Παλαιολιθική περίοδος
Ως Παλαιολιθική περίοδος ορίζεται το πρωιμότερο τμήμα της Λίθινης Εποχής ή Εποχής του Λίθου, κατά τη διάρκεια της οποίας ο άνθρωπος χρησιμοποίησε λίθινα τέχνεργα και εκτείνεται σε μια μεγάλη περίοδο που ξεκίνησε πριν από 2,5 εκατομμύρια χρόνια περίπου έως το 10.000 π.Χ., το τέλος δηλαδή της τελευταίας Εποχής των Παγετώνων ή Παγετώδους. Διαιρείται στην Κατώτερη Παλαιολιθική, με τις πρώιμες μορφές ανθρωπιδών και την παρουσία λίθινων χειροπελέκεων, η οποία τελειώνει περίπου το 80.000 π.Χ. στη Μέση Παλαιολιθική ή Μουστέρια, την εποχή του ανθρώπου του Νεάντερταλ που τελειώνει περίπου το 33.000 π.Χ. και την Ανώτερη Παλαιολιθική, περίοδο κατά την οποία έγινε και η ανάπτυξη του homo Sapiens, έως το 10.000 π.Χ., οπότε και ξεκινά η μεταβατική Μεσολιθική περίοδος.
Κατώτερη Παλαιολιθική
ΕπεξεργασίαΤα αρχαιότερα αναγνωρίσιμα εργαλεία, κατασκευασμένα από ανθρωπίδες είναι απλά λίθινα τσεκούρια, σαν κι αυτά που ανακαλύφθηκαν στο Ολντουβάι (Olduvai) της Τανζανίας. Τα συγκεκριμένα λίθινα εργαλεία «κατασκευάστηκαν» περίπου πριν από 1 εκατομμύριο χρόνια από τον Αυστραλοπίθηκο (Αustralopithecus africanus), πρόγονο των σύγχρονων ανθρώπων. Θρυμματισμένοι λίθοι (ηώλιθοι) θεωρούνται τα αρχαιότερα εργαλεία, αλλά είναι αδύνατον να ξεχωρίσει κανείς τους εσκεμμένα θρυμματισμένους λίθους από εκείνους που προκύπτουν από τη φυσιολογική διαδικασία της διάβρωσης. Ανάμεσα στα σημεία που βρέθηκαν συγκεντρωμένα πολλά λίθινα εργαλεία και θεωρούνται τόποι παραγωγής του Homo erectus περιλαμβάνουν το Κουκουτιενιάν της Κίνας και αρκετές περιοχές της Ευρώπης, της Αφρικής και της Ασίας από το 500.000 έως το 100.000 π.Χ. Τα λίθινα εργαλεία αυτής της περιόδου είναι δύο τύπων. Ο ένας αποκαλείται τύπος πυρήνα και προκύπτει από τη σταδιακή αφαίρεση υλικού, έως ότου διαμορφωθεί η κατάλληλη κόψη, ο άλλος τύπος θραυσμάτων και προκύπτει από τις θραύσματα λίθου που δημιουργούνται κατά τη θραύση ή την κατεργασία του λίθου. Οι χειροπελέκεις ήταν το τυπικό εργαλείο αυτών των πρώιμων κυνηγών και τροφοσυλλεκτών.
Μέση Παλαιολιθική
ΕπεξεργασίαΗ Μέση Παλαιολιθική περιλαμβάνει τον Μουστέριο πολιτισμό, ο οποίος συνδέεται συχνά με τον άνθρωπο του Νεάντερταλ (homo neandertalensis), ο οποίος έζησε στο μεσοδιάστημα της περιόδου 100.000 - 40.000 π.Χ. Υπολείμματα αυτής της φάσης του ανθρώπινου πολιτισμού έχουν βρεθεί σε σπήλαια, όπως και ενδείξεις χρήσης της φωτιάς. Οι Νεάντερταλ ήταν κυνηγοί προϊστορικών θηλαστικών και ενδείξεις της παρουσίας τους έχουν βρεθεί στην Ευρώπη, τη Β. Αφρική, την Παλαιστίνη και τη Σιβηρία. Τα εργαλεία αυτής της περιόδου, που περιλαμβάνουν λίθινες φολίδες, επεξεργασμένα οστά, οστέινες βελόνες κ.λπ., υποδεικνύουν ότι χρησιμοποιούσαν δέρματα για την κάλυψη του σώματος. Είναι πιθανό, επίσης, να ασκούσαν πρωτόγονες θρησκευτικές πρακτικές -ταφικές στη φύση τους- κατά τις οποίες τα σώματα των νεκρών βάφονταν με ώχρα.
