Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις

διεθνείς σχέσεις

Οι Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις αναφέρονται στις διμερείς εξωτερικές σχέσεις μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας. Οι δύο χώρες συνήψαν αρχικά διπλωματικές σχέσεις το 1828.[1] Τόσο η Ελλάδα όσο και η Ρωσία είναι μέλη διεθνών οργανισμών και συμφωνιών, συμπεριλαμβανομένου του Συμβουλίου της Ευρώπης, του Οργανισμού για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας του Ευξείνου Πόντου.

Ελληνο-Ρωσικές σχέσεις
Map indicating locations of Greece and Russia

Ελλάδα

Ρωσία
Ο πρόεδρος της Ρωσίας Βλαντίμιρ Πούτιν στην Ελλάδα το 2001, μαζί με τον πρόεδρο της Ελλάδας Κωνσταντίνο Στεφανόπουλο

Οι σχέσεις Ελλάδας και Ρωσίας επί Μπορίς Γέλτσιν ήταν σχετικά καλές. Επί Πούτιν, οι σχέσεις των δύο χωρών έχουν περάσει από περιόδους όπου οι σχέσεις ήταν άριστες αλλά και περιόδους επιδείνωσης.

Κατά τη διάρκεια των πρώτων θητειών του Πούτιν, η Ελλάδα προώθησε την ευρωρωσική συνεργασία με την προεδρία της Ε.Ε. το 2003, επιβεβαιώνοντας στη Ρωσία ότι η Ελλάδα δεν πρόκειται για "προκεχωρημένο φυλάκιο" της Δύσης. Η επέκταση των δυτικών οργανισμών προς ανατολάς και η παύση της κυκλοφορίας του Ρωσικού αερίου στην Ουκρανία για λίγες μέρες τη δεκαετία του 2000 οδήγησαν σε αύξηση της σημασίας της Ελλάδας στη Ρωσία.[2]

Οι ελληνορωσικές σχέσεις έχουν επιδεινωθεί μετά το 2017, με τη μη αναγνώριση της προσάρτησης της Κριμαίας και την απέλαση Ρώσων διπλωματών από την Ελλάδα, κατηγορώντας τους για προσπάθεια ακύρωσης της συμφωνίας των Πρεσπών.[3]

Τον Ιούλιο του 2018 οι σχέσεις των δύο χωρών δοκιμάστηκαν ύστερα από σοβαρό διπλωματικό επεισόδιο, καθώς η Ελληνική πλευρά σύλλεξε επιβεβαιωμένες πληροφορίες για υπόγεια εμπλοκή της Ρωσίας στις διαπραγματεύσεις για το Μακεδονικό ονοματολογικό ζήτημα.[4] Η Ελληνική κυβέρνηση του ΣΥΡΙΖΑ επένδυε επί σειρά ετών στις σχέσεις των δύο κρατών, με αποτέλεσμα το συγκεκριμένο γεγονός να αποτελέσει τη πρώτη σοβαρή ένδειξη ρήξης μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας.[5]

Με την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία τον Μάρτιο του 2022 οι σχέσεις των δυο χωρών δοκιμάστηκαν με την απόφαση της Αθήνας να στείλει πολεμικό υλικό και να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία, μαζί με την ΕΕ και μερικά κράτη-μέλη του ΝΑΤΟ.[6] Μέχρι τότε, η Ελλάδα ήταν μια χώρα που επιθυμούσε να έχει μια πιο λειτουργική σχέση με τη Ρωσία και στήριζε μετριοπαθείς απόψεις ως προς τη Ρωσία.[7] Μετά την κατοχή της Κύπρου η Ελλάδα έκανε ένα άνοιγμα στη Σοβιετική Ένωση, μεγάλης κλίμακας. Μετά το πάγωμα των ελληνορωσικών σχέσεων μετά το 2009 έχουν υπάρξει αρκετές προσπάθειες ξεπαγώματος.

