Ζωολογικός κήπος

Ο ζωολογικός κήπος ή ζωολογικό πάρκο είναι μια εγκατάσταση στην οποία βρίσκονται διάφορα είδη ζώων μέσα σε περιορισμένους χώρους, με σκοπό να εκτίθενται στο κοινό και ορισμένες φορές να εκτρέφονται. Σήμερα, σε όλο το κόσμο λειτουργούν περίπου 2.000 ζωολογικοί κήποι, οι οποίοι προσελκύουν περίπου 350 εκατομμύρια επισκέπτες κάθε χρόνο.

Η είσοδος του ζωολογικού κήπου του Σαν Ντιέγκο, στην Καλιφόρνια, το 2007.

Οι ζωολογικοί κήποι, κατά καιρούς, έχουν δεχτεί αρνητική κριτική από ακτιβιστές για τα δικαιώματα των ζώων.

Η αρχή

Ο πρώτος ζωολογικός κήπος, σύμφωνα με ιστορικά έγγραφα, ιδρύθηκε από την βασίλισσα της Αιγύπτου Χάτσεπσουτ, πριν 3.500 χρόνια. Κατά τους αρχαίους και μεσαιωνικούς χρόνους, σε ιπποδρόμους και θηριοτροφεία, βρίσκονταν υπο κράτηση διάφορα είδη ζώων. Στην Ευρώπη, οι πρώτοι ζωολογικοί κήποι δημιουργήθηκαν στις αρχές του 19ου αιώνα και περιείχαν ζώα από μακρινές ηπείρους λόγω των γεωγραφικών ανακαλύψεων. Η Βιέννη, το Λονδίνο, το Βερολίνο, το Μπρίστολ, το Παρίσι και η Κοπεγχάγη είναι μερικές από τις πρώτες πόλεις που απέκτησαν ζωολογικό κήπο. Στην Αθήνα δημιουργήθηκε το 1900 ο πρώτος ζωολογικός κήπος της Ελλάδας, στο Παλαιό Φάληρο μετά από μια ιδέα που είχε ο ζωολόγος και καθηγητής Νικόλαος Γερμανός.

Οι πρώτοι ζωολογικοί κήποι που ιδρύθηκαν τον 19ο αιώνα, εξέθεταν εξωτικά ζώα με σκοπό την διασκέδαση και την ικανοποίηση της περιέργειας των επισκεπτών τους. Αυτό γινόταν πάντα εις βάρος των ζώων, καθώς τα κρατούσαν σε μικρά κλουβιά όπου το κοινό μπορούσε να τα δει από πολύ κοντά. Τα κλουβιά ήταν άδεια, ανοιχτά από όλες τις πλευρές, με πατώματα από μπετόν. Οι πληροφορίες που δίνονταν για τα ζώα ήταν πολύ λίγες και αφορούσαν μόνο την χώρα προέλευσης των ζώων και την επικινδυνότητά τους.Το κοινό ήταν ελεύθερο να τα πειράζει, να τα κοροϊδεύει, να τα προκαλεί, καθώς και να τα ταϊζει με οτιδήποτε (χαλασμένο ψωμί, σάπιο κρέας, σάπια φρούτα κλπ). Όταν πέθαινε κάποιο ζώο, κάτι το οποίο συνέβαινε συχνά, το αντικαθιστούσαν πολύ γρήγορα μέαω εμπόρων ζώων, οι οποίοι αιχμαλώτιζαν κάθε χρόνο χιλιάδες ζώα από την φύση.

Κατά τη διάρκεια του 20ου αιώνα αυτή η στάση και νοοτροπία άλλαξαν ραγδαία. Ξαφνικά οι άνθρωποι άρχισαν να συνειδητοποιούν ότι η συνεχής αιχμαλωσία ζώων, σε συνδυασμό με το ανεξέλεγκτο κυνήγι και την αυξανόμενη υποβάθμιση των φυσικών βιότοπων, θα οδηγούσε στην εξαφάνιση πολλών ειδών. Έτσι οι ζωολογικοί κήποι έγιναν πιο συνειδητοποιημένοι και σταδιακά άρχισαν να δίνουν βάρος στην εκπαίδευση του κοινού και την προστασία των ειδών. Ιδρύθηκαν ενώσεις ζωολογικών πάρκων και καθιερώθηκαν πρότυπα καλής διαχείρισης των ζώων και κώδικας δεντρολογίας. Σήμερα πολλά είδη, όπως ο Λευκός Όρυξ, ο Ευρωπαϊκός Βίσωνας, το Άλογο Πρζεβάλσκι, η Χήνα της Χαβάης και πολλά άλλα, έχουν σωθεί από εξαφάνιση χάρη στο έργο μερικών ζωολογικών πάρκων. Εκατοντάδες προγράμματα επανένταξης ειδών υπό εξαφάνιση στη φύση, μέσω προγραμμάτων αναπαραγωγής σε αιχμαλωσία έχουν εφαρμοστεί και πολλά ερευνητικά προγράμματα έχουν συσταθεί και συντονίζονται από ζωολογικούς κήπους.

Ενυδρεία

Τα ενυδρεία είναι χώροι που ζουν σε αιχμαλωσία, σε διαμορφωμένους χώρους υδρόβια, πολικά και θαλασσία ζωα. Πολλοί ζωολογικοί κήποι στεγάζουν και ενυδρείο, αν και σε αντίθεση με τους τελευταίους, τα ενυδρεία φιλοξενούν αποκλειστικά υδρόβια είδη.

Κάποια μαλιστα διατηρούν σε αιχμαλωσία και θαλάσσια θηλαστικά όπως δελφίνια ή όρκες, τα οποία δίνουν παράσταση.