Μποτοσάνι

Το Μποτοσάνι (Botoșani, Ουγγρικά Botosány, Πολωνικά Botoszany, Γερμανικά Botoschan) είναι πόλη της Ρουμανίας στο βορειοανατολικό τμήμα της χώρας, στη γεωγραφική περιοχή της Μολδαβίας, 450 χιλιόμετρα βορείως του Βουκουρεστίου. Είναι πρωτεύουσα της ομώνυμης επαρχίας. Σήμερα, είναι περισσότερο γνωστή ως η γενέτειρα πολλών διάσημο Ρουμάνων, μεταξύ αυτών των Μιχαήλ Εμινέσκου, Νικολάε Γιόργκα και Γκριγκόρε Αντίπα.

Μποτοσάνι
χάρτης
Χώρα	Ρουμανία
Περιφέρεια	Βορειοανατολική
Επαρχία	Μποτοσάνι
Δήμαρχος	Cosmin-Ionuț Andrei
Πληθυσμός	106.847
Έκταση ( km²)	41,36
Πινακίδες κυκλοφορίας	BT
Επίσημος ιστότοπος
Πολυμέσα σχετικά με την πόλη
δεδομένα ()

Προέλευση του ονόματος

Το όνομα της πόλης έχει πιθανότατα την προέλευσή του από το όνομα μιας οικογένειας βογιάρων που ονομαζόταν Botaş και της οποίας το όνομα μπορεί να βρεθεί σε παλιά αρχεία από την εποχή του πρίγκιπα Στεφάνου του Μεγάλου (τέλη 15ου αιώνα), ως μίας από τις σημαντικότερες οικογένειες της Μολδαβίας, αρχεία που το τοποθετούν στο παρελθόν μέχρι τον 11ο αιώνα.

Ιστορία

Το Μποτοσάνι αναφέρεται για πρώτη φορά το 1439, όποτε ένα χρονικό λέει ότι " οι Μογγόλοι ήρθαν και λεηλάτησαν όλη τη διαδρομή προς το Μποτουσάνι". Η πόλη στη νσυνέχεια αναφέρεται μόνο κατά τη διάρκεια των συγκρούσεων μεταξύ της Μολδαβίας και της Πολωνίας: μερικές μάχες έγιναν κοντά στην πόλη, το 1500, το 1505 και το 1509. Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Πέτρου Ράρες η πόλη πυρπολήθηκε από τους Πολωνούς, ενώ στη συνέχεια γνωρίζουμε ότι η πόλη είχε ένα λόφο-οχυρό.

Το 15ο αιώνα, εξακολουθούσε να μην είναι μια πλήρης αναπτυγμένη πόλη, αλλά αρχαιολογικά στοιχεία δείχνουν ότι ήταν ένας προαστικός οικισμός. Κατά το δεύτερο μέρος του 14ου αιώνα, κάποιοι άποικοι από την Τρανσυλβανία (πιθανότατα Γερμανοί ή Ούγγροι) εγκαταστάθηκαν στο Μποτοσάνι. Επιπλέον μια μεγάλη κοινότητα Αρμενίων εμπόρων εγκαταστάθηκαν το 14ο ή 15ο αιώνα.

Ευρισκόμενο στη διασταύρωση πολλών εμπορικών δρόμων (συμπεριλαμβανομένου του "Μολδαβικού Δρόμου", που συνέδεε το Ιάσιο με το Χοτίν, στη δυτική Ουκρανία) η πόλη ήταν αρχικά μια πόλη-αγορά και το 1579 διέθετε ήδη "τη μεγαλύτερη και παλαιότερη εμποροπανήγυρη της Μολδαβίας".

Κατά τη διάρκεια του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου το Μποτοσάνι καταλήφθηκε στις 7 Απριλίου 1944 από τα Σοβιετικά στρατεύματα του 2ου Ουκρανικού Μετώπου, στο πλαίσιο της Επιχείρησης Ουμάν-Μποτοσάνι.

Η παρουσία μιας μεγάλης Εβραϊκής κοινότητας ξεκίνησε στην πόλη κατά τη διάρκεια του 17ου αιώνα.

Μερικά από τους διασημότερους πολιτιστικούς εκπροσώπους της Ρουμανίας. όπως ο Μιχαήλ Εμινέσκου, εθνικός ποιητής της Ρουμανίας, ο Νικολάε Γιόργκα, διάσημος Ρουμάνος ιστορικός, γεννήθηκαν στο Μποτοσάνι. Η σύγχρονη ποιήτρια Μαρία Μπατσίου κατάγεται επίσης από το Μποτοσάνι.

Στην πόλη βρίσκεται επίσης η Εθνική σχολή Α.Τ. Laurian, ένα από τα παλαιότερα (ιδρύθηκε το 1859) και πιο διάσημα προπανεπιστημιακή εκπαιδευτικά ιδρύματα της Ρουμανίας.

Δημογραφικά

Ιστορική εξέλιξη πληθυσμού

Έτος	Πληθ.	±%
1900	32.193	—
1912	32.574	+1.2%
1930	32.355	−0.7%
1948	29.145	−9.9%
1956	29.569	+1.5%
1966	35.220	+19.1%
1977	63.204	+79.5%
1992	126.145	+99.6%
2002	115.344	−8.6%
2011	106.847	−7.4%

Ιστορικά οι Εβραίοι αποτελούσαν μεγάλο μέρος του πληθυσμού, μέχρι και 15.502 (53%) το 1942. Από τα στοιχεία της απογραφής του 2011 το Μποτοσάνι έχει πληθυσμό 106.847, μειωμένο από την τιμή που καταγράφηκε στην απογραφή του 2002, καθιστώντας το τη 19η μεγαλύτερη πόλη της Ρουμανίας. Η εθνοτική σύνθεση έχει ως εξής:

• Ρουμάνοι: 98,1%
• Ρομά: 1%
• Λιποβάνοι: 0.6%
• Εβραίοι: 0.06%
• Αλλοι: 0.24%

Πολιτισμός

Διαθέτοντας πλούσια πολιτιστική ζωή, η πόλη του Μποτοσάνι έχει από καιρό βγάλει σημαντικές προσωπικότητες της επιστήμης και του πολιτισμού. Γεννημένοι στο Μποτοσάνι, όπως ο Μιχαήλ Εμινέσκου, ο Νικολάε Γιόργκα και ο Οκτάβ Ονισέσκου υπήρξαν μεγάλες μορφές σε διαφορετικούς επιστημονικούς κλάδους και πολλοί από αυτούς με ιδιαίτερες αξιώσεις όχι μόνο στη Ρουμανία αλλά και σε παγκόσμιο επίπεδο.