Αναλυτές έχουν χαρακτηρίσει τη Ρωσία σαν μια χρήσιμη χώρα για την Ελλάδα, καθώς είναι ικανή να επηρεάζει την Τουρκία, με την οποία η Ελλάδα βρίσκεται σε διαφορά λόγω της Κύπρου και του Αιγαίου. Γενικά, η Ρωσία φαίνεται να καταλαβαίνει τις κινήσεις της Ελλάδας, καθώς οι επιλογές της ρυθμίζονται από μια ελίτ της οποίας οι επιλογές δεν εκφράζουν αυτές που έχει η κοινή γνώμη.

Ιστορία Επεξεργασία

Λόγω πολιτιστικών, θρησκευτικών και ιστορικών δεσμών μεταξύ των δύο εθνών, από τον μεσαίωνα μέχρι και τη σύγχρονη εποχή (η Βυζαντινή Αυτοκρατορία και η Κιεβινή Ρωσία αποτελούν μέρος του τι είναι σήμερα γνωστό ως η Ανατολική Ορθοδοξία), η Ελλάδα και η Ρωσία μοιράζονται κοινές ρίζες. Από τη Ρωσία ξεκίνησε η ελληνική επανάσταση του 1821 ενάντια στην Οθωμανική Αυτοκρατορία με την ίδρυση της Φιλικής Εταιρείας.[8]

Επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή υπήρξε το απόγειο των ελληνορωσικών σχέσεων. Σε άρθρο του 2008, είχε επισημανθεί ότι οι δύο ηγέτες αποτελούσαν συχνοί επισκέπτες της πρωτεύουσας του άλλου για διπλωματικές συναντήσεις και οι σχέσεις των δύο ηγετών ήταν φιλικές.[9] Οι δύο ηγέτες είχαν αναπτύξει μια στρατηγική συμμαχία κυρίως σε θέματα ενέργειας, ενώ το 2001 έλαβε χώρα η πρώτη επίσκεψη Ρώσου ηγέτη στην Αθήνα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Σήμερα, αρκετοί Έλληνες κατοικούν στη Ρωσική Ομοσπονδία και αντίστοιχα Ρώσοι έχουν μεταναστεύσει στην Ελλάδα. Το 2017 περίπου 98,000 Έλληνες κατοικούν στη Ρωσία[10] και 15,207 Ρώσοι στην Ελλάδα.[11]

Διπλωματικές σχέσεις Επεξεργασία

Η Ελλάδα διατηρεί τη πρεσβεία της στη Μόσχα[12] και δύο γενικά προξενεία στις πόλεις της Αγίας Πετρούπολης[13] και του Νοβοροσίσκ.[14] Η Ρωσία έχει πρεσβεία στην Αθήνα και γενικό προξενείο στη Θεσσαλονίκη,[15] ενώ το 2016 ανακοίνωσε σχέδια για δημιουργία πρεσβείας στην Αλεξανδρούπολη.[16]

Πρόσκαιρη άνθιση (2015-2017) Επεξεργασία

Οι σχέσεις Ελλάδας - Ρωσίας γνώρισαν μια πρόσκαιρη άνθιση το 2015 με 2017 όταν και το 2016 κηρύχθηκε το έτος πολιτισμού μεταξύ των δύο χωρών, ενώ τον Μάιο του 2016 έλαβε χώρα η δεύτερη επίσκεψη του Πούτιν στην Ελλάδα.[17]

Διπλωματικό επεισόδιο Ιουλίου 2018 Επεξεργασία

Στις 11 Ιουλίου 2018 η Ελληνική κυβέρνηση ανακοίνωσε την άμεση απέλαση δύο Ρώσων διπλωματών, αλλά και την απαγόρευση εισόδου στην Ελλάδα άλλων δύο για παράνομες ενέργειες κατά της εθνικής ασφάλειας προχώρησε η Αθήνα.[18] Οι αμερικανικές υπηρεσίες, καθώς και μηχανισμοί του ΝΑΤΟ σε συνεργασία με την ΕΥΠ χαρτογράφησαν λεπτομέρειες, χρηματοδοτήσεις και δρομολόγια Ρώσων πρακτόρων στην Ελλάδα, κατά τη διάρκεια επίλυσης του Μακεδονικού ζητήματος με τη Βόρεια Μακεδονία. Το ρωσικό υπουργείο Εξωτερικών κατηγόρησε άμεσα τις ΗΠΑ για την απόφαση των Ελληνικών αρχών, και απάντησε επίσης με απελάσεις Ελλήνων αξιωματούχων από τη Ρωσία.[19]

