Κοίτασμα του Άλτσαρ

Απόθεση μεταλλευμάτων και ορυκτών στη Βόρεια Μακεδονία

Συντεταγμένες: 41°09′25″N 21°56′47″E / 41.156944°N 21.946389°E / 41.156944; 21.946389

Το Κοίτασμα του Άλτσαρ (σλαβομακεδονικά: Алшар‎‎) είναι μια χαμηλής θερμοκρασίας υδροθερμική απόθεση χρυσούαρσενικούαντιμονίουθαλλίου στον Δήμο Καβάνταρτσι της Δημοκρατίας της Βόρειας Μακεδονίας. Για ορισμένη περίοδο γινόταν εξόρυξη θαλλίου από τα κοιτάσματα, όπως στο ορυχείο Σρβεν Ντολ (Crven Dol), και εκτιμήθηκε ότι μπορούν να αποδώσουν ακόμα τουλάχιστον 500 τόνους θαλλίου. Από τις αποθέσεις μεταλλευμάτων, το ορυκτό λορανδίτης χρησιμοποιείται για τον προσδιορισμό της ροής των ηλιακών νετρίνων.[1][2]

Κοίτασμα του Άλτσαρ
Η είσοδος στο ορυχείο
Τοποθεσία στο χάρτη
Τοποθεσία στο χάρτη
Κοίτασμα του Άλτσαρ
41°8′54″N 21°57′13″E
ΧώραΒόρεια Μακεδονία
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Καβάνταρτσι

Γεωλογία Επεξεργασία

Το κοίτασμα είναι μία Καρλινικού τύπου απόθεση χρυσού, παρόμοια με εκείνη που βρέθηκε στην θέση επαφής γεωλονικά ανομοιόμορφων στρωμάτων στο Κάρλιν Νεβάδας. [3]

Ορυχεία Επεξεργασία

Το ορυχείο Σρβεν Ντολ (Crven Dol) λειτούργησε στο στρώμα των μεταλλευμάτων που είχαν μικρή περιεκτικότητα σε ορυκτά αντιμονίου και μεγάλη σε ορυκτά αρσενικού και θαλλίου. Τα κύρια μεταλλεύματα της απόθεσης ήταν ερυθρά σανδαράχη, κίτρινη σανδαράχη, σιδηροπυρίτης εμπλουτισμένος με Αρσενικό και μαρκασίτης.[4][5][6] Το ορυχείο εργάστηκε εντατικά την περίοδο 1880 -1908.[7]

Μεταλλεύματα Επεξεργασία

Τα κύρια μεταλλεύματα του κοιτάσματος είναι σιδηροπυρίτης, αντιμονίτης, κίτρινη σανδαράχη και ερυθρά σανδαράχη. Διαθέτει μεγάλες ποσότητες ορυκτού λορανδίτη,ενός θειούχου μεταλλεύματος θαλλίου και αρσενικού με τον τύπο TlAsS2. Κατά καιρούς έχουν βρεθεί και άλλα ορυκτά του θαλλίου, όπως γιανκοβίτης (Tl5Sb9(As,Sb)4S22, φαγκίτης (Tl3AsS4) και μπερναρντίτης (TJ(Sb,As)5S5).[4]

ΛΟΡΕΞ Επεξεργασία

Το ΛΟΡΕΞ (Αγγλικά: LOREX, LORandite EXperiment) είναι είναι πείραμα στο οποίο χρησιμοποιείται Λορανδίτης για τον προσδιορισμό της ροής των ηλιακών νετρίνων. Αυτό επειδή ο λορανδίτης περιέχει μεγάλες ποσότητες θάλλιου-205 που διέρχεται μία αντίδραση σύλληψης νετρίνου αποδίδοντας Μόλυβδο-205. Το στάδιο 205Tl(νe,e)205 έχει σχετικά χαμηλό ουδό ενέργειας 52 keV και, συνεπώς, υψηλή απόδοση. Με την ηλικία του κοιτάσματος να χρονολογείται 4,5-4,2 εκατομμυρίων χρόνων, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τον προσδιορισμό της ροής ηλιακών νετρίνων κατά τα τελευταία 4 εκατομ. χρόνια, με την προϋπόθεση ότι υπάρχει δυνατότητα ποσοτικής ανάλυσης του μολύβδου-205 σε ένα δείγμα λορανδίτη. Αυτή η αντίδραση δεν προκαλείται μόνο από νετρίνα, αλλά και από άλλα κοσμικά σωματίδια υψηλής ενέργειας, τα οποία έχουν όλα διαφορετικό βάθος διεισδυτικότητας στον φλοιό. Στα πλαίσια του πειράματος, την περίοδο 2008-2010 έγινε δειγματοληψία από διάφορα βάθη του κοιτάσματος και προέκυψε πληθώρα δεδομένων.[8][9]

Αναφορές Επεξεργασία

  1. Pavicevic, M (1988). «Lorandite from Allchar — A low energy solar neutrino dosimeter». Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment 271 (2): 287–296. doi:10.1016/0168-9002(88)90171-4. Bibcode1988NIMPA.271..287P. 
  2. Subotic, K. M.· Pavicevic, M. K. (1998). «Status of the LOREX: Geochemical». Exotic nuclei and atomic masses (ENAM 98). σελίδες 912–915. ISBN 978-1563968044. 
  3. Volkov, A. V.; Serafimovski, T.; Kochneva, N. T.; Tomson, I. N.; Tasev, G. (2006). «The Alshar epithermal Au-As-Sb-Tl deposit, southern Macedonia». Geology of Ore Deposits 48 (3): 175. doi:10.1134/S1075701506030020. Bibcode2006GeoOD..48..175V. 
  4. 4,0 4,1 Cvetković, Lj.; Boronikhin, V. A.; Pavićević, M. K.; Krajnović, D.; Gržetić, I.; Libowitzky, E.; Giester, G.; Tillmanns, E. (1995). «Jankovićite, Tl5Sb9(As, Sb)4S22, a new TI-sulfosalt from Allchar, Macedonia». Mineralogy and Petrology 53 (1–3): 125–131. doi:10.1007/BF01171951. Bibcode1995MinPe..53..125C. 
  5. Pavicevic, M.; Elgoresy, A. (1988). «Crven Dol Tl deposit in Allchar: Mineralogical investigation, chemical composition of Tl minerals and genetic implications». Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment 271 (2): 297. doi:10.1016/0168-9002(88)90172-6. Bibcode1988NIMPA.271..297P. 
  6. Jankovic, S. (1988). «The Allchar Tl–As–Sb Deposit, Yugoslavia and its specific metallogenic features». Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment 271 (2): 286. doi:10.1016/0168-9002(88)90170-2. Bibcode1988NIMPA.271..286J. 
  7. Perciva, T. J.; Radtke, AS (1994). «Sedimentary-rock-hosted disseminated gold mineralization in the Alsar district, Macedonia». The Canadian Mineralogist 32: 649–665. http://rruff.geo.arizona.edu/doclib/cm/vol32/CM32_649.pdf. 
  8. Pavicevic, M (1988). «Lorandite from Allchar — A low energy solar neutrino dosimeter». Nuclear Instruments and Methods in Physics Research Section A: Accelerators, Spectrometers, Detectors and Associated Equipment 271 (2): 287–296. doi:10.1016/0168-9002(88)90171-4. Bibcode1988NIMPA.271..287P. 
  9. Subotic, K. M.· Pavicevic, M. K. (1998). «Status of the LOREX: Geochemical». Exotic nuclei and atomic masses (ENAM 98). σελίδες 912–915. ISBN 978-1563968044.