Ιωσήφ Καλασάντσιο

Ο Ιωσήφ Καλασάντσιο ή Καλασάνς (ισπαν. José de Calasanz, ιταλ. Giuseppe Calasanzio, λατ. Iosephus Calasanctius, εξελλ. Ιωσήφ Καλασάνκτιος, 11 Σεπτεμβρίου 1557 – 25 Αυγούστου 1648), επίσης γνωστός ως Iosephus a Mater Dei, ήταν Ισπανός Καθολικός ιερέας, παιδαγωγός και ο ιδρυτής των «Ευσεβών Σχολείων», που παρείχαν δωρεάν εκπαίδευση στους γιους των φτωχών, όπως και ο ιδρυτής του θρησκευτικού τάγματος που διοικούσε αυτά τα σχολεία, τους κοινώς γνωστούς ως «Πιαριστές» ή Scolopi. Το μεγαλύτερο μέρος της ζωής του το πέρασε στην Ιταλία και ήταν στενός φίλος του διάσημου αστρονόμου Γαλιλαίου, ωστόσο, αν και ο Γαλιλαίος κατηγορήθηκε από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, αυτή ανεκήρυξε άγιο τον Ιωσήφ Καλασάντσιο τον 18ο αιώνα.

Άγιος Ιωσήφ Καλασάνκτιος
Προσωπογραφία του Αγίου από τον Φ. Χοβέρ υ Κασανόβα (Μουσείο του Πράδο)
Όσιος, ιδρυτής τάγματος
Γέννηση	1557 Περάλτα δε λα Σαλ, Βασίλειο της Αραγωνίας
Κοίμηση	1648 (90 ετών) Ρώμη
Τιμάται από	Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία
Μακαριοποίηση	1748 από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄
Αγιοκατάταξη	1767 από τον Πάπα Κλήμεντα ΙΓ΄
Μείζον ιερό	Σαν Πανταλέο Ρώμης
Εορτασμός	25 Αυγούστου
Σύμβολα	Ράσο, σκούφος, μανδύας
Προστάτης	των χριστιανικών σχολείων
δεδομένα ()

Οικογένεια και σπουδές

Ο Καλασάντσιο γεννήθηκε στο Κάστρο του Καλασάνς, κοντά στην Περάλτα δε λα Σαλ, στο Βασίλειο της Αραγονίας, και ήταν ο νεότερος από τα οκτώ παιδιά (ο δεύτερος γιος) του Πέδρο δε Καλασάνς υ δε Μουρ, ενός ελλάσσονα ευγενούς και δημάρχου, και της Μαρίας Γκαστόν υ δε Σάλα. Είχε δύο αδελφές, τη Μάρθα και τη Χριστίνα, και έναν αδελφό. Οι γονείς του του έδωσαν καλή εκπαίδευση στο σπίτι και στη συνέχεια στο δημοτικό σχολείο της Περάλτα. Το 1569 στάλθηκε για κλασικές σπουδές σε ένα κολέγιο στο γειτονικό Εσταδίγια, που ανήκε στους μοναχούς του Τάγματος της Αγίας Τριάδας (Τρινιταριανούς). Εκεί, σε ηλικία 14 ετών, απεφάσισε ότι ήθελε να γίνει ιερέας. Αυτή η κλήση ωστόσο δεν συνάντησε τη στήριξη των γονέων του.

Για ανώτερες σπουδές, ο Καλασάνς άρχισε με φιλοσοφία και νομική στο Πανεπιστήμιο της Λιέιδα, από όπου πήρε τον τίτλο του Διδάκτορα της Νομικής με άριστα. Μετά από αυτές τις σπουδές, ξεκίνησε να σπουδάζει θεολογία στο Πανεπιστήμιο της Βαλένθια και στο Πανεπιστήμιο Κομπλουτένσε της Μαδρίτης, που τότε ακόμα ήταν στο Αλκαλά ντε Ενάρες.

Χειροτονία και διακονία στην Ισπανία

Μετά τον θάνατο της μητέρας και του αδελφού του Ιωσήφ, ο πατέρας του ήθελε να τον παντρέψει, ώστε να συνεχίσει την οικογένεια. Αλλά μια ασθένεια το 1582 έφερε σύντομα τον Ιωσήφ στο χείλος του τάφου, γεγονός που έκανε τον πατέρα του να ενδώσει στις επιθυμίες του. Μετά την ανάρρωσή του χειροτονήθηκε ιερέας στις 17 Δεκεμβρίου 1583, από τον Ούγο Αμβρόσιο δε Μονκάδα, Επίσκοπο του Ουρζέλ.

Κατά τη διάρκεια της εκκλησιαστικής του σταδιοδρομίας στην Ισπανία, ο Καλασάνς κατείχε διάφορα αξιώματα στην επαρχία του. Ξεκίνησε τη διακονία του στην Επισκοπή του Αλμπαραθίν, όπου ο Επίσκοπος δε λα Φιγουέρα τον διόρισε ως θεολόγο, εξομολογητή, συνοδικό εξεταστή και εκκλησιαστικό δικαστικό. Όταν ο επίσκοπος μετατέθηκε στη Λιέιδα, ο Καλασάνς τον ακολούθησε στη νέα επισκοπή. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, πέρασε αρκετά χρόνια στο Σέου δ' Ουρζέλ. Ως γραμματέας του επισκοπικού συμβουλίου, ο Καλασάνς είχε ευρείες διοικητικές ευθύνες. Στο Κλαβερόλ ίδρυσε ένα ίδρυμα που μοίραζε φαγητό στους φτωχούς.

Τον Οκτώβριο του 1585 ο δε λα Φιγουέρα στάλθηκε ως απεσταλμένος του Πάπα στο Αββαείο του Μονσεράτ και ο Καλασάνς τον συνόδευσε ως γραμματέας του. Ο επίσκοπος πέθανε το επόμενο έτος και ο Καλασάνς έφυγε, αν και ζήτησε επειγόντως να παραμείνει. Πήγε στην Περάλτα δε λα Σαλ για να είναι παρών στον θάνατο του πατέρα του. Στη συνέχεια κλήθηκε από τον Επίσκοπο του Ουρζέλ προκειμένου να ενεργήσει ως γενικός εκπρόσωπος του στο Τρεμ.

Στη Ρώμη

Το 1592, σε ηλικία 35 ετών, ο Καλασάνς μετακόμισε στη Ρώμη και έζησε εκεί για τα περισσότερα από τα υπόλοιπα 56 χρόνια της ζωής του (εξαιτίας αυτού είναι γνωστός και με την ιταλική εκδοχή του επωνύμου του, ως Καλασάντσιο). Στη Ρώμη βρήκε έναν προστάτη στο πρόσωπο του Καρδιναλίου Μάρκου-Αντωνίου Κολόννα, ο οποίος τον επέλεξε ως θεολόγο του και τον επεφόρτισε με την πνευματική καθοδήγηση του προσωπικού, μόλις κατάφερε να εκφράζεται επαρκώς στην ιταλική γλώσσα. Ο ίδιος διέμενε σε δύο δωμάτια που του είχε διαθέσει ο εφημέριος του ναού της Αγίας Δωροθέας στο Τραστέβερε. Η πόλη προσέφερε ένα υπέροχο πεδίο για έργα φιλανθρωπίας, ιδίως για την εκπαίδευση των παραμελημένων και άστεγων παιδιών, πολλά από τα οποία είχαν χάσει τους γονείς τους. Ο Καλασάντσιο έγινε μέλος της «Συναδελφότητας του Χριστιανικού Δόγματος», που ιδρύθηκε για τη χριστιανική αγωγή, και συγκέντρωσε τα αγόρια από τους δρόμους, φέρνοντάς τα στο σχολείο. Οι εκπαιδευτικοί, ωστόσο, που πληρώνονταν με μικρή αμοιβή, αρνήθηκαν να δεχθούν την επιπλέον διδασκαλία χωρίς πρόσθετη αμοιβή. Ο Καλασάντσιο προχώρησε τότε ανεξάρτητα και στις 27 Νοεμβρίου 1597 άνοιξε το πρώτο δωρεάν σχολείο στην Ευρώπη.

Τα Χριστούγεννα του 1598 ο ποταμός Τίβερης φούσκωσε σε πρωτόγνωρα επίπεδα, σχεδόν 20 μέτρα πάνω από την κανονική του στάθμη, επιφέροντας εκτεταμένες καταστροφές. Εκατοντάδες από τις ήδη φτωχές οικογένειες που ζούσαν δίπλα στις όχθες του ποταμού έμειναν άστεγες και χωρίς τρόφιμα. Ο αριθμός των νεκρών εκτιμήθηκε σε περίπου 2.000. Ο Καλασάντσιο ανταποκρίθηκε αμέσως, εντασσόμενος σε μια θρησκευτική αδελφότητα αφιερωμένη στη βοήθεια των φτωχών, και άρχισε να βοηθά στον καθαρισμό και την ανάκαμψη της πόλεως. Το 1600 ίδρυσε, με την παπική συνδρομή, το «Ευσεβές Σχολείο» του για τα φτωχά παιδιά στο κέντρο της Ρώμης και σύντομα υπήρξαν επεκτάσεις, ως απάντηση στις αυξανόμενες απαιτήσεις εγγραφής μαθητών.

Ανδριάντας του Αγίου Ιωσήφ Καλασάνς στη Σαραγόσα

Εκτός από την ετήσια συνεισφορά του Πάπα Κλήμεντος, πολλοί άλλοι συμμετείχαν στην αγαθοεργία, έτσι ώστε σε σύντομο χρονικό διάστημα ο Καλασάντσιο είχε περίπου χίλια παιδιά υπό την ευθύνη του. Το 1602 ενοικίασε ένα δίπλα στον ναό του Αγίου Ανδρέα ντελλα Βάλλε και ξεκίνησε μια κοινοβιακή ζωή με τους βοηθούς του, θέτοντας έτσι τα πρώτα θεμέλια του μετέπειτα θρησκευτικού «Τάγματος των Ευσεβών Σχολείων», τα μέλη του οποίου έγιναν γνωστά ως «Πιαριστές». Το 1610, ο Καλασάντσιο συνέγραψε το Document Princeps, στο οποίο εξέθεσε τις θεμελιώδεις αρχές της παιδαγωγικής του φιλοσοφίας. Το κυρίως κείμενο συνοδευόταν από κανονισμούς για εκπαιδευτικούς και μαθητές.

Στις 15 Σεπτεμβρίου 1616 άνοιξε με πρωτοβουλία του Καλασάντσιο το πρώτο δημόσιο και δωρεάν σχολείο στη γειτονική πόλη Φρασκάτι. Στις 6 Μαρτίου 1617 ο Πάπας Παύλος Ε΄ ενέκρινε τον «Παύλειο Σύνδεσμο των Πτωχών της Θεομήτορος των Ευσεβών Σχολείων», το πρώτο θρησκευτικό ίδρυμα στην ιστορία της Ρώμης που ήταν αφιερωμένο ουσιαστικά στη διδασκαλία. Στις 25 Μαρτίου 1617, ο Ιωσήφ Καλασάντσιο και οι 14 βοηθοί του έλαβαν το ράσο των Πιαριστών και έγιναν επισήμως τα πρώτα μέλη της νέας αυτής οργανώσεως. Τα ράσα πληρώθηκαν από τον Καρδινάλιο Τζουστινιάνι, ο οποίος ενέδυσε τον Ιωσήφ με τα ίδια του τα χέρια στο παρεκκλήσιο του μεγάρου του. Δίνοντας έμφαση στην αγάπη, όχι στον φόβο, ο Ιωσήφ έγραψε: «εάν από τα πρώτα-πρώτα χρόνια του, ένα παιδί διδάσκεται τόσο τη θρησκεία όσο και τα γράμματα, μπορεί εύλογα να ελπίζουμε ότι η ζωή του θα είναι ευτυχισμένη».

Ο Ιωσήφ προσπαθούσε να επισκέπτεται και τις εφτά κύριες εκκλησίες της Ρώμης σχεδόν κάθε βράδυ, και επίσης να τιμά τους τάφους των Ρωμαίων μαρτύρων. Κατά τη διάρκεια μιας από τις συχνές επιδημίες της πόλεως, ανεφύη ένας συναγωνισμός ανάμεσα σε αυτόν και τον Άγιο Καμίλλο ως προς ποιος θα βοηθούσε περισσότερο τους αρρώστους και θα μετέφερε προσωπικά για ταφή τις σορούς εκείνων που είχαν αποβιώσει. Εξαιτίας της ηρωικής υπομονής και της αντοχής του στη μέση προβλημάτων και δυσχερειών, ο Ιωσήφ Καλασάντσιο αποκλήθηκε θαύμα χριστιανικού θάρρους και «Δεύτερος Ιώβ». Τα επόμενα χρόνια ο Καλασάντσιο ίδρυσε «Ευσεβή Σχολεία» σε διάφορα μέρη της Ευρώπης. Αφού έπεισε τον Πάπα για την ανάγκη εγκρίσεως της ιδρύσεως ενός θρησκευτικού Τάγματος με επίσημους όρκους, που να είναι αφιερωμένο αποκλειστικά στην εκπαίδευση της νεολαίας, ο «Σύνδεσμος» προάχθηκε σε αυτό το καθεστώς στις 18 Νοεμβρίου 1621, με παπικό διάταγμα του Πάπα Γρηγόριο ΙΕ΄, υπό την επωνυμία Ordo Clericorum Regularium Pauperum Matris Dei Scholarum Piarum (= «Τάγμα των Πτωχών κληρικών της Θεομήτορος των Ευσεβών Σχολείων»). Τα μέλη του νέου αυτού «Τάγματος των Ευσεβών Σχολείων», όπως είναι γνωστό σε συντομία, πρόσθεταν και προσθέτουν μετά το όνομά τους τη συντομογραφία Sch. P., από τη φράση Scholarum Piarum. Το Καταστατικό του τάγματος εγκρίθηκε στις 31 Ιανουαρίου 1622 από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΕ΄, και το νέο Τάγμα είχε όλα τα προνόμια των επαιτικών ταγμάτων, ενώ ο Ιωσήφ Καλασάντσιο αναγνωρίσθηκε ως ο επικεφαλής του. Το Τάγμα των Ευσεβών Σχολείων ήταν το τελευταίο χρονικά από τα θρησκευτικά Τάγματα με επίσημους όρκους που εγκρίθηκαν από τη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία. Οι Πιαριστές, όπως και τα μέλη πολλών άλλων μοναστικών ταγμάτων, δίνουν όρκους πενίας, αγνότητας και υπακοής. Επιπλέον, σύμφωνα με τις επιθυμίες του Αγίου Ιωσήφ Καλασάντσιο, τα μέλη του Τάγματος των Ευσεβών Σχολείων δίνουν επίσης έναν τέταρτο όρκο: να αφιερώσουν τη ζωή τους στην εκπαίδευση της νεολαίας.

Παιδαγωγικές απόψεις

Η ιδέα της δωρεάν παιδείας για τα τέκνα των φτωχών δεν ήταν αποκλειστικά του Καλασάντσιο, ακόμα και μέσα στα πλαίσια της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας: Στο Δουκάτο της Λωρραίνης ένα παρόμοιο έργο είχε αναληφθεί ταυτοχρόνως από τους Αυγουστινιανούς Πέτρο Φουριέ και Αλίξ Λε Κλερκ, των οποίων η εκπαιδευτική κληρονομιά μεταφέρθηκε και στη Νέα Γαλλία. Καθώς πάντως αναγνωρίστηκε από τον ιστορικό Λούντβιχ φον Πάστορ, ο Καλασάντσιο ήταν ο ιδρυτής του πρώτου δωρεάν δημόσιου σχολείου στη σύγχρονη Ευρώπη. Και στις δύο περιπτώσεις, ήταν μια επαναστατική πρωτοβουλία, μια ριζοσπαστική ρήξη με τα ταξικά προνόμια που κρατούσαν τις λαϊκές μάζες περιθωριοποιημένες και μέσα στη φτώχεια. Στην ιστορία της εκπαίδευσης, ο Καλασάντσιο υπήρξε ένας εκπαιδευτικός των φτωχών, προσφέροντας δωρεάν παιδεία σε όλες τις τάξεις της κοινωνίας, χωρίς διακρίσεις.

Ο Καλασάντσιο επέδειξε το ίδιο ηθικό θάρρος στη στάση του απέναντι στα θύματα της Ιεράς Εξετάσεως, όπως τον Γαλιλαίο, και στην αποδοχή των τέκνων Εβραίων στα σχολεία του, όπου αντιμετωπίστηκαν με τον ίδιο σεβασμό με άλλους μαθητές. Ομοίως, Προτεστάντες μαθητές εγγράφηκαν στα σχολεία του στη Γερμανία. Τόσο μεγάλο και καθολικό ήταν το κύρος του Καλασάντσιο, ώστε του ζητήθηκε ακόμη και από την Οθωμανική Αυτοκρατορία να ιδρύσει σχολεία εκεί, ένα αίτημα που δεν μπορούσε, με λύπη του, να εκπληρώσει, εξαιτίας ελλείψεως εκπαιδευτικών. Ο Καλασάντσιο οργάνωσε και συστηματοποίησε:

• μια μέθοδο εκπαιδεύσεως μαθητών του δημοτικού σχολείου μέσω προοδευτικών επιπέδων ή κύκλων
• ένα σύστημα επαγγελματικής καταρτίσεως
• ένα σύστημα δημόσιας δευτεροβάθμιας εκπαίδευσης.

Σε μια εποχή που κανένας άλλος δεν ενδιαφερόταν για τη δημόσια εκπαίδευση, ο Καλασάντσιο κατάφερε να ιδρύσει σχολεία με μια πολυσύνθετη δομή. Ασχολήθηκε ακόμα και με τη φυσική αγωγή και την υγιεινή: ανέφερε το θέμα σε διάφορα έγγραφα και ζήτησε από τους διευθυντές των σχολείων να παρακολουθούν την υγεία των παιδιών. Οι μαθητές διδάσκονταν να διαβάζουν τόσο στα λατινικά όσο και στην καθομιλούμενη γλώσσα της κάθε χώρας. Είχε εγχειρίδια, συμπεριλαμβανομένων και εκείνων που χρησιμοποιούνταν για τη διδασκαλία των λατινικών, γραμμένα στην καθομιλούμενη γλώσσα. Από αυτή την άποψη ήταν πιο προχωρημένος από τους συγχρόνους του.

Ο Καλασάντσιο έδωσε επίσης μεγάλη έμφαση στη διδασκαλία των μαθηματικών. Η εκπαίδευση στα μαθηματικά και τις φυσικές επιστήμες θεωρήθηκε πολύ σημαντική στα σχολεία του. Αλλά το κύριο μέλημά του ήταν αναμφίβολα η ηθική και χριστιανική εκπαίδευση των μαθητών του. Ως ιερέας και εκπαιδευτικός ταυτόχρονα, θεώρησε την εκπαίδευση ως τον καλύτερο τρόπο αλλαγής της κοινωνίας. Όλα τα γραπτά του είναι γεμάτα με τα χριστιανικά ιδεώδη του, και τα καταστατικά και οι κανονισμοί των «Ευσεβών Σχολείων» βασίζονταν στο ίδιο πνεύμα. Ο Calasanz δημιούργησε μια ιδανική εικόνα ενός Χριστιανού δασκάλου και τη χρησιμοποίησε για να εκπαιδεύσει τους δασκάλους που συνεργάζονταν μαζί του.

Ο Καλασάντσιο υπήρξε ο πρώτος παιδαγωγός που υπεστήριξε την προληπτική μέθοδο: είναι καλύτερο να προλαμβάνεις την άτακτη συμπεριφορά, παρά να την τιμωρείς. Αυτή η ιδέα αναπτύχθηκε αργότερα από τον Τζοβάννι Μπόσκο, τον ιδρυτή των Σαλεσιανών σχολείων. Σε θέματα πειθαρχίας και αντίθετα με την επικρατούσα νοοτροπία της δικής του και μεταγενέστερων εποχών, ο Καλασάντσιο προέκρινε την ηπιότερη δυνατή τιμωρία. Αν και πίστευε ότι η τιμωρία ήταν απαραίτητη σε ορισμένες περιπτώσεις, κήρυττε πάντοτε την αγάπη και την ευγένεια ως τη βάση κάθε πειθαρχίας.

Σχέση με τον Γαλιλαίο και τον Καμπανέλλα

Σε μια εποχή που οι ανθρωπιστικές σπουδές κυριαρχούσαν, ο Καλασάντσιο διαισθάνθηκε τη σημασία των μαθηματικών και των θετικών επιστημών για το μέλλον, και εξέδιδε συχνές οδηγίες ότι τα μαθηματικά και οι φυσικές επιστήμες πρέπει να διδάσκονται στα σχολεία του, οπότε και οι δάσκαλοί του πρέπει να έχουν πιο στέρεες γνώσεις επάνω σε αυτά τα θέματα. Ο Καλασάντσιο ήταν φίλος του πατέρα της νεότερης αστρονομίας Γαλιλαίου και απέστειλε μερικούς διακεκριμένους Πιαριστές ως μαθητές του μεγάλου επιστήμονα. Επιπλέον, υιοθέτησε και υπερασπίσθηκε την αμφιλεγόμενη τότε άποψη του για το Σύμπαν.

Όταν ο Γαλιλαίος περιέπεσε σε δυσμένεια στη Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία, ο Καλασάντσιο έδωσε εντολή στα μέλη του κοινοβίου του να του παράσχουν όποια βοήθεια χρειαζόταν, και εξουσιοδότησε τους Πιαριστές να συνεχίσουν να σπουδάζουν μαθηματικά και επιστήμες μαζί του. Δυστυχώς, όσοι ήταν αντίθετοι στον Καλασάντσιο και το έργο του χρησιμοποίησαν την υποστήριξη και τη βοήθεια των Πιαριστών προς τον Γαλιλαίο ως δικαιολογία για να τους επιτεθούν. Παρά τις επιθέσεις αυτές, ο Καλασάντσιο συνέχισε να υποστηρίζει τον Γαλιλαίο. Όταν, το 1637, ο Γαλιλαίος έχασε την όρασή του, ο Καλάσανζ διέταξε τον Πιαριστή Κλεμέντε Σεττίμι να τον υπηρετήσει ως γραμματέας του.

Ο Καλασάντσιο είχε την ίδια κατανόηση και συμπάθεια που είχε δείξει στον Γαλιλαίο στη φιλία του με τον φιλόσοφο Τομμάζο Καμπανέλλα, ένα από τα πιο βαθιά και γόνιμα μυαλά της εποχής του. Αν και ήταν επίσης πολύ αμφιλεγόμενος, ο Καμπανέλλα διετήρησε μια ισχυρή και γόνιμη φιλία με τον Καλασάντσιο. Ο φιλόσοφος του οποίου τα ουτοπικά οράματα πρότειναν κοινωνικές μεταρρυθμίσεις στις οποίες η εκπαίδευση των πολλών διεδραμάτιζε σημαντικό ρόλο, πρέπει να ήταν συγγενικό πνεύμα για τον Καλασάντσιο ο οποίος ήδη εφάρμοζε τέτοιες ουτοπικές ιδέες στην πράξη. Ο Καλασάντσιο, με το θάρρος και την ανοικτή σκέψη που τον χαρακτήριζαν, προσεκάλεσε τον αμφιλεγόμενο στοχαστή στο Φρασκάτι για να τον βοηθήσει να διδάξει φιλοσοφία στους εκπαιδευτικούς του. Ο Καμπανέλλα, ο οποίος είχε δραστηριοποιηθεί και αυτός για την υποστήριξη του Γαλιλαίου, προσέτρεξε επίσης στην υπεράσπιση του Καλασάντσιο με το έργο του Liber Apologeticus.

Τα τελευταία χρόνια και η κληρονομιά του

Η εμμονή του Καλασάντσιο να εκπαιδεύει κάθε παιδί, τα σχολεία του για τους φτωχούς, η υποστήριξή του προς το ηλιοκεντρικό σύστημα του Γαλιλαίου και οι υπηρεσίες του προς τη νεολαία, όλα αυτά προκάλεσαν την αντίθεση πολλών μελών των ηγετικών τάξεων στην κοινωνία και στην εκκλησιαστική ιεραρχία. Το 1642, ως αποτέλεσμα μιας εσωτερικής κρίσεως στο Τάγμα του, καθώς και εξωτερικών δολοπλοκιών και πιέσεων, ο Καλασάντσιο κρατήθηκε για λίγο και ανακρίθηκε από την Ιερά Εξέταση.

Ωστόσο, τα προβλήματα επιδεινώθηκαν από τον πατέρα Στέφανο Κερουμπίνι, αρχικώς διευθυντή της σχολής των Πιαριστών στη Νάπολη, ο οποίος συστηματικά κακοποιούσε σεξουαλικά τους μαθητές του. Ο Κερουμπίνι δεν κράτησε μυστικές μερικές από τις παραβάσεις του, που περιήλθαν σε γνώση του Καλασάντσιο. Δυστυχώς για τον Καλασάντσιο ως επικεφαλής του Τάγματος, ο Κερουμπίνι ήταν γιος και αδελφός ισχυρών δικηγόρων του Πάπα και κανείς δεν ήθελε να προσβάλει την οικογένεια Κερουμπίνι. Ο ίδιος ο Στέφανο Κερουμπίνι επεσήμανε ότι εάν δημοσιοποιούνταν οι ισχυρισμοί για κακοποίηση των αγοριών του, θα γίνονταν ενέργειες για την καταστροφή του Τάγματος. Ο Καλασάντσιο λοιπόν τον προήγαγε για να τον απομακρύνει από τον «τόπο του εγκλήματος», αναφέροντας μόνο την πολυτελή διατροφή του και τη μη παρακολούθηση των κοινών προσευχών. Γνώριζε όμως τι είχε πραγματικά κάνει ο Κερουμπίνι, και έγραψε ότι ο μοναδικός στόχος του σχεδίου ήταν «να καλύψει αυτή τη μεγάλη ντροπή, ώστε να μη τη μάθουν οι ανώτεροί μας». Οι «ανώτεροι» στη Ρώμη ανεκάλυψαν τελικώς την αλήθεια, αλλά υποκλίθηκαν στους ίδιους οικογενειακούς δεσμούς που είχαν δεσμεύσει τον Καλασάντσιο. Ο Κερουμπίνι έγινε έτσι γενικός επόπτης για τους Πιαριστές.

Οι Πιαριστές ενεπλάκησαν και στην εκκλησιαστική πολιτική και, εν μέρει επειδή συνδέονταν με τον Γαλιλαίο, βρέθηκαν σε αντιπαλότητα με τους Ιησουίτες, οι οποίοι ήταν «ορθόδοξοι» (γεωκεντριστές) στην αστρονομία. (Οι απόψεις του Γαλιλαίου περιελάμβαναν επίσης την ατομική θεωρία και θεωρήθηκαν αιρετικές σχετικά με τη μετουσίωση.) Η υποστήριξη για τον Κερουμπίνι ήταν αρκετά ευρεία, τόσο ώστε το 1643 έγινε διοικητής του Τάγματος και ο ηλικιωμένος Καλασάντσιο απομακρύνθηκε. Μετά από αυτόν τον διορισμό, ο Καλασάντσιο τεκμηρίωσε δημοσίως το μακρύ ιστορικό κακοποιήσεως παιδιών του Κερουμπίνι, το οποίο γνώριζε επί χρόνια. Ακόμα και αυτό δεν εμπόδισε τον διορισμό του Κερουμπίνι, αλλά άλλα μέλη του Τάγματος ήταν αγανακτισμένα για αυτό, αν και ενδέχεται να είχαν αντιταχθεί στις πιο εμφανείς ανεπάρκειες του Κερουμπίνι. Με τέτοιες διαφωνίες, η Αγία Έδρα προτίμησε την εύκολη οδό της καταστολής του Τάγματος: Το 1646 του αφαιρέθηκαν τα προνόμιά του από τον Πάπα Ιννοκέντιο Ι΄.

Ο Ιωσήφ Καλασάντσιο παρέμεινε πιστός στην ιεραρχία της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και απεβίωσε σε ηλικία 90 ετών στη Ρώμη, θαυμαζόμενος για την αγιότητα και το θάρρος του από τους ακολούθους του Πιαριστές και από τον λαό της Ρώμης. Τάφηκε στον Ναό του Σαν Πανταλέο Ρώμης.

Οκτώ έτη μετά τον θάνατό του, ο νέος Πάπας Αλέξανδρος Ζ΄ αποκατέστησε το όνομα των «Ευσεβών Σχολείων». Ο Ιωσήφ ανακηρύχθηκε όσιος από τον Πάπα Βενέδικτο ΙΔ΄ στις 7 Αυγούστου 1748 και 19 χρόνια αργότερα ανακηρύχθηκε άγιος της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας από τον Πάπα Κλήμεντα ΙΓ΄. Τέλος, στις 13 Αυγούστου 1948 ο Πάπας Πίος ΙΒ΄ ανεκήρυξε τον Ιωσήφ Καλασάντσιο «γενικό προστάτη όλων των Χριστιανικών σχολείων του κόσμου».

Η καρδιά και η γλώσσα του αγίου φυλάσσονται ξεχωριστά από το υπόλοιπο σκήνωμά του, στο αρχικό οίκημα των Πιαριστών στη Ρώμη, και παραμένουν άφθαρτα κατά θαυματουργικό τρόπο. Ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ δήλωσε ότι ο Άγιος Ιωσήφ Καλασάντσιο είχε ως πρότυπό του τον Χριστό και ότι προσπαθούσε να μεταδώσει στη μαθητιώσα νεολαία, πέρα από τις γνώσεις «του κόσμου τούτου», τη σοφία των Ευαγγελίων, διδάσκοντάς την πώς να συλλαμβάνει την αρμονία της αγάπης του Θεού.

Ο Άγιος Ιωσήφ Καλασάντσιο εορτάζεται στις 25 Αυγούστου, ημέρα του θανάτου του, από το 1970, οπότε τέθηκε σε ισχύ το νέο λειτουργικό ημερολόγιο της Ρωμαϊκής Εκκλησίας (Calendarium Romanae Ecclesiae ή Calendarium Romanum Generale) Οι εκδόσεις αυτού του ημερολογίου από το 1769 έως το 1969 τοποθετούσαν τον εορτασμό της μνήμης του στις 27 Αυγούστου Επειδή βεβαίως η 25η Αυγούστου βρίσκεται στην περίοδο των θερινών διακοπών για τα περισσότερα χριστιανικά σχολεία, το Τάγμα του, στο δικό του ημερολόγιο Calendarium Ordinis εορτάζει στις 27 Νοεμβρίου το «Parocinium» του Αγίου Ιωσήφ, οπότε η δεύτερη αυτή ημερομηνία είναι μια ημέρα κατά την οποία οι διδάσκοντες και οι μαθητές μπορούν να τον τιμήσουν ιδιαίτερα. Η 27η Νοεμβρίου αντιστοιχεί στην ημερομηνία κατά την οποία ο Άγιος Ιωσήφ άνοιξε το πρώτο του δωρεάν σχολείο το 1597.

Υπάρχουν ενοριακοί ναοί αφιερωμένοι στη μνήμη του Αγίου Ιωσήφ Καλασάντσιο στις ΗΠΑ (στο Τζέφερσον του Οχάιο) και στον Καναδά.

Πηγές

• Josep Domènech i Mira: «Joseph Calasanz (1557-1648)» στο Prospects: Quarterly Review of Comparative Education, έκδ. UNESCO, τόμος XXVII, νο. 2, σσ. 327–339, Παρίσι
• Calendarium Ordinis Scholarum Piarum, Ρώμη 2018

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Επίσημος ιστότοπος της Γενικής Κούριας των Πιαριστών
• Βίοι Αγίων: 27 Αυγούστου – «Άγιος Ιωσήφ Καλασάνκτιος»
• Το λήμμα «St. Joseph Calasanctius» στην Catholic Encyclopedia
• Το λήμμα «Clerks Regular of the Pious Schools» στην Catholic Encyclopedia
• Το άγαλμα του Αγίου Ιωσήφ στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου