Κιλίμι
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Το κιλίμι είναι ένας είναι χειροποίητος τάπητας, χωρίς πέλος, από πρόβειο συνήθως μαλλί και βαμβάκι που αποτελεί ένα αναπόσπαστο κομμάτι της ελληνικής λαϊκής τέχνης και ένα βασικό στοιχείο της διακόσμησης του παραδοσιακού νοικοκυριού σε όλη την Ελλάδα. Για την ύφανσή του χρησιμοποιείται ο όρθιος αργαλειός αλλά και ο οριζόντιος με πατήθρες.
Ετυμολογία Επεξεργασία
Η λέξη κιλίμι είναι περσικής προέλευσης (گلیم), που με την σειρά της προέρχεται από το κάλυμμα. Πρωτοεμφανίζεται σε μια ανώνυμη γεωγραφική πραγματεία του τέλους του 10ου αιώνα το Hadudal Alam ή Σύνορα του κόσμου και σε ένα περσικό χειρόγραφο των αρχών του 11ου αιώνα το Shahnameh ή Βιβλίο των βασιλέων του Ferdowsi.[1] Σύμφωνα με τον Κόλινγουντ η λέξη προέρχεται από την αραβική λέξη κουρτίνα παραπέμποντας στην αρχική χρήση της για αναρτημένα διακοσμητικά υφαντά.[2]
Τεχνική ύφανσης Επεξεργασία
Η ύφανση του κιλιμιού γίνεται περνώντας με το χέρι το βαμμένο μάλλινο νήμα του υφαδιού ανάμεσα από τα στημόνια εναλλάξ (βασική μορφή ύφανσης). Όταν το κιλίμι υφαίνεται στον όρθιο αργαλειό, με ένα μικρό ξύλινο χτένι το υφάδι χτυπιέται προς τα κάτω καλύπτοντας εντελώς το στημόνι, για να γίνει κρουστό. Το υφάδι δεν διαπερνά όλο το πλάτος του κιλιμιού αλλά περνά μόνο από όσα στημόνια χρειάζεται για την εκτέλεση του σχεδίου (μη συνεχόμενο υφάδι) επιτρέποντας την κάθετη ύφανση ενός χρώματος τοπικά (μέθοδος της ταπισερί). Τα μη συνεχόμενα υφάδια που σχηματίζουν το πολύπλοκο και πολύχρωμο σχέδιο του κιλιμιού δεν συνδέονται μεταξύ τους έτσι σχηματίζονται μικρές σχισμές ανάμεσα τους. Για τον λόγο αυτό η μέθοδος ύφανσης του κιλιμιού ονομάζεται ταπισερί με σχισμή. Με την ίδια μέθοδο υφαίνονται τα κινέζικα μεταξωτά (kesi) και οι ευρωπαϊκές ταπισερί.
Γεωγραφικές περιοχές που απαντάται σήμερα Επεξεργασία
Το κιλίμι απαντάται στα Βαλκάνια, στην Τουρκία, στον Καύκασο (Γεωργία, Αρμενία, Νταγκεστάν, Αζερμπαϊτζάν, βορειοδυτικό Ιράν), στο Ιράν νότια της Ταυρίδας[3] και νοτιοδυτικά στους νομάδες Κασκάι.[4] Σήμερα η μόνη χώρα που έχει εντάξει την υφαντική αναφέροντας τον όρο κιλίμι στον αντιπροσωπευτικό κατάλογος Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Unesco είναι η Βουλγαρία.[5]
Στην Ελλάδα η υφαντική τέχνη του κιλιμιού απαντάται στους ιστορικούς οικισμούς του Πάρνωνα Γεράκι Λακωνίας και Λεωνίδιο Αρκαδίας. Το 2019 η υφαντική παράδοση του Γερακίου εγγράφηκε στο Εθνικό Ευρετήριο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της Ελλάδας ως "Η υφαντική τέχνη για την δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας".[6][7]
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ Πετσόπουλος,1990, σ.7
- ↑ Κόλινγουντ 1968, σ.141
- ↑ Πετσόπουλος, 1990, σ.7
- ↑ Huang, 2009, σ.1
- ↑ «UNESCO - The tradition of carpet-making in Chiprovtsi». ich.unesco.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 27 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Η υφαντική τέχνη για τη δημιουργία κιλιμιών στον όρθιο αργαλειό στο Γεράκι Λακωνίας | 2019». ayla.culture.gr.
- ↑ «ΔΕΛΤΙΟ ΣΤΟΙΧΕΙΟΥ ΑΫΛΗΣ ΠΟΛΙΣΤΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ» (PDF).
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Γιάννες Νικόλαος, (2018) Διπλωματική Εργασία «Η υφαντική παράδοση στον όρθιο αργαλειό με τη μέθοδο της ταπισερί στους ιστορικούς οικισμούς του Πάρνωνα, Γεράκι Λακωνίας και Λεωνίδιο Αρκαδίας. Μέτρα διαφύλαξης και ενέργειες για την ένταξη στον Κατάλογο της Άυλης Πολιτιστικής Κληρονομιάς της UNESCO», Ελληνικό Ανοικτό Πανεπιστήμιο, Αθήνα. Αρχειοθετήθηκε 2023-09-25 στο Wayback Machine.
- Collingwood Peter, (1968) The Techniques of Rug Weaving, London, Faber and Faber.
- Πετσόπουλος Γιάννης, (1990) Κιλίμια από τον Δούναβη ως τον Ευφράτη 18ος – 19ος αιώνας, κατάλογος έκθεσης της Galerie Titanium, Αθήνα.
- Huang Julia, (2009) Tribeswomen of Iran / Weaving Memories among Qashqa’i Nomads, London-New York, Tauris Academic Studies.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Kilims στο Wikimedia Commons
