Βικιπαίδεια

Κυανοπώγων

Γαλλικό παραμύθι

Ο "Κυανοπώγων" (γαλλικά: Barbe bleue) είναι γαλλικό παραμύθι-λαογραφία, η πιο δημοφιλής επιζήσασα έκδοση που γράφτηκε από τον Σαρλ Περρώ και πρωτοεκδόθηκε από τον εκδοτικό οίκο Barbin στο Παρίσι το 1697 στις Ιστορίες και παραμύθια του παλιού καιρού (Histoires ou contes du temps passé).[1][2] Το παραμύθι μιλά για την ιστορία ενός πλούσιου βίαιου άνδρα με συνήθειο να δολοφονεί τις συζύγους του και την προσπάθεια μιας συζύγου να αποφύγει τη μοίρα των προκατόχων της. Τα παραμύθια "Το λευκό περιστέρι", "Ο γαμπρός ληστής" ("Der Räuberbräutigam") και "Ο γρυπαετός" ("Fitchers Vogel") είναι παρόμοιας φιλοσοφίας με τον "Κυανοπώγωνα".

Κυανοπώγων
Ο Κυανοπώγων δίνει στη σύζυγο του τα κλειδιά του κάστρου του (εικονογράφηση του 19ου αιώνα από τον Γκυστάβ Ντορέ).
ΣυγγραφέαςΣαρλ Περώ
ΤίτλοςLa Barba azul o barbe buelu
ΓλώσσαΓαλλικά
Ημερομηνία δημοσίευσηςΙανουάριος 1697
ΧαρακτήρεςSœur Anne και Bluebeard
Πρώτη έκδοσηDr. Grégr a Ferd. Dattel
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Περίληψη υπόθεσης Επεξεργασία

Ο Κυανοπώγων είναι ένας πλούσιος και ισχυρός αλλά τρομακτικά άσχημος ευγενής, που έχει παντρευτεί αρκετές φορές όμορφες γυναίκες, οι οποίες έχουν μυστηριωδώς εξαφανιστεί. Όταν ο Κυανοπώγων επισκέπτεται τον γείτονά του και ζητά να παντρευτεί μια από τις κόρες του, τα κορίτσια τρομοκρατούνται. Μετά τη διοργάνωση ενός υπέροχου συμπόσιου, διαλέγει τη μικρότερη κόρη για γυναίκα του ―ενάντια στη θέλησή της― και πηγαίνει να ζήσει μαζί του στο πλούσιο και πολυτελές παλάτι του στην ύπαιθρο, μακριά από την οικογένειά της.

Ο Κυανοπώγων ανακοινώνει ότι πρέπει να φύγει από την ύπαιθρο και δίνει τα κλειδιά του κάστρου στη σύζυγό του. Μπορεί να ανοίξει οποιαδήποτε πόρτα του σπιτιού με αυτά, από τις οποίες η κάθε μία εμπεριέχει και κάποια από τα πλούτη του, εκτός από την υπόγεια κάμαρα, στην οποία τής απαγορεύει αυστηρά να εισέλθει, για να μην υποστεί την οργή του. Έπειτα φεύγει και αφήνει το σπίτι και τα κλειδιά στα χέρια της. Εκείνη επισκέπτεται την αδελφή της, Άννα, και τους φίλους και τα ξαδέρφια της για ένα πάρτυ. Πάντως, τελικά καταβάλλεται από την επιθυμία να δει τι κρύβει το απαγορευμένο δωμάτιο, ξεγλιστρά από το πάρτι και πηγαίνει να εξερευνήσει το δωμάτιο.

Ανακαλύπτει αμέσως ότι το δωμάτιο είναι γεμάτο αίμα και τα δολοφονημένα πτώματα των πρώην συζύγων του Κυανοπώγωνα κρέμονται σε γάντζους από τους τοίχους. Τρομοκρατημένη, πετά το κλειδί στο αίμα και το σκάει από το δωμάτιο. Προσπαθεί να ξεπλύνει το αίμα από το κλειδί, αλλά το κλειδί είναι μαγικό και το αίμα δεν μπορεί να αφαιρεθεί. Φοβούμενη για τη ζωή της, αποκαλύπτει το μυστικό του συζύγου της στην αδελφή της και σχεδιάζουν να το σκάσουν και οι δύο το επόμενο πρωί, αλλά ο Κυανοπώγων απρόσμενα επιστρέφει και βρίσκει το αιματοβαμμένο κλειδί. Τυφλωμένος από οργή, απειλεί να τη σκοτώσει επιτόπου, αλλά εκείνη ζητά μια τελευταία προσευχή με την αδελφή της Άννα. Την τελευταία στιγμή, καθώς ο Κυανοπώγων πρόκειται να δώσει το θανατηφόρο χτύπημα, τα αδέλφια της συζύγου και της Άννας καταφθάνουν και σκοτώνουν τον Κυανοπώγωνα. Η σύζυγος κληρονομεί την περιουσία του και το κάστρο του και καίει τις νεκρές γυναίκες του. Χρησιμοποιεί την περιουσία για να παντρέψει τα άλλα της αδέλφια και τελικά ξαναπαντρεύεται και η ίδια έναν άνδρα που αγαπά, αφήνοντας πίσω τη φρικτή της εμπειρία με τον Κυανοπώγωνα.

Πηγές Επεξεργασία

Παρότι είναι ευρέως γνωστό ως παραμύθι, ο χαρακτήρας του Κυανοπώγωνα εμφανίζεται να προέρχεται από θρύλους συνδεδεμένους με ιστορικές προσωπικότητες της Βρετάνης. Κατά μία εκδοχή πιστεύεται ότι συνδέεται με τον κατά συρροή δολοφόνο Ζιλ ντε Ρε του 15ου αιώνα, έναν ευγενή που πολέμησε μαζί με την Ιωάννα της Λωρραίνης και έγινε στρατάρχης της Γαλλίας και επίσημος προστάτης της, μέχρι που εκείνη καταδικάστηκε στην πυρά ως δολοφονική μάγισσα.[3] Πάντως, ο Ζιλ ντε Ρε δεν σκότωσε τη σύζυγό του ούτε βρέθηκαν πτώματα στην ιδιοκτησία του και τα εγκλήματα για τα οποία καταδικάστηκε ήταν με γνώμονα το σεξουαλικό κομμάτι, στυγνές δολοφονίες παιδιών.

Μια άλλη πιθανή πηγή βρίσκεται στην ιστορία του πρώτου βασιλιά της Βρετάνης Κονόμορου και της συζύγου του Τρυφίνης. Αυτό καταγράφεται σε βιογραφία του Αγίου Γίλδα, που γράφτηκε πέντε αιώνες μετά τον θάνατό του τον 6ο αιώνα. Περιγράφει πως αφότου ο Κονόμορος παντρεύτηκε την Τρυφίνη, εκείνη προειδοποιήθηκε από τα φαντάσματα των προηγούμενων συζύγων του ότι τις δολοφονεί όταν μένουν έγκυοι. Έγκυος, δραπετεύει, εκείνος την πιάνει και την αποκεφαλίζει, αλλά ο Άγιος Γίλδας την επαναφέρει στη ζωή με θαυματουργό τρόπο και, όταν τη φέρνει στον Κονόμορο, τα τείχη του κάστρου του καταρρέουν και τον σκοτώνουν. Ο Κονόμορος είναι ιστορική φιγούρα, γνωστός τοπικά ως λυκάνθρωπος, και διάφορες τοπικές εκκλησίες είναι αφιερωμένες στην Αγία Τρυφίνη και στον γιο της, τον Άγιο Τρεμέρο.[4]

Τα μπλε γένια του χαρακτήρα θεωρούνται σύμβολο της απόκοσμης προέλευσής του.[5]

Σχόλια Επεξεργασία

 
Η σύζυγος κατευθύνεται προς το απαγορευμένο δωμάτιο. Εικονογράφηση από τον Ουώλτερ Κρέιν.
 
Ο Κυανοπώγων σκοτώνεται σε ένα ξυλόγλυπτο από τον Ουώλτερ Κρέιν.

Για την Άιονα και τον Πίτερ Όπι, το παραμύθι διαβάζεται ως μύθος ατελείωτα αναμνησθεί. Για παράδειγμα, ένα κενό εμφανίζεται στην αφήγηση ανάμεσα στην είσοδο της γυναίκας στο απαγορευμένο δωμάτιο και την απροσδόκητη επιστροφή του Κυανοπώγωνα, μια ώρα που οι καλεσμένοι της κατοικίας εξαφανίζονται ανεξήγητα και η προθυμία του Κυανοπώγωνα να περιμένει ένα τέταρτο της ώρας πριν σκοτώσει τη γυναίκα του είναι εκτός χαρακτήρα και κακώς δικαιολογημένη. Παρόλο που δεν έχει ανακαλυφθεί προηγούμενη αναπαράσταση της ιστορίας, μπορεί να θεωρηθεί ότι υπήρχε κάποια.[6]

Οι θανατηφόρες επιπτώσεις της θηλυκής περιέργειας αποτελούσαν ανέκαθεν το θέμα ιστορίας και θρύλου. Η γυναίκα του Λωτ, η Πανδώρα, και η Ψυχή αποτελούν παραδείγματα μυθικών ιστοριών όπου η γυναικεία περιέργεια τιμωρείται από τις τρομερές συνέπειες. Σε μια εικονογραφημένη περιγραφή της ιστορίας του Κυανοπώγωνα από τον Ουώλτερ Κρέιν, όταν η σύζυγος δείχνει να πηγαίνει προς το απαγορευμένο δωμάτιο, υπάρχει πίσω της μια ταπετσαρία του φιδιού δελεάζοντας την Εύα να φάει το απαγορευμένο φρούτο στον Κήπο της Εδέμ.[5]

Σε αντίθεση με τις κρυμμένες ή απαγορευμένες κάμαρες, δεν ήταν άγνωστες στην προ-Περώ λογοτεχνία. Στη συλλογή του Τζιαμπαττίστα Μπαζίλε, Πενθήμερον (Pentamerone), το παραμύθι "Οι τρεις κορώνες" μιλάει για την πριγκίπισσα Μαρκέτα να μπαίνει σε ένα δωμάτιο αφότου της έχει απαγορευτεί από μια δράκαινα, και στις Αραβικές Νύχτες δίνονται στον πρίγκιπα Αγκίμπ χίλια κλειδιά για χίλιες πόρτες, αλλά απαγορεύεται να μπει στη χρυσή πόρτα, στην οποία μπαίνει, με τραγικές συνέπειες.[7] Στην ιστορία του πρίγκιπα Αγκίμπ, το κίνητρο είναι φανερό: η απαγορευμένη πόρτα είναι δοκιμασία. Πάντως, στον "Κυανοπώγωνα", το κίνητρο είναι λιγότερο προφανές. Δεν εξηγείται γιατί ο Κυανοπώγων δίνει το κλειδί το οποίο αποκαλύπτει το τρομακτικό γαμήλιο παρελθόν στη γυναίκα του.[6] Σε μια ινδική ιστορία, μια δράκαινα φροντίζει έναν πρίγκιπα ενώ μεταμφιέζεται σαν μια όμορφη γυναίκα και του λέει να μην εισέλθει στον πύργο, στον τάφο ή στην κουζίνα, το οποίο θα την αποκαλύψει. Στον πύργο είναι ένας ηλικιωμένος άντρας που έχει δεσμευτεί από την αποκάλυψη για το ποια είναι, στον τάφο είναι τα οστά των θυμάτων της και στην κουζίνα περιέχει τρεις μαγικές μπάλες τις οποίες ο πρίγκιπας χρησιμοποιεί για να ξεφύγει από τη δράκαινα, με την τελευταία μπάλα, προκαλείται πυρκαγιά την οποία η δράκαινα δεν αποφεύγει και καίγεται μέχρι θανάτου.

Η ταξινόμηση Αρν-Τόμσον Επεξεργασία

Σύμφωνα με το σύστημα Αρν-Τόμσον για την ταξινόμηση των παραμυθιών, η ιστορία του Κυανοπώγωνα είναι τύπου 312.[8] Μια άλλη τέτοια ιστορία είναι το Το λευκό περιστέρι, μια προφορική γαλλική παραλλαγή.[9] Ο τύπος συνδέεται στενά με τον τύπο 311 του συστήματος Αρν-Τόμσον, η ηρωίδα διασώζει τον εαυτό της και τις αδελφές της, σε τέτοιες ιστορίες όπως ο Γρυπαετός, Η γριά και η κότα της, και Πως ο Διάβολος παντρεύτηκε τρεις αδελφές. Τα παραμύθια όπου η μικρότερη κόρη ελευθερώνει τον εαυτό της και τις άλλες αδελφές της από τον κακοποιό, είναι στην πραγματικότητα πολύ πιο συνηθισμένο στις προφορικές παραδόσεις από αυτόν τον τύπο, όπου ο αδελφός της ηρωίδας τη διασώζει. Άλλες τέτοιες ιστορίες υπάρχουν ωστόσο: ο αδελφός μερικές φορές βοηθά στη διάσωση από τρομερά σκυλιά ή άγρια ζώα.[10]

Ορισμένες ευρωπαϊκές παραλλαγές της μπαλάντας Η Λαίδη Ίζαμπελ και ο Ιππότης Ξωτικό (Lady Isabel and the Elf Knight, Child ballad 4), μοιάζουν πολύ με αυτήν την ιστορία. Αυτό είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτο μεταξύ ορισμένων γερμανικών παραλλαγών, όπου η ηρωίδα ζητά βοήθεια, όπως οι κλήσεις προς την Αδελφή Άννα στον Κυανοπώγωνα, και σώζεται από τον αδελφό της.[11]

Οι γυναίκες του Κυανοπώγωνα Επεξεργασία

Δεν εξηγείται γιατί ο Κυανοπώγων δολοφόνησε την πρώτη του νύφη: δεν μπορούσε να εισέλθει στο απαγορευμένο δωμάτιο και να βρει νεκρή σύζυγο.

Στην έκδοση του 1812 που δημοσιεύτηκε στη συλλογή παραμυθιών Grimms' Fairy Tales, ο Βίλχελμ Γκριμ, στη σελίδα 41 των σχολιασμών, κάνει το ακόλουθο χειρόγραφο σχόλιο: "Φαίνεται σε όλα τα παραμύθια του Κυανοπώγωνα, όπου το αίμα του που ρέει δεν εξήγείται σωστά, η ιδέα ότι κάνει σε καθημερινή βάση μπάνιο στο αίμα για να θεραπεύσει τα μπλε του γένια, όπως και τη λέπρα, γι 'αυτό γράφεται ότι το αίμα συλλέγεται σε λεκάνες".

Ο Μωρίς Μαίτερλινκ έγραψε εκτενώς για τον Κυανοπώγωνα και στα ονόματα των θεατρικών του τουλάχιστον έξι πρώην συζύγους: τη Σελισέτ από Aglavaine et Sélysette (1896), την Αλαντίν από Alladine et Palomides (1894), την Υγκραίν και τη Μπελανζέρ από Ο θάνατος του Τενταζίλ (1894), τη Μελισσάνθη από Πελλέας και Μελισσάνθη, και την Αριάδνη από Η Αριάδνη και ο Κυανοπώγων (1907).

Στην όπερα του Ζακ Όφφενμπαχ (1866), οι πρώην πέντε γυναίκες ήταν οι Ελουάζ, Ελεονόρ, Ιζόρ, Ροζαλίντ, και Μπλανς, με την έκτη και τελευταία να είναι η χωριατοπούλα Μπουλότ, που τελικά αποκαλύπτει το μυστικό του όταν επιχειρεί να τη σκοτώσει, για να παντρευτεί την Πριγκίπισσα Ερμία.

Στην όπερα του Μπέλα Μπάρτοκ A Kékszakállú herceg vára (1911), με λιμπρέτο από τον Μπέλα Μπαλάς. Η έκδοση του Μπάρτοκ δεν ονομάζει καμιά από τις γυναίκες που εμφανίζονται σε αυτήν. Αντί να επαναλάβει την αρχική ιστορία, το λιμπρέτο χρησιμοποιεί μονάχα τους κύριους χαρακτήρες και σκηνικό, και τους μετατρέπει σε μια συμβολιστική ιστορία.

Η ιστορία μικρού μήκους του Ανατόλ Φρανς "Οι επτά σύζυγοι του Κυανοπώγωνα", ονομάζει την Ζαν ως την τελευταία σύζυγο του Κυανοπώγωνα πριν το θάνατό του.

Ο Άλφρεντ Σαβουάρ έγραψε στο θεατρικό του 1920 La huitième femme de Barbe-Bleue (Η όγδοη σύζυγος του Κυανοπώγωνα) από το οποίο ο Σαμ Γουντ και ο Ερνστ Λούμπιτς παρήγαγαν δύο ταινίες, οι οποίες δεν είχαν να κάνουν με την αρίθμηση των γυναικών του Κυανοπώγωνα.

Στην ταινία του Έντουαρντ Ντμίτρικ Bluebeard (Ο Κυανοπώγων, 1972), ο Μπάρον φον Σέπερ (Ρίτσαρντ Μπάρτον) είναι ένας Αυστριακός αριστοκράτης γνωστός ως Κυανοπώγων για το μπλε του γένι, και την όρεξή του για όμορφες συζύγους. Η ταινία ονομάζει μια Αμερικανίδα όμορφη κοπέλα Ανν, που ανακαλύπτει μια κρύπτη στο κάστρο γεμάτη παγωμένα πτώματα των προηγούμενων συζύγων του.

Παραλλαγές Επεξεργασία

 
"Ο Κυανοπώγων" από τον Χάρρυ Κλαρκ.

Άλλες εκδοχές του Κυανοπώγωνα:[12]

  • Εκδόσεις παντομίμας του παραμυθιού διοργανώθηκαν στο Βασιλικό Θέατρο, Drury Lane στο Λονδίνο ήδη από το 1798 και οι περίφημες εκδόσεις υπήρξαν από τον Ε. Λ. Μπλάνσαρτ το 1879 και πρωταγωνίστησε ο Νταν Λίνο το 1901. Πολλές από αυτές τις παραγωγές έκαναν ανατολίτικη την ιστορία τοποθετώντας την στην Οθωμανική Αυτοκρατορία, δίνοντας συχνά στη σύζυγο το όνομα Φατίμα. Η δημοτικότητα της παντομίμας έκανε τις ανατολίτικες απεικονίσεις του Κυανοπώγωνα κοινές στις αγγλικές εικονογραφήσεις καθ' όλη τη διάρκεια του 19ου αιώνα και στις αρχές του 20ου αιώνα.
  • Αριάδνη και ο Κυανοπώγων από τον Πωλ Ντυκά
  • Στο κάστρο του Κυανοπώγωνα από τους Μπέλα Μπάρτοκ και Μπέλα Μπάλας
  • Ο Κυανοπώγων από τους Αδελφούς Γκριμ
  • Barbe-bleue από τον Ζακ Όφφενμπαχ
  • Captain Murderer από τον Τσαρλς Ντίκενς
  • The Awful History of Bluebeard από τον Ουίλλιαμ Θάκερυ
  • Bluebeard's Keys από την Ανν Θάκερυ Ρίτσι
  • The Seven Wives of Bluebeard από τον Ανατόλ Φρανς
  • Bluebeard's Egg από τη Μάργκαρετ Άτγουντ
  • Bones από τη Φρανσέσκα Λία Μπλοκ
  • Bluebeard (θεατρικό), κωμωδία του Τσαρλς Λάντλαμ
  • Bluebeard από τον Κερτ Βόννεγκατ
  • Strands of Bronze and Gold από την Τζέην Νίκερσον
  • The Bloody Chamber η επώνυμη ιστορία της συλλογής της Άντζελα Κάρτερ
  • Mr. Fox από τη Χέλεν Ογιεγιέμι
  • Blushing από το Νάλο Χόπκινσον
  • The Glass Bottle Trick από το Νάλο Χόπκινσον

Στην ιστορία μικρού μήκους του Τσαρλς Ντίκενς, ο ομότιτλος χαρακτήρας περιγράφεται ως "παρακλάδι της οικογένειας των Κυανοπώγωνων", και είναι αιμοδιψής πολύ περισσότερο από τους άλλους Κυανοπώγωνες: κανιβαλίζει κάθε του σύζυγο ένα μήνα μετά το γάμο. Βρίσκει το τέλος του από την κουνιάδα του, από εκδίκηση για το θάνατο της αδελφής της, τον παντρεύεται και καταναλώνει ένα θανατηφόρο δηλητήριο λίγο πριν την καταβροχθίσει.

Στην ιστορία μικρού μήκους της Τζόυς Κάρολ Όουτς, Blue-Bearded Lover, η πιο πρόσφατη σύζυγος έχει την επίγνωση για τις δολοφονημένες γυναίκες του Κυανοπώγωνα: δεν ξεκλειδώνει την πόρτα για το απαγορευμένο δωμάτιο, και συνεπώς αποφεύγει το θάνατο από μόνη της. Παραδόξως παραμένει με τον Κυανοπώγωνα, παρόλο που γνωρίζει ότι είναι δολοφόνος, και γεννάει τα παιδιά του.

Στη σειρά κόμικς της DC Fables, ο Κυανοπώγων εμφανίζεται ως ανήθικος χαρακτήρας, πρόθυμος να σκοτώνει και συχνά να είναι ύποπτος για τη συμμετοχή του σε διάφορες κακοήθεις πράξεις. Ο Κυανοπώγων είναι επίσης χαρακτήρας στο βιντεοπαιχνίδι από την Telltale Games βασισμένη στα Fables κόμικς, The Wolf Among Us.

Στο ιαπωνικό μυθιστόρημα και στο προσφάτως προσαρμοσμένο μάνγκα/άνιμε Fate/Zero, ο Κυανοπώγων εμφανίζεται ως ο Κάστερ Σέρβαντ, όπου ο χαρακτήρας του προέρχεται σε μεγάλο βαθμό από τον Ζιλ ντε Ρε ως κατά συρροήν δολοφόνος παιδιών.

Στη Λάμψη του Στήβεν Κινγκ, η ιστορία του Κυανοπώγωνα διαβάζεται από τον Τζακ στον Ντάννυ όταν ήταν τριών ετών, ενάντια στην αποδοκιμασία της συζύγου του.

Στο θέατρο Επεξεργασία

  • Bluebeard, ένα μπαλέτο από το χορογράφο Μάριους Πέτιπα στη μουσική του συνθέτη Πιότρ Σενκ. Έκανε πρεμιέρα το 1896 στο Θέατρο Μαριίνσκι, στην Αγία Πετρούπολη, Ρωσία.
  • Bluebeard's kitchen, από το σκηνοθέτη Μαρκ φον Χένινγκ με τους Νίκο Χατζόπουλο, Ακύλλα Καραζήση, Μαρία Σκουλά, Μαρία Κεχαγιόγλου, Ναταλία Δραγούμη, Άννα Μάσχα. Έκανε πρεμιέρα στις 31 Οκτωβρίου του 2001, στο Θέατρο Αμόρε στην Αθήνα, Ελλάδα
  • Bluebeard από το σκηνοθέτη και χορογράφο Στάσα Ζούροβατς και το συνθέτη Μαργιάν Νέτσακ. Η νέα δουλειά μπαλέτου στο Εθνικό Κροατικό Θέατρο στο Ζάγκρεμπ βασίζεται στο δημοφιλή θρύλο του Κυανοπώγωνα, βρίσκοντας έμπνευση από το μυθιστόρημα The Seven Wives of Bluebeard του Γάλλου βραβευμένου με Νόμπελ Ανατόλ Φρανς. Έκανε πρεμιέρα στις 13 Νοεμβρίου του 2015.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑   Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Bluebeard» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
  2. ↑ «Charles Perrault (1628-1703)». CLPAV. 
  3. ↑ MARGARET ALICE MURRAY (1921). THE WITCH-CULT IN WESTERN EUROPE: A Study in Anthropology; Clarendon Press, Oxford,. σελ. 267. ISBN 0-19-820744-1. 
  4. ↑ Marina Warner (1995). From the Beast to the Blonde: On Fairy Tales And Their Tellers. σελ. 261. ISBN 0-374-15901-7. 
  5. ↑ 5,0 5,1 Maria Tatar (2002). The Annotated Classic Fairy Tales. W.W. Norton & Company. σελ. 151. ISBN 0-393-05163-3. 
  6. ↑ 6,0 6,1 Iona and Peter Opie (1974). The Classic Fairy Tales. Oxford University Press. σελίδες 103–105. ISBN 0-19-520219-8. 
  7. ↑ http://www.wollamshram.ca/1001/Dixon/dixon02_20.htm
  8. ↑ Heidi Anne Heiner. «Tales Similar to Bluebeard». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Δεκεμβρίου 2017. 
  9. ↑ Paul Delarue, The Borzoi Book of French Folk-Tales, New York: Alfred A. Knopf, Inc., p. 359, 1956
  10. ↑ Stith Thompson (1977). The Folktale. Berkeley, Los Angeles, London: University of California Press. σελ. 36. 
  11. ↑ Francis James Child, The English and Scottish Popular Ballads; v 1, New York: Dover Publications, p 47, 1965
  12. ↑ Shuli Barzilai, Tales of Bluebeard and His Wives from Late Antiquity to Postmodern Times

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία


Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Κυανοπώγων&oldid=10359785"