Πιέτρο ντα Κορτόνα

Ο Πιέτρο ντα Κορτόνα (Pietro da Cortona, 1596-1669) ήταν Ιταλός ζωγράφος, αρχιτέκτονας, σχεδιαστής και διακοσμητής, το πιο πολύπλευρο ταλέντο του ρωμαϊκού Μπαρόκ μετά τον Μπερνίνι.

Πιέτρο ντα Κορτόνα
Αυτοπροσωπογραφία, Αιάκειο, Palais Fesch
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Pietro da Cortona (Ιταλικά)
Γέννηση	1 Νοεμβρίου 1596 Κορτόνα
Θάνατος	16 Μαΐου 1669 Ρώμη
Εθνικότητα	ιταλική
Χώρα πολιτογράφησης	Ιταλία
Ιδιότητα	ζωγράφος και αρχιτέκτονας
Κίνημα	μπαρόκ
Είδος τέχνης	αρχιτέκτονας
Καλλιτεχνικά ρεύματα	μπαρόκ
Σημαντικά έργα	Ο θρίαμβος της Θείας Προνοίας, Sala della Stufa του Πίττι, οροφή της Santa Maria in Vallicella, Santi Luca e Martina
Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία

Γεννήθηκε στην Κορτόνα, με το όνομα της οποίας έμεινε γνωστός (το πραγματικό του ήταν Pietro Berrettini). Μαθήτευσε στην Φλωρεντία και το 1612 εγκαταστάθηκε στη Ρώμη. Εργάστηκε ως βοηθός άλλων ζωγράφων και το 1624 πήρε την πρώτη του μεγάλη παραγγελία, την τοιχογράφηση της Santa Bibiana της Ρώμης. Εντολέας του ήταν ο Marcello Sacchetti, θησαυροφύλακας του Βατικανού, και μέσω αυτού ο Κορτόνα απέκτησε την προστασία της οικογένειας Μπαρμπερίνι, κεφαλή της οποίας ήταν αυτή την εποχή ο πάπας Ουρβανός Η΄ (Maffeo Barberini).

Το 1633 ο Ουρβανός ανέθεσε στον Κορτόνα τον διάκοσμο της τεράστιας κεντρικής αίθουσας του οικογενειακού του ανακτόρου, του Παλάτσο Μπαρμπερίνι (σήμερα στεγάζει την Εθνική Πινακοθήκη της Αρχαίας Τέχνης).

Το θέμα ήταν «Ο θρίαμβος της Θείας Πρόνοιας και η ισχύς των Μπαρμπερίνι» και αυτή η νωπογραφία οροφής θεωρείται το αριστούργημα του Κορτόνα. Το 1637 διέκοψε την εργασία του αυτή και πήγε στη Φλωρεντία, όπου εκτέλεσε δύο τοιχογραφίες στο Παλάτσο Πίττι, στο ανάκτορο δηλαδή του μεγάλου δούκα της Τοσκάνης. Επέστρεψε στη συνέχεια στη Ρώμη και αποπεράτωσε την οροφή των Μπαρμπερίνι.

Πρόκειται