Βικιπαίδεια

Μούζενα

Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Αυτό το λήμμα παρουσιάζει το θέμα από ελληνική οπτική γωνία ή δίνει δυσανάλογο βάρος στην ελληνική πτυχή ενός παγκόσμιου θέματος.
Προσπαθήστε να το ανασκευάσετε ή και να προσθέσετε πληροφορίες έτσι ώστε να καλύπτει πληρέστερα και περισσότερο ουδέτερα το θέμα.
Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.

Η Μούζενα είναι χωρίο της επαρχίας Γκιουμούσχανε της Τουρκίας.

Χάρτης

Γεωγραφία Επεξεργασία

Στους νότιους πρόποδες του όρους Κουλάτ και δυτικά του χωριού Σταυρίν, υπήρχε μια ομάδα δέκα περίπου ελληνικών χωριών με τη γενική ονομασία Μούζενα (Πας Μούζενα, Τσιμερά, Χατς, Άε Φωκάς, Αγρίδ', Παλλαδάντων, Μασούρα, Λωρία, Σίσσα, Χάραβα Κινέη και Ντεμιρτσίκιοϊ)[1]. Το όνομα της περιοχής ίσως να οφείλεται στο ότι έδρα του μουχτάρη της περιοχής ήταν το ομώνυμο χωριό Μούζενα[2] (ή Πας Μούζενα). Το μεγαλύτερο από τα χωριά αυτά και κεφαλοχώρι της περιοχής ήταν η Τσιμερά (σημ. Atalar). Την περιοχή διαρρέει το ποτάμι της Μούζενας που μαζί με τα ποτάμια της Ίμερας, της Κρώμνης και του Σταυρίν συναποτελούν το ποτάμι Γιαγλίντερε που ενώνεται με τον ποταμό Χαρσιώτη (ή Κάνι)[3], ο οποίος ερχόμενος από την Αργυρούπολη εκβάλλει στη Μαύρη Θάλασσα κοντά στην Τρίπολη του Πόντου[4][5].

Η Μούζενα υπαγόταν στην υποδιοίκηση της Άρδασσας (Torul), στο δημόσιο ταμείο της οποίας απέδιδε ο μουχτάρης τους φόρους που συνέλεγε από τους κατοίκους[2]. Συνολικά στην περιοχή υπήρχαν 500 περίπου σπίτια με 2500 κατοίκους από τους οποίους οι 500 ήταν Κρυπτοχριστιανοί μέχρι τα μέσα του 19ου αιώνα, οπότε φανερώθηκαν με την ευκαιρία του Χατ-ι χουμαγιούν (1856)[6].

Στην περιοχή αυτή υπάρχει σήμερα και είναι επισκέψιμο το σπήλαιο Καρατζά (Karaca Mağarası), με 6 χώρους, μήκος 150 μ. και ύψος 18 μ.[7]

Ιστορία Επεξεργασία

Η Μούζενα, κατοικήθηκε από φυγάδες Τραπεζούντιους μετά την Άλωση της Τραπεζούντας (1461). Μάλιστα ανάμεσά τους υπήρχαν και αρκετές οικογένειες ευγενών με επικεφαλής την πριγκίπισσα Άννα, κόρη του τελευταίου αυτοκράτορα της Τραπεζούντας Δαυίδ. Απ' αυτούς ιδρύθηκε και το περίφημο γυναικείο μοναστήρι της περιοχής, του Αγίου Γεωργίου του Ζαντού (Ζανταέρτς), κοντά στου Παλλαδάντων[8][9].

Οικονομία Επεξεργασία

Οι κάτοικοι ασχολούνταν με τη γεωργία, την κτηνοτροφία και το εμπόριο. Γνωστά παρχάρια (ορεινοί λειμώνες) για τους κτηνοτρόφους της περιοχής ήταν το Άλας και τα Βουκολία[10]. Κάποιοι μετανάστευαν στην Τραπεζούντα και τη Ρωσία.

Κοινωνία Επεξεργασία

Εκκλησιαστικά υπάγονταν στην μητρόπολη Χαλδίας[11]. Όλα τα χωριά είχαν εκκλησίες. Ανάμεσά τους αναφέρονται οι: Άγιος Ιωάννης στην Πας Μούζενα, Γενέθλιον της Θεοτόκου και Άγιος Ιωάννης στην Τσιμερά, Τίμιος Σταυρός στον Άε Φωκά (σήμερα τζαμί), Παναγία και Άγιος Κωνσταντίνος στα Σίσσα, Άγιος Ιωάννης στο Χατς ή Ωραιόκαστρο, Ευαγγελίστρια στου Παλλαδάντων[8]. Το μεγαλύτερο πανηγύρι της περιοχής ήταν του Αγίου Γεωργίου του Ζαντού[12]. Συμμετείχαν όμως και στο μεγάλο πανηγύρι του Αεσέρ στο γειτονικό Σταυρίν[13].

Μέχρι το 1875 από την περιοχή διερχόταν τμήμα του βασιλικού δρόμου προς Περσία,(“το Βασιλακόν η στράτα”), που το συντηρούσαν οι κάτοικοι με προσωπική τους εργασία. Μετά το 1875 άνοιξε δρόμος αμαξιτός μέσω Ζύγανας[14].

Εκπαίδευση Επεξεργασία

Στα περισσότερα χωριά (Τσιμερά, Παλλαδάντων, Πας Μούζενα, Σίσσα κλπ) υπήρχαν σχολεία. Ειδικά στο Χατς το σχολείο χτίστηκε με χορηγία του Κοσμά Πολυχρονίδη, προμηθευτή του οθωμανικού στρατού στον Κριμαϊκό πόλεμο. Ο Κοσμά αγάς έφτασε στα ανώτατα κλιμάκια της οθωμανικής εξουσίας αλλά στο τέλος διαβλήθηκε και δολοφονήθηκε στην Κωνσταντινούπολη[10].

Έξοδος Επεξεργασία

Οι κάτοικοι των περισσότερων χωριών της Μούζενας εκπατρίστηκαν αναγκαστικά, σε εφαρμογή της Συνθήκης της Λωζάνης, στις αρχές του 1923. Οι τελευταίοι αναχώρησαν τον Φεβρουάριο του 1924[15]. Αρκετοί εγκαταστάθηκαν στο Ωραιόκαστρο Θεσσαλονίκης, σε χωριά του Λαγκαδά, της Καστοριάς κλπ.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ Παπαδόπουλος, Δημήτριος (1937). «Ποντιακά Φύλλα τ.21». [νεκρός σύνδεσμος]
  2. ↑ 2,0 2,1 Ταξίδης, Ευστάθιος (2007). Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη. σελ. 123. ISBN 9789603439097. 
  3. ↑ Δομνηνός, Γεώργιος (1896). Γεωγραφία του Πόντου. Τραπεζούντα. σελ. 54. 
  4. ↑ Μαλλιάρης, Παιδεία (1988). Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού τ. 11ος. Θεσσαλονίκη. σελ. 283. 
  5. ↑ Ιωαννίδης, Σάββας (1988). Ιστορία και Στατιστική Τραπεζούντος. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. σελ. 130. 
  6. ↑ Ιωαννίδης, Σάββας (1988). Ιστορία και Στατιστική Τραπεζούντος. Θεσσαλονίκη. σελ. 115. 
  7. ↑ Καλεντερίδης, Σάββας (2006). Ανατολικός Πόντος. Αθήνα: Ινφογνώμων. σελ. 309. ISBN 960-8362-28-8. 
  8. ↑ 8,0 8,1 Καλεντερίδης, Σάββας (2006). Ανατολικός Πόντος. Αθήνα: Ινφογνώμων. σελ. 316. ISBN 960-8362-28-8. 
  9. ↑ Μελανοφρύδης, Παντελής (1963). «Ποντιακή Εστία τ.157-163». Ζανταέρτς. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2018. 
  10. ↑ 10,0 10,1 Εξαδάκτυλος, Παύλος (1957). «Ποντιακή Εστία τ.94-95». Χατς Ωραιόκαστρο. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Ιουνίου 2018. 
  11. ↑ Ταξίδης, Ευστάθιος (2007). Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη. σελ. 145. ISBN 9789603439097. 
  12. ↑ Ταξίδης, Ευστάθιος (2007). Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. σελ. 201. ISBN 9789603439097. 
  13. ↑ Καλεντερίδης, Σάββας (2006). Ανατολικός Πόντος. Αθήνα: Ινφογνώμων. σελ. 319. ISBN 960-8362-28-8. 
  14. ↑ Παπαδόπουλος, Δημήτριος (1937). «Ποντιακά Φύλλα τ.21». Από τα ιστορικά βουνά του Πόντου. [νεκρός σύνδεσμος]
  15. ↑ Ταξίδης, Ευστάθιος (2007). Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα. Θεσσαλονίκη: Αφοί Κυριακίδη. σελ. 244. ISBN 9789603439097. 

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Περικλής Τριανταφυλλίδης, Η εν Πόντω Ελληνική φυλή ήτοι τα Ποντικά, Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1993. (Α΄έκδοση Αθήνα 1866).
  • Ιωάννης Ελευθεριάδης, Ιστορικόν Σχεδίασμα περί της επαρχίας Χαλδίας από των αρχαιοτάτων χρόνων μέχρι των καθ’ημάς (κ΄) μετά παραρτήματος εν τέλει, εκ των τυπογραφικών καταστημάτων Αναστασίου Δ. Φέξη, εν Αθήναις 1903.
  • Σάββας Ιωαννίδης, Ιστορία και Στατιστική της Τραπεζούντος, Αφοί Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 1988
  • Ευστάθιος Ταξίδης, Από την Τσιμερά του Πόντου στην Ελλάδα. Αφοι Κυριακίδη. Θεσσαλονίκη 2007. ISBN 9789603439097
  • Πανάρετος Τοπαλίδης, Ο Πόντος ανά τους αιώνας, Δράμα 1929
  • Σάββας Καλεντερίδης, Ανατολικός Πόντος, Ινφογνώμων, Αθήνα 2006.
  • Γεώργιος Κανδηλάπτης, Γεωγραφικόν και Ιστορικόν Λεξικόν των χωρίων, κωμοπόλεων και πόλεων Χαλδίας, έκδοση Αδελφών Κυριακίδη, Θεσσαλονίκη 2004.
  • Εγκυκλοπαίδεια του Ποντιακού Ελληνισμού, εκδόσεις Μαλλιάρης-Παιδεία, Θεσσαλονίκη 1988, τ. 1ος, 6ος, 7ος, 9ος, 10ος και 11ος.
  • Δ.Κ. Παπαδόπουλος (Σταυριώτης), Αρχείον Σταυρί, Εκδ. Καλλιτεχνικός Οργανισμός Ποντίων Αθηνών, Αθήνα 1985.
  • Γ. Δομνηνός, Γεωγραφία του Πόντου, Δ.Χ.Σεράση,Τραπεζούντα, 1896
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Μούζενα&oldid=9495674"