Μάρκος Αυρήλιος

Ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος Αύγουστος (Imperator Caesar Marcus Aurelius Antoninus Augustus, 26 Απριλίου 121 - 17 Μαρτίου 180) ήταν Ρωμαίος αυτοκράτορας από το 161 έως το 180. Κυβέρνησε ως συναυτοκράτορας με τον Λεύκιο Βέρο από το 161 έως το θάνατο του Βέρου το 169. Ήταν ο τελευταίος από τους "Πέντε Καλούς Αυτοκράτορες" και θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους.

Μάρκος Αυρήλιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Marcus Aurelius Antoninus (Λατινικά)
Γέννηση	26  Απριλίου 121 Ρώμη
Θάνατος	17  Μαρτίου 180 Vindobona
Αιτία θανάτου	πανώλη
Συνθήκες θανάτου	φυσικά αίτια
Τόπος ταφής	Κάστρο Σαν Άντζελο
Κατοικία	Ρώμη
Εθνικότητα	αρχαίοι Ρωμαίοι
Χώρα πολιτογράφησης	Αρχαία Ρώμη
Θρησκεία	Ρωμαϊκή θρησκεία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα αρχαία ελληνικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	πολιτικός φιλόσοφος συγγραφέας
Αξιοσημείωτο έργο	Τα εις εαυτόν
Οικογένεια
Σύζυγος	Φαυστίνα η Νεότερη
Τέκνα	Κόμμοδος Μάρκος Άννιος Βέρος Καίσαρας Άννια Αυρηλία Γαλερία Φαυστίνα Άννια Αυρηλία Φαδίλλα Λουκίλλα Άννια Κορνιφίκια Φαυστίνα η Νεότερη Βίβια Αυρηλία Σαβίνα Titus Aurelius Fulvus Antoninus Domitia Faustina
Γονείς	Marcus Annius Verus και Αντωνίνος Πίος και Domitia Calvilla
Αδέλφια	Annia Cornificia Faustina
Οικογένεια	Nerva–Antonine dynasty
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	Ρωμαίος αυτοκράτορας (161–180) Ρωμαίος συγκλητικός Ύπατος στην αρχαία Ρώμη
Σχετικά πολυμέσα

Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία νίκησε την αναγεννημένη Παρθική Αυτοκρατορία στην Ανατολή. Επίσης πολέμησε εναντίον των γερμανικών φυλών στη Γαλατία και τον Δούναβη, ενώ σημειώθηκε και μία στάση εναντίον του, στην Ανατολή, από τον Αβίδιο Κάσσιο, η οποία απέτυχε.

Ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε το περίφημο έργο "Έις εαυτόν", στα ελληνικά, κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του. Ακόμη και σήμερα θεωρείται ως έργο μνημείο για μια διακυβέρνηση με γνώμονα το καθήκον και την εξυπηρέτηση του συνόλου.

Τα νεανικά του χρόνια

Η οικογένεια

Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν ο μοναδικός γιος του Μάρκου Άννιου Βέρου και της Δομιτίας Λουκίλλας. Ο πατέρας του ήταν ρωμαιο-ισπανικής καταγωγής, υπηρετούσε ως πραίτωρ και πέθανε όταν ο γιος του ήταν τριών ετών. Η μητέρα του καταγόταν από πλούσια οικογένεια. Είχε και μία αδελφή, την Άννα Κορνιφίκια Φαυστίνα, η οποία ήταν δύο χρόνια νεότερή του. Η θεία του πατέρα του, (από την πλευρά της μητέρας του), ήταν η Βίβια Σαβίνα, σύζυγος του αυτοκράτορα Αδριανού. Η Ρουπίλια Φαυστίνα (η γιαγιά του από την πλευρά του πατέρα του) και η Βίβια Σαβίνα ήταν κόρες της Σαλονίνας Ματίδιας (ανηψιάς του αυτοκράτορα Τραϊανού). Η αδερφή του πατέρα του, η Φαυστίνα η Πρεσβύτερη, ήταν αυτοκράτειρα, καθώς ήταν παντρεμένη με τον αυτοκράτορα Αντωνίνο τον Ευσεβή.

