας επιτρέπουν να προσαρμόζουμε τις διαστάσεις.

Πλήρωση τοιχοποιίας Επεξεργασία

 
Πλήρωση τοιχοποιίας με καλούπια. Κατοικία στον Άγιο Νικόλαο Κρήτης.

Υπάρχουν δύο τρόποι πλήρωσης τοιχοποιίας.[4] Ένας είναι με τη χρήση κάθετων ξύλινων πάνελ όπου το μείγμα τοποθετείται ανάμεσα και συμπιέζεται. Απαιτεί συντονισμό και μια σχετική δύναμη στα χέρια για την ανύψωση, εγκατάσταση και απεγκατάσταση των καλουπιών. Ο άλλος είναι πιο απλός και εύκολος, αυξάνοντας όμως τη ποσότητα απαιτούμενου ξύλου προσφέροντας όμως περισσότερη στήριξη της κατασκευής. Με αυτόν τον τρόπο, τοποθετούμε οριζόντια πηχάκια πάνω στον ξυλότυπο ρίχνοτας έπειτα το μείγμα ανάμεσα. Μόλις ολοκληρωθεί η πλήρωση της πρώτης στρώσης, συμπιέζουμε το υλικό και συνεχίζουμε μέχρι να ολοκληρωθεί η κατασκευή. Το υλικό πρέπει να συμπιέζεται καλά ώστε να γεμίσουν όλες οι γωνίες της τοιχοποιίας. Αφού περάσει λίγος χρόνος για να στεγνώσει ο τοίχος, ενδεχομένως να χρειαστεί να προσθέσουμε υλικό στα κενά που ίσως εμφανιστούν λόγω συστολής του υλικού.

Οι χρόνοι στεγνώματος της τοιχοποιίας διαφοροποιούνται ανάλογα με την εποχή και τις κλιματολογικές συνθήκες (αέρας και υγρασία). Επίσης, ανάλογα το είδος του άχυρου, μπορεί να φυτρώσουν μερικοί σπόροι, όπου όταν ξεραθούν, τότε ο τοίχος είναι αρκετά στεγνός.

Η τοιχοποιία μπορεί να ελεγχθεί με υγρασιόμετρο, όπου τα επίπεδα υγρασίας δεν πρέπει να υπερβαίνουν το 18%.

Διαβάστε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Andersen, Frank. «An Introduction to Traditional and Modern German Clay Building». Natural Building Collquium (στα Αγγλικά). 
  2. F. Kennedy, Joseph (2002). The Art of Natural Building. US: New Society Publishers. σελ. 165-170. ISBN 9780865714335. 
  3. D. Chiras, Daniel (2000). The Natural House: A Complete Guide to Healthy, Energy-efficient, Environmental Homes. UK: Chelsea Green Pub. σελ. 250. ISBN 9781890132576. 
  4. «Minoeco-Ελαφρύς πηλός με άχυρο». Minoeco-Φυσικά επιχρίσματα και οικολογικές κατασκευές.