Ντον Αμίτσι
Ο Ντον Αμίτσι (αγγλικά: Don Ameche, πραγματικό όνομα: Dominic Felix Amici, 31 Μαΐου 1908 – 6 Δεκεμβρίου 1993)[7] ήταν Αμερικανός ηθοποιός, κωμικός και καλλιτέχνης βοντβίλ. Έινε σημαντικός σταρ του ραδιοφώνου στις αρχές της δεκαετίας του 1930, γεγονός που οδήγησε στην υπογραφή κινηματογραφικού συμβολαίου από την 20th Century Fox το 1935.
| Ντον Αμίτσι | |
|---|---|
 | |
| Όνομα στη μητρική γλώσσα | Don Ameche (Αγγλικά) |
| Γέννηση | 31 Μαΐου 1908[1][2][3] Κενόσα[4] |
| Θάνατος | 6 Δεκεμβρίου 1993[1][2][3] Σκότσντεϊλ |
| Αιτία θανάτου | καρκίνος του προστάτη |
| Συνθήκες θανάτου | φυσικά αίτια |
| Χώρα πολιτογράφησης | Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής |
| Σπουδές | Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στο Μάντισον |
| Ιδιότητα | σκηνοθέτης κινηματογράφου, ηθοποιός θεάτρου, ηθοποιός ταινιών και ηθοποιός τηλεόρασης[5] |
| Αδέλφια | Jim Ameche |
| Βραβεύσεις | Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου (1985), Volpi Cup for Best Actor (1988) και αστέρι στη Λεωφόρο της Δόξας του Χόλιγουντ[6] |
 Σχετικά πολυμέσα | |
Ως ένας όμορφος πρωταγωνιστής 40 ταινιών τα επόμενα 14 χρόνια, πρωταγωνίστησε σε κωμωδίες, δράματα και μιούζικαλ. Τη δεκαετία του 1950 εργάστηκε στο θέατρο Μπρόντγουεϊ και στην τηλεόραση και ήταν παρουσιαστής του International Showtime του δικτύου NBC από το 1961 έως το 1965. Επιστρέφοντας στην κινηματογραφική δουλειά στα τελευταία του χρόνια, ο Αμίτσι απόλαυσε μια αναβίωση της καριέρας του ξεκινώντας με τον ρόλο του ως κακοποιός στο Πολυθρόνα για δύο (1983) και κερδίζοντας Όσκαρ Β΄ Ανδρικού Ρόλου για την ερμηνεία του στο Cocoon (1985).
Τα πρώτα χρόνια Επεξεργασία
Ο Ντον Αμίτσι γεννήθηκε ως Ντόμινικ Φίλιξ Αμίτσι στις 31 Μαΐου 1908, στην Κενόσα του Ουισκόνσιν. Ο πατέρας του, Φελίτσε Αμίτσι, ήταν μπάρμαν από το Μοντεμόνακο του Άσκολι Πιτσένο, στο Μάρκε της Ιταλίας. Η μητέρα του, Μπάρμπάρα Έτα Χέρτελ, ήταν σκωτσέζικης, ιρλανδικής και γερμανικής καταγωγής.[8][9][10] Ο Αμίτσι ήταν το δεύτερο από τα οκτώ παιδιά της οικογένειας, ενώ τα άλλα ήταν: τα αγόρια Ουμπέρτο (Μπερτ), Τζέιμς (Τζιμ) και Λούις, και τα κορίτσια Ελίζαμπεθ, Κάθριν, Μαίρη και Άννα.[11][12] Ο Αμίτσι φοίτησε στο Πανεπιστήμιο Marquette, το κολέγιο Loras και το Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στο Μάντισον, όπου ο ξάδερφός του Άλαν Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν στο Μάντισον έπαιζε αμερικάνικο ποδόσφαιρο.