Μετά τον θάνατο του πατέρα του, ο Μάρκος Αυρήλιος υιοθετήθηκε από τη μητέρα του και τον παππού του, Μάρκο Άννιο Βέρο, με τους οποίους και μεγάλωσε. Ο παππούς του, (από την πλευρά του πατέρα του) πέθανε το 138, σε ηλικία σχεδόν 90 ετών.

Διάδοχος στην αυτοκρατορία

Προτομή του νεαρού Μάρκου Αυρήλιου. Καπιτολινό Μουσείο της Ρώμης

Το 137, ο Αδριανός ανακοίνωσε ότι ο διάδοχός του θα είναι ο Λεύκιος Κειώνιος Κόμμοδος, που μετονομάστηκε Λεύκιος Αίλιος Καίσαρ. Ο Μάρκος είχε ήδη τραβήξει την προσοχή του Αδριανού, ο οποίος τον καλούσε με το παρατσούκλι, ο "Πιο Αληθινός", και τον έκανε ιππέα στην ηλικία των έξι ετών. Μετά αυτός αρραβωνιάστηκε την Κειώνια Φάβια, κόρη του Αίλιου. Ο αρραβώνας ακυρώθηκε μετά τον θάνατο του Αίλιου όταν ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε δεσμό με την κόρη του Αντωνίνου. Έτσι μετά τον θάνατο του Αίλιου, ο Αδριανός έκανε καινούριο διάδοχό του, τον Αντωνίνο, και του επέβαλε να υιοθετήσει τον Μάρκο Αυρήλιο και τον Λεύκιο Κειώνιο Κόμμοδο (τον γιό του θανόντος Αίλιου, που ήταν δέκα χρόνια μικρότερος από τον Μάρκο Αυρήλιο) και να τους βάλει επόμενους στη διαδοχή μετά από αυτόν. Ο Αντωνίνος τους έκανε διαδόχους στις 17 Φεβρουαρίου του 138, όταν ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν μόνο 17 ετών. Θα γινόταν αυτοκράτορας στην ηλικία των 40 ετών, το 161. Λέγεται ότι ο Αντωνίνος και ο Κόμμοδος προορίζονταν μόνο να προετοιμάσουν το δρόμο για τη διαδοχή από τους Μάρκο Αυρήλιο και Λεύκιο Βέρο.

Ο Μάρκος Αυρήλιος διδάχθηκε από μερικούς από τους καλύτερους διανοούμενους της εποχής του. Ο Ευφορίων τον δίδαξε λογοτεχνία, ο Γεμίνος το δράμα, ο Άνδρων τη Γεωμετρία, ο Κάνινος Κέλερ καί ο Ηρώδης ο Αττικός την ελληνική ρητορική. Ο Αλέξανδρος ο Κοτυεύς τον δίδαξε την Ελληνική γλώσσα και ο Μάρκος Κορνήλος Φρόντων τη Λατινική γλώσσα. Λόγω της σχέσης του Μάρκου Αυρήλιου με τον Φρόντωνα, σήμερα έχουμε πολλές πληροφορίες για την εποχή και τη βασιλεία του Αντωνίνου. Μέσα από αυτά τα γράμματα φάνηκε ότι ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν έξυπνος, σοβαρός και εργατικός νέος. Επίσης δείχνουν και το ολοένα και μεγαλύτερο ενδιαφέρον του μελλοντικού αυτοκράτορα για τη φιλοσοφία. Δείχνοντας ανυπομονησία για τα ατέλειωτα μαθήματα των Ελληνικών και των Λατινικών, έγινε υποστηρικτής των "Διατριβών" του Επίκτητου, ενός σημαντικού ηθικού φιλοσόφου της Στωικής Φιλοσοφικής Σχολής. Ο Μάρκος Αυρήλιος επίσης μετέχει ολοένα και περισσότερο στον δημόσιο βίο δίπλα στον Αντωνίνο, καθώς έγινε ύπατος το 140, το 145 και το 161. Το 145 παντρεύτηκε την Άννα Γαλερία Φαυστίνα που έμεινε στην ιστορία ως η Φαυστίνα η Νεώτερη, και ήταν κόρη του Αντωνίνου και δική του εξαδέλφη από την πλευρά του πατέρα του.

Αυτοκράτορας

Συναυτοκράτορας

Όταν πέθανε ο Αντωνίνος ο Ευσεβής στις 7 Μαρτίου του 161, ο Μάρκος Αυρήλιος αποδέχτηκε τον θρόνο με τον όρο ότι θα ήταν συναυτοκράτορας με τον Λεύκιο Βέρο και ότι και οι δύο θα ήταν Αύγουστοι. Παρόλο ότι θεωρητικά και οι δύο ήταν ίσοι στη νομή της εξουσίας, ο Βέρος ήταν νεότερος και πιθανόν λιγότερο δημοφιλής. Η επιθυμία του Μάρκου Αυρηλίου για τη συγκυριαρχία του Βέρου, οφειλόταν στον σεβασμό προς τη θέληση του θετού πατέρα του κι ενδεχομένως στο ότι τον περισσότερο χρόνο της βασιλείας του βρισκόταν στα διάφορα μέτωπα πολεμώντας με τις διάφορες φυλές στα σύνορα της αυτοκρατορίας. Για τη διοίκηση του στρατού χρειαζόταν ένα πολύ πειθαρχημένο και ηγετικό πρόσωπο. Αλλά κανένας δεν θα μπορούσε να βρίσκεται ταυτόχρονα στον βορρά απέναντι στις Γερμανικές φυλές και στην Μέση Ανατολή απέναντι στους Πάρθους. Ούτε μπορούσε να βάλει ένα αρχιστράτηγο για τις λεγεώνες του. Ακόμη και οι παλαιότεροι και δημοφιλείς Ρωμαίοι στρατιωτικοί όπως ο Ιούλιος Καίσαρας και ο Βεσπασιανός χρησιμοποίησαν τον στρατό για να ρίξουν την κυβέρνηση και να γίνουν απόλυτοι ηγέτες.

Ο Μάρκος Αυρήλιος έλυσε το πρόβλημα στέλνοντας τον Λεύκιο Βέρο στην ανατολή ως αρχιστράτηγο του ρωμαϊκού στρατού στην περιοχή. Ο Βέρος έμεινε πιστός στον Μάρκο Αυρήλιο έως τον θάνατό του, το 169. Αυτή η συγκυριαρχία θύμιζε πολύ το παλαιό σύστημα της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας, που δεν επέτρεπε σε ένα άτομο να κρατήσει την εξουσία μόνο για τον εαυτό του. Η συγκυριαρχία θα ξαναδημιουργηθεί αργότερα στα τέλη τού 3ου αιώνα από τον Διοκλητιανό, ο οποίος θα ιδρύσει την Τετραρχία. Μόλις ανέλαβε τον θρόνο, ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε ό,τι και οι προκάτοχοί του, δηλαδή μεταρρυθμίσεις στους νόμους της αυτοκρατορίας. Ευνόησε με τους νόμους του κυρίως τις ασθενείς ομάδες της αυτοκρατορίας, όπως τους δούλους, τις χήρες και τους ανήλικους. Αναγνώρισε την εξ αίματος σχέση ως κύριο χαρακτηριστικό της κληρονομιάς. Τους νόμους για τα εγκλήματα τους χώρισε σε δύο κατηγορίες, τους πιο "αυστηρούς" και τους "λιγότερο αυστηρούς". Υπό τη βασιλεία του Μάρκου Αυρήλιου, η κατάσταση των χριστιανών παρέμεινε η ίδια από την εποχή του Τραϊανού, δηλαδή κανονικά τιμωρούνταν από τον νόμο αλλά στην πραγματικότητα σπάνια τους τιμωρούσε. Το 177, στη Λυών, μία ομάδα χριστιανών εκτελέστηκε, αν και αυτό θεωρείται περισσότερο ευθύνη του τοπικού διοικητή.

Προκλήσεις

Παρθικοί Πόλεμοι

Στην Ασία, η ενδυναμωμένη Παρθική Αυτοκρατορία αντεπιτέθηκε το 161, νικώντας δύο ρωμαϊκές στρατιές και εισβάλλοντας στη Συρία και στην Αρμενία. Ο Μάρκος Αυρήλιος έστειλε τον συναυτοκρατορά του, Λεύκιο Βέρο να αντιμετωπίσει αυτό τον κίνδυνο που προερχόταν από τη Μέση Ανατολή. Ο πόλεμος τελείωσε επιτυχημένα για την Ρώμη το 166, παρόλο που η επιτυχία πρέπει να αποδοθεί περισσότερο σε κατώτερους αξιωματικούς όπως ο Γάιος Αβίδιος Κάσσιος. Στην επιστροφή του στην Ρώμη, ο Βέρος ανταμείφθηκε με μία περίεργη παρέλαση θριάμβου, που συμπεριελάμβανε δύο αυτοκράτορες, τους γιούς τους και τις ανύπαντρες κόρες τους, και έμοιαζε σαν μία μεγάλη οικογενειακή γιορτή. Οι δύο γιοι του Μάρκου Αυρήλιου, ο Άννιος Βέρος και ο Κόμμοδος, τριών και πέντε ετών αντίστοιχα, έγιναν Καίσαρες για την περίσταση.

Η επιστροφή του Ρωμαϊκού στρατού από το μέτωπο, έφερε μία επιδημία, μετέπειτα γνωστή ως επιδημία του Αντωνίνου, ή επιδημία του Γαληνού, που επεκτάθηκε στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία μεταξύ των ετών 165 και 180 μ.Χ. Η επιδημία έγινε πανδημία, και στο τέλος αφαίρεσε τις ζωές δύο αυτοκρατόρων, του Λεύκιου Βέρου, που πέθανε το 169, και του Μάρκου Αυρήλιου που πέθανε το 180. Το όνομα της οικογένειας του Μάρκου Αυρήλιου, Αντωνίνοι, δόθηκε στην επιδημία. Η επιδημία επανεμφανίστηκε εννέα χρόνια αργότερα, και ο Ρωμαίος ιστορικός Δίων Κάσσιος έγραψε ότι σκότωνε μέχρι και 2.000 άτομα στην Ρώμη κάθε μέρα. Οι συνολικοί θάνατοι υπολογίζονται σε πέντε εκατομμύρια.

Γερμανία και Δούναβης

Αρχίζοντας από το 160, γερμανικές φυλές άρχισαν να κάνουν επιθέσεις στα βόρεια σύνορα της αυτοκρατορίας, κυρίως στην Γαλατία και στον ποταμό Δούναβη. Πιθανόν οι επιθέσεις να προκλήθηκαν από την πίεση άλλων φυλών από τα ανατολικά. Η πρώτη εισβολή στο Σατί, στην Άνω Γερμανία αποκρούστηκε το 162. Πολύ πιο επικίνδυνη αποδείχθηκε η εισβολή των Μαρκομάννων από τη Βοημία, που ήταν υποτελείς στην αυτοκρατορία από το 19 μ.Χ., και διέσχισαν τον Δούναβη το 166, μαζί με τους Λογγοβάρδους και άλλες γερμανικές φυλές. Την ίδια εποχή, οι Σαρμάτες επιτέθηκαν στις περιοχές μεταξύ των ποταμών Δούναβη και Τίσα.

Λόγω της κατάστασης στην Ανατολή της αυτοκρατορίας μόνο μία αποφασιστική εκστρατεία θα μπορούσε να σταματήσει τον κίνδυνο. Ο Μάρκος Αυρήλιος και ο Λεύκιος Βέρος την ανέλαβαν από κοινού. Μετά τον θάνατο του Βέρου, το 169, ο Μάρκος Αυρήλιος οδήγησε μόνος του τις λεγεώνες εναντίον των βαρβαρικών φυλών για το υπόλοιπο της ζωής του. Οι Ρωμαίοι ηττήθηκαν από τους Κουάδους και τους Μαρκομάννους, οι οποίοι πέρασαν τις Άλπεις και πολιόρκησαν την κύρια ρωμαϊκή πόλη στη βορειοανατολική Ιταλία, την Ακυληία. Τον ίδιο καιρό, οι Κοστοβότοι (Δακική φυλή), περνώντας από την περιοχή των Καρπαθίων, εισέβαλαν στη Μοισία, στη Μακεδονία και στην Ελλάδα. Μέτα από μεγάλους αγώνες οι λεγεώνες του Μάρκου Αυρήλιου, κατάφεραν να διώξουν τους εισβολείς. Πολλές γερμανικές φυλές εγκαταστάθηκαν στην Δακία, στην Παννονία, στην Γερμανία και στην Ιταλία. Αυτό δεν ήταν κάτι το καινούριο, καθώς ο μεγάλος αριθμός των φυλών που εγκαταστάθηκαν, δημιουργούσε την ανάγκη για την δημιουργία νέων συνοριακών επαρχιών στην αριστερή πλευρά του Δούναβη, στη Σαρματία και στη Μαρκομαννία, συμπεριλαμβανομένων των σημερινών περιοχών της Βοημίας και Ουγγαρίας.

