Μεταφορές στην Κρήτη

Οι μεταφορές στην Κρήτη έχουν υποστεί σημαντικές αλλαγές κατά τις τελευταίες δύο δεκαετίες, εκσυγχρονίζοντας τις υποδομές της περιφέρειας σε μεγάλο βαθμό. Αν και οι ακτοπλοϊκές μεταφορές είναι το κυριότερο μέσο μεταφοράς μεταξύ των νησιών, η βελτίωση της οδικής υποδομής, των αστικών μεταφορών και αεροδρομίων έχουν οδηγήσει σε μεγάλη βελτίωση στο σύστημα μεταφορών. Αυτές οι αναβαθμίσεις έχουν διαδραματίσει βασικό ρόλο στη στήριξη της ελληνικής οικονομίας, η οποία την τελευταία δεκαετία βασίζεται σε μεγάλο βαθμό στον κλάδο των κατασκευών.

Οδικές μεταφορές

Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης

Χάρτης του ΒΟΑΚ

Ο Αυτοκινητόδρομος 90 (Α90), γνωστός και ως Βόρειος Οδικός Άξονας Κρήτης, (ΒΟΑΚ) είναι υπό σχεδιασμό αυτοκινητόδρομος στην Ελλάδα και ο μοναδικός στην Κρήτη και γενικότερα σε νησί της Ελλάδας. Καθώς ενώνει την δυτικότερη πόλη της Κρήτης, Καστέλι Κισάμου με την ανατολικότερη, Σητεία, ο αυτοκινητόδρομος αντιπροσωπεύει έναν μεγάλο διάδρομο ανατολής-δύσης στην Κρήτη. Εκτός από τη Σητεία και την Κίσσαμο, ο αυτοκινητόδρομος Α90 τρέχει κοντά σε πολλές μεγάλες κρητικές πόλεις, συμπεριλαμβανομένων των τεσσάρων πρωτευουσών των Περιφερειακών Ενοτήτων (Χανιά, Ρέθυμνο, Ηράκλειο Κρήτης και Άγιος Νικόλαος Λασιθίου), παρέχει πρόσβαση σε πολλά εθνικά πάρκα ή πάρκα φύσης, και πολυάριθμα θέρετρα, ειδικά κατά μήκος της ακτής της Κρήτης.

Ο αυτοκινητόδρομος προς το παρόν περιορίζεται σε μία λωρίδα ανά κατεύθυνση οδήγησης, με λωρίδα βραδυπορείας σε σημεία μεγάλων κλίσεων, αλλά ορισμένα τμήματα, ειδικά γύρω από τις τρεις μεγαλύτερες πόλεις, έχουν ανακατασκευαστεί με δύο λωρίδες κυκλοφορίας σε κάθε κατεύθυνση οδήγησης που χωρίζονται με ένα κεντρικό στηθαίο. Ορισμένες διασταυρώσεις του αυτοκινητόδρομου Α90 είναι ανισόπεδες, ενώ άλλες όχι. Παρόλο που η διαδρομή διασχίζει τραχύ ορεινό και παράκτιο έδαφος, έχει περιορισμένες γέφυρες, κοιλαδογέφυρες, σήραγγες και άλλες παρόμοιες κατασκευές σε τμήματα που έχουν ολοκληρωθεί.

Τα πρώτα τμήματα με χαρακτηριστικά αυτοκινητοδρόμου ξεκίνησαν να κατασκευάζονται στις αρχές της δεκαετίας του 1990, έπειτα από αυξημένο κυκλοφοριακό φόρτο περιμετρικά των πόλεων.

Σήμερα, η κατασκευή, η λειτουργία και η συντήρηση του Αυτοκινητοδρόμου 90 έχουν κατά το μεγαλύτερο μέρος του παραχωρηθεί στον Οργανισμό Ανάπτυξης Κρήτης (ΟΑΚ) ΑΕ, ο οποίος είναι δημόσια επιχείρηση κοινής ωφέλειας. Παλαιότερα, τις αρμοδιότητες αυτές κατείχε η Ειδική Υπηρεσία Δημοσίων Έργων (ΕΥΔΕ) ΒΟΑΚ ΑΕ (2000-2013).