Ανώτερη Παλαιολιθική
ΕπεξεργασίαΣτην Ανώτερη Παλαιολιθική περίοδο ο άνθρωπος του Νεάντερταλ εξαφανίζεται και αντικαθίσταται από ένα είδος Homo sapiens τον άνθρωπο Κρο-Μανιόν και τον άνθρωπο Grimaldi. Στο κλείσιμο της παλαιολιθικής αναπτύχθηκαν αρκετοί πολιτισμοί όπως ο Ωρινάκιος, ο Περιγόρδιος, ο Σολουτραίος και ο Μαγδαληναίος. Το κυνήγι γίνεται πλέον ομαδική ενασχόληση και εντατικοποιείται η αλιεία, ενώ έχουμε και τις πρώτες αποφασιστικές ενδείξεις για την ύπαρξη συστημάτων πίστης επικεντρωμένων στη μαγεία και το υπερφυσικό. Κατασκευάζονται καλύβες, αντί για σπήλαια, ραμμένα ρούχα, αναπτύσσεται η πρωτόγονη γλυπτική και ζωγραφική, χρησιμοποιούνται λεπίδες οψιανού. Αυτά βέβαια είναι ορισμένα από τα ευρήματα που στοιχειοθετούν τις ενδείξεις πολιτισμού. Επίσης, είναι πιθανό οι άνθρωποι του Ωρινάκιου πολιτισμού να μετανάστευσαν στην Ευρώπη έχοντας ήδη καλλιεργήσει τον πολιτισμό τους στην Ασία. Τα λίθινα εργαλεία τους είναι λεπτοδουλεμένα και χρησιμοποιούσαν οστά και ελεφαντοστούν για τη δημιουργία περιδεραίων. Σε αυτή την περίοδο ανήκουν οι αποκαλούμενες Αφροδίτες (ειδώλια θηλυκών θεoτήτων με υπερτονισμένα τα γεννητικά όργανα) και τα περιγραφικά σχέδια σε τοίχους σπηλαίων.
Οι κυνηγοί της Σολουτραίας φάσης του πολιτισμού εισήλθαν στην Ευρώπη πιθανώς από την Ανατολή εκδιώκοντας ή υποτάσσοντας του Ωρινάκιους προκατόχους. Οι Σολουτραίοι κατασκεύαζαν εξαιρετικές αιχμές δοράτων στο σχήμα του φύλλου δάφνης και απασχολούνταν με την εξημέρωση αλόγων. Οι Σολουτραίοι όπως και οι Ωρινάκιοι αντικαταστάθηκαν από τους Μαγδαληναίους. Η Μαγδαληναία είναι η τελευταία και η πλέον εντυπωσιακή φάση της Παλαιολιθικής περιόδου. Τα τεχνουργήματά τους υποδεικνύουν ανεπτυγμένες κοινωνίες αλιέων και κυνηγών. Ανάμεσα στα εργαλεία τους συγκαταλέγονται οι μικρόλιθοι, λεπτοδουλεμένοι λίθοι που υποδεικνύουν υψηλή τεχνική επεξεργασίας, καμάκια και βάρκες. Ωστόσο, η κορωνίδα της Μαγδαληναίας φάσης του ανθρώπινου πολιτισμού θεωρείται ανάπτυξη της τέχνης και ιδιαίτερα η ζωγραφική των σπηλαίων.
Χρονολόγιο
Επεξεργασία| Παλαιολιθική περίοδος | Έτη πριν | Γεγονότα |
|---|---|---|
| Κατώτερη | 2.8 εκ. | Το γένος Χόμο εμφανίζεται ως σαρκοβόρο πτωματοφάγο είδος |
| 2.5 εκ. | Ίχνη πρώιμων εργαλείων | |
| 600.000 | Εμφάνιση των κυνηγών-συλλεκτών | |
| 400.000 | Έλεγχος της φωτιάς από τους προγόνους του ανθρώπου | |
| Μέση | 300.000–30.000 | Μουστιαία περίοδος και εμφάνιση των Νεάντερταλ στην Ευρώπη.[1] |
| 200.000 | Εμφάνιση των ανατομικά σύγχρονων ανθρώπων με την εμφάνιση των Χόμο σάπιενς σάπιενς στην Αφρική. | |
| 170.000–83.000 | Χρήση βασικού ρουχισμού[2] | |
| 75.000 | Έκρηξη του ηφαιστείου της Τόμπα[3] | |
| 70.000–50.000 | Μετανάστευση των Χόμο Σάπιενς από την Αφρική στην Ασία (πιθανώς υπήρξε και άλλη νωρίτερα ήδη από το 130.000).[4] Κατά τις επόμενες χιλιετίες αυτές οι ομάδες ανθρώπων εξαπλώθηκαν στη νότιο Ινδία, αρχιπέλαγος της Ινδονησίας, Αυστραλία, Ιαπωνία, Κίνα, Σιβηρία, Αλάσκα και τη βορειοδυτική ακτή της βόρειας Αμερικής.[4] | |
| 80.000-50.000 | Εμφανίζονται τα σύγχρονα χαρακτηριστικά συμπεριφοράς, όπως χρήση γλώσσας και ανεπτυγμένες γνωστικές λειτουργίες | |
| Ανώτερη | 45.000 - 43.000 | Τα πρώτα στάδια του Σατελπερόνιου πολιτισμού στην περιοχή της σημερινής Γαλλίας. |
| 40.000 - 38.000 | Ανθρώπινοι οικισμοί (Αβορίγινες της Αυστραλίας) οι οποίοι ανακαλύφθηκαν στο Σίδνεϊ,[5][6] Περθ,[7] και Μελβούρνη.[8] | |
| 32.000 - 30.000 | Οι απαρχές του Ωρινάκιου πολιτισμού με ζωγραφική σπηλαίων όπως στο σπήλαιο Σωβέ στη Γαλλία | |
| 30.500 - 28.500 | Η περιοχή της Νέας Γουινέας αποικίζεται από πληθυσμούς της Ασίας ή Αυστραλίας.[9] | |
| 30.000 - 28.000 | Ανακάλυψη υπολειμμάτων μιας ομάδας ταράνδων τα οποία χρονολογούνται σε αυτή την περίοδο. Οι τάρανδοι σφάχτηκαν και καταναλώθηκαν από ανθρώπους στην κοιλάδα Βέζε (Vézère) της νοτιοδυτικής Γαλλίας.[10] | |
| 28.000 - 20.000 | Γραβέττια περίοδος στην Ευρώπη, κατασκευάζονται εργαλεία όπως καμάκια, βελόνες, και πριόνια | |
| 26.500 | Τελευταία παγετωνική περίοδος. Με την πάροδο του χρόνου ο πάγος λιώνει και οι παγετώνες υποχωρούν ξανά. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου οι άνθρωποι επιστρέφουν στη δυτική Ευρώπη (Μαγδαλένιος πολιτισμός), και εισέρχονται στη βόρεια Αμερική από την ανατολική Σιβηρία για πρώτη φορά (Παλαιοινδιάνοι, πολιτισμός Κλόβις) | |
| 26.000 - 24.000 | Κατασκευάζονται αντικείμενα όπως ψάθινοι μάρσιπποι για τη μεταφορά νεογνών, ρούχα, διάφορες χειραποσκευές, καλάθια, και δίχτυα | |
| 25.000 - 23.000 | Ο οικισμός του Ντόλνι Βεστόνιτσε στην περιοχή της σημερινής Μοραβίας στην Τσεχία χτίζεται από πέτρες και κόκαλα μαμούθ. Πρόκειται για τον παλαιότερο μόνιμο ανθρώπινο οικισμό που ανακαλύφθηκε από τους αρχαιολόγους έως τις αρχές του 21ου αιώνα.[11] | |
| 23.000 - 21.000 | Δείγματα καλλιέργειας φυτών σε περιορισμένη έκταση στην περιοχή Οχάλο της θάλασσας της Γαλιλαίας στο σημερινό Ισραήλ.[12] | |
| 16.000 - 14.000 | Πήλινα γλυπτά βισώνων σε σπήλαιο των Πυρηναίων (σπήλαιο Τρουά Φρερ) στα σύνορα της σημερινής Γαλλίας και Ισπανίας.[13] | |
| 14.800 - 12.800 | Περίοδος υγρασίας στη βόρεια Αφρική. Η περιοχή της Σαχάρας είνα υγρή και γόνιμη, και οι υδροφόροι ορίζοντες γεμάτοι.[14] |
Παραπομπές
Επεξεργασία- ↑ Shea, J. J. 2003. Neanderthals, competition and the origin of modern human behaviour in the Levant. Evolutionary Anthropology 12: 173–187.
- ↑ Origin of Clothing Lice Indicates Early Clothing Use by Anatomically Modern Humans in Africa. Molecular Biology and Evolution. September 2010. http://mbe.oxfordjournals.org/content/28/1/29.full.
- ↑ «Mount Toba Eruption - Ancient Humans Unscathed, Study Claims». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2018-07-08. https://web.archive.org/web/20180708135026/https://anthropology.net/2007/07/06/mount-toba-eruption-ancient-humans-unscathed-study-claims/. Ανακτήθηκε στις 2008-04-20.
- ↑ 4,0 4,1 This is indicated by the M130 marker in the Y chromosome. "Traces of a Distant Past," by Gary Stix, Scientific American, July 2008, pages 56–63.
- ↑ Macey, Richard (2007). «Settlers' history rewritten: go back 30,000 years». The Sydney Morning Herald. http://www.smh.com.au/news/national/settlers-history-rewritten/2007/09/14/1189276983698.html. Ανακτήθηκε στις 5 July 2014.
- ↑ «Aboriginal people and place». Sydney Barani. 2013. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουλίου 2014.
- ↑ Sandra Bowdler. «The Pleistocene Pacific». Published in 'Human settlement', in D. Denoon (ed) The Cambridge History of the Pacific Islanders. pp. 41–50. Cambridge University Press, Cambridge. University of Western Australia. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 26 Φεβρουαρίου 2008.
- ↑ Gary Presland, The First Residents of Melbourne's Western Region, (revised edition), Harriland Press, 1997. ISBN 0-646-33150-7. σελ. 1
- ↑ James Trager, The People's Chronology, 1994, ISBN 0-8050-3134-0
- ↑ Gene S. Stuart, "Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages." In Mysteries of the Ancient World, a publication of the National Geographic Society, 1979. Pages 11–18.
- ↑ Stuart, Gene S. (1979). «Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages». Mysteries of the Ancient World. National Geographic Society. σελ. 19.
- ↑ The Origin of Cultivation and Proto-Weeds, Long Before Neolithic Farming Ainit Snir et al., PLOS July 22, 2015 DOI: 10.1371/journal.pone.0131422
- ↑ Stuart, Gene S. (1979). «Ice Age Hunters: Artists in Hidden Cages». Mysteries of the Ancient World. National Geographic Society. σελίδες 8–10.
- ↑ "Shift from Savannah to Sahara was Gradual," by Kenneth Chang, New York Times, May 9, 2008.
Προτεινόμενη Βιβλιογραφία
Επεξεργασία- Hours Francis, Πολιτισμοί της παλαιολιθικής εποχής*, μετάφραση: Αναστασία Ορφανουδάκη - Guillon, εκδ. Καρδαμίτσα, 2001, σελ. 189, ISBN 978-960-354-100-4.
- Δημητρίου Σωτήρης, Η εξέλιξη του ανθρώπου. Παλαιολιθική εποχή*, εκδ. Καστανιώτη, 1993, σελ. 307, ISBN 978-960-03-0992-8.
- Πουλιανός Νίκος, Εισαγωγή στην παλαιολιθική τεχνολογία και τυπολογία*, εκδ. Καρδαμίτσα, 2005, σελ. 152, ISBN 978-960-354-164-6.
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία