Ερρίκος ο ΣΤ΄ (Σαίξπηρ)

Ερρίκος ΣΤ'
	Ο Ερρίκος ΣΤ΄ της Αγγλίας
Συγγραφέας	Ουίλλιαμ Σαίξπηρ
Μορφή	θεατρικό έργο
	δεδομένα (π • σ • ε )

Ο Ερρίκος ΣΤ' (αγγλικός τίτλος: Henry VI) είναι μια σειρά από τρία ιστορικά θεατρικά έργα του Ουίλιαμ Σαίξπηρ, που διαδραματίζονται κατά τη διάρκεια της ζωής του βασιλιά Ερρίκου ΣΤ' της Αγγλίας και γράφτηκαν περίπου μεταξύ 1588 και 1593.^[1]

Ο Ερρίκος ο ΣΤ' (πρώτο μέρος) αναφέρεται στην απώλεια των αγγλικών ηπειρωτικών κτήσεων στη Γαλλία κατά τον Εκατονταετή πόλεμο και τις πολιτικές μηχανορραφίες που οδήγησαν στον Πόλεμο των Ρόδων, καθώς το αγγλικό πολιτικό σύστημα καταρρέει από προσωπικές διαμάχες. Ο Ερρίκος ο ΣΤ΄ (δεύτερο μέρος) απεικονίζει την αδυναμία του Βασιλιά να καταπνίξει τις διαμάχες των ευγενών του και το αναπόφευκτο της ένοπλης σύγκρουσης και ο Ερρίκος ο ΣΤ΄ (τρίτο μέρος) πραγματεύεται τη φρίκη αυτής της σύγκρουσης.^[2]

Η τριλογία του Ερρίκου ΣΤ΄ θεωρείται ότι δεν γράφτηκε με χρονολογική σειρά, η ακριβής ημερομηνία συγγραφής των έργων παραμένει θέμα διαμάχης, ωστόσο αποτελεί ενιαίο σύνολο και τα τρία θεατρικά συχνά ομαδοποιούνται με τον Ριχάρδο Γ' και σχηματίζουν μια τετραλογία, που οι μελετητές έχουν αποκαλέσει «Πρώτη τετραλογία του Σαίξπηρ», που καλύπτει ολόκληρο το έπος του Πολέμου των Ρόδων, από τον θάνατο του Ερρίκου Ε' το 1422 μέχρι τον θάνατο του Ριχάρδου Γ' και την άνοδο στην εξουσία του Ερρίκου Ζ' το 1485.

Η «Πρώτη τετραλογία του Σαίξπηρ» είναι πρώτη κατά σειρά συγγραφής, περίπου μεταξύ 1588 και 1593, ενώ χρονολογικά αναφέρεται σε ιστορικά γεγονότα μεταγενέστερα από τη δεύτερη.

Η «Δεύτερη Τετραλογία του Σαίξπηρ», η οποία περιλαμβάνει τον Ριχάρδο Β', τον Ερρίκο Δ' (μέρη 1 και 2) και τον Ερρίκο Ε', αρχίζει το 1398 κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Ριχάρδου Β' και τελειώνει το 1420 με την υπογραφή της συνθήκης της Τρουά, εκεί που αρχίζει η πρώτη τετραλογία. Αυτή η δεύτερη τετραλογία γράφτηκε αργότερα, πιθανώς μεταξύ 1595 και 1599, με τον Ερρίκο Ε' να θεωρείται το πρώτο έργο για τα εγκαίνια του θεάτρου Γκλόουμπ στο Λονδίνο.

Η επιτυχία της τριλογίας του Ερρίκου ΣΤ΄ καθιέρωσε σταθερά τη φήμη του Σαίξπηρ ως θεατρικού συγγραφέα.

Τα τρία θεατρικά έργα εκδόθηκαν χωριστά και ανεβαίνουν στη σκηνή αυτόνομα, αν και έχουν επίσης συνδυαστεί σε διάφορες διασκευές σε ένα ή δύο θεατρικά έργα και κινηματογραφικές ταινίες και τηλεοπτικές σειρές.^[3]

Ιστορικά θεατρικά έργα

Μετά την ήττα της Ισπανικής Αρμάδας το 1588, το πατριωτικό αίσθημα στην Αγγλία έφτασε στο αποκορύφωμά του. Το αγγλικό θέατρο της εποχής αντανακλούσε αυτόν τον ενθουσιασμό και το ενδιαφέρον του κοινού για τα ιστορικά έργα.

Συγγραφική συνεργασία

Το 2016, μελετητές που εργάζονταν στις εκδόσεις έργων του Σαίξπηρ ανακοίνωσαν ότι η τριλογία δεν είναι εξ ολοκλήρου γραμμένη από τον Σαίξπηρ, αλλά ο συγγραφέας συνεργάστηκε με άλλους δραματουργούς νωρίς στην καριέρα του, γεγονός συνηθισμένο στην εποχή αλλά και αργότερα, και απέδωσαν τμήματα των τριών έργων στον Κρίστοφερ Μάρλοου. Οι μελετητές της Οξφόρδης έβγαλαν τα συμπεράσματά τους χρησιμοποιώντας τεχνικές μεγάλων δεδομένων, με χρήση εξειδικευμένων λογισμικών για να προσδιορίσουν τον συγγραφέα (χρησιμοποιώντας μια μέθοδο γνωστή ως στυλομετρία ^[4]και στη συνέχεια συγκρίνοντας τα κείμενα).^[5]

Ιστορικό πλαίσιο

Επιλέγοντας το άσπρο ή το κόκκινο ρόδο στον πόλεμο των Ρόδων (λεπτομέρεια από πίνακα ζωγραφικής του Χένρι Πέιν, το 1908)

Ο Ερρίκος ΣΤ' είχε μακρά και περιπετειώδη βασιλεία. Είναι ο μόνος Άγγλος βασιλιάς που στέφθηκε δύο φορές, καθαιρέθηκε δύο φορές και ενταφιάστηκε δύο φορές. Ήταν γιος του Ερρίκου Ε' και της Γαλλίδας πριγκίπισσας Αικατερίνης των Βαλουά και διαδέχθηκε τον πατέρα του, που πέθανε απροσδόκητα το 1422, σε ηλικία εννέα μηνών. Στέφθηκε επίσημα βασιλιάς της Αγγλίας στο αββαείο του Ουέστμινστερ το 1429 και βασιλιάς της Γαλλίας στο Παρίσι το 1431. Έχασε το βασίλειο της Γαλλίας το 1453 μετά από αγώνες του θείου του, αδελφού της μητέρας του, βασιλιά Καρόλου Ζ΄ της Γαλλίας και των στρατηγών του, μεταξύ των οποίων και η Ιωάννα της Λωρραίνης, να ανακτήσουν τα εδάφη τους.

Κατά τον πόλεμο των Ρόδων, έχασε το βασίλειο της Αγγλίας το 1461 από τον ξάδερφό του Εδουάρδο της Υόρκης, ο οποίος τον καθαίρεσε και ανακηρύχθηκε βασιλιάς ως Εδουάρδος Δ΄. Εννέα χρόνια αργότερα, οι υποστηρικτές του πέτυχαν να εκδιώξουν τον Εδουάρδο Δ΄ στη Γαλλία και να τον επανεγκατέστησαν στον αγγλικό θρόνο. Αλλά αυτή η νέα βασιλεία διήρκεσε μόνο έξι μήνες. Ο Εδουάρδος επέστρεψε δυναμικά, κατέστρεψε τον οίκο των Λάνκαστερ σε δύο αποφασιστικές μάχες και εκτόπισε τον Ερρίκο, ο οποίος πέθανε λίγο αργότερα, αναμφίβολα με εντολή του Εδουάρδου. Ενταφιάσθηκε βιαστικά στο αββαείο του Τσέρτσι και μετά την ίδρυση της δυναστείας των Τυδώρ, το 1484 τα οστά του μεταφέρθηκαν στο κάστρο του Ουίντσορ.^[6]

Η τριλογία

Το πρώτο μέρος του Ερρίκου ΣΤ΄

Το πρώτο μέρος της τριλογίας απεικονίζει (με φόντο τον Εκατονταετή Πόλεμο) τις απαρχές της βασιλείας του Ερρίκου ΣΤ' της Αγγλίας, που παρουσιάζεται ως ευγενικός και ευσεβής νεαρός, ανελλιπώς όμως προετοιμασμένος να αντιμετωπίσει τη βαρβαρότητα των πολιτικών ηθών της εποχής του. Μέρος του έργου διαδραματίζεται στη Γαλλία, όπου οι Άγγλοι αντιμετωπίζουν τη «μάγισσα» Ιωάννα της Λωρραίνης που οδηγεί τα στρατεύματα του δελφίνου, του μελλοντικού Καρόλου Ζ΄ της Γαλλίας ενάντια σε έναν αγγλικό στρατό αποδυναμωμένο από τις διαμάχες των ηγετών του. Το υπόλοιπο έργο διαδραματίζεται στην Αγγλία, όπου η διχόνοια μεταξύ των αντιβασιλέων του βασιλείου και οι αγώνες για την εξουσία προσφέρουν μια πολιτική εξήγηση για τις αγγλικές ήττες.^[7]

Η δολοφονία του Ερρίκου ΣΤ' από τον Ριχάρδο, δούκα του Γκλόστερ, μελλοντικό Ριχάρδο Γ', στον Πύργο του Λονδίνου. Εικονογράφηση του 1709

Το δεύτερο μέρος του Ερρίκου ΣΤ΄

Το δεύτερο μέρος της τριλογίας περιγράφει την πολιτική αναταραχή στην Αγγλία, τις συγκρούσεις μεταξύ μεγάλων λόρδων, τις λαϊκές ταραχές του Τζακ Κέιντ και τον δυστυχισμένο γάμο του βασιλιά με την Μαργαρίτα του Ανζού, κόρη του βασιλιά Ρενέ, της οποίας η παθιασμένη φύση δεν ικανοποιείται από τον αγνό και ευσεβή σύζυγό της. Το έργο επικεντρώνεται στην αδυναμία του βασιλιά να καταπνίξει τη διαμάχη των ευγενών και να ελέγξει τις φιλοδοξίες τους. Τελικά δεν αποφεύγει τον εμφύλιο Πόλεμο των Ρόδων.^[8]

Το Τρίτο Μέρος του Ερρίκου ΣΤ΄

Το τελευταίο μέρος του Ερρίκου ΣΤ' περιγράφει τη βαρβαρότητα του εμφυλίου πολέμου, με το άλλοτε σταθερό έθνος ριγμένο στο χάος. Αναφέρεται στην ανατροπή του Ερρίκου ΣΤ' από τον Εδουάρδο Δ΄, μετά η αποκατάστασή του και τέλος η δολοφονία του από τον Ριχάρδο του Γκλόστερ (μελλοντικός Ριχάρδος Γ') στον Πύργο του Λονδίνου.^[9]

Σύνδεση με τον Ριχάρδο Γ΄

Η τριλογία για τον Ερρίκο ΣΤ' και τη βασιλεία του ακολουθείται από ένα θεατρικό έργο για τον Ριχάρδο Γ' που συνεχίζει την πλοκή από το σημείο όπου τελειώνει το τρίτο μέρος του Ερρίκου ΣΤ'. Το σύνολο των τεσσάρων θεατρικών έργων αναφέρεται ως «Πρώτη τετραλογία του Σαίξπηρ».

Η πρώτη πράξη του Ριχάρδου Γ' απεικονίζει την σχεδόν κρυφή ταφή του Ερρίκου ΣΤ', του οποίου οι πληγές αρχίζουν να αιμορραγούν όταν εμφανίζεται ο δολοφόνος του. Το έργο συνεχίζει περιγράφοντας πώς ο Ριχάρδος του Γκλόστερ εξαφανίζει ανελέητα όποιον τον χωρίζει από τον θρόνο. Ανακηρύχθηκε βασιλιάς ως Ριχάρδος Γ' και ανατράπηκε με τη σειρά του από τον Ερρίκο Τυδώρ, μελλοντικό Ερρίκο Ζ', ιδρυτή της νέας δυναστείας των Τυδώρ, το έμβλημα της οποίας, ένα λευκό τριαντάφυλλο (σύμβολο του οίκου της Υόρκης) μέσα σε ένα κόκκινο τριαντάφυλλο (σύμβολο του οίκου των Λάνκαστερ), συμβόλιζε την εθνική συμφιλίωση βάζοντας τέλος στον εμφύλιο πόλεμο των Ρόδων. Στην τελευταία πράξη, το φάντασμα του Ερρίκου ΣΤ΄ και των άλλων θυμάτων του Ριχάρδου, εμφανίζονται στη σκηνή για να καταραστούν τον δολοφόνο τους.^[10]

Πηγές

Η κύρια πηγή του Σαίξπηρ για τον Ερρίκο ΣΤ΄ ήταν η Ένωση των δύο ευγενών και διακεκριμένων οίκων του Λάνκαστερ και της Υόρκης (1548) του Έντουαρντ Χολ. Επίσης, όπως και στα περισσότερα ιστορικά του έργα, ο Σαίξπηρ συμβουλεύτηκε επίσης τα Χρονικά της Αγγλίας, της Σκωτίας και της Ιρλανδίας (1577) του Ράφαελ Χόλινσεντ. Ο Χόλινσεντ στήριξε πολλές από τις πληροφορίες του για τον Πόλεμο των Ρόδων στο έργο του Χολ, σε σημείο να αναπαράγει μεγάλα τμήματα κατά λέξη. Ωστόσο, υπάρχουν αρκετές διαφορές μεταξύ του Χολ και του Χόλινσεντ και θεωρείται ότι ο Σαίξπηρ πρέπει να είχε συμβουλευτεί και τους δύο.^[11]

Παραπομπές

↑ . «nosweatshakespeare.com/plays/types/history/».
↑ . «kids.britannica.com/students/article/Henry-VI-Parts-1-2-and-3/».
↑ . «imdb.com/title/Will/TV Series/2017».
↑ . «wblog.wiki/el/Stylometrics». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022.
↑ . «theguardian.com/culture/2016/oct/23/christopher-marlowe-credited-as-one-of-shakespeares-co-writers».
↑ . «britannica.com/biography/Henry-VI-king-of-England».
↑ . «shakespeare.org.uk//shakespeares-plays/henry-vi-part-1/».
↑ . «shakespeare.folger.edu/shakespeares-works/henry-vi-part-2/».
↑ . «sparknotes.com/shakespeare/henry6pt3/section11/».
↑ . «shakespeare.mit.edu/richardiii/full».
↑ . «rsc.org.uk/henry-vi-part-i/about-the-play/dates-and-sources».

[1] . «nosweatshakespeare.com/plays/types/history/».

[2] . «kids.britannica.com/students/article/Henry-VI-Parts-1-2-and-3/».

[3] . «imdb.com/title/Will/TV Series/2017».

[4] . «wblog.wiki/el/Stylometrics». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Σεπτεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 16 Σεπτεμβρίου 2022.

[5] . «theguardian.com/culture/2016/oct/23/christopher-marlowe-credited-as-one-of-shakespeares-co-writers».

[6] . «britannica.com/biography/Henry-VI-king-of-England».

[7] . «shakespeare.org.uk//shakespeares-plays/henry-vi-part-1/».

[8] . «shakespeare.folger.edu/shakespeares-works/henry-vi-part-2/».

[9] . «sparknotes.com/shakespeare/henry6pt3/section11/».

[10] . «shakespeare.mit.edu/richardiii/full».

[11] . «rsc.org.uk/henry-vi-part-i/about-the-play/dates-and-sources».

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]

[8]

[9]

[10]

[11]