Δρόμοι ταχείας Κυκλοφορίας

Η Εθνική Οδός 92 συνδέει την Χερσόνησο με το Αεροδρόμιο Καστελλίου, ενώ η 94 τα Χανιά με αυτό του Ακρωτηρίου.

Η Εθνική Οδός 97 στο Ηράκλειο, στον κόμβο ΕΛΜΕΠΑ

Η Εθνική Οδός 97 (ΕΟ97) συνδέει το Ηράκλειο με την Αγία Γαλήνη μέσω των Μοιρών και του Τυμπακίου. Έχει μήκος 77 χιλιόμετρα.

Κατά τη διαδρομή μπορεί κάποιος να επισκευθεί:

• Το ανάκτορο της Φαιστού
• Τον χώρο της αρχαίας πόλης Γόρτυνα
• Το Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου
• Το Ιστορικό Μουσείο Κρήτης
• Τον Αρχαιολογικό χώρο Κνωσού

Τέλος, η Εθνική Οδός 99 (ΕΟ99) συνδέει το Ηράκλειο με το Αρκαλοχώρι. Ο δρόμος διασχίζει μεγάλο μέρος του νομού Ηρακλείου. Είναι γνωστή επίσης και με το όνομα Εθνική οδός Ηρακλείου-Αρκαλοχωρίου.

Επαρχιακές οδοί

Επαρχιακές οδοί, σύμφωνα με το Νόμο 3155 του 1955, ονομάζονται οι οδοί της χώρας που δεν έχουν οριστεί ως Εθνικές ή Δημοτικές/Κοινοτικές. Συνδέουν αστικά κέντρα με το Εθνικό Οδικό Δίκτυο, καθώς και περιοχές με αρχαιολογικό, τουριστικό, ιστορικό ή αναπτυξιακό ενδιαφέρον. Επίσης, συνδέουν Δήμους ή Κοινότητες εκτός της Πρωτεύουσας του Νομού (σήμερα Περιφερειακή Ενότητα) μεταξύ τους. Σύμφωνα με το Βασιλικό διάταγμα 6/2/56 , στο Ηράκλειο υπάρχουν 63 επαρχιακές οδοί, στο Λασήθι 52, στο Ρέθυμνο 34 και στα Χανιά 58.

Μεταφορές με λεωφορεία

Το ΚΤΕΛ είναι η κοινή ονομασία για κάθε εταιρεία που διεξάγει αστικά, υπεραστικά και περιφερειακά δρομολόγια λεωφορείων.

Αστικές

Και οι 4 πρωτεύουσες των Π.Ε. έχουν αστικά λεωφορεία που συνδέεουν τα κέντρα με τα προάστια, σημεία ενδιαφέροντος, πύλες εισόδου όπως λιμάνια και σταθμούς ΚΤΕΛ, δημόσια κτήρια όπως σχολεία, ανώτατα εκπαιδευτικά ιδρύματα και-μερικές φορές-γειτονικούς οικισμούς. Στα Χανιά, τα λεωφορεία λειτουργούν από το Αστικό ΚΤΕΛ Χανίων σε 14 γραμμές (11-24). Στο Ρέθυμνο λειτουργούν από το ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου, όπως και τα υπεραστικά λεωφορεία. Στο Ηράκλειο λειτουργούν από το Αστικό ΚΤΕΛ Ηρακλείου σε 26 γραμμές (1-12, 14-17, 19-21, 23, 31, 50, 52, 91-93). Στον Άγιο Νικόλαο, λειτουργούν από τον Δήμο Αγίου Νικολάου σε μία γραμμή.

• 
  Το αστικό λεωφορείο XNN 9706 του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου στο δρομολόγιο Ρέθυμνο-Ξενοδοχεία-Πάνορμο
• 
  το λεωφορείο ΗΖΑ 4542 του Αστικού ΚΤΕΛ Ηρακλείου στην Χανιώπορτα, σε δρομολόγιο της γραμμής 5

Υπεραστικές

Λεωφορείο του ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου στην Σούγια

Υπάεχουν δύο εταιρείες ΚΤΕΛ στην Κρήτη, το ΚΤΕΛ Χανίων-Ρεθύμνου και το ΚΤΕΛ Ηρακλείου-Λασιθίου. Καλύπτουν το σύνολο της Περιφέρειας της Κρήτης με δρομολόγια, εκτός από το Λουτρό και την Αγία Ρουμέλη στα Χανιά που δεν επικοινωνούν με το οδικό δίκτυο. Υπάρχουν επίσης και δρομολόγια εκτός Κρήτης, στην Ηπειρωτική Ελλάδα.

Πλωτές μεταφορές

Η ακτοπλοϊκή συγκοινωνία στην Κρήτη έχει ως εξής:

Καστέλλι Κισσάμου

Το λιμάνι της Κισσάμου με τα πλοία Βιτσέντζος Κορνάρος και Γραμβούσα στο προσκήνιο

Το λιμάνι της Κισσάμου βρίσκεται στην θέση Καβονήσι, κατά μήκος του δρόμου προς Φαλάσαρνα και Πλάτανο. Είναι η φυσική συνέχεια του δρόμου Ε65. Εξυπηρετεί δρομολόγια προς τα ηπειρωτικά, και συγκεκριμένα προς Κύθηρα, Αντικύθηρα, Γύθειο και Πειραιά από την Seajets (Πλοίο Aqua Jewel). Επίσης εξυπηρετεί εκδρομικά δρομολόγια προς Γραμβούσα και Μπάλο από την Creta Daily Cruises (Πλοία Γραμβούσα, Spirit of Athos, Μπάλος και Gramvousa Expeess), λόγω της κακής βατότητας του δρόμου προς Μπάλο.

Το λιμάνι τους Σούδας με το πλοίο Έλυρος στο προσκήνιο

Χανιά

Το λιμάνι των Χανίων βρίσκεται στην Σούδα, κατά μήκος της Λεωφόρου Σούδας. Είναι η φυσική συνέχεια του δρόμου E75. Η Σούδα είναι το επίνειο της πόλης των Χανίων. Εξυπηρετεί δρομολόγια προς τον Πειραιά από την ΑΝΕΚ Lines, (Πλοία Έλυρος και Ελ. Βενιζέλος) με άλλα πλοία του ευρύτερου ομίλου Attica Group να λειτουργούν περιστασιακά.

Ρέθυμνο

Το λιμάνι του Ρεθύμνου

Τα επιβατηγά πλοία στο Ρέθυμνο αναχωρούν από την μαρίνα, η οποία βρίσκεται επί της οδού Σοφοκλή Βενιζέλου. Εξυπηρετεί εκδρομικά δρομολόγια προς την Σαντορίνη από την Seajets (πλοίο Elite Jet).

Το λιμάνι του Ηρακλείου

Ηράκλειο

Το λιμάνι του Ηρακλείου βρίσκεται κατά μήκος της Λεωφόρου Νεάρχου. Εξυπηρετεί ηπειρωτικά δρομολόγια προς Πειραιά, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα, τόσο από εταιρείες του ομίλου Attica Group (ΑΝΕΚ Lines και Blue Star Ferries) τόσο και από την Minoan Lines (Πλοία Knossos Palace και Festos Palace). Επίσης εξυπηρετεί εκδρομικά πλοία προς Κυκλάδες απο την Sejets (πλοίο Elite Jet) και την Fast Ferries (Πλοίο Thunder).

Πλάκα

Από τον Λιμενίσκο της Πλάκας αναχωρούν τα πλοία της Plaka Boat προς Σπιναλόνγκα.

Το λιμάνι της Σητείας

Σητεία

Το λιμάνι της Σητείας βρίσκεται επί της οδού Εμμανουήλ Ρουσελάκη. Εξυπηρετεί δρομολόγια προς Πειραιά, Κυκλάδες και Δωδεκάνησα από την Blue Star Ferries (πλοίο Blue Star Chios)

Ιεράπετρα

Το λιμάνι της Ιεράπετρας εξυπηρετεί εκδρομικά δρομολόγια προς Χρυσή. (Πλοίο Αριστόβουλος)

Νοτιοδυτική Κρήτη

Η Αγία Ρουμέλη και το Λουτρό δεν επικοινωνούν με το οδικό δίκτυο. Επομένως, εξυπηρετούνται ακτοπλοϊκώς με την Παλαιόχωρα, την Σούγια και την Χώρα Σφακίων. Από τα παραπάνω λιμάνια εκτελούνται και τοπικά δρομολόγια προς Γαύδο. Η εταιρεία που εκτελεί τα δρομολόγια είναι η ANENDYK Seaways (πλοία Δασκαλογιάννης, Σαμαριά Ι, Καλυψώ, Loutro Spirit, Αγία Ρουμέλη, Neptune)

Αεροδρόμια

Χανιά

Ο Διεθνής Αερολιμένας Χανίων «Ι. Δασκαλογιάννης» (IATA: CHQ, ICAO: LGSA, ΥΠΑ: ΚΑΧΝΔ). Ο αερολιμένας βρίσκεται στην χερσόνησο του Ακρωτηρίου (ή Σούδα) και απέχει περίπου 14 χιλιόμετρα από την πόλη των Χανίων. Το αεροδρόμιο, αποτελεί σημείο εισόδου προς τη Δυτική και όχι μόνο, Κρήτη για έναν αυξανόμενο αριθμό τουριστών.

Άποψη του κτιρίου του αερολιμένα Ηρακλείου

Ηράκλειο

Ο Κρατικός Αερολιμένας Ηρακλείου «Νίκος Καζαντζάκης» (συντομογραφίες: IATA: HER, ICAO: LGIR, ΥΠΑ: ΚΑΗΚ) αποτελεί τον δεύτερο σημαντικότερο αερολιμένα της Ελλάδος. Πήρε το όνομα του συγγραφέα Νίκου Καζαντζάκη. Απέχει 2 χιλιόμετρα από το κέντρο του Ηρακλείου, στην Κοινότητα Νέα Αλικαρνασσού. Αναμένεται να αντικατασταθεί από τον Νέο Διεθνή Αερολιμένα Ηρακλείου Κρήτης Καστελλίου Πεδιάδος το 2027.

Ο Δημοτικός Αερολιμένας Σητείας, φωτογραφημένος από τον Αρχαιολογικό χώρο Χαμεζίου

Σητεία

Ο Αερολιμήν Σητείας ή Δημοτικό Αεροδρόμιο Σητείας ή επίσημα Δημοτικός Αερολιμήν Σητείας «Βιτσέντζος Κορνάρος» (συντομογραφίες: IATA: JSH, ICAO: LGST ΥΠΑ: ΔΑΣΤ), στην Κρήτη τέθηκε σε λειτουργία στις 9 Ιουνίου 1984, με κύρια δραστηριότητα την εξυπηρέτηση των επιβατών στον αεροσταθμό και της στάθμευσης των αεροσκαφών. Το αεροδρόμιο έχει την δυνατότητα να φιλοξενήσει αεροπλάνα μικρού και μεσαίου μεγέθους. Επίσης, το αεροδρόμιο είναι σε θέση να φιλοξενήσει πτήσεις charter και ιδιωτικά αεροσκάφη. Το αεροδρόμιο της Σητείας είναι το σημαντικότερο έργο του νομού Λασιθίου, είναι έργο στρατηγικής σημασίας για την ανάπτυξη ολόκληρης της Ανατολικής Κρήτης. Ο Αερολιμένας βρίσκεται σε απόσταση 1 χιλιομέτρου από το κέντρο της πόλης. Πήρε το όνομα του από τον ποιητή Βιτσέντζο Κορνάρο ο οποίος γεννήθηκε το 1553 στη Σητεία.

Σιδηρόδρομος

Από το 1922 έως το 1937 λειτούργησε στο Ηράκλειο βιομηχανικός σιδηρόδρομος για την κατασκευή του λιμένος, συνδέοντας τον Κούλε με το λατομείο του Ξηροποτάμου. Από το 2020 υπάρχουν αποφάσεις της τοπικής αυτοδιοίκησης στην Κρήτη και ερωτήσεις στην Βουλή κυβερνητικών και αντιπολιτευόμενων βουλευτών που ζητάνε την συμπεριήληψη στις υποδομές του νέου αεροδρομίου στο Καστέλλι Πεδιάδος και την μελέτη για δυνατότητα για μέσο Σταθερής Τροχιάς που θα συνδέει το Ηράκλειο με τον νέο αερολιμένα σε απόσταση 30 χιλιομέτρων από την πρωτεύουσα της Περιφέρειας Κρήτης.