Μανώλης Χιώτης
Ο Μανώλης Χιώτης (Θεσσαλονίκη, 21 Μαρτίου 1921 - Αθήνα, 21 Μαρτίου 1970) ήταν Έλληνας συνθέτης, από τους σημαντικότερους του λαϊκού τραγουδιού και σπουδαίος δεξιοτέχνης του μπουζουκιού.[3][4] Επηρέασε το λαϊκό τραγούδι και την ελληνική μουσική γενικότερα, επινοώντας την τετράχορδη παραλλαγή του μπουζουκιού[5], αλλά και δημιουργώντας το πρώτο "κοσμικό κέντρο".[6]
| Μανώλης Χιώτης | |
|---|---|
| Γενικές πληροφορίες | |
| Γέννηση | 21 Μαρτίου 1921[1] Θεσσαλονίκη[2] |
| Θάνατος | 21 Μαρτίου 1970 (49 ετών) Αθήνα |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ελλάδα |
| Εκπαίδευση και γλώσσες | |
| Ομιλούμενες γλώσσες | νέα ελληνική γλώσσα |
| Πληροφορίες ασχολίας | |
| Ιδιότητα | τραγουδιστής συνθέτης μουσικός τραγουδοποιός |
| Οικογένεια | |
| Σύζυγος | Ζωή Γρυπάρη (1954–1958) Μαίρη Λίντα (1959–1966) Μπέμπα Κυριακίδου (1967–1970) |
Βιογραφία
ΕπεξεργασίαΓεννήθηκε στις 21 Μαρτίου 1921 στη Θεσσαλονίκη (κατ' άλλες αναφορές στο Ναύπλιο). Κατά τον ρεμπετολόγο Τάσο Σχορέλη, γεννήθηκε στη Θεσσαλονίκη, ενώ κατά τον ποιητή και συγγραφέα Νίκο Ρούτσο στο Ναύπλιο.[7] Ο πατέρας του λεγόταν Διαμαντής Χιώτης, ένας βαρύμαγκας γεννημένος στον Πειραιά, με καταγωγή από το Λεωνίδιο Αρκαδίας.[8] Από μικρή ηλικία άρχισε να ασχολείται με τα λαϊκά όργανα και ξεκίνησε να μαθαίνει κοντά σε Θεσσαλονικιό μουσικοδιδάσκαλο, αρχικά κιθάρα, μπουζούκι και στη συνέχεια ούτι. Έτσι, από 15 ετών, όταν η οικογένειά του μετακόμισε στο Ναύπλιο, ο Μανώλης Χιώτης άρχισε να εργάζεται επαγγελματικά ως μουσικός.
Το 1935 περίπου, πήγε στην Αθήνα προκειμένου να σπουδάσει βιολί και ήταν τότε που γνωρίστηκε με τον Στράτο Παγιουμτζή, ο οποίος και τον προσέλαβε να παίζει δίπλα του μπουζούκι στο κέντρο «Δάσος» του Βοτανικού. Το 1937, ο Μανώλης Χιώτης ακολουθώντας το ρεμπέτικο μοτίβο, ηχογραφεί το πρώτο του τραγούδι, «Το χρήμα δεν το λογαριάζω», που έγινε αμέσως επιτυχία. Μέχρι τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, αλλά και μετά απ' αυτόν, συνέχισε να γράφει τραγούδια, πλην όμως βλέποντας ότι με το «κλασικό» μπουζούκι δεν μπορούσε να αποδώσει γρηγορότερες σε ρυθμό μουσικές εκτελέσεις, προχώρησε στη μεγάλη καινοτομία προσθέτοντας άλλη μία χορδή στο όργανο, δημιουργώντας έτσι το «τετράχορδο μπουζούκι». Με το τετράχορδο πλέον μπουζούκι, άνοιξε ο ορίζοντας για ασύλληπτες σε ταχύτητα εκτελέσεις σε σχέση με το κλασικό μπουζούκι.
Ταυτόχρονα στη δεκαετία του 1950, πρώτος αυτός εφαρμόζει τη χρήση του ενισχυτή σε λαϊκό όργανο. Έτσι καινοτομώντας, αρχίζει η περίοδος του αρχοντορεμπέτικου όπου πλέον το μπουζούκι γίνεται αποδεκτό και από την λεγόμενη υψηλή κοινωνία, για χατίρι της οποίας άρχισε επιλέγοντας να γράφει τραγούδια με λατινοαμερικάνικο χαρακτήρα, κυρίως του μάμπο. Αυτή η δεύτερη καινοτομία του, τον καθιέρωσε πλέον ως ηγέτη ιδιαίτερης μουσικής σχολής και τραγουδιού από το κοινό της εποχής του. Εκείνη ακριβώς την περίοδο, ο αθηναϊκός τύπος τον αποκαλούσε «οδηγό του μπουζουκιού στα σαλόνια».
Το πρώτο κέντρο διασκέδασης που ο ίδιος δημιούργησε ήταν, μετά τον πόλεμο, το “Πιγκάλ”, που ήταν και το πρώτο «κοσμικό κέντρο» της Αθήνας. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1950 συνέχισε να παρουσιάζει το πρόγραμμά του στο πασίγνωστο τότε κέντρο «Σπηλιά» ή «Σπηλιά του Παρασκευά» στον Πειραιά, που ήταν διαμορφωμένος ανάλογα ο χώρος προ του αρχαίου Σηραγγίου, στη πίστα του οποίου γυρίστηκαν και τα περισσότερα πλάνα των σχετικών κινηματογραφικών του συμμετοχών.
Στα τέλη του 1953, ο Μανώλης Χιώτης επισκέφτηκε την Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου μαζί με τη Ζωή Νάχη, τον τραγουδιστή και κιθαρίστα Γιώργο Γοζαδίνο, τον ακορντεονίστα Αθ. Καράμπελα και τον πιανίστα Κωνσταντίνο Μπογδάνο. Εκεί, για περισσότερο από 100 ημέρες διασκέδαζε τους επισκέπτες του καζίνο "ΕΞΕΛΣΙΟΡ".[9] Στη συνέχεια από τις 11/2/1954 έως και τις 14/3/1954, ο Μανώλης Χιώτης επισκέπτεται το Κάιρο όπου παίζει στο μαγαζί "CIRO'S"[10] για να επιστρέψει ξανά στην Αλεξάνδρεια, όπου θα συνεχίσει να παίζει στο καζίνο "ΕΞΕΛΣΙΟΡ" μέχρι και την Κυριακή 18/4/1954. Έπειτα επέστρεψε στην Αθήνα.
Στη δεκαετία του 1960 ο Μανώλης Χιώτης περιλαμβανόταν μόνιμα σε ειδικό πίνακα Ελλήνων καλλιτεχνών της εθιμοτυπικής υπηρεσίας του Υπουργείου Εξωτερικών, για την προτεινόμενη διασκέδαση των υψηλών επισκεπτών της Χώρας. Ο Μανώλης Χιώτης είχε τραγουδήσει μπροστά σε πολλούς ηγεμόνες και άλλους αρχηγούς χωρών, ενώ είχε κληθεί να παίξει ακόμη και στο Λευκό Οίκο στα γενέθλια του προέδρου Λίντον Τζόνσον.
Ο Μανώλης Χιώτης φέρεται να έγραψε περισσότερα από 1.500 τραγούδια. Ανεξάρτητα όμως αυτού, πολύ τακτικά συμμετείχε και ως σολίστ σε ηχογραφήσεις και πολλών άλλων λαϊκών συνθετών. Χαρακτηριστικό υπήρξε το γεγονός ότι ο Μίκης Θεοδωράκης στηρίχθηκε ακριβώς στη δεξιοτεχνία του Χιώτη κατά την πρώτη του επίσημη δισκογραφική του παρουσία με τον «Επιτάφιο» του Γιάννη Ρίτσου, συνεργασία που συνεχίστηκε και στο "Λιποτάχτες", "Αρχιπέλαγος" κ.ά. Την ίδια εποχή συνεργάσθηκε ομοίως και με τον Μάνο Χατζιδάκι.
Οι μεγαλύτερες του επιτυχίες αποδόθηκαν από την τραγουδίστρια Μαίρη Λίντα, που υπήρξε η δεύτερη σύζυγός του για μια δεκαετία, με την οποία εμφανίσθηκε και στον κινηματογράφο. Σημειώνεται ότι ο Μανώλης Χιώτης είχε νυμφευθεί τρεις φορές. Η πρώτη του σύζυγος ήταν η Ζωή Γρυπάρη (1931-2022) με την οποία και απέκτησαν δύο παιδιά. Το 1958 παντρεύτηκε την παρτενέρ του, Μαίρη Λίντα, με την οποία χώρισε το 1967. Στη συνέχεια παντρεύτηκε την επίσης τραγουδίστρια Μπέμπα Κυριακίδου [11] (1936-2019), με την οποία και πέρασε το υπόλοιπο της ζωής του. Στις αρχές του 1970 η υγεία του επιδεινώθηκε εξαιτίας καρδιακής προσβολής.[12]
Στα τέλη Φεβρουαρίου ή τις αρχές Μαρτίου του ίδιου έτους, μετέβη μαζί με άλλους τρεις καλλιτέχνες έξω από τις φυλακές του Ωρωπού όπου βρισκόταν κρατούμενος από τη Δικτατορία, ο φίλος και συνεργάτης του, Μίκης Θεοδωράκης, παίζοντας το τραγούδι «Ροδόσταμο» του κρατούμενου για συμπαράσταση. Για τον λόγο αυτό, υποστηρίζεται πως αργότερα συνελήφθη προσωρινά και βασανίσθηκε από την Ασφάλεια.[12][13][14] Απεβίωσε στις 21 Μαρτίου του 1970 εξαιτίας καρδιακής ανεπάρκειας στο Ιπποκράτειο Νοσοκομείο Αθηνών. Η αγγελία του θανάτου του συγκίνησε το Πανελλήνιο. Όλοι οι κρατικοί τότε ραδιοφωνικοί και τηλεοπτικοί σταθμοί (ΕΙΡ και ΥΕΝΕΔ), έκαναν ειδικές αφιερώσεις, ενώ ο ημερήσιος Τύπος του απέδωσε ιδιαίτερους εγκωμιαστικούς τίτλους.
Ήταν υποστηρικτής του Παναθηναϊκού.[15]
Μουσικό έργο
ΕπεξεργασίαΑπό τον μεγάλο αριθμό τραγουδιών που έγραψε, αξέχαστα έργα ιδίως μαζί με την Μαίρη Λίντα υπήρξαν μεταξύ άλλων τα:
- Πασατέμπος (1946)
- Τάκα τάκα τα πεταλάκια (1952)
- Εγώ το πλουσιόπαιδο (1952)
- Απόψε φίλα με (1955)
- Θεσσαλονίκη μου μεγάλη φτωχομάνα (1956)
- Πολλές φορές (1956)
- Ηλιοβασιλέματα (1958)
- Αφού το θες (1958)
- Σβήσε τη φλόγα (1958)
- Περασμένες μου αγάπες (1959)
- Εσύ είσαι η αιτία που υποφέρω (1959)
- Πάρε το δάκρυ μου (1960)
- Δεν θέλω πια να ξαναρθείς (1961)
- Η σκούνα (1962)
- Μοιάζεις και συ σαν θάλασσα (1962)
- Πάρε με στο τηλέφωνο (1964)
Εμφανίσεις στον κινηματογράφο
ΕπεξεργασίαΟ Μανώλης Χιώτης εμφανίστηκε μαζί με την Μαίρη Λίντα σε ταινίες του ελληνικού κινηματογράφου, ερμηνεύοντας τις μεγάλες του επιτυχίες.
| Έτος | Τίτλος | Τραγούδια | Παρ. | |
|---|---|---|---|---|
| 1948 | Χαμένοι άγγελοι | Εσύ ’σαι η αιτία που υποφέρω | [16] | |
| 1953 | Το σωφεράκι | Σβήστε με απ’το χάρτη Ο μήνας έχει εννιά |
||
| 1959 | Ένας βλάκας και μισός | Ένας βλάκας και μισός | ||
| Διακοπές στην Κολοπετινίτσα | Ο ουρανός ξημέρωσε | |||
| Λαός και Κολωνάκι | Λαός και Κολωνάκι Πάρε με στο τηλέφωνο |
[17] | ||
| Να ζήσουν τα φτωχόπαιδα | Απότομα | |||
| 1960 | Κρουαζιέρα στη Ρόδο | Είμαι παιδάκι έξυπνο | ||
| 1961 | Φτωχαδάκια και λεφτάδες... | Περασμένες μου αγάπες Φτωχαδάκια και λεφτάδες |
||
| 1962 | Μην είδατε τον Παναή; | Είμαι τσιγγάνα φλογερή Ο μπεκρής Φωτιές άναψε γύρω μου |
||
| Ο ατσίδας | Η αγάπη μου για σένα δε σβήνει Με κυνηγούν τα αδέλφια σου |
|||
| Ο Δήμος από τα Τρίκαλα | Θάλασσα μόνο κι ουρανός Ο Χασάν Αγάς |
|||
| 1963 | Μερικοί το προτιμούν κρύο... | Σόλο μπουζούκι | ||
| Ο φίλος μου ο Λευτεράκης | Ζήσε Κόκκινα χείλια |
|||
| Πολυτεχνίτης και ερημοσπίτης | Θλίψη Δεν θέλω πια να ξαναρθείς Περασμένες μου αγάπες Που θα πας Αν είσαι μάγκας όπως λες |
|||
| Τύφλα να 'χει ο Μάρλον Μπράντο | Δεν σε ρωτώ για τ’όνομά σου Τέτοια χαρά δεν θα τη βρεις |
|||
| 1964 | Έκλεψα τη γυναίκα μου | Τέτοια χαρά δεν θα τη δεις | ||
| Η βίλλα των οργίων | Κόκκινο μαντίλι | |||
| Σχολή για σωφερίνες | Πού Γυρίζεις Τα Κλειδιά |
|||
| 1965 | Πράκτορες 005 εναντίον Χρυσοπόδαρου 1965 | Ένας βλάκας και μισός | ||
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ: Η ζωή και το έργο του. Βιογραφία του Χιώτη από το Rembetiko.gr αποθηκευμένη στο αρχείο της Wayback Machine
- Λαϊκό Τραγούδι - ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ: Ο «Μπετόβεν» του μπουζουκιού. Σελίδα από το Pathfinder αποθηκευμένη στο αρχείο της Wayback Machine
- ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ: Tα χρονια της Aμερικής. Δισκογραφία του Χιώτη στις ΗΠΑ, σελίδα αποθηκευμένη στο αρχείο της Wayback Machine
- Αφιέρωμα στο Μανώλη Χιώτη η εποχή στην Αμερική, συνέντευξη του Θεοδωράκη (στο τέλος του αφιερώματος)
- ΜΑΝΩΛΗΣ ΧΙΩΤΗΣ - ΜΑΙΡΗ ΛΙΝΤΑ : Όλα τα τραγούδια τους στον κινηματογράφο στο YouTube
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ 1,0 1,1 (Αγγλικά) Internet Movie Database. nm1021627. Ανακτήθηκε στις 15 Οκτωβρίου 2015.
- ↑ www
.sansimera .gr /biographies /345. - ↑ Συκκά, Γιώτα (21 Μαρτίου 2020). «Μανώλης Χιώτης: Ο άρχοντας του λαϊκού τραγουδιού». Η ΚΑΘΗΜΕΡΙΝΗ. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Βιογραφία του Μανώλη Χιώτη». Ρεμπέτικο Φόρουμ. 21 Ιουνίου 2002. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «50 χρόνια από τον θάνατο του Μανώλη Χιώτη: Όταν ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης συνεργάστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη». LiFO.gr. 21 Μαρτίου 2020. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Μανώλης Χιώτης: O μάγκας που έβαλε το μπουζούκι στα σαλόνια». TVXS - TV Χωρίς Σύνορα. 21 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Μανώλης Χιώτης». iShow.gr. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2023.
- ↑ «Σαν σήμερα ... έφυγε από τη ζωή ο Μανώλης Χιώτης (από το Λεωνίδιο)». Kalimera Arkadia. 21 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 10 Απριλίου 2020.
- ↑ «1953-1954 Ο Μανώλης Χιώτης στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου». Ρεμπέτικο Φόρουμ. 18 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ «1953-1954 Ο Μανώλης Χιώτης στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου». Ρεμπέτικο Φόρουμ. 23 Νοεμβρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 23 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ Τρούσας, Φώντας (25 Δεκεμβρίου 2022). «Ο Μανώλης Χιώτης στην τελευταία περίοδο της ζωής του». LiFO. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2023.
- ↑ 12,0 12,1 50 χρόνια από τον θάνατο του Μανώλη Χιώτη: Όταν ο μεγάλος λαϊκός συνθέτης συνεργάστηκε με τον Μίκη Θεοδωράκη, lifo.gr, 21/03/2020
- ↑ Γιώργος Αλτής, Λαϊκά πορτρέτα ΙΙ, Μεγάλοι σολίστες του μπουζουκιού από τη δεκαετία του '50: Γιάννης Σταματίου-Σπόρος, Μανώλης Χιώτης, σ. 122, Αθήνα 2018, Μετρονόμος, ISBN 9786185339135]
- ↑ Γιώγλου, Θανάσης (20 Μαρτίου 2012). «Ο Μίκης, ο Χιώτης και το Ροδόσταμο». ogdoo.gr. Όγδοο. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2021.
- ↑ «Πράσινοι και ερυθρόλευκοι επώνυμοι οπαδοί!». SPORT 24. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2020.
- ↑ «Ωραία πράματα». kathimerini.gr. Ανακτήθηκε στις 10 Δεκεμβρίου 2023.
- ↑ «Λαός και Κολωνάκι» (PDF). Ψηφιακό Αρχείο Εφημερίδων και Περιοδικού Τύπου - Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος. Εφημερίδα Εθνος. 12 Οκτωβρίου 1959. σελ. 3η. Ανακτήθηκε στις 14 Ιουνίου 2024.