Πολιτιστικά ιδρύματα

• "Οικία Τσιομάκ Καντεμίρ" (ιστορικό μνημείο του 1800), σήμερα έδρα του ιδρύματος "Ștefan Luchian".
• Οικία Μνημείο "Νικολάε Γιόργκα", βρίσκεται σε ένα από τα σπίτια όπου ο μεγάλος ιστορικός Νικολάε Γιόργκα πέρασε τα παιδικά του χρόνια. Δύο τμήματα του σπιτιού έχουν έκθεση φωτογραφικών ντοκουμέντων και μια έκθεση των πρώτων γραπτών εκδόσεων του Γιόργκα. Μια άλλη ενότητα έχει μια τακτικά ενημερούμενη ιστορική βιβλιοθήκη. Το σαλόνι της οικογένειας Γιόργκα χρονολογείται από τις τελευταίες δεκαετίες του 19ου αιώνα.
• Μουσείο Μνημείο "Οκτάβ Ονιτσέσκου", ιδρύθηκε τον Οκτώβριο του 1995, στεγάζει τα έπιπλα που κάποτε ανήκαν στο μαθηματικό και φιλόσοφο Οκτάβ Ονιτσέσκου. Επιπλέον, υπάρχουν τα χειρόγραφά του, τα γραπτά, τα διπλώματα, βιβλία από την προσωπική του βιβλιοθήκη, οικογενειακές φωτογραφίες, και διακοσμητικά, παρέχοντας ένα οικείο πορτρέτο ενός Ρουμάνου πολυμαθούς.
• Επαρχιακό Μουσείο (Εθνογραφικό τμήμα), στεγάζεται σε ένα έξοχο παράδειγμα της αρχιτεκτονικής του τέλους του 18ου αιώνα, που κάποτε ήταν το σπίτι του παππού του μεγάλου ιστορικού Νικολάε Γιόργκα. Ανοικτό για το κοινό από το 1989, το μουσείο εκθέτει τα πιο σημαντικά στοιχεία του αγροτικού πολιτισμού της περιοχής, αντικείμενα από τις κύριες ασχολίες (γεωργία, κτηνοτροφία, κυνήγι, ψάρεμα και μελισσοκομία), τις παραδοσιακές τέχνες (κλώση, κεντήματα, γουναρική, κεραμικά), παραδοσιακές φορεσιές και άλλες εθιμικές και παραδοσιακές ασχολίες ειδικά της περιοχής Μποτοσάνι.
• Επαρχιακό Μουσείο (Ιστορικό και Αρχαιολογικό τμήμα), στεγάζεται σε ένα ιστορικό μνημείο του 1913, παρουσιάζει στα 17 δωμάτιά του την ιστορία της εξέλιξης του Μποτοσάνι από την προϊστορία μέχρι σήμερα. Τα εκθέματα περιλαμβάνουν την εμφάνιση του πολιτισμού στην περιοχή, από την παλαιολιθική στη νεολιθική εποχή (με κεραμικά Κουκουτένι), και τέλος στην Εποχή του Χαλκού και του Σιδήρου. Τα σημαντικότερα εκθέματα περιλαμβάνουν όπλα από ακονισμένη πέτρα και οστά, διακοσμημένη κεραμική, ανθρωπόμορφα και ζωόμορφα ειδώλια, σφραγίδες που ανήκουν στους άρχοντες της Μολδαβίας και ιστορικά κοσμήματα. Το μουσείο περιλαμβάνει επίσης εκθέματα από την αρχαιότερη ανθρώπινη κατοικία που έχει βρεθεί στη νοτιοανατολική Ευρώπη, που ανακαλύφθηκε στο Ριπιτσένι και εν μέρει ανακατασκευάστηκε και εκτίθεται στο εσωτερικό του μουσείου.
• Πινακοθήκες "Στέφαν Λουτσιάν", το τμήμα καλών τεχνών του Επαρχιακού Μουσείου, αποτίει φόρο τιμής στην πλούσια καλλιτεχνική κληρονομιά του Μποτοσάνι, συμπεριλαμβανομένων των έργων ζωγραφικής των Στέφαν Λουτσιάν, Οκτάβ Μπαντσίλα και πολλών άλλων σύγχρονων καλλιτεχνών, των έργων πολλών διάσημων εικονογράφων, επιφανέστερου μεταξύ αυτών του Λίτζια Μακοβέι, του διασημότερου εικονογράφου των ποιημάτων του Εμινέσκου, των γλυπτών των Ιουλίας Ονίλα και Νταν Κοβατάρου και των ταπετσαριών των Τσέλα Νεάμτου, Ασπασία Μπορντούγια και Ιλεάνα Μπαλότα.
• Εθνικό Θέατρο "Μιχαήλ Εμινέσκου", το κτίριο εγκαινιάστηκε το 1914, εν μέρει καταστράφηκε από τους βομβαρδισμούς του 1944 και ανακαινίστηκε το 1958 και ξανά στη δεκαετία του 1990. Το θέατρο φιλοξενεί μια ομάδα ηθοποιών των οποίων η αξιόλογη πορεία αναγνωρίστηκε όταν κέρδισαν το Μεγάλο Βραβείο στο Διεθνές Φεστιβάλ Θεάτρου το 2001 της Πιάτρα Νέαμτς. Η Κεντρική Σκηνή του θεάτρου φιλοξενεί επίσης πολλές άλλες πολιτιστικές δραστηριότητες, εκ των οποίων πιο αξιοσημείωτες είναι οι συναυλίες της Κρατικής Φιλαρμονικής του Μποτοσάνι.

Tο καμπαναριό της Μονής Ποπάουτσι, χτισμένου το 15ο αιώνα από το Στέφανο το Μεγάλο

.

• Κουκλοθέατρο "Βασιλάκε", στέγη θίασου κουκλοπαικτών, αναγνωρισμένου όχι μόνο στη Ρουμανία αλλά και στο εξωτερικό, όπως αποδεικνύεται από τη νίκη τους στο Διεθνές Φεστιβάλ Κουκλοθεάτρου στη Σιλίστρα τον Ιούνιο του 2001. Κάθε δύο χρόνια το θέατρο διοργανώνει το Διεθνές Γκαλά Κουκλοθεάτρου, που φέρνει στο Μποτοσάνι τα επιφανέστερα ονόματα του κουκλοθέατρου, από τη Ρουμανία και το εξωτερικό.
• Εθνική Φιλαρμονική του Μποτοσάνι, που δίνει παραστάσεις γενικά σε ένα νεοκλασικό κτήριο του 19ου αιώνα, γνωστό ως Βίλα Βεντούρα, είναι γνωστή σε όλη την επαρχία, οι καλλιτέχνες του συχνά καλούνται σε μόνιμη βάση να συμμετάσχουν σε συναυλίες σε όλη τη Ρουμανία και το εξωτερικό. Η Φιλαρμονική είναι ο κύριος οργανωτής της σειράς αφιερωμάτων στο Τζεόρτζε Ενέσκου, αφιερώματα που επωφελούνται κάθε χρόνο από την παρουσία των μεγάλων προσωπικοτήτων της Ρουμανικής τέχνης και του πολιτισμού.
• Σύνολο "Ραψοζί Μποτοσανιλόρ", μια μακρόβια παραδοσιακή ορχήστρα με ιστορία δεκαετιών, παρουσιάζει πληθώρα παραδοσιακών τραγουδιών από τη Μολδαβία και την υπόλοιπη Ρουμανία υπό τη διεύθυνση του γνωστού ηγέτη της, Μαέστρου Ιοάν Κομπίλα. Το σύνολο έχει συνδεθεί από καιρό με τα μεγαλύτερα ονόματα της Μολδαβικής παράδοσης, όπως οι Σοφία Βικοβεάντσα, Λάουρα Λάβριτς και Ντανιέλα Κοντουράκε και εξακολουθεί να γαλουχεί την επόμενη γενιά παραδοσιακού ταλέντου. Οι καλλιτέχνες του συνόλου αναγνωρίζονται σε εθνικό και διεθνές επίπεδο λόγω των τηλεοπτικών εμφανίσεών τους και της κατάκτησης πολυάριθμων βραβείων.
• Επαρχιακή Βιβλιοθήκη "Μιχαήλ Εμινέσκου", στεγάζεται σε ένα κτίριο που είναι γνωστό ως "Κάζα Μοσκοβίτσι", κατασκευή του τέλους του 19ου αιώνα, που συνδυάζει γαλλικά και γερμανικά αρχιτεκτονικά στοιχεία σε μια μοναδική σύνθεση. Η βιβλιοθήκη περιλαμβάνει μια συλλογή από περίπου 380.000 τόμους.
• Το Παληό Κέντρο, είναι το παλαιότερο τμήμα της πόλης από αρχιτεκτονική άποψη, συγκεντρώνοντας μεγάλο αριθμό εμπορικών κτιρίων που χρονολογούνται από το 17ο και 18ο αιώνα.

Μια σειρά από ιστορικές εκκλησίες που χτίστηκαν από τους Ηγεμόνες της Μολδαβίας:

• "Ουσπένια" - ιδρυμένη από την Ελενα Ράρες, σύζυγο του βασιλιά Πέτρου Ράρες το 1552, τόπος βάπτισης του Μιχαήλ Εμινέσκου.
• "Σφίντου Γκεόργκε"- ιδρυμένη από την Ελενα Ράρες το 1551.
• "Σφίντου Νικολάε" (Ποπάουτσι) - ιδρυμένη από το Στέφανο το Μεγάλο το 1496. Το μοναστήρι περιβάλλεται από τείχη, δίνοντας την εντύπωση μικρού φρουρίου.

Το Μποτοσάνι διαθέτει πολλές άλλες κατασκευές ιδιαίτερης αρχιτεκτονικής αξίας, μεταξύ των οποίων η Οικία Αντίπα, από τα τέλη του 19ου αιώνα, η Οικία Μπολφόσου, από τις αρχές του 19ου αιώνα, η Οικία Σίλιον, από το 1900 και το Δημαρχείο, χτισμένο στα τέλη του 18ου αιώνα σε ρυθμό εκλεκτικιστικό με γερμανικές επιρροές.

Αδελφοποιήσεις

• Μπρεστ, Λευκορωσία
• Λαβάλ, Καναδάς
• Ουμάν, Ουκρανία

Γηγενείς

• Γκριγκόρε Αντίπα (1867 – 1944), βιολόγος
• Μαξ Μπλέχερ (1909 – 1938), συγγραφέας
• Τζεορτζέτα Νταμιάν (γ. 1976), κωπηλάτις, 5 χρυσά Ολυμπιακά μετάλλια
• Μιχαήλ Εμινέσκου
• Ρόιβεν Φόγιερστάιν (1921 – 2014), Εβραίος ψυχολόγος
• Νικολάε Γιόργκα
• Ισιντόρε Ισου (1925 – 2007), Εβραίος ποιητής
• Νταν Λούγκου, (γ. 1969), συγγραφέας