Ζόφια Στριγένσκα
Η Ζόφια Στριγένσκα (πολωνικά: Zofia Stryjeńska, το γένος Λουμπάνσκα [Lubańska]) (13 Μαΐου 1891, Κρακοβία - 28 Φεβρουαρίου 1976, Γενεύη) ήταν Πολωνή ζωγράφος, γραφίστρια, εικονογράφος, σκηνογράφος και εκπρόσωπος του αρ ντεκό. Μαζί με την Όλγκα Μποζνάνσκα και την Ταμάρα ντε Γουεμπίτσκα, ήταν μια από τις πιο γνωστές Πολωνές καλλιτέχνιδες της περιόδου του μεσοπολέμου. Στη δεκαετία του 1930, ήταν υποψήφια για την υψηλού κύρους Χρυσή Δάφνη της Πολωνικής Ακαδημίας Λογοτεχνίας, αλλά απέρριψε την προσφορά.[15]
| Ζόφια Στριγένσκα | |
|---|---|
.jpg) | |
| Γενικές πληροφορίες | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Zofia Stryjeńska (Πολωνικά) |
| Γέννηση | 13 Μαΐου 1891[1][2][3] Κρακοβία[4][5] |
| Θάνατος | 28 Φεβρουαρίου 1976[6][2][3] Γενεύη[7][5] |
| Τόπος ταφής | Cemetery of Chêne-Bourg |
| Χώρα πολιτογράφησης | Πολωνία |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | Πολωνικά[8][9] |
| Σπουδές | Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | ζωγράφος[10][11] γραφίστρια εικονογράφος[11] γραφίστρια[11] σκηνογράφος[11] εικαστικός καλλιτέχνης[12] |
| Περίοδος ακμής | 1911[13] - 1976[13] |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Κάρολ Στριγένσκι (1916–1927) Artur Klemens Socha (1929–1936) |
| Σύντροφος | Αρκάντι Φίντλερ |
| Τέκνα | Γιάτσεκ Στριγένσκι Jan Stryjeński |
| Οικογένεια | House of Lubański |
| Αξιώματα και βραβεύσεις | |
| Βραβεύσεις | Χρυσή Δάφνη (Πολωνική Ακαδημία Λογοτεχνίας) Αξιωματικός του Τάγματος της Αναγέννησης της Πολωνίας[14] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΗ Στριγένσκα ήταν το μεγαλύτερο από τα έξι παιδιά του Φραντσίσεκ Λουμπάνσκι. Ως παιδί, ζωγράφισε και σκιτσογραφούσε συχνά. Αρχικά, παρακολούθησε μια σχολή χειροτεχνίας, στη συνέχεια ένα σεμινάριο δασκάλου και μέχρι το 1909 την ιδιωτική σχολή τέχνης του Λεόναρντ Στροϊνόφσκι. Το 1909 άρχισε να μελετά ζωγραφική στη σχολή καλών τεχνών για γυναίκες της Μάρια Νιεντζιέλσκα. Αποφοίτησε το 1911 με πτυχία ζωγραφικής και εφαρμοσμένης τέχνης. Το 1910 πήγε ταξίδι με τον πατέρα της στην Ιταλία μέσω της Αυστροουγγαρίας, κατά τη διάρκεια του οποίου επισκέφτηκαν γκαλερί και μουσεία στη Βιέννη και τη Βενετία. Ως νεαρό κορίτσι δούλεψε σε περιοδικά όπως το «Ρόλος» και το «Φωνή του Λαού».
Την 1η Οκτωβρίου 1911 έγινε δεκτή στην Ακαδημία Καλών Τεχνών του Μονάχου, όπου έγιναν δεκτοί μόνο 40 από τους περίπου 200 αιτούντες. Χρησιμοποίησε το όνομα του αδερφού της, Ταντέους Γκζιμάλα Λουμπάνσκι και ντυμένη σαν αγόρι, καθώς εκείνη την εποχή η ακαδημία δεν δέχοταν γυναίκες.[15] Μετά από ένα χρόνο, οι συμφοιτητές της άρχισαν να έχουν υποψίες. Επέστρεψε στην Κρακοβία, όπου εργάστηκε στη ζωγραφική και τη λογοτεχνία. Η πρώτη καλλιτεχνική της επιτυχία ήρθε το 1912, όταν η Εταιρεία Φίλων των Καλών Τεχνών της Κρακοβίας περιέλαβε 18 από τις υδατογραφίες της των Πολωνικών Μύθων στην έκθεση της.
Τον Μάιο του 1913, ο Γέζι Βαρχαουόφσκι, κριτικός τέχνης του πολωνικού περιοδικού «Czas», συζήτησε εκτενώς για τη Ζόφια Λουμπάνσκα, καθιστώντας την γνωστή και ξεκινώντας την καριέρα της. Εκείνη την εποχή, η οικογένεια μετακόμισε στην μποεμική Κρακοβία, όπου συναντήθηκε τους Ζελένσκι, Ζντζίσουαφ Γιαχιμέτσκι, Πουσέτουφ και Βόιτσιεχ Κόσακ. Έγινε φίλος με τη Μαγκνταλένα Σαμοζβάνιετς και την αδερφή της, Μάρια Παβλικόφσκα-Γιασνοζέφσκα.
Μεσοπολεμική περίοδος
Επεξεργασία
Στις 4 Νοεμβρίου 1916, η Ζόφια παντρεύτηκε τον Κάρολ Στριγένσκι, αρχιτέκτονα του στυλ Ζακοπάνε. Απέκτησαν τρία παιδιά: την Μάγκντα και τα δίδυμα αγόρια Γιάτσεκ και Γιαν. Ο Στριγένσκι παρουσίασε τη γυναίκα του στους φίλους του, τους καλλιτέχνες και τους εκπροσώπους της παγκόσμιας λογοτεχνίας. Η Ζόφια γνώρισε, μεταξύ άλλων, τον Βουαντίσουαφ Σκοτσίλας, τον Χένρικ Κούνα, τον Στέφαν Ζερόμσκι, τον Βουαντίσουαφ Ρέιμοντ, τον Στανίσουαφ Ιγκνάτσι Βιτκιέβιτς και αργότερα αρκετούς ποιητές της ομάδας Σκαμάντερ.
Την περίοδο 1921-1927, έζησε στο Ζακοπάνε, όπου ο σύζυγός της εργάστηκε ως διευθυντής της Σχολής Βιομηχανίας Ξυλείας. Εκείνη την περίοδο, ξεκίνησε χαρούμενη και με άφθονη δημιουργικότητα. Ωστόσο, με την πάροδο των ετών έγινε όλο και πιο απομακρυσμένη από τον Κάρολ, κάτι που τελικά οδήγησε σε ανοιχτές συγκρούσεις και διαζύγιο το 1927. Ο Κάρολ πέθανε το 1932.
Μετά το διαζύγιο, μετακόμισε στη Βαρσοβία, όπου το 1929 παντρεύτηκε τον ηθοποιό Άρτουρ Κλέμενς Σόχα. Ο γάμος τελείωσε σύντομα, καθώς ανακάλυψε ότι ο Σόχα υπέφερε από σύφιλη. Μέχρι τα τέλη της δεκαετίας του 1930 είχε σχέση, επίσης, για μικρό χρονικό διάστημα, με τον αρχιτέκτονα και bon vivant, Αχίλες Μπρεζ και στη συνέχεια με τον ταξιδιώτη και συγγραφέα, Αρκάντι Φίντλερ.
Στο πρώτο μισό της δεκαετίας του 1930 η Στριγένσκα ήταν ξεχασμένη καλλιτέχνης και δεν ήθελε να αναζητήσει αναγνώριση. Χρειαζόταν απεγνωσμένα χρήματα, καθώς είχε πουλήσει λίγους πίνακες. Μόνο το 1938 έλαβε πολλές παραγγελίες από το πολωνικό Υπουργείο Εξωτερικών, συμπεριλαμβανομένης μιας για ένα κιλίμι για τον Αυτοκράτορα της Ιαπωνίας Χιροχίτο. Συμμετείχε στην εσωτερική διακόσμηση των πολωνικών επιβατηγών πλοίων «Batory» και «Pilsudski» και στην εσωτερική διακόσμηση των καφετεριών E. Wedel. Οι άνθρωποι άρχισαν να αγοράζουν ξανά τα έργα της με σλαβικά και ιστορικά θέματα.
Πέρασε το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο στην Κρακοβία. Το 1943 ανακάλυψε ότι είχε σύφιλη, η οποία επηρέασε τα μάτια της, ώστε κατά καιρούς να μην μπορούσε να ζωγραφίσει. Στις αρχές του 1945 οι Ρώσοι εισήλθαν στην πόλη, εγκαθιστώντας κομμουνιστικό καθεστώς. Η Στριγένσκα αποφάσισε να φύγει από την Πολωνία και πήγε στα παιδιά της στη Γενεύη. Μετά από πολλά χρόνια στο Παρίσι, εγκαταστάθηκε στη Γενεύη, όπου ζούσαν η κόρη και οι γιοι της. Προσπάθησε να πάει στις ΗΠΑ, ζητώντας βοήθεια από το Ίδρυμα Κοστσιούσκο. Ωστόσο, το Διοικητικό Συμβούλιο του Ιδρύματος την απέρριψε και συνέχισε να ζει πολύ σεμνά στη Γενεύη, με τη βοήθεια των παιδιών της. Έμεινε συναισθηματικά συνδεδεμένη με την Πολωνία και τον πολωνικό πολιτισμό και η Ελβετία παρέμεινε ξένη χώρα γι' αυτήν. Πέθανε το 1976 στη Γενεύη και θάφτηκε στο τοπικό νεκροταφείο του Σένε-Μπουρ.
Έργα τέχνης
ΕπεξεργασίαΗ Στριγένσκα ήταν μέλος της καλλιτεχνικής ομάδας «Rytm» (ρυθμός). Μπορεί επίσης να είχε επηρεαστεί από τη Νέα Πολωνία (Młoda Polska), ένα στυλιστικά διαφορετικό κίνημα τέχνης που δραστηριοποιήθηκε μεταξύ 1890 και 1918. Χρησιμοποίησε κυρίως την τεχνική τέμπερας, παράγοντας λιθογραφίες, σχέδια, αφίσες, σχεδίαση παιχνιδιών, ταπισερί, σκηνικά, κοστούμια σκηνής και κάνοντας εικονογραφήσεις βιβλίων.
Μεταξύ των πιο γνωστών έργων της είναι τα: ποιμενικός, Κύκλος σλαβικών ειδώλων και Πάσχα, καθώς και εικονογραφήσεις του ποιήματος «Μοναχομάχοι» του επισκόπου Ιγκνάτσι Κρασίτσκι, Εποχές, Χριστουγεννιάτικα Κάλαντα, Τέσσερις Πολωνικοί Χοροί και τα μυστήρια.
Δημιούργησε μέρος της διακόσμησης του πολωνικού κέντρου έκθεσης στο Exposition Internationale des Arts Decoratifs και Industriels Modernes στο Παρίσι το 1925, μια σειρά από έξι πίνακες για τους δώδεκα μήνες, δείχνοντας τη ζωή του αγροτικού χωριού και τις αλλαγές των εποχών. Αυτό το έργο της έφερε πανευρωπαϊκή φήμη και πέντε βραβεία Παγκόσμιου Εμπορίου. Δημιούργησε μια σειρά από πίνακες που απεικονίζουν Πολωνούς καλλιτέχνες παραδοσιακού χορού το 1927.
Σε πολλά έργα, απεικονίζει τους προχριστιανικούς σλαβικούς θεούς που λατρεύονταν στην Πολωνία. Ωστόσο, η ίδια η καλλιτέχνις θεωρούσε πάντα τον εαυτό της Χριστιανή. Μεγάλωσε ως Καθολική, αλλά μεταστράφηκε για λίγο στην Ευαγγελική Εκκλησία με σκοπό να χωρίσει και να ξαναπαντρευτεί. Το έντονο ενδιαφέρον της για τις πεποιθήσεις των αρχαίων Σλάβων πρέπει να θεωρείται αποκλειστικά καλλιτεχνικό ενδιαφέρον.
Συγγραφή
ΕπεξεργασίαΗ Στριγένσκα ήθελε να δώσει στα παιδιά της μια καλή εκπαίδευση. Έγραψε ένα εγχειρίδιο για το savoir vivre της εποχής της, χρησιμοποιώντας το ψευδώνυμο «Καθηγητής Χίλαρ». Τα απομνημονεύματα της, «ψωμί σχεδόν κάθε μέρα» δημοσιεύθηκε το 1995. Η γραφή της χαρακτηρίζεται από ελεύθερη γλώσσα και πλούσιο λεξιλόγιο.
Αναγνώριση
ΕπεξεργασίαΟ Μιετσίσουαφ Γκριντζέσκι της έδωσε το ψευδώνυμο «η αυτού εξοχότης, η πριγκίπισσα της πολωνικής τέχνης» στο Wiadomości Literackie. Το 1930, η κυβέρνηση της έδωσε το υψηλότερο βραβείο, το Τάγμα της Αναγέννησης της Πολωνίας. Το 1936, η Πολωνική Ακαδημία Λογοτεχνίας της απένειμε το Χρυσό Ακαδημαϊκό Φοίνικα για τη συμβολή της στην πολωνική τέχνη γενικότερα. Μετά το Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αρνήθηκε να ενταχθεί στην κομμουνιστική Ένωση Πολωνών Συγγραφέων. Επομένως, η επίσημη πολιτική ήταν να την αγνοήσει ως καλλιτέχνη και να την αποκαλέσει συστηματικά ασήμαντη. Ωστόσο, η κυβέρνηση αναπαρήγαγε ευρέως την τέχνη της χωρίς να πληρώνει τα δικαιώματά της. Δεν διαμαρτυρήθηκε για το χαμένο εισόδημα, αλλά αποδοκίμασε τη χαμηλή ποιότητα των αναπαραγωγών. Το 1974, το Ίδρυμα Άλφρεντ Γιουζικόφσκι με έδρα τις ΗΠΑ της έδωσε ένα βραβείο. Μόνο το 1989 αποκαταστάθηκε στην Πολωνία και αναγνωρίστηκε ξανά ως μεγάλη Πολωνή καλλιτέχνιδα. Το 1991, η Μάρια Γκρόνσκα παρουσίασε το έργο της σε μονογραφία. Το 2008, το Εθνικό Μουσείο της Κρακοβίας διοργάνωσε μια μεγάλη αναδρομική έκθεση του έργου της Στριγένσκα. Το 2009, η έκθεση επισκέφθηκε το Εθνικό Μουσείο του Πόζναν και το Εθνικό Μουσείο της Βαρσοβία. Η έκθεση συνοδεύτηκε από έναν πλούσιο εικονογραφημένο κατάλογο και βιβλιογραφία, που εκδόθηκε από τον Σβιατόσουαφ Λεναρτόβιτς, επιμελητή της έκθεσης. Το 2011, η Στριγένσκα ήταν το θέμα ενός αναμνηστικού νομίσματος των 2 ζλότι.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 «Zofia Stryjenska». (Ολλανδικά) RKDartists. 75867.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 (Πολωνικά) Internetowy Polski Słownik Biograficzny. zofia-stryjenska-z-domu-lubanska-1891-1976-malarka.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 (Πολωνικά) e-teatr.pl. 19085.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ 5,0 5,1 psb.32422.1.
- ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. 75867. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 31 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb12264188h. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2012721697. Ανακτήθηκε στις 1 Μαρτίου 2022.
- ↑ (Αγγλικά) Union List of Artist Names. 5 Νοεμβρίου 2010. 500001270. Ανακτήθηκε στις 14 Μαΐου 2019.
- ↑ 11,0 11,1 11,2 11,3 The Fine Art Archive. cs
.isabart .org /person /83530. Ανακτήθηκε στις 1 Απριλίου 2021. - ↑ Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. js2012721697. Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2022.
- ↑ 13,0 13,1 13,2 (Ολλανδικά) RKDartists. 75867. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2022.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 9 Μαρτίου 2021.
- ↑ 15,0 15,1 Ντορότα Μαρσάουεκ, Zofia Stryjeńska – polska malarka art deco. Mapa kultury. Ανακτήθηκε στις 12 Δεκεμβρίου 2011.