Λεονάρντο Βίντσι

Ο Λεονάρντο Βίντσι (Leonardo Vinci, Στρόνγκολι 1690 – Νάπολη 27 Μαΐου 1730) ήταν Ιταλός συνθέτης των αρχών του 18ου αιώνα, γνωστός κυρίως για τις όπερές του, από τους σημαντικότερους εκπροσώπους της ναπολιτάνικης σχολής συνθετών όπερας.

Λεονάρντο Βίντσι
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Leonardo Vinci (Ιταλικά)
Γέννηση	1690 Strongoli
Θάνατος	27  Μαΐου 1730 Νάπολη
Χώρα πολιτογράφησης	Βασίλειο της Νεαπόλεως
Ιδιότητα	συνθέτης και αρχιμουσικός εκκλησιαστικής μουσικής
Κίνημα	μπαρόκ μουσική
Είδος τέχνης	όπερα
Καλλιτεχνικά ρεύματα	μπαρόκ μουσική
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Βίντσι γεννήθηκε στο Στρόνγκολι της Καλαβρίας, το 1690. Από το 1708, σπούδασε με δάσκαλο τον Γ. Γκρέκο (Gaetano Greco) στο Conservatorio dei Poveri di Gesù Cristo «Ωδείο των Φτωχών του Ιησού Χριστού». Το 1719 διορίστηκε αρχιμουσικός (maestro di cappella) στο Σανσεβέρο, στην υπηρεσία του πρίγκηπα Π. ντι Σάνγκρο (Paolo di Sangro) και, ταυτόχρονα, παρέδιδε μαθήματα στον ανιψιό του Ραϋμόνδο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου έγραψε τις πρώτες του ελαφρές όπερες, στη ναπολιτάνικη διάλεκτο, που είχαν πολύ καλή υποδοχή: Lo cecato fauzo και Le ddoje lettere. Είναι εξαιρετικά ενδιαφέρον ότι, σε αυτές τις πρώτες όπερες του Βίντσι, υπάρχουν άριες που επηρέασαν τη μουσική του Χέντελ Αυτή, η καλή αρχή σήμαινε ότι, ο Βίντσι άρχισε να γίνεται ένας από τους πιο δημοφιλείς συνθέτες όπερας της ναπολιτάνικης σκηνής, μαζί με τον Λ. Λέο (Leonardo Leo). Αξιοσημείωτη επιτυχία είχε και το έργο Li zite ‘n galera που ανέβηκε στο θέατρο San Bartolomeo. Το έργο αυτό είναι η παλαιότερη κωμική όπερα, της οποίας έχει διατηρηθεί ατόφια η παρτιτούρα. Στη συνέχεια, συνέθεσε κι άλλες ελαφρές όπερες για το Νέο Θέατρο (La mogliera fedele, η τελευταία κωμωδία του, και La festa di Bacco), προτού αφοσιωθεί στη σοβαρή όπερα Publio Cornelio Scipione.

Όταν απέκτησε φήμη, προσκλήθηκε στη Ρώμη το 1724, όπου παρουσίασε την όπερα Farnace, σε λιμπρέτο Λουκίνι. Σ’ αυτό το έργο, που ανέβηκε με μεγάλη επιτυχία στο θέατρο Alibert, τραγούδησαν οι Ν. Γκίτσι (Domenico Gizzi) βιρτουόζος τενόρος στο βασιλικό παρεκκλήσιο της Νάπολης στον φερώνυμο ρόλο, και ο Κ. Μπρόσι (Carlo Broschi). Την ίδια χρονιά έγραψε δύο όπερες για τη Νάπολη και, το 1725, συνέθεσε το Ifigenia in Tauride για τη Βενετία. Το 1725, μέχρι τον θάνατό του, εργάστηκε ως αρχιμουσικός στο βασιλικό παρεκκλήσιο της Νάπολης. Στο καρναβάλι του 1726, παρουσίασε στο θέατρο delle Dame της Ρώμης, ένα από τα αριστουργήματά του, την όπερα Didone Abbandonata σε λιμπρέτο του Μεταστάζιο. Το 1728 εντάχθηκε στην Αδελφότητα Ροζάριο της εκκλησίας Santa Caterina a Formiello στη Νάπολη και, την ίδια χρονιά, μετά το θάνατο του Γκρέκο, πήρε τη θέση του αρχιμουσικού στο Ωδείο dei Poveri di Gesù Cristo, όπου, ανάμεσα στους μαθητές του ήταν και ο Περγκολέζι. Αυτή η θέση, ωστόσο, ήταν βραχύβια, διότι τον Οκτώβριο του ιδίου έτους, ο Βίντσι αντικαταστάθηκε από τον Φ. Ντουράντε (Francesco Durante).

Το τελευταίο έργο του, η όπερα Artaserse, ανέβηκε το 1730 στη Ρώμη. Την ίδια χρονιά ο Βίντσι έχασε τη ζωή του εντελώς αιφνίδια και, κάτω από αδιευκρίνιστες συνθήκες. Επειδή, ήταν λάτρης της καλής ζωής, σύμφωνα με τις μαρτυρίες των Μεταστάζιο και Φρουγκόνι (Carlo Innocenzo Frugoni), μπορεί να πέθανε από τροφική δηλητηρίαση. Όμως, σύμφωνα με άλλη, αναπόδεικτη εκδοχή, δηλητηριάστηκε από τον σύζυγο κάποιας υποψήφιας ερωμένης του. Ενταφιάστηκε στην εκκλησία Santa Caterina a Formiello, με συγκέντρωση χρημάτων για την κάλυψη των δαπανών, δεδομένου ότι, έφυγε πτωχός.

Μουσική και μουσικολογικά στοιχεία

Η παραγωγή του Βίντσι περιλαμβάνει, κυρίως, κωμικές και σοβαρές όπερες, καθώς και θρησκευτική μουσική, παστίτσια και ενόργανες συνθέσεις. Συνέθεσε περίπου 40 όπερες, από τις οποίες 25 για τη Νάπολη και 11 για τη Ρώμη. Το 1758, εκδόθηκαν στο Λονδίνο άριες από αυτές τις όπερες με τον αγγλικό τίτλο Collection of Songs «Συλλογή Τραγουδιών». Έγραψε, επίσης, ορατόρια, λειτουργίες και μοτέτα.

Η ναπολιτάνικη Comedia per Musica του Βίντσι, το οπερατικό είδος που καλλιέργησε ο Βίντσι στην αρχή της καριέρας του, είναι μεγάλης διάρκειας, κωμική όπερα που κάνει χρήση της ναπολιτάνικης διαλέκτου. Επομένως, διαφέρει από τα μικρής διάρκειας, σατυρικά intermezzi που, μέχρι τότε, παρεμβάλλονταν στις όπερες και η χρήση της γλώσσας γινόταν στα ιταλικά της Τοσκάνης. Πάντως, με την πάροδο του χρόνου η διάλεκτος της Νάπολης έδωσε, σταδιακά, τη θέση της στα επισημότερα ιταλικά της Τοσκάνης.

Στις όπερές του υπάρχει σχεδόν πάντοτε, μια μακριά «αλυσίδα» από άριες da capo (γύρω στις 30 σε αριθμό), που συνδέονται μεταξύ τους με ρετσιτατίβα. Η ενορχήστρωση γίνεται με χρήση βιολιών unisono στη μελωδία, ενώ τα υπόλοιπα όργανα αναλαμβάνουν την εναρμόνιση και τη ρυθμική στήριξη, πολλές φορές με καθαρά μηχανικό τρόπο. Πάντως, το ταλέντο του Βίντσι να δημιουργεί μελωδίες που «κολακεύουν» τη φωνή των τραγουδιστών, όπως και τα αυτιά των ακροατών ήταν, πιθανότατα, ο λόγος της μεγάλης επιτυχίας που γνώρισαν οι όπερές του.

Επίσης, ένα από τα χαρακτηριστικά της μουσικής τού Βίντσι, είναι η έντονη μελωδικότητα, με διαφορετικό τρόπο δόμησης από την τυπική ναπολιτάνικη σχολή. Στις όπερές του, αυτό γίνεται ιδιαίτερα εμφανές, δεδομένου ότι, η μικρή χρήση της αντιστικτικής κίνησης στα μπάσα επιτρέπει στην πάνω φωνή να ξεχωρίζει.

Κυριότερα έργα

Όπερες

Κωμικές όπερες

• Lo cecato fauzo «Ο Ψευτοτυφλός» (Νάπολη, 1719)
• Le doje lettere (1719)
• Li Zite in galera «Οι Αρραβωνιασμένες στη Στοά» (Νάπολη, 1722)
• Lo scagno (1720)
• Lo scassone «Ο Κλέφτης» (1720)
• Lo castiello saccheato (1720)
• Lo Barone di Trocchia «Ο Βαρώνος της Τρόκια», όπερα με σκηνές μπαλέτου (1721)
• Δον Τσίτσιο (1721)
• La festa di Bacco «Η Γιορτή του Βάκχου» (1722)
• Ο Λαβύρινθος (1723)
• Η Πιστή Σύζυγος (1724)

Σοβαρές όπερες

• Σκιπίων ο Αφρικανός (Νάπολη, 1722)
• Ο Σίλλας Δικτάτορας (Νάπολη, 1723)
• Ιφιγένεια εν Ταύροις (1725)
• Σιρόης, Βασιλιάς της Περσίας (1726)
• Ερνελίντα (1726)
• Η Πτώση των Δεκαρχών (1727)
• Ο Κάτων στην Υτική (1728)
• Μίδας (1728)
• Φαρνάκης (Ρώμη, 1729)
• Ο Αλέξανδρος στις Ινδίες
• Αρταξέρξης (1730)

Διάφορα

• La contesa de’ numi, σερενάτα (1729)
• La Gloria del S.S. Rosario, ορατόριο (1722-3)

Βιβλιογραφία

• «Λεξικό Μουσικής και Μουσικών» (Dictionary of Music and Musicians) του George Grove, D. C. L (Oxford, 1880)
• Baker’s biographical dictionary of musicians, on line
• Rob. Eitner, Biographisch-bibliographisches Quellen-LexiKon, on line
• Kennedy, Michael Λεξικό Μουσικής της Οξφόρδης (Oxford University Press Αθήνα: Γιαλλέλης, 1989) ISBN 960-85226-1-7
• Εγκυκλοπαίδεια «Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα» (ΠΛΜ), έκδοση 1991, τόμος 14, σ. 281
• Enciclopedia Bompiani-Musica, Milano (εκδ. ΑΛΚΥΩΝ, 1985)
• Eric BlomThe New Everyman Dictionary of Music (Grove Weidenfeld, N. York, 1988)
• Helmut Hucke: Vinci, Leonardo. In: Friedrich Blume (Hrsg.): Die Musik in Geschichte und Gegenwart. Band 13: Syrinx – Volksgesang, Volksmusik und Volkstanz. Bärenreiter, Kassel u. a. 1966, Sp. 1660–1664.
• Kurt Sven Markstrom, The Operas of Leonardo Vinci, Napoletano