Κρητικός φοίνικας
Ο Κρητικός Φοίνικας ή Φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii)[1] είναι ένας μικρός φοίνικας, ενδημικός στην ανατολική περιοχή της Μεσογείου, με πολύ περιορισμένη εξάπλωση σε αρκετές περιοχές, μόνο της Κρήτης.
| Κρητικός φοίνικας | ||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
 | ||||||||||||
| Συστηματική ταξινόμηση | ||||||||||||
| ||||||||||||
| Διώνυμο | ||||||||||||
| Φοίνικας του Θεόφραστου (Phoenix theophrastii) Greuter |
Κατανομή
ΕπεξεργασίαΤο μόνο μεγάλο δάσος φοίνικα της Ευρώπης αποτελείται από το Φοίνικα του Θεόφραστου, στο Βάι, μια παραλία στο νομό Λασιθίου στην ανατολική Κρήτη στο δήμο Σητείας. Το φοινικόδασος του Αγίου Νικήτα που υπάρχει στο νότιο μέρος του Νομού Ηρακλείου είναι μακρόστενο και φύεται στα ανατολικά Αστερούσια Όρη σε κάπως αρκετή απόσταση απ' τη θάλασσα (το μόνο στην Κρήτη). Στην παραλία Πρέβελης ένα άλλο γνωστό παραποτάμιο φοινικόδασος στη νότια ακτή του Νομού Ρεθύμνης και στον ίδιο νομό δυτικότερα κοντά στον παράλιο οικισμό Πλακιά φύονται λίγα άτομα δίπλα σε ένα ποτάμι στην παραλία Σούδα.
Πέρα από την Κρήτη, μεμονωμένα άτομα έχουν εντοπιστεί σε 5 σημεία στην Αμοργό, σε 1-2 σημεία στην Ανάφη, στη Χάλκη [2] και στις χερσονήσους της Κνίδου και της Αλικαρνασσού (απέναντι από την Κω) της επαρχίας Mugla στη νοτιοδυτική Τουρκία. Πρόσφατα ανακαλύφθηκαν 8 μέλη του είδους στην περιοχή της Αρχαίας Επιδαύρου.
Περιγραφή
ΕπεξεργασίαΟ φοίνικας φτάνει τα 15 μ. ύψος, συνήθως με πολλούς λεπτούς κορμούς. Τα φύλλα είναι πτεροειδή, με μάκρος 2-3 μ, με τα πολυάριθμα, άκαμπτα, γκριζοπράσινα, γραμμικά φυλλάρια 15-50 εκατ. μήκος σε κάθε πλευρά του κεντρικού μίσχου. Ο καρπός είναι ωοειδής, κιτρινοκαφέ δρύπη, με 1,5 εκατ. μάκρος και 1 εκατ. σε διάμετρο, και περιέχει ένα μόνο μεγάλο σπόρο. Ως φοίνικας θυμίζει περισσότερο τον Phoenix dactylifera τη γνωστή μας χουρμαδιά που φύεται στις ερήμους Σαχάρα και της Αραβίας, αλλά σε κάποιες περιπτώσεις θυμίζει και τον Phoenix canariensis με πιο ασημοπράσινο χρώμα φυλλώματος, για αυτό και υποστηρίζεται πως ο φοίνικας του Θεοφράστου είναι ο αρχαίος πρόγονος και των δυο αυτών ειδών, ο οποίος είναι μικρότερος σε διαστάσεις (τα 10-15 μέτρα μόνο φτάνουν τα ενήλικα φυτά) και η σάρκα του καρπού του (του «χουρμά») δεν αξίζει να φαγωθεί επειδή είναι πάρα πολύ λεπτή και ινώδης και έχει μια στυφή γεύση, αν και μερικές φορές οι καρποί του τρώγονται από τους ντόπιους.
Ποικιλία καρποφορίας
ΕπεξεργασίαΌ,τι συμβαίνει με τη χουρμαδιά, από περιοχή σε περιοχή έχει παρατηρηθεί και στον φοίνικα του Θεόφραστου, δηλαδή διαφορά ποικιλίας ανάμεσα στους καρπούς, όσον αφορά τη χημική διαδικασία ωρίμανσης τους και το σχήμα. Για παράδειγμα στην Επίδαυρο ο φοίνικας του Θεόφραστου κάνει πιο μακρόστενους καρπούς και όταν βρίσκονται σε κατάσταση ακόμα άγουρη ή ημι-άγουρη, ο πυρήνας (κουκούτσι) υφίσταται, αλλά όχι σε όλα τα στάδια ωρίμανσης (όπως συμβαίνει στη χουρμαδιά), ο οποίος στην πρώτη περίπτωση βρίσκεται εξολοκλήρου σε άγουρη, υγρή κατάσταση και όχι στερεή, σε αντίθεση όμως με τους πιο ωοειδείς καρπούς από την Πρέβελη και γενικότερα την Κρήτη όπου ακόμα και άγουρη πρασινωπού χρώματος να είναι η σάρκα του καρπού, ο πυρήνας μέσα βρίσκεται σε στερεή κατάσταση, ακόμα κι αν εμφανισιακά έχει ένα λευκότερο "άγουρο" χρώμα, καθώς στη μετέπειτα σπορά του παρατηρείται πως ένα 80% μιας ποσότητας, έχει απόδοση ριζοβολίας. Επίσης, μόνο στην ίδια την Κρήτη έχει παρατηρηθεί μικρή διαφορά ιδιοτήτων ανάμεσα σε σπόρους που προέρχονται από την Πρέβελη και το Βάι αντίστοιχα.
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ «Palm and Cydad Societies of Australia, Phoenix theophrastii». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιανουαρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 3 Μαρτίου 2013.
- ↑ Vernicos, Nicolas (στα αγγλικά). Chalki in the Dodecanese. https://www.academia.edu/26689265/Chalki_in_the_Dodecanese.
Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- « Phoenix theophrasti ». 2006 IUCN Red List of Threatened Species. Ανακτήθηκε στις 9 Μαΐου 2006.
- Davis, P. H., ed. (1965-1985). Flora of Turkey. Edinburgh.
- ARKive: Phoenix theophrasti
- Vamvoukakis, J.A. (1988). Phoenix theophrasti on Crete. Principes 32(2), pp. 82-83.
- «Τα φοινικοειδή και οι χρήσεις τους στην κηποτεχνία» (PDF). Α.Τ.Ε.Ι. Ηρακλείου Σχολή: Τεχνολογίας Γεωπονίας Τμήμα: Θερμοκηπιακών Καλλιεργειών και Ανθοκομίας. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουλίου 2009.[νεκρός σύνδεσμος]