Καριέρα Επεξεργασία
Ο Αμίτσι τα πήγε καλά στο θέατρο στο Πανεπιστήμιο του Ουισκόνσιν και όταν δεν εμφανίστηκε ένας πρωταγωνιστής στην παράσταση του έργου Excess Bagage, ένας φίλος τον έπεισε να τον αντικαταστήσει. Ο ίδιος απόλαυσε την εμπειρία, πήρε έναν ρόλο στο Jerry For Short στη Νέα Υόρκη και ακολούθησε μια περιοδεία βοντβίλ με το Texas Guinan μέχρι που απολύθηκε ως «πολύ μονοκόμματος».[13]
Στη συνέχεια ο Αμίτσι μετακόμισε στο Σικάγο, όπου «ξεκίνησε ραδιοφωνική καριέρα το 1930 στο Empire Builders, μια εκπομπή που του Merchandise Mart. Μέχρι το 1932, ο Αμίτσι είχε γίνει πρωταγωνιστής σε δύο ακόμη εκπομπές με βάση το Σικάγο».[10]
Όταν ο παραγωγός της 20th-Century Fox Ντάριλ Ζάνουκ τον έφερε στο Χόλιγουντ, ο Αμίτσι έπαιξε κυρίως πρωταγωνιστές σε ρομαντικές ταινίες με πολλές από τις κορυφαίες σταρ της εποχής. Το 1939, έπαιξε τον φερώνυμο χαρακτήρα στο The Story of Alexander Graham Bell (1939) που οδήγησε στη χρήση της λέξης "αμίτσι" στη νεανική αργκό με τη σημασία "τηλέφωνο".[14] Σε τέτοιο βαθμό συνδέθηκε ο Αμίτσι με το τηλέφωνο, ώστε στην ταινία του 1940 Τρεις τρελοί χρυσοθήρες, ο Γκράουτσο Μαρξ διακηρύσσει: «Τηλέφωνο; Είμαστε στο 1870, ο Ντον Αμίτσι δεν έχει εφεύρει ακόμα το τηλέφωνο».
Ο Αμίτσι ήταν συμπρωταγωνιστής της Άλις Φέι στην ταινία Η παρέλαση του Χόλιγουντ (1939), και στη συνέχεια ενσάρκωσε έναν ακόμη πραγματικό χαρακτήρα, τον Στίβεν Φόστερ, στο Τραγούδι του πόνου (1939). Έκανε μια τρίτη βιογραφική ταινία, το Λίλιαν Ράσελ (1940) με τη Φέι και πρωταγωνίστησε στην πολεμική ταινία Four Sons (1940) και στο μιούζικαλ, Στη μαγεμένη Αργεντινή (1940), που βοήθησε να γίνουν αστέρια η Μπέτι Γκρέιμπλ και η Κάρμεν Μιράντα. Το 1940, ψηφίστηκε ως το 21ο πιο δημοφιλές αστέρι στο Χόλιγουντ.[15]
Ο Αμίτσι γύρισε ακόμα τα Happy Land (1943), Wing and a Prayer (1944) και Greenwich Village (1944). Το 1944, φέρεται να κέρδισε 247.677 δολάρια, το δεύτερο υψηλότερο εισόδημα στην 20th Century Fox μετά από αυτό του Σπύρου Σκούρα.[16]
Ο Αμίτσι γνώρισε αξιομνημόνευτη επιτυχία στα τέλη της δεκαετίας του 1940 παίζοντας δίπλα στη Φράνσις Λάνγκφορντ στην κωμική σειρά The Bickersons, τη ραδιοφωνική κωμική σειρά του Φίλιπ Ραπ. Είχε επίσης δική του εκπομπή με τίτλο The Old Gold Don Ameche Show, στο NBC Red στις αρχές της δεκαετίας του 1940.
Ο Αμίτσι εμφανιζόταν τακτικά σε ταινίες μέχρι το 1970, μεταπηδώντας στην τηλεόραση και τη σκηνή. Επέστρεψε στις ταινίες μετά από δεκατρία χρόνια με την ταινία Πολυθρόνα για δύο (1983), όταν ο σκηνοθέτης Τζον Λάντις έψαχνε κάποιον από τις δεκαετίες του 1930 και του 1940 που δεν είχε παίξει πολλούς κακούς ρόλους και βρήκε τον Αμίτσι (αφού ο Ρέι Μίλαντ απορρίφθηκε από την ασφαλιστική εταιρεία για λόγους υγείας). Αφού χρειάστηκε να τον εντοπίσει στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας και του είπε ότι οι πληρωμές των δικαιωμάτων του θα πήγαιναν στον γιο του στην Αριζόνα, ο Αμίτσι ανέλαβε τον ρόλο. Αυτό σήμανε την επιστροφή του Αμίτσι στον κινηματογράφο.[17]
Προσωπική ζωή Επεξεργασία
Από το 1946 έως το 1949, μαζί με άλλες προσωπικότητες του Λος Άντζελες, όπως οι Μπινγκ Κρόσμπι και Μπομπ Χόουπ, ο Αμίτσι έγινε ιδιοκτήτης της ομάδας Los Angeles Dons, αντιπάλου της NFL.[18] Συνέβαλε καθοριστικά στη διαμόρφωση και την ηγεσία της ομάδας[19] και αρχικά υπηρέτησε ως πρόεδρός της.[20]
Η Αμίτσι ήταν παντρεμένος με την Ονόρε Πρέντεργκαστ από το 1932 μέχρι τον θάνατό της το 1986.[21] Απέκτησαν έξι παιδιά.[21][22] Ένας από τους γιους τους, ο Ρον Αμίτσι, είχε ένα εστιατόριο, το "Ameche's Pumpernickel" στο Κόραλβιλ της Αϊόβα. Απέκτησαν δύο κόρες, την Κόνι και την Μπόνι. Ο μικρότερος αδελφός του Αμίτσι, Τζιμ Αμίτσι, επίσης γνωστός ηθοποιός, πέθανε το 1983 σε ηλικία 67 ετών.[23]
Ο Αμίτσι ήταν Ρωμαιοκαθολικός[24] και Ρεπουμπλικανός που υποστήριξε τον Τόμας Ντιούι στις προεδρικές εκλογές των Ηνωμένων Πολιτειών του 1944[25] και τον Ντουάιτ Αϊζενχάουερ στις προεδρικές εκλογές του 1952.[26]
Θάνατος Επεξεργασία
Στις 6 Δεκεμβρίου 1993, ο Αμίτσι πέθανε στο σπίτι του γιου του, Ντον Τζούνιορ, στο Σκότσντεϊλ (Αριζόνα), από καρκίνο του προστάτη[27] σε ηλικία 85 ετών.[28][29] Αποτεφρώθηκε και οι στάχτες του είναι θαμμένες στο Κοιμητήριο Resurrection Catholic στο Άσμπερι της Αϊόβα.[30]
Φιλμογραφία Επεξεργασία
| Έτος | Πρωτότυπος τίτλος | Τίτλος στα ελληνικά | Ρόλος |
|---|---|---|---|
| 1935 | Clive of India | φυλακισμένος | |
| Dante's Inferno | Η Κόλαση | άνδρας | |
| 1936 | Sins of Man | Καρλ Φρέιμαν / Μάριο Σινιαρέλι | |
| Ramona | Ραμόνα | Αλεσάντρο | |
| Ladies in Love | δρ Ρούντι Ίμρε | ||
| One in a Million | Μπομπ Χάρις | ||
| 1937 | Love Is News | Μάρτιν Τζ. Κάναβαν | |
| Fifty Roads to Town | Πίτερ Νόστραντ | ||
| You Can't Have Everything | Τζορτζ Μάκρε | ||
| Love Under Fire | Τρέισι Ίγκαν | ||
| 1938 | In Old Chicago | Τζακ Ολίρι | |
| Happy Landing | Τζίμι Χολ | ||
| Alexander's Ragtime Band | Ξανανθίζουν τα ρόδα | Τσάρλι Ντάιερ | |
| Josette | Τζοζέτ | Ντείβιντ Μπρασάρ Τζούνιορ | |
| Gateway | Ντικ Κορτ | ||
| 1939 | The Three Musketeers | Οι τρεις σωματοφύλακες | Νταρτανιάν |
| Midnight | Η βαρόνη του μεσονυχτίου | Τάιμπορ Τσέρνι | |
| The Story of Alexander Graham Bell | Αλεξάντερ Γκράχαμ Μπελ | ||
| Hollywood Cavalcade | Η παρέλαση του Χόλιγουντ | Μάικλ Λινέτ Κόνορς (Μάικ) | |
| Swanee River | Το τραγούδι του πόνου | Στίβεν Φόστερ | |
| 1940 | Lillian Russell | Λίλιαν Ράσερλ | Έντουαρντ Σόλομον |
| Four Sons | Κρις Μπερν | ||
| Down Argentine Way | Στη μαγεμένη Αργεντινή | Ρικάρντο Κιντάνα | |
| 1941 | Moon Over Miami | Μια νύχτα στο Μαϊάμι | Φιλ Ονίλ / Φιλ Μακνίλ |
| That Night in Rio | Μια νύχτα στο Ρίο | Λάρι Μάρτιν / βαρόνος Μανουέλ Ντουέρτε | |
| Kiss the Boys Goodbye | Λόιντ Λόιντ | ||
| The Feminine Touch | καθηγητής Τζον Χάθαγουεϊ | ||
| Confirm or Deny | Μιτς Μίτσελ | ||
| 1942 | The Magnificent Dope | Ντουάιτ Ντόσον | |
| Girl Trouble | Πέντρο Σάλιβαν | ||
| 1943 | Something to Shout About | Κάτι που ξετρελαίνει | Κεν Ντάγκλας |
| Heaven Can Wait | Ο ουρανός ας περιμένει | Χένρι Βαν Κλιβ | |
| Happy Land | Λιου Μαρς | ||
| 1944 | Wing and a Prayer | Μπίνγκο Χάρπερ | |
| Greenwich Village | Κένεθ Χάρβεϊ | ||
| 1945 | It's in the Bag! | Ντον Αμίτσι | |
| Guest Wife | Δάνεισέ μου τη γυναίκα σου | Τζόζεφ Τζέφερσον Πάρκερ (Τζο) | |
| 1946 | So Goes My Love | Χάιραμ Στίβνε Μάξιμ | |
| 1947 | That's My Man | Τζο Γκραντζ | |
| 1948 | Sleep, My Love | Κοιμήσου, αγάπη μου | Ρίτσαρντ Γ. Κόρτλαντ |
| 1949 | Slightly French | Έρως αλά γαλλικά | Τζον Γκέιλ |
| 1954 | Phantom Caravan | Λόρενς Έβανς | |
| 1961 | A Fever in the Blood | Ο αμαρτωλός κύκλος των 12 | γερουσιαστής Άλεξ Σ. Σάιμον |
| 1966 | Rings Around the World | Ντον Αμίτσι | |
| Picture Mommy Dead | Κραυγή θανάτου | Έντουαρντ Σέλεϊ | |
| 1970 | The Boatniks | Δύο τρελοί τρελοί θαλασσόλυκοι | κυβερνήτης Τέιλορ |
| Suppose They Gave a War and Nobody Came | Πώς θα κάνεις τον πόλεμο, μίστερ Σάνον; | συνταγματάρχης Φλάντερς | |
| 1983 | Trading Places | Πολυθρόνα για δύο[31] | Μόρτιμερ Ντιουκ |
| 1985 | Cocoon | Αρτ Σέλγουιν | |
| 1987 | Harry and the Hendersons | Χάρι ο απίθανος[31] | δρ Γουάλας Ράιτγουντ |
| 1988 | Coming to America | Μόρτιμερ Ντιουκ[32][33][34] | |
| Things Change | Η μαφία και ο λούστρος[31] | Τζίνο | |
| Cocoon: The Return | Cocoon: Η επιστροφή | Αρτ Σέλγουιν | |
| 1990 | Oddball Hall | Τζ. Πολ Σιμπρίζε | |
| 1991 | Oscar | πατήρ Κλεμέντε | |
| 1992 | Folks! | Εγώ και το σόι μου[31] | Χάρι Όλντριτς |
| 1993 | Homeward Bound: The Incredible Journey | Το απίθανο ταξίδι | Σκιά (φωνή) |
| 1994 | Corrina, Corrina | Κορίνα, Κορίνα | παππούς Χάρι |
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data
.bnf .fr /ark: /12148 /cb146595548. Ανακτήθηκε στις 10 Οκτωβρίου 2015. - ↑ 2,0 2,1 (Αγγλικά) SNAC. w60k332z. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ 3,0 3,1 (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 29786. Ανακτήθηκε στις 9 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 21 Μαΐου 2019.
- ↑ Ανακτήθηκε στις 6 Ιουνίου 2021.
- ↑ «Ameche, Don». Who Was Who in America, 1993–1996, vol. 11. New Providence, N.J.: Marquis Who's Who. 1996. σελ. 5. ISBN 0-8379-0225-8.
- ↑ Parker, John (1981). Who's who in the Theatre. Pitman. ISBN 9780810302358. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ Flint, Peter B. (1993-12-08). «Don Ameche Is Dead at 85; Oscar Winner for 'Cocoon'». The New York Times. https://www.nytimes.com/1993/12/08/obituaries/don-ameche-is-dead-at-85-oscar-winner-for-cocoon.html.
- ↑ 10,0 10,1 «Happeningsmag.com-Don Ameche - Actors - Hall of Fame». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Ιουλίου 2012. Ανακτήθηκε στις 6 Απριλίου 2012.
- ↑ 1930 U.S. Federal Census; Kenosha, Kenosha, Wisconsin; Roll: 2577; Page: 8A; Enumeration District: 0017; Image: 716.0; FHL microfilm: 2342311
- ↑ «Ancestry.com». content.ancestry.com. Ανακτήθηκε στις 23 Μαρτίου 2010.[νεκρός σύνδεσμος]
- ↑ Palmer, R. Barton. "Don Ameche" in Thomas, Nicholas ed. International Dictionary of Films and Filmmakers, Vol. 3: Actors and Actresses, Detroit: St. James Press, 1992. p. 9.
- ↑ Kilen, Mike. "Ameche's son in Iowa City recalls dad's legacy of joy". Iowa City Gazette. 8 December 1993.
- ↑ «FILM WORLD.». The West Australian (Perth: National Library of Australia): σελ. 16. 14 February 1941. http://nla.gov.au/nla.news-article47308347. Ανακτήθηκε στις 24 April 2012.
- ↑ «Don Ameche's $246,677». Weekly Variety: σελ. 3. 5 July 1944. https://archive.org/stream/variety155-1944-07#page/n1/mode/1up.
- ↑ «'80s heroes: John Landis». Empire. 2016. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2023.
- ↑ Crowe, Jerry (2006-09-13). «The Dons of L.A. Pro Sports». Los Angeles Times. http://articles.latimes.com/2006/sep/13/sports/sp-dons13. Ανακτήθηκε στις 2011-09-08.
- ↑ «AAFC Chronology» (PDF). Professional Football Researchers Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 17 Αυγούστου 2011. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2011.
- ↑ «The Coffin Corner Vol. 25 No. 6: Welcome To L.A.» (PDF). Professional Football Researchers Association. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 11 Μαΐου 2012. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2011.
- ↑ 21,0 21,1 Oliver, Myrna (1993-12-08). «From the Archives: Don Ameche, Dapper Film Star, Dies at 85». Los Angeles Times. https://www.latimes.com/local/obituaries/archives/la-me-don-ameche-19931208-snap-story.html. Ανακτήθηκε στις 2019-11-26.
- ↑ Peter B. Flint (1993-12-08). «Don Ameche Is Dead at 85; Oscar Winner for 'Cocoon'». nytimes.com. https://www.nytimes.com/1993/12/08/obituaries/don-ameche-is-dead-at-85-oscar-winner-for-cocoon.html. Ανακτήθηκε στις 2019-11-26.
- ↑ AP (1993-12-08). «Jim Ameche Dies at 68; First 'Jack Armstrong'». nytimes.com. https://www.nytimes.com/1983/02/06/obituaries/jim-ameche-dies-at-68-first-jack-armstrong.html. Ανακτήθηκε στις 2019-11-26.
- ↑ Ebert, Roger. «'Things Change' for Don Ameche». www.rogerebert.com. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ Critchlow, Donald T. (2013). When Hollywood Was Right: How Movie Stars, Studio Moguls, and Big Business Remade American Politics. ISBN 9781107650282.
- ↑ Motion Picture and Television Magazine, November 1952, p. 34, Ideal Publishers
- ↑ Henkel, John (December 1994). «Prostate Cancer: New Tests Create Treatment Dilemmas». FDA Consumer (BNET). http://findarticles.com/p/articles/mi_m1370/is_n10_v28/ai_15955600/. Ανακτήθηκε στις 2009-06-16.
- ↑ Heise, Kenan (1993-12-08). «Oscar-winning Actor Don Ameche, 85». Chicago Tribune. http://articles.chicagotribune.com/1993-12-08/news/9312080183_1_mr-ameche-international-showtime-silk-stockings. Ανακτήθηκε στις 2010-11-07.
- ↑ Flint, Peter B. (1993-12-08). «Don Ameche Is Dead at 85; Oscar Winner for 'Cocoon'». The New York Times. http://select.nytimes.com/gst/abstract.html?res=F00612F83A550C7B8CDDAB0994DB494D81. Ανακτήθηκε στις 2010-11-07.
- ↑ Wilson, Scott (19 Αυγούστου 2016). Resting Places: The Burial Sites of More Than 14,000 Famous Persons, 3d ed. McFarland. ISBN 9781476625997. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2018.
- ↑ 31,0 31,1 31,2 31,3 «Ντον Αμίτσι ταινίες στις οποίες έχει πάρει μέρος». www.athinorama.gr. Ανακτήθηκε στις 12 Ιουλίου 2023.
- ↑ «Coming to America Full Cast and Crew». Internet Movie Database.
- ↑ «5 Best Cameos in Film History». What Culture Ltd. 27 Μαρτίου 2013.
- ↑ Aquino, Tara (16 Απριλίου 2016). «10 Royal Facts About 'Coming to America'». New York City: Mental Floss, Inc.
Βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Ohmart, Ben (2007). Don Ameche: The Kenosha Comeback Kid. Albany: BearManor Media. ISBN 978-1-59393-045-5.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία
- Ντον Αμίτσι στην IMDb
- Ντον Αμίτσι στο Internet Broadway Database (Αγγλικά)
- Ντον Αμίτσι στο AllMovie