Τα σχέδια του αυτοκράτορα, ανατράπηκαν από μία επανάσταση στην Ανατολή, με επικεφαλής τον Αβίδιο Κάσσιο, ο οποίος διέδωσε ότι ο αυτοκράτορας πέθανε μετά από ασθένεια. Από τις ανατολικές επαρχίες, μόνο η Βιθυνία και η Καππαδοκία δεν συμμάχησαν με τους επαναστάτες. Όταν έγινε γνωστό ότι ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν ζωντανός, η μοίρα του Κάσσιου άλλαξε, και δολοφονήθηκε από τα στρατεύματά του μετά από μόνο εκατό μέρες στην εξουσία.

Μαζί με την σύζυγό του Φαυστίνα, ο Μάρκος Αυρήλιος επισκέφθηκε τις ανατολικές επαρχίες μέχρι το 173. Επισκέφθηκε την Αθήνα, ανακηρύσσοντας τον εαυτό του προστάτη της Φιλοσοφίας. Μετά τον θρίαμβό του στη Ρώμη, έκανε εκστρατεία και πάλι προς τα σύνορα στον Δούναβη. Μετά από μία αποφασιστική νίκη το 178, το σχέδιό του να καταλάβει τη Βοημία ματαιώθηκε, διότι αρρώστησε και πάλι το 180.

Κίνα των Χαν

Το 97, ο Μπάο Χαν, στρατηγός των δυτικών επαρχιών της δυναστείας των Χαν της Κίνας (220 π.Χ. - 220 μ.Χ.), έστειλε τον υποτελή του Γκαν Γιν στη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, ο οποίος όμως συνελήφθη από τους Πάρθους κάπου κοντά στον Περσικό Κόλπο. Μπόρεσε πάντως να γράψει μία έκθεση για τη Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, από αυτά που άκουγε στα ταξίδια του. Παρόλα αυτά ένα κινέζικο βιβλίο του 5ου αιώνα μ.Χ., το "Βιβλίο του αείμνηστου Χαν", γραμμένο από τον ιστορικό Φαν Γε, λέει ότι Ρωμαίοι επισκέπτες που έφτασαν στην Κίνα, μέσω του θαλάσσιου δρόμου της Νότιας Θάλασσας της Κίνας, επισκέφτηκαν τον αυτοκράτορα Χουάν της δυναστείας των Χαν (βασίλεψε μεταξύ των ετών, 146-168 μ.Χ.) στη Λουογιάνγκ και του έφεραν δώρα φιλίας το 166. Το κινέζικο βιβλίο λέει ότι έφεραν τα δώρα εκ μέρους του Αντωνίνου (Αντούν), αν και ο ιστορικός Ράφε ντε Κρεσπινύ λέει ότι πιθανώς ήταν Ρωμαίοι έμποροι και όχι απαραίτητα διπλωμάτες του Μάρκου Αυρήλιου Αντωνίνου.

Θάνατος και διαδοχή

Ο Μάρκος Αυρήλιος πέθανε στις 17 Μαρτίου του 180 μ.Χ. στην πόλη της Βιντομπόνα (σημερινή Βιέννη), και ο γιος και διάδοχός του Κόμμοδος, ήταν μαζί του. Θεοποιήθηκε και οι στάχτες μεταφέρθηκαν πίσω στη Ρώμη, και έμειναν στο Μαυσωλείο του Αδριανού (σημερινό Καστέλ Σαν Άντζελο) μέχρι την καταστροφή της Ρώμης από τους Βησιγότθους το 410. Οι εκστρατείες του εναντίον των γερμανικών φυλών και των Σαρμάτων μνημονεύτηκαν από μία στήλη και έναν ναό που φτιάχτηκε προς τιμήν τους.

Ο Μάρκος Αυρήλιος έκανε τον γιο και διάδοχό του Κόμμοδο, Καίσαρα το 166 και συναυτοκράτορα το 177. Η απόφασή του να σταματήσει την εξ υιοθεσίας διαδοχή ήταν εξαιρετικά ατυχής και υπήρξε αντικείμενο κριτικής από τους μετέπειτα ιστορικούς. Ο Κόμμοδος υπήρξε ένας κακός αυτοκράτορας και στρατηγός, ένας εγωιστής με ψυχονευρωτικά προβλήματα. Ο θάνατος του Μάρκου Αυρήλιου θεωρείται από πολλούς ως το τέλος της περίφημης Ρωμαϊκής Ειρήνης (Pax Romana). Η απόφαση του να βάλει τον Κόμμοδο ως διάδοχό του ήταν μάλλον λόγω της απουσίας ικανών διαδόχων και της προσπάθειας του να αποφύγει η αυτοκρατορία εμφύλιους πολέμους διαδοχής.

Ο ιστορικός Μάικλ Γκραντ στο βιβλίο του The Climax of Rome (1968) λέει όσον αφορά τον Κόμμοδο, "η νεανική του ζωή ήταν τόσο απογοητευτική και μη παραδοσιακή, που η καταστροφή ήταν πραγματικά αναπόφευκτη. Αλλά είτε το ήξερε αυτό ο Μάρκος είτε όχι, η επιλογή κάποιου άλλου θα σήμαινε σίγουρα εμφύλιο πόλεμο όπως οι πολυάριθμοι που έγιναν στο μέλλον.

Γάμος και παιδιά

Ο Μάρκος Αυρήλιος παντρεύτηκε τη Φαυστίνα τη νεότερη το 145, και στην διάρκεια των τριάντα ετών του γάμου τους απέκτησε 13 παιδιά. Μόνο ένας γιος και τέσσερις κόρες έζησαν μετά τον θάνατό του:

• Άννια Αυρηλία Γαλερία Φαυστίνα (147-μετά το 165)
• δίδυμος αδελφός της Λουκίλλας (πέθανε γύρω στο 150),
• Άννια Αυρηλία Γαλερία Λουκίλλα (148/50-182), παντρεύτηκε τον συναυτοκράτορα του πατέρα της, Λεύκιο Βέρο
• Τίτος Αίλιος Αντώνιος (γεννήθηκε μετά το 150, πέθανε πριν τις 7 Μαρτίου, 161)
• Τίτος Αίλιος Αυρήλιος (γεννήθηκε μετά το 150, πέθανε πριν τις 7 Μαρτίου, 161)
• Αδριανός (152-157)
• Δομιτία Φαυστίνα (γεννήθηκε μετά το 150, πέθανε πριν τις 7 Μαρτίου, 161)
• Φαδίλλα (159-μετά το 211)
• Άννια Κορνιφίκια Φαυστίνα η μικρότερη (160-μετά το 211)
• Τίτος Αυρήλιος Φούλβος Αντωνίνος (161-165), δίδυμος αδελφός του Κόμμοδου
• Λεύκιος Αυρήλιος Κόμμοδος Αντωνίνος (Κόμμοδος) (161-192), δίδυμος αδελφός του Τίτου Αυρήλιου Φούλβου Αντωνίνου, μετέπειτα αυτοκράτορας
• Μάρκος Άννιος Βέρος Καίσαρας (162-169)
• Βίβια Αυρηλία Σαβίνα (170-πέθανε πριν το 217)

Το συγγραφικό του έργο

Κατά την διάρκεια εκστρατειών μεταξύ του 170 και του 180, ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε «Τα Εις Εαυτόν» στα ελληνικά ως πηγή για τη βελτίωση του χαρακτήρα και του πνεύματός του. Ο Μάρκος Αυρήλιος ήταν εκπρόσωπος της Στωικής φιλοσοφίας και τα «Εις Εαυτόν» θεωρούνται εξαιρετικό έργο, κλασικό δείγμα της φιλοσοφίας αυτής. Το βιβλίο τυπώθηκε το 1558 στην Ζυρίχη, από ένα αντίγραφο χειρογράφου που τώρα έχει χαθεί. Ένα ακόμη αντίγραφο του χειρογράφου, το μοναδικό σωζόμενο, βρίσκεται στη βιβλιοθήκη του Βατικανού.

Η σημασία του θανάτου ήταν πολύ βασική στη φιλοσοφία του Μάρκου Αυρήλιου. Δεν πίστευε στη μετά θάνατο ζωή. Έγραφε ότι «Εμείς ζούμε για μία στιγμή, μόνο μετά να ξεχαστούμε σε μία τέλεια άγνοια». «Δες πόσοι έχουν περάσει την ζωή τους σε μίση, πάθη, υποψίες... και τώρα είναι νεκροί, είναι μόνο στάχτη». Σύμφωνα με τον Μάρκο Αυρήλιο, όλα θα μπορούσαν να γίνουν σχεδόν θρύλοι. «Από την ζωή του ανθρώπου η διάρκεια είναι ένα σημείο αλλά η ουσία ξεφεύγει, όλα τα σώματα είναι προκαθορισμένα να καταστραφούν, και η ψυχή αβέβαιη και η φήμη άγνωστη. Σε έναν κόσμο που όλα τα υλικά σώματα είναι σαν ένα ποτάμι, και όλα τα ψυχικά και πνευματικά σαν ένα όνειρο, άυλο, η ζωή είναι ένας πόλεμος και η μετά θάνατον φήμη είναι κάτι που θα ξεχαστεί». «Όλα υπάρχουν για να πεθάνουν». Η διάρκεια της ζωής κάποιου δεν έχει σημασία. Για τον Μάρκο Αυρήλιο, ο θάνατος ήταν θεμιτός, επειδή βάζει ένα τέλος σε όλες τις επιθυμίες.

Τα έργα του σε νεοελληνική μετάφραση

• Επικτήτου Εγχειρίδιον. Μάρκου Αυρηλίου Τα εις εαυτόν. Κλεάνθους Ύμνος εις Δία. Παράφραση [= μετάφραση] Στέφανου Δέλτα. Αθήνα, 1935. Επανέκδοση: Αθήνα: Εκδόσεις Εστία, 2002, με προλογικό σημείωμα Αλ. Π. Ζάννα.
• Μάρκος Αυρήλιος. Τα εις εαυτόν. Μτφρ. A.S.L. Farquharson, 1944, Βικιθηκη, [1]
• Μάρκος Αυρήλιος. Τα εις εαυτόν. Μτφρ. Γιάννης Αβραμίδης. Αθήνα: Εκδόσεις Θύραθεν, 2009.
• Μάρκος Αυρήλιος. Τα εις εαυτόν. Μτφρ. Felix De Giorgio. Αθήνα: Εκδόσεις Δαίδαλος-Ζαχαρόπουλος, χ.χ.
• Μάρκος Αυρήλιος. Επιλογή από τα Εις εαυτόν. Μτφρ. Ν.Μ.Σκουτερόπουλος. Αθήνα: Εκδόσεις Στιγμή, 2007.
• Μάρκος Αυρήλιος. Άπαντα. 2 τόμ. Μτφρ. Φιλολογική ομάδα Κάκτου. Αθήνα: Εκδόσεις Κάκτος, 1998.

Βιβλιογραφία

• Forstater Mark, Οι πνευματικές διδασκαλίες του Μάρκου Αυρήλιου, Μτφρ. Ειρήνη-Δανιήλ Ντούτσουλη, εκδ.Κυβέλη, Αθήνα, 2007.

Δείτε επίσης

• Επίκτητος
• Στωικισμός
• Σωκράτης

Προηγούμενος Αντωνίνος ο Ευσεβής

Αυτοκράτορας της Ρώμης 161-180

Επόμενος Κόμμοδος