Σύμφωνα με ρεπορτάζ[20] των Financial Times στις 14 Ιουλίου 2018 που έλαβε χώρα στην Αλεξανδρούπολη, Ρώσοι διπλωμάτες κατηγορήθηκαν για άμεση συνεργασία με επιχειρηματίες που εδρεύουν στη Βόρεια Ελλάδα, με βασικό σκοπό τη δωροδοκία τοπικών κρατικών αξιωματούχων, και συνεργασίες με ορθόδοξους μητροπολίτες, μέλη πολιτιστικών ενώσεων και ακροδεξιών οργανώσεων, ώστε να αντιταχθούν στη συμφωνία για το ονοματολογικό της Βόρειας Μακεδονίας που υπεγράφη τον περασμένο μήνα στις Πρέσπες.[21]

Ρωσική εισβολή στην Ουκρανία Επεξεργασία

Τον Μάρτιο του 2022 οι σχέσεις των δύο χωρών δοκιμάστηκαν λόγω της απόφασης της ελληνικής κυβέρνησης να στείλει πολεμικό υλικό και να επιβάλει κυρώσεις στη Ρωσία.[22] Ο θάνατος δέκα ομογενών στο χωριό Σαρτανά αποτέλεσε πεδίο σφοδρής αντιπαράθεσης με το ΥΠΕΞ να καταδικάζει τις ενέργειες και τον πρωθυπουργό να καλεί για την παύση των βομβαρδισμών και τη ρωσική πρεσβεία να κάνει λόγο για αντιρωσική προπαγάνδα, να αρνείται κάθε ανάμειξη και να επιρρίπτει ευθύνες στο νεοναζιστικό τάγμα της Ουκρανίας, το τάγμα Αζοφ. [23] [24]Επιπλέον, η πρεσβεία της Ρωσίας στην Αθήνα εξέδωσε ανακοίνωση στην οποία αναφέρει ότι οι Ρώσοι πολίτες διατρέχουν κίνδυνο και να περιορίσουν τις μετακινήσεις τους, κατηγορώντας την κυβέρνηση ότι ασκεί αντιρωσική πολιτική.[25]

Επίσης, ο Κυριάκος Μητσοτάκης και η ελληνική αντιπολίτευση καταδίκασαν τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία[26]. Η Ελλάδα, κατά τη διάρκεια της εισβολής, ως τον Ιούνιο του 2022 είχε στείλει όπλα αξίας 265 εκατομμυρίων ευρώ στην Ουκρανία[27]. Στα τέλη του Ιουνίου 2022 απελάθηκαν Έλληνες διπλωμάτες από τη Ρωσία[28] και τον Ιούλιο του 2022 η Ελλάδα προστέθηκε στον κατάλογο των μη φιλικών προς τη Ρωσία χωρών.[29]

Παρά το νέο ελληνορωσικό σχίσμα, στα τέλη του 2021 πάντως επιχειρήθηκε νέα προσπάθεια αναθέρμανσης των διμερών σχέσεων, με τον ίδιο τον Πούτιν να δηλώνει ότι η Ελλάδα ήταν μια χώρα με την οποία η Ρωσία ανέπτυξε σχέσεις παρά τις εντάσεις που υπήρχαν στον Ψυχρό Πόλεμο.[30]

Διμερείς σχέσεις Επεξεργασία

Παρόλο που η Ελλάδα είναι μέλος της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, διατηρούσε μέχρι πρότινος καλές σχέσεις με τη Ρωσία και οι δύο χώρες συνεργάζονται εμπορικά, πολιτισμικά, αλλά και για την ενέργεια και το τουρισμό.[31] Επίσης, λαμβάνουν χώρα συχνές επισκέψεις υψηλού επιπέδου μεταξύ των δύο χωρών, και επαφές μεταξύ των πολιτικών κομμάτων, καθώς και μεταξύ των υπουργείων και των οργανισμών.[32]

