Βικιπαίδεια

Κήποι του Μαικήνα

Οι Κήποι του Μαικήνα, λατιν.: Horti Maecenatis, αποτελούσαν το πολυτελές αρχαίο ρωμαϊκό κτήμα του Γάιου Μαικήνα, ενός αυτοκρατορικού συμβούλου της εποχής του Αυγούστου και προστάτη των τεχνών. Η ιδιοκτησία ήταν από τις πρώτες στην Ιταλία, που μιμήθηκε τον τρόπο των περσικών κήπων.[1] Η περιτειχισμένη έπαυλη, τα κτίρια και οι κήποι βρίσκοντο στον λόφο Εσκουιλίνο, στην κορυφή του πεδίου (agger) των Σερβίων Τειχών και της παρακείμενης νεκρόπολης, καθώς και κοντά στους Κήπους του Λάμια.

Χάρτης των ανασκαφών, από τον Λαντσιάνι το 1901.
Η Υγεία από τους Κήπους του Μαικήνα (Μουσείο Καπιτωλίου).
Έρως Θανάτος από τον Κήπο του Μαικήνα (Μουσείο Καπιτωλίου).
Ψηφιδωτό του Ορέστη και της Ιφιγένειας από τον Κήπο του Μαικήνα Μαικίνα (Μουσείο Καπιτωλίου).
Γλυπτό του Άπι Ααπό αιγυπτιακό γρανοδιορίτη, που βρέθηκε στην περιοχή των Κήπων του Mαικήνα ( Παλάτσο Αλτέμπς).

Ιστορία Επεξεργασία

Ο Λούκουλλος ξεκίνησε την μόδα του πολυτελούς κτιρίου με κήπο τον 1ου αι. π.Χ., με την κατασκευή των Κήπων του στον λόφο Πίντσιο, που ακολουθήθηκε σύντομα από τους Κήπους του Σαλλούστιου «μεταξύ των λόφων Κιριναλίου, Βιμιναλίου και Πεδίου του Άρεως, οι οποίοι ήταν οι μεγαλύτεροι και πλουσιότεροι στον Ρωμαϊκό κόσμο. Τον 3ο αι. μ.Χ. ο συνολικός αριθμός των κήπων καταλάμβανε περίπου το ένα δέκατο της Ρώμης και σχημάτιζε μιία πράσινη ζώνη γύρω από το κέντρο. Οι κήποι ήταν ένα μέρος ευχαρίστησης, σχεδόν ένα μικρό παλάτι, και πρόσφεραν στον πλούσιο ιδιοκτήτη και την αυλή του τη δυνατότητα να ζήσουν απομονωμένα, μακριά από την ταραχώδη ζωή του κέντρου, αλλά κοντά στην πόλη. Βασικό χαρακτηριστικό των κήπων ήταν η μεγάλη ποσότητα νερού, που ήταν απαραίτητη για την πλούσια βλάστηση και για τη λειτουργία των πολυάριθμων κρηνών και νυμφαίων. Η περιοχή ήταν ιδιαίτερα κατάλληλη για αυτές τις κατοικίες καθώς 8 από τα 11 μεγάλα υδραγωγεία της πόλης έφταναν στον Εσκουιλίνο.

Ιστοσελίδα Επεξεργασία

Στη Ρωμαϊκή Δημοκρατική εποχή το ανατολικό μέρος του Εσκουιλίνου, έξω από τα Σέρβια Τείχη, ήταν ένα νεκροταφείο με ανοιχτούς λάκκους (puticuli) για τους πτωχούς.[2] Η Πόρτα Εσκουιλίνα ήταν, όπου οι εγκληματίες εκτελούντο και τα σώματά τους αφήνονταν στα σκουπίδια. Γύρω στο 40 π.Χ., η μεταρρύθμιση των δημόσιων νεκροταφείων προωθήθηκε από τον Μαικήνα, τον φίλο και μετέπειτα υπουργό του Αυγούστου και άρχισε υπό τη βασιλεία του. Το 38 π.Χ. η Ρωμαϊκή Σύγκλητος απαγόρευσε την υπαίθρια καύση πτωμάτων σε ακτίνα 2 μιλίων από την πόλη.[3] Η αρχική φάση του κήπου κατασκευάστηκε στα τέλη της δεκαετίας του 30 π.Χ.[4] (η χρήση της πλινθοδομής με ρόμβους (opus reticulatum) είναι η βάση για αυτή τη χρονολόγηση).[5] Αυτό επιτεύχθηκε προσχώνοντας ολόκληρη την περιοχή δίπλα στο Πεδίο του Σέρβιου Τύλλιου με 6-8 μέτρα γης και δημιουργώντας πολυτελείς κήπους στην κορυφή. Τα αποτελέσματα εορτάστηκαν σε ένα τραγούδι του -φίλου του Mαικήνα-, Οράτιου:

  • NuncLicet Esquiliis habitare salubribus, atque Aggere in aprico spatiari, quo modo tristes Albis informem spectabant ossibus agrum. [6]
  • Σήμερα μπορεί κανείς να ζήσει σε έναν υγιεινό Eσκουιλίνο και να κάνει έναν περίπατο στις ηλιόλουστες επάλξεις, όπου πιο πριν κάποιος θα κοίταζε λυπημένος με φρίκη στο έδαφος λευκά οστά.

Πολλοί από τους ταφικούς λάκκους της αρχαίας νεκρόπολης, που μαρτυρείται ότι προϋπήρχαν των κήπων, έχουν βρεθεί κοντά στη βορειοδυτική γωνία της Πιάτσα Βιτόριο Εμανουέλε, δηλαδή έξω από την Πόρτα Εσκουιλίνα και το Σέρβιο Τείχος και βόρεια της παλαιάς Βία Τριμπουρτίνα. Πιθανώς οι κήποι εκτεινόταν βόρεια από εκείνη την πύλη και το δρόμο και στις δύο πλευρές του πεδίου (agger).[7]

Σπίτι και Κήποι Επεξεργασία

Ο Αύγουστος προτιμούσε να μένει στους κήπους τού φίλου του, όποτε αρρώσταινε.[8] Όταν ο Μαικήνας απεβίωσε το 8 π.Χ., άφησε τους κήπους στον Αύγουστο με τη διαθήκη του και έγιναν αυτοκρατορική ιδιοκτησία. Εκεί έζησε ο Τιβέριος μετά την επιστροφή του στη Ρώμη το 2 μ.Χ.[9] Ο Νέρων τους συνέδεσε με τον Παλατίνο Λόφο μέσω της Μεταβατικής Οικίας [10] και φέρεται να είδε το κάψιμο αυτού του ανακτορικού σπιτιού από το turris Maecenatiana [11] Αυτό το turris μπορεί να είναι "ο σωρός, ανάμεσα στα σύννεφα" (molem propinquam nubibus arduis), που αναφέρει ο Οράτιος.[12]

Προς το τέλος της δυναστείας των Ιουλιο-Κλαυδίων, ο Σενέκας ο Νεότερος αντιμετώπισε την κληρονομιά του Μαικήνα μέσα από το πρίσμα της στωικής φιλοσοφίας, που περιφρονούσε την παρακμή. Είπε ότι το συναρπαστικό μείγμα τέχνης, φύσης και νερού των κήπων επέτρεψε στον Μαικήνα να «εκτρέπει το ανήσυχο μυαλό του με τον ήχο των νερών που κελαρύζουν».[13] Αυτή η αρνητική εκδοχή των κήπων ως καταφύγιο ενός αδύναμου ερημίτη έχει τις ρίζες της σε ένα κατηγορητήριο για τη διάχυτη θηλυκότητα, τον ανελευθερισμό και τη μέθη της τάξης και της εποχής που συμβόλιζαν. Η αισθητηριακή χειραγώγηση και η απόσπαση της προσοχής, στην κλίμακα του κήπου ή της κηδεμονίας του Μαικήνα μέσα σε αυτόν, υποδηλώνουν απώλεια ελέγχου ασύμβατη με τους κατάλληλους πατριαρχικούς στόχους.[14]

Ο αυτοκρατορικός δάσκαλος και ύπατος Mάρκος Κορνήλιος Φρόντο αγόρασε τους κήπους στα μέσα του 2ου αι. μ.Χ. Εκτός από τη σωζόμενη αλληλογραφία του με τον Μάρκο Αυρήλιο, ο οποίος υπερηφανεύεται για μία ειδική σχέση με τον Οράτιο, που δημιουργήθηκε από την ιδιοκτησία της γης των Μαικήνα,[15] εννέα μολύβδινοι αγωγοί νερού με χαραγμένο το όνομά του βρέθηκαν δίπλα στο λεγόμενο αμφιθέατρο.[16] Μία οικία του Φρόντο (domus Frontoniana), που αναφέρεται κατά τον 12ο αι. στον τοπογραφικό οδηγό της Ρώμης από τον Mάγιστρο Γρηγόριο, μπορεί επίσης να αναφέρεται σε αυτούς τους κήπους.[17]

Αρχαιολογία Επεξεργασία

 
Σχέδιο ανασκαφών στο θέατρο Μπρανκάτσιο (1914).

Ο Ροντόλφο Λαντσιάνι ανέφερε τις ανακαλύψεις, που έγιναν κατά την πυρετώδη -μετά την ενοποίηση- ανάπτυξη της Ρώμης σε αστική πρωτεύουσα και της νέας συνοικίας Eσκουιλίνου της 1874.[18] Βρέθηκαν δομές του οικιστικού τομέα της έπαυλης, συμπεριλαμβανομένου του λεγόμενης Αίθουσας Ακροατών (Auditorium, Νο 23 στον Χάρτη του Λαντσιάνι) και περαιτέρω ανασκαφές έγιναν από το 1876 έως το 1880 [19]. Ωστόσο ορισμένα παρακείμενα λείψανα περιγράφηκαν ελάχιστα και καταστράφηκαν γρήγορα.[20] Η ανασκαφή πρέπει να ήταν εξαιρετικά περίπλοκη, καθώς οι ανασκαφές ανέφεραν πολλά επίπεδα κτιρίων. Αυτά που βρίσκοντο ψηλότερα σε πλινθοδομή, σχετίζοντο ίσως με ιαματικά λουτρά του 3ου αι. Στα βαθύτερα στρώματα υπήρχαν τοίχοι από ρομβοειδή τοιχοποιία (opus reticulatum), που αποδίδονται στην εποχή του Μαικήνα.

Τα κτίρια στο εξωτερικό των θόλων των παλαιότερων δωματίων επαναχρησιμοποιούσαν ως οικοδομικό υλικό γλυπτά, που προφανώς ανήκαν στη διακόσμηση των κήπων. Εδώ βρέθηκαν: το πανέμορφο άγαλμα του Μαρσύα σε μάρμαρο pavonazzetto, το άγαλμα της μούσας Ερατώς, το άγαλμα ενός σκύλου από την Αίγυπτο, ένα υπέροχο άγαλμα της Δήμητρας, κ.λπ. Επιπλέον ο Λαντσιάνι επεσήμανε "αρκετούς κορμούς φαύνων και της Αφροδίτης, ένα αγγείο λουλουδιών δουλεμένο σε μορφή στόκου και διακοσμημένο με κισσό και λουλούδια· έναν σπασμένο βωμό (...), το κάτω μέρος ενός συμπλέγματος με έναν ήρωα και μία με ένδυμα γυναίκα· επτά ερμαϊκές στήλες Ινδού Βάκχου, φιλοσόφων, αθλητών, ...". Μαζί με τα γλυπτά υπήρχαν επίσης πολυάριθμα ψηφιδωτά (opus vermiculatum) τοποθετημένα σε πλαίσια, για να χρησιμοποιηθούν ως κεντρικό έμβλημα σε πολύτιμο δάπεδο.

Το 1914 ένας άλλος αξιοσημείωτος κτιριακός πυρήνας, που περιλαμβάνει ρομβοειδείς λιθοδομές και τοίχους από πλίνθους, βρέθηκε λίγα μέτρα από την Αίθουσα Ακροατών του Μαικήνα στη διασταύρωση της Βία Μερουλάνα και της Βία Μεκενάτε κατά την ανακατασκευή του θεάτρου Πολιτέαμα Μπρανκάτσιο. Ένας χάρτης των ευρημάτων [21] απεικονίζει μία συνεκτική αρχαιολογική σχεδίαση, που πιθανώς αποδίδει, τουλάχιστον εν μέρει, την αρχική διάταξη ενός τομέα των Κήπων.

Χαρακτηριστικά Επεξεργασία

Ο λατινικός όρος που καλύπτει τα πάντα για τους κήπους, horti, είναι μία αποτελεσματική λανθασμένη ονομασία, καθώς στην αρχαιότητα αναφερόταν γενικά σε πολυτελείς επαύλεις στα περίχωρα της Ρώμης, που ονομάστηκαν έτσι για την ιδιαίτερα έντονη βλάστηση και την απομάκρυνση από το άστυ.[22] Το αγροτικό, αλλά ολοκληρωμένο συγκρότημα φαίνεται να περιείχε βιβλιοθήκες, περίπτερα, χώρους ιππασίας, λουτρά και ένα κλουβί πτηνών. Κάθε τμήμα των κήπων ήταν οπτικά και φυσικά προσβάσιμο από διαδοχικές βεράντες και στοές.[5]

Το Άκουα Μάρκια, ένα απαραίτητο υδραγωγείο για την πόλη, παρείχε νερό υψηλής ποιότητας ακριβώς δίπλα από την ιδιοκτησία του Mαικήνα στον Εσκουιλίνο, καθιστώντας τους χώρους μοναδικά έτοιμους να διατηρηθούν ως ένας από τους πρώτους ιδιωτικούς, ορόσημους ρωμαϊκούς κήπους.[5] Αυτό ήταν κρίσιμο για ένα άλλο υποτιθέμενο υλικοτεχνικό επίτευγμα των κήπων. Λέγεται ότι ο Μαικήνας ήταν ο πρώτος Ρωμαίος που έξτιαξε πισίνα με ζεστό νερό.[23]

Η υπό την αιγίδα του Mαικήνα συνοδεία σημαντικών Λατίνων ποιητών κατέγραψε ορισμένες άμεσες παρατηρήσεις των κήπων του στον Εσκουιλίνο λόφο. Ο Προπέρτιος αναφέρει ότι ο Μαικήνας «προτιμούσε μία σκιερή βελανιδιά και τα νερά που έπεφταν και μερικά αξιόπιστα στρέμματα καρπού εδάφους» [24] Στην ωδή του στον Μαικήνα, ο στενός του συνεργάτης Οράτιος τονίζει τη σαρωτική ανύψωση του κτήματος του κήπου επάνω από την έκταση της Ρώμης, που συμβολίζει τελικά την αποστασιοποιημένη, αλλά φημισμένη ημι-απόσυρση του φίλου του, που πέρασε συμβουλεύοντας στενά τον Αύγουστο.[25]

Έργα τέχνης Επεξεργασία

Τα πολυάριθμα έργα τέχνης που βρέθηκαν στα τέλη του 19ου αι. μαρτυρούν τη συλλεκτική διάθεση του Μαικήνα και την πολυτέλεια που υπήρχε στην επίπλωση αυτής της προαστιακής κατοικίας, όπως και των άλλων κήπων. Οι μαρμάρινες κρήνες που καθρεφτίζουν τους απαράμιλλους κήπους γύρω τους, παίζουν μεταξύ της εξημερωμένης καλλιέργειας και της ανθρώπινης μίμησης της φύσης.[26] Αυτές οι ομοιότητες περιλάμβαναν ένα με μορφή κεράτου ρυτό, που υπογράφει ο Έλληνας καλλιτέχνης Πόντιος, ένα άγαλμα του Μαρσύα από μάρμαρο pavonazzetto και ένα άγαλμα σκύλου σε πράσινο μάρμαρο (serpentine moschinato).[26]

Πολλά από αυτά τα αγάλματα μετατράπηκαν σε θραύσματα και επαναχρησιμοποιήθηκαν ως οικοδομικό υλικό εντός των τειχών της ύστερης αρχαιότητας, σύμφωνα με ένα καθιερωμένο έθιμο στη Ρώμη, ειδικά στον Εσκουιλίνο λόφο.[27] Η ομάδα «Ηνίοχος του Εσκουιλίνου», έργο της πρώιμης αυτοκρατορικής εποχής, που μιμήθηκε την τεχνοτροπία του 5ου αι. π.Χ., μαζί με το άγαλμα του Μαρσύα, αποτελούν δείγματα επιτυχημένης ανάκτησης, που συναρμολογήθηκαν με θραύσματα που βρέθηκαν στην ίδια περιοχή.[28]

Το λεγόμενο Αμφιθέατρο του Μαικήνα Επεξεργασία

 
Εσωτερικό της αίθουσας.
 
Λεπτομέρεια της αψίδας.

Το δωμάτιο της Ύστερης Δημοκρατικής εποχής που διατηρήθηκε στους χώρους των κήπων, που ονομάζεται στην εποχή μας "Αίθουσα Ακροατών του Μαικήνα", ήταν πιθανότατα ένα τρίκλινο, το οποίο λειτουργούσε ως ιδιωτική αίθουσα συμποσίων προσαρτημένη σε κατοικίες.[29] Η κατασκευή κτίστηκε απευθείας στο Σέρβιο Τείχος, καθώς η πόλη είχε από καιρό ξεπεράσει τις οχυρώσεις αυτές, και πάνω από το Πεδίο (Agger) του Εσκουιλίνου. Ο στίχος του Οράτιου επιβεβαιώνει την εγχώρια αρχιτεκτονική κατάληψη των Σερβίων Τειχών στις ιδιοκτησίες κήπων του Εσκουιλίνου, όπως όταν γράφει για έναν «περίπατο στον ηλιόλουστο προμαχώνα».[30]

Η μακριά ορθογώνια αίθουσα διχοτομείτο από ένα κανάλι νερού. Η αίθουσα τελείωνε με επτά μνημειώδη, μαρμάρινα σκαλοπάτια σε μία ημικυκλική αψίδα.[5] Οι τρύπες, που φιλοξενούν σωλήνες, υποδεικνύουν ότι πρόκειται για τον καταρράκτη ενός σιντριβανιού. Το εσωτερικό του δωματίου ήταν διπλά απομονωμένο, με μία αρχαία ράμπα να οδηγεί τους επισκέπτες σε ένα υπόγειο επίπεδο.[4]

Οι λειτουργίες της αίθουσας τόσο ως αίθουσας που μοιάζει με εκκλησιαστήριο, όσο και ως ενός πολυτελώς διακοσμημένου τρικλίνου δεν ήταν αμοιβαία αποκλειόμενες, αλλά θα μπορούσαν να υπόκεινται σε εποχιακή μετατροπή.[26] Καναπέδες θα είχαν τοποθετηθεί στη μέση του δωματίου, ίσως με θέα σε μία παράσταση στο εγκάρσιο άκρο.[4]

Τα στοιχεία για το κοινωνικό και χρονολογικό πλαίσιο του κτιρίου περιλαμβάνουν ένα ερωτικό επίγραμμα του Έλληνα ποιητή Καλλίμαχου, ζωγραφισμένο στον εσωτερικό τοίχο, το οποίο παρακαλεί έναν άνδρα εραστή να συγχωρήσει την κακή συμπεριφορά, που προκαλείται από τη λαγνεία και το κρασί.[31] Ένα εξέχον ελληνιστικό προηγούμενο ενίσχυε τον ατομικιστικό συναισθηματισμό και τον πνευματώδη πειραματισμό της εποχής του Αυγούστου, κάτι που εκτιμούσαν οι νεοτερικοί και ελεγειακοί,[32] οι οποίοι θα σύχναζαν στις βαρυσήμαντες συγκεντρώσεις του Mαικήνα, ενός διάσημου καλλιεργητή του πολιτισμού.[33] Μάλιστα μία λατινική διασκευή του ίδιου ποιήματος εμφανίζεται στα έργα του Προπέρτιου, ο οποίος σίγουρα πέρασε σημαντικό χρόνο στο κτήμα.[26]

Ο εσωτερικός τοίχος διαθέτει δεκαεπτά κόγχες, πέντε κατά μήκος της αψίδας και έξι εκατέρωθεν, διακοσμημένες με νατουραλιστικές τοιχογραφίες, που απεικονίζουν τοπία και κήπους.[29] Ωστόσο η συσχέτισή τους με το Πομπηιανό 3ο Ρυθμό της ρωμαϊκής ζωγραφικής καθιστά αυτή τη διακόσμηση πιθανό προϊόν μεταγενέστερων ανακαινίσεων, που έγιναν από τον Τιβέριο.[34] Ζωγραφικά μοτίβα που παραπέμπουν στα Διονυσιακά Μυστήρια, όπως σκηνές μεθυσμένης πομπής με προεξέχοντες τους θύρσους και τις μαινάδες, ταιριάζουν με την πρώιμη γοητεία της Αυτοκρατορικής εποχής με τις τελετές μύησης λατρείας.[26]

Ο τοίχος που περικλείει τη νοτιοανατολική πλευρά αποτελεί προσθήκη μετά την ανασκαφή. Στην αρχαία του μορφή, το δωμάτιο φαίνεται να ήταν θεατρικά ανοιχτό στην πόλη κάτω. Η πανοραμική θέα τόσο στους Αλβανούς λόφους, όσο και στις γύρω γειτονιές, εξασφάλιζε ότι οι ιστάμενοι θα μπορούσαν να βλέπουν παντού, ενώ βλέπονταν οι ίδιοι.[35]

Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία

  1. ↑ León, Vicki. The Joy of Sexus: Lust, Love, and Longing in the Ancient World. Walker. σελ. 42. 
  2. ↑ https://penelope.uchicago.edu/Thayer/E/Gazetteer/Places/Europe/Italy/Lazio/Roma/Rome/_Texts/PLATOP*/Puticuli.html
  3. ↑ Cassius Dio 48.43.3
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 Claridge, Amanda (2010). Rome: An Oxford Archaeological Guide (2nd έκδοση). Oxford University Press. σελ. 330. 
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Kontokosta, Anne (January 2019). «Building the Thermae Agrippae: Private Life, Public Space, and the Politics of Bathing in Early Imperial Rome». American Journal of Archaeology 123 (1): 45–77. doi:10.3764/aja.123.1.0045. 
  6. ↑ Horace, Satires 1, VIII
  7. ↑ HJ 345‑7; BC 1874, 166‑171; Richter, 313; LR 411‑413; Cons. 155 ff. for works of art found here.
  8. ↑ Suetonius, Divus Augustus 72.2
  9. ↑ Suetonius, Tiberius 15
  10. ↑ Tac. Ann. XV.39
  11. ↑ Suet. Nero 38
  12. ↑ Horace, Odes, iii.29.10.
  13. ↑ Sen., Prov. 1.3.10
  14. ↑ Graver, Margaret (Winter 1998). «The Manhandling of Maecenas: Senecan Abstractions of Masculinity». The American Journal of Philology 119 (4): 607–632. doi:10.1353/ajp.1998.0054. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-philology_winter-1998_119_4/page/607. 
  15. ↑ Fronto, ad M. Caesarem 2.2 - "Plane multum mihi facetiarum contulit istic Horatius Flaccus, memorabilis poeta mihique propter Maecenatem ac Maecenatianos hortos meos non alienus. Is namque Horatius Sermonum libr(o) s(ecundo) fabulam istam Polemonis inseruit, si recte memini, hisce versibus..."
  16. ↑ Häuber, Chrystina. «The Horti of Maecenas on the Esquiline Hill in Rome» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  17. ↑ Journal of Roman Studies, 53.1 (1919:35)
  18. ↑ Rodolfo Lanciani, Bulletin of the Municipal Archaeological Commission of Rome 2, p. 137
  19. ↑ "Rodolfo Lanciani and His Archive: A Visual History of Rome". https://exhibits.stanford.edu/lanciani
  20. ↑ Wiseman, T.P. (20 September 2016). «Maecenas and the Stage». Papers of the British School at Rome 84: 131–155. doi:10.1017/S0068246216000040. https://www.cambridge.org/core/journals/papers-of-the-british-school-at-rome/article/maecenas-and-the-stage/AA7559762DEFDBE30774CD1A3D572BB0/core-reader. 
  21. ↑ Emanuele Gatti, Documenti inediti di scoperte conservati presso la Soprintendenza archeologica di Roma in Archeologia Laziale 5 (= Quaderni di archeologia etrusco-italica 7), Roma, Consiglio Nazionale delle Ricerche, 1982, p. 135.
  22. ↑ Häuber, Chrystina. «The Horti of Maecenas on the Esquiline Hill in Rome» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  23. ↑ Cassius Dio LV.7.6
  24. ↑ Propertius, Sextus. Elegiae in Maecenatem. σελ. 1.33-36. 
  25. ↑ Hornsby, Roger (December 1958). «Horace, "Ode" 3. 29». The Classical Journal 54 (3): 129–36. https://archive.org/details/sim_classical-journal_1958-12_54_3/page/129. 
  26. ↑ 26,0 26,1 26,2 26,3 26,4 Wyler, Stéphanie (2013). «An Augustan Trend towards Dionysos: Around the 'Auditorium of Maecenas'». Στο: Bernabe, Alberto. Redefining Dionysos. 
  27. ↑ Robert Coates-Stephens (2001). "Muri dei bassi secoli in Rome": observations on the re-use of statuary in walls found on the Esquiline and Caelian after 1870. Journal of Roman Archaeology 14: pp. 217-238. ISSN 1047-7594 (WC · ACNP)
  28. ↑ Eugenio La Rocca, L'auriga dell'Esquilino, Roma, L'Erma di Bretschneider, 1987. (ISBN 88-7062-639-3)
  29. ↑ 29,0 29,1 University of Virginia, Rectors and Visitors. «"Auditorium" of the Gardens of Maecenas». Rome Reborn. Institute for Advanced Technology in the Humanities. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Μαρτίου 2022. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  30. ↑ Flaccus, Horatius. Satires. σελ. 1.8.13–6. 
  31. ↑ Acosta-Hughes, Benjamin (2019). Henriksen, Christer, επιμ. A Companion to Ancient Epigram. John Wiley & Sons. σελ. 329. 
  32. ↑ Arkins, Brian (1988). «The Freedom of Influence: Callimachus and Latin Poetry». Latomus: 285-293. 
  33. ↑ Häuber, Chrystina. «The Horti of Maecenas on the Esquiline Hill in Rome» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  34. ↑ Häuber, Chrystina. «The Horti of Maecenas on the Esquiline Hill in Rome» (PDF). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 24 Φεβρουαρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 21 Δεκεμβρίου 2019. 
  35. ↑ Claridge, Amanda (2010). Rome: An Oxford Archaeological Guide (2nd έκδοση). Oxford University Press. σελ. 333. 

Πηγές Επεξεργασία

  • Οράτιος, Σάτιρες i.8.14 - "nunc licet Esquiliis habitare salubribus atque / aggere in aprico spatiari, quo modo tristes / albis informem spectabant ossibus agrum,/cum mihi non tantum furesque feraeque suetae/hunc vexare sunquat locumworkeeum versant atque venenis/humanos animos: έχει nullo perdere possum/nec prohibere modo, simul ac vaga luna decorum/protulit os, quin ossa legant herbasque nocentis."
  • Acro, Porphyrio, and Comm. Cruq. ad loc.
  • Τοπογραφικό Λεξικό

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κήποι_του_Μαικήνα&oldid=10462853"