Διμερείς επισκέψεις Ελλήνων πρωθυπουργών Επεξεργασία

Επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή σημειώθηκε το απόγειο των ελληνορωσικών σχέσεων. Σε άρθρο του 2008, είχε επισημανθεί ότι οι δύο ηγέτες αποτελούσαν συχνοί επισκέπτες της πρωτεύουσας του άλλου για διπλωματικές συναντήσεις και οι σχέσεις των δύο ηγετών ήταν φιλικές.[33] Οι δύο ηγέτες είχαν αναπτύξει μια στρατηγική συμμαχία κυρίως σε θέματα ενέργειας, ενώ το 2001 έλαβε χώρα η πρώτη επίσκεψη Ρώσου ηγέτη στην Αθήνα μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ.

Τον Δεκέμβριο του 2007 έλαβε χώρα η πέμπτη συνάντηση του Πούτιν με τον Καραμανλή, όπου συζητήθηκαν κατά βάση θέματα ενέργειας και επιβεβαιώθηκε η άριστη σχέση που είχαν αναπτύξει οι δύο χώρες, αν και στο θέμα του Κοσσυφοπεδίου ο Πούτιν έκανε λόγο για συμφωνία προσεγγίσεων. Τρία χρόνια νωρίτερα σε προηγούμενη επίσκεψη του Καραμανλή στη Ρωσία ο Πούτιν είχε χαρακτηρίσει την Ελλάδα τον "πιο στενό συνεργάτη της Ρωσίας στην Ευρώπη" συνδέοντας την εκλογή του Καραμανλή με τη βελτίωση των διμερών σχέσεων. Παράλληλα, ο Πούτιν υποστήριξε ότι κινητοποιήθηκαν ορισμένα πιο δύσκολα θέματα, και εξετάστηκε η συνεργασία σε θέματα αμυντικών εξοπλισμών, παράλληλα με την επιβεβαίωση της υποστήριξης των αποφάσεων του ΟΗΕ για χώρες όπως το Ιράκ.[34]

Πολλοί Έλληνες πρωθυπουργοί, όπως ο Αλέξης Τσίπρας (Απρίλιος 2015 και Δεκέμβριος 2018), και ο Κυριάκος Μητσοτάκης έχουν επισκεφθεί τη Μόσχα. Τον Δεκέμβριο του 2018 ο Πούτιν συναντήθηκε για δεύτερη φορά με τον Τσίπρα, όπου ο Πούτιν απέρριψε την εμπλοκή της Ρωσίας στα εσωτερικά της Ελλάδας[35] και υποστήριξε ότι η Ρωσία έδωσε έμφαση στην ενέργεια και τις επενδύσεις, ενώ οι δύο ηγέτες συνομίλησαν και για θέματα όπως η Κύπρος και οι διμερείς σχέσεις.

Στρατιωτική συνεργασία Επεξεργασία

Στις αρχές του 1990 η Ελλάδα έλαβε στρατιωτικό εξοπλισμό Σοβιετικής εποχής, όπως τα τεθωρακισμένα οχήματα μάχης BMP-1, τους εκτοξευτές πυραύλων RM-70, αντιαεροπορικά όπλα ZU-23-2 και αντιαεροπορικά συστήματα πυραύλων SA-8 από τον Εθνικό Λαϊκό Στρατό της πρώην Ανατολικής Γερμανίας. Από την ίδια εποχή, η Ελλάδα προμηθεύεται πυραυλικά συστήματα TOR M-1 και S-300, τα οποία αρχικά προορίζονταν για τη Κύπρο.

Οι στρατοί των δύο χωρών επίσης συμμετέχουν σε προγράμματα συνεργασίας στο Αιγαίο και την Ανατολική Μεσόγειο, ενώ παρέχουν στρατιωτική υποστήριξη και εκπαίδευση σε χώρες, όπως η Αρμενία, με την Ελλάδα να αποδέχεται συχνά Αρμένιους στρατιωτικούς αξιωματούχους στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων.

Οικονομικές σχέσεις Επεξεργασία

Αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης Επεξεργασία

Ο αγωγός Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης προτάθηκε κατά το 1993-1994 από ρωσικές και ελληνικές εταιρείες.[36] Το 1994, για την κατασκευή του αγωγού, η Ελλάδα και η Βουλγαρία υπέγραψαν διμερή συμφωνία, που ακολουθήθηκε από μνημόνιο συνεργασίας που υπογράφηκε μεταξύ Ελλάδας και Ρωσίας.[37]

Τον Φεβρουάριο του 1998, ιδρύθηκε ελληνική κοινοπραξία για την κατασκευή του αγωγού Bapline, ενώ το Μάιο του 1998, είχε υπογραφεί μνημόνιο δημιουργίας του Transbalkan Oil Pipeline Company. Το 2000, τεχνικές προδιαγραφές και οικονομική αξιολόγηση του έργου εκπονήθηκαν από τη γερμανική εταιρεία ILF. Το κοινό πρωτόκολλο για την προετοιμασία της κατασκευής του αγωγού υπογράφηκε από τις τρεις χώρες τον Ιανουάριο του 2005.[38]

Η διακυβερνητική συμφωνία για το σχέδιο αποφασίστηκε στις 7 Φεβρουαρίου του 2007 και υπεγράφη στις 15 Μαρτίου του 2007 στην Αθήνα, από τους υπουργούς των τριών χωρών, υπό την παρουσία των τριών ηγετών τους, Βλαντίμιρ Πούτιν, Σεργκέι Στάνισεφ και Κώστα Καραμανλή.[39][40] Η συμφωνία για τη σύσταση της διεθνούς εταιρείας έργου υπογράφηκε στη Μόσχα στις 18 Δεκεμβρίου του 2007, και η εταιρεία Trans-Balkan Pipeline B. V. ενσωματώθηκε στις Κάτω Χώρες στις 6 Φεβρουαρίου του 2008.[41][42]

Η κατασκευή του αγωγού είχε προγραμματιστεί να ξεκινήσει τον Οκτώβριο του 2009, αλλά ακυρώθηκε από τη Ρωσία στις 11 Ιουνίου 2010,[43] καθώς εκφράστηκαν σημαντικές αντιρρήσεις για την έκβαση της περιβαλλοντικής μελέτης. Στις 5 Δεκεμβρίου 2011, η βουλγαρική κυβέρνηση ανακοίνωσε την επίσημη αποχώρησή της από το σχέδιο.

Κατά τη διάρκεια της ελληνικής οικονομικής κρίσης, η Ρωσία και η Κίνα θεωρήθηκαν εναλλακτικές πηγές οικονομικές βοήθειας για την Ελλάδα. Αν και τον Απρίλιο του 2015 η λήψη δανείων από τη Ρωσία θεωρήθηκε πιθανή[44], τον Ιούλιο του 2015 η Ρωσία απέρριψε τέτοια βοήθεια, καθώς οι Ρώσοι συνειδητοποίησαν και τις δεσμεύσεις της ελληνικής πλευράς που συρρίκνωναν πολύ τις δυνατότητες για διμερή συνεργασία.

Σχέσεις μεταξύ ελληνικών και ρωσικών κομμάτων Επεξεργασία

Το 2012 υπεγράφη σύμφωνο συνεργασίας της ΝΔ και της Ενιαίας Ρωσίας, επιβεβαιώνοντας τις καλές σχέσεις μεταξύ των δύο κομμάτων από το 2004, με την παρουσία του Αντώνη Σαμαρά.[45]

Θρησκευτικές και πολιτιστικές σχέσεις Επεξεργασία

Η Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία συνδέει τις δύο χώρες. Από την ίδρυσή της το 1994, η Διακοινοβουλευτική Συνέλευση Ορθοδοξίας με έδρα την Αθήνα έχει γίνει ίδρυμα προώθησης συνεργασιών. Σύμφωνα με μια δημοσκόπηση της Pew Research Center το 2017,[46] το ποσοστό εμπιστοσύνης των Ελλήνων προς τη Ρωσία αγγίζει το 50% – με σημαντική διαφορά το υψηλότερο στον ανεπτυγμένο κόσμο. Ο μέσος όρος στην Ευρώπη είναι 19%, ενώ το χαμηλότερο ποσοστό (μόλις 4%) έχει καταγραφεί στην Πολωνία, λόγω των προβληματικών σχέσεων των δύο χωρών.

Επίσης, η Ελλάδα είναι το μόνο κράτος-μέλος στην Ε.Ε. που εκφράζει θετική γνώμη για τη Ρωσία.[47]

Συμφωνίες Επεξεργασία

Οι ακόλουθες συμφωνίες είναι σε ισχύ:[1]

  • Συμφωνία Φιλίας και Συνεργασίας (1993)
  • Συμφωνία Οικονομικής, Βιομηχανικής, Τεχνολογικής και Επιστημονικής Συνεργασίας (1993)

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 «Bilateral relations between Russia and Greece». Υπουργείο Εξωτερικών. Ανακτήθηκε στις 18 Ιουνίου 2009. 
  2. «Γιατί χρειαζόμαστε τη Ρωσία;». HuffPost Greece. 11 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  3. «Γιατί χρειαζόμαστε τη Ρωσία;». HuffPost Greece. 11 Σεπτεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  4. Newsroom (2018-07-11). «Ρήγμα στις σχέσεις Αθήνας-Μόσχας προκαλούν οι απελάσεις διπλωματών». CNN.gr. https://www.cnn.gr/news/politiki/story/138250/rigma-stis-sxeseis-athinas-mosxas-prokaloyn-oi-apelaseis-diplomaton. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  5. «Ελλάδα - Ρωσία: Από τις σχέσεις στοργής με το «ξανθό γένος» στη σύγκρουση | in.gr». in.gr. 2018-07-11. http://www.in.gr/2018/07/11/politics/diplomatia/ellada-rosia-apo-tis-sxeseis-storgis-ksantho-genos-sti-sygkrousi/. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  6. https://www.sofokleousin.gr/entasi-metaksy-athinas-kai-mosxas-skliri-anakoinosi-tis-rosikis-p
  7. Φίλης, Κωνσταντίνος. «Άρθρο του Κ. Φίλη στην «Κ»: Ελλάδα – Ρωσία, μια σχέση χωρίς στρατηγικό βάθος | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  8. Μηναόγλου, Χαράλαμπος (2016). Ιστορία του Ρωσικού Κόμματος. Δώδεκα μελέτες για τις απαρχές. Αθήνα. σελ. 127. 
  9. Welle (www.dw.com), Deutsche. ««Ο Καραμανλής ποντάρει στη Μόσχα» | DW | 29.04.2008». DW.COM. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  10. «Χάρτης: Πόσοι (και πού) είναι οι Έλληνες του εξωτερικού». http://www.news247.gr/kosmos/chartis-posoi-kai-poy-einai-oi-ellines-toy-exoterikoy.6482970.html. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  11. iefimerida.gr (2016-12-16). «Αποκάλυψη: 577.000 νόμιμοι μετανάστες, από 150 χώρες, ζουν στην Ελλάδα!». iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/307859/apokalypsi-577000-nomimoi-metanastes-apo-150-hores-zoyn-stin-ellada. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  12. «Πρεσβεία της Ελλάδος στη Μόσχα - Ελληνική Δημοκρατία - Η Ελλάδα στη Ρωσία». www.mfa.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  13. «Γενικό Προξενείο Αγίας Πετρούπολης - Ελληνική Δημοκρατία - Η Ελλάδα στη Ρωσία». www.mfa.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  14. «Γενικό Προξενείο Νοβοροσίσκ - Ελληνική Δημοκρατία - Η Ελλάδα στη Ρωσία». www.mfa.gr. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  15. «EMBASSY OF THE RUSSIAN FEDERATION IN THE HELLENIC REPUBLIC». www.greece.mid.ru (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  16. «Επίτιμο ρωσικό προξενείο ανοίγει στην Αλεξανδρούπολη | in.gr». in.gr. 2016-07-28. http://www.in.gr/2016/07/28/greece/epitimo-rwsiko-prokseneio-anoigei-stin-aleksandroypoli/. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  17. «Κυβερνητικές πηγές βλέπουν νέα... διπλωματική επιτυχία για την επίσκεψη Τσίπρα στη Μόσχα». ProtoThema. 7 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  18. «Απέλαση Ρώσων διπλωματών από την Αθήνα, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/974240/article/epikairothta/politikh/apelash-rwswn-diplwmatwn-apo-thn-a8hna. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  19. «Σκληρή απάντηση Ρωσίας σε Ελλάδα για την απέλαση των Ρώσων διπλωματών». Athens Voice. http://www.athensvoice.gr/politics/459232_skliri-apantisi-rosias-se-ellada-gia-tin-apelasi-ton-roson-diplomaton. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  20. «Subscribe to read». Financial Times (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  21. iefimerida.gr (2018-07-14). «FT: Η Αλεξανδρούπολη στο επίκεντρο της ρωσικής εμπλοκής κατά της συμφωνίας των Πρεσπών». iefimerida.gr. http://www.iefimerida.gr/news/430766/ft-i-alexandroypoli-sto-epikentro-tis-rosikis-emplokis-kata-tis-symfonias-ton-prespon. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  22. https://www.thetoc.gr/diethni/article/nees-europaikes-kuroseis-kata-tis-rosias-sti-mauri-lista-oligarxes-stratiotikoi-kai-meli-tis-kubernisis/. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2022.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  23. https://www.skai.gr/news/politics/polemos-rosias-stin-oukrania-ypeks-4-epipleon-nekroi-ellines-omogeneis-sto-sartana-10-ta. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2022.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  24. https://www.protothema.gr/politics/article/1218275/polemos-stin-oukrania-to-tagma-tou-azof-deihnei-xana-o-rosos-presvis-gia-tous-thanatous-ellinon-sto-sartana/. Ανακτήθηκε στις 5 Μαρτίου 2022.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  25. https://www.tovima.gr/2022/03/03/politics/rosiki-presveia-kindynos-gia-tous-rosous-polites-stin-ellada/. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2022.  Missing or empty |title= (βοήθεια)
  26. «Καταδίκη της εισβολής στην Ουκρανία από Μητσοτάκη - Χέρτζογκ». PowerGame. 24 Φεβρουαρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  27. «Όγδοη στον κόσμο η Ελλάδα στη στήριξη με όπλα της Ουκρανίας». Εφημερίδα ΠΡΙΝ. 10 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  28. Newsroom. «Απέλαση Ελλήνων διπλωματών: «Καμία βάση για την απόφαση των ρωσικών Αρχών» απαντά η Αθήνα | Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ». www.kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  29. «Ρωσία / «Μη φιλική χώρα» η Ελλάδα - Πλαφόν σε συνεργάτες πρεσβειών, προξενείων, κρατικών φορέων». Αυγή. 22 Ιουλίου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  30. «Πούτιν: Η συμμετοχή της Ελλάδας στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ δεν εμπόδισε την ανάπτυξη των σχέσεών μας | LiFO». www.lifo.gr. 8 Δεκεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  31. GGET. «Γενική Γραμματεία Έρευνας και Τεχνολογίας (ΓΓΕΤ): Επίσημος διαδικτυακός τόπος». Ανακτήθηκε στις 14 Ιουλίου 2018. 
  32. «Οι επισκέψεις Ελλήνων πρωθυπουργών στη Ρωσία από το 1979, του Βασίλη Νέδου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/809982/article/epikairothta/politikh/oi-episkeyeis-ellhnwn-prw8ypoyrgwn-sth-rwsia-apo-to-1979. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  33. Welle (www.dw.com), Deutsche. ««Ο Καραμανλής ποντάρει στη Μόσχα» | DW | 29.04.2008». DW.COM. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  34. «Οι Ρώσοι 'είναι φίλοι μας'. Οι Έλληνες πρωθυπουργοί που πήγαν στη Ρωσία από το 1979 ως σήμερα». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  35. «Πούτιν-Τσίπρας για ρωσικό φυσικό αέριο, S-400 και συμφωνία των Πρεσπών». ProtoThema. 7 Δεκεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  36. «Burgas-Alexandrupolis Pipeline Project». Transneft. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2006-10-04. https://web.archive.org/web/20061004031928/http://www.transneft.ru/Projects/Default.asp?LANG=EN&ID=229. Ανακτήθηκε στις 2007-02-15. 
  37. Peggy Papakosta. «Everybody wins». Bridge Magazine. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-09-28. https://web.archive.org/web/20070928133620/http://www.bridge-mag.com/magazine/index.php?option=com_content&task=view&id=111&Itemid=31. Ανακτήθηκε στις 2007-02-15. 
  38. «Greece, Russia, Bulgaria move closer to building Burgas-Alexandroupoli pipeline». Embassy of Greece to the United States. 2005-01-29. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2007-03-11. https://web.archive.org/web/20070311033919/http://www.greekembassy.org/Embassy/content/en/Article.aspx?office=8&folder=531&article=14580. Ανακτήθηκε στις 2006-05-07. 
  39. «Bulgaria, Greece, Russia finalize details on long-awaited pipeline deal». Associated Press. 2007-02-06. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2008-03-06. https://web.archive.org/web/20080306112432/http://www.pdi.ie/nl/News-And-Events/Economy/Bulgaria-Greece-Russia-Finalize-Details-on-Long-awaited-Pipeline-Deal.html. Ανακτήθηκε στις 2008-02-24. 
  40. «Burgas-Alexandroupolis project getting underway, but many questions remain». RBC Daily. 2007-02-08. http://www.rbcnews.com/komment/komment.shtml?2007/02/08/31356263. Ανακτήθηκε στις 2007-02-15. 
  41. «Russian President Vladimir Putin in Greece next week for pipeline deal». Athens News Agency. 7 Μαρτίου 2007. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-06-05. https://web.archive.org/web/20110605040029/http://www.greekembassy.org/Embassy/content/en/Article.aspx?office=1&folder=19&article=19974. Ανακτήθηκε στις 2009-06-19. «Russian President Vladimir Putin will be visiting Greece on March 15 to participate in a Russo-Bulgarian-Greek conference, after visiting Italy on March 13–14 for a Russo-Italian conference, the Kremlin announced late on Tuesday, according to a dispatch by the Agence France Press (AFP) agency.» 
  42. «Trans-Balkan partners form operator». Upstream Online (NHST Media Group). 2007-12-18. http://www.upstreamonline.com/live/article146099.ece. Ανακτήθηκε στις 2007-12-19. 
  43. «Ξανανοίγει ο δρόμος για τον αγωγό Μπουργκάς - Αλεξανδρούπολης, Του Ηλία Μπέλλου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/844364/article/oikonomia/epixeirhseis/3ananoigei-o-dromos-gia-ton-agwgo--mpoyrgkas---ale3androypolhs. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  44. «Κρεμλίνο: Ενδεχόμενο συζήτησης και για το ελληνικό χρέος». www.naftemporiki.gr. 4 Ιουλίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Αυγούστου 2022. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  45. «Οι Ρώσοι 'είναι φίλοι μας'. Οι Έλληνες πρωθυπουργοί που πήγαν στη Ρωσία από το 1979 ως σήμερα». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 18 Αυγούστου 2022. 
  46. «Μεγάλη η απήχηση του Πούτιν στους Έλληνες, του Γιάννη Παλαιολόγου | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/923099/article/epikairothta/ellada/megalh-h-aphxhsh-toy-poytin-stoys-ellhnes. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 
  47. Naftemporiki (2013-06-09). «Μόνη χώρα στην Ε.Ε. με θετική γνώμη για τη Ρωσία η Ελλάδα». naftemporiki.gr. https://www.naftemporiki.gr/story/694618/moni-xora-stin-ee-me-thetiki-gnomi-gia-ti-rosia-i-ellada. Ανακτήθηκε στις 2018-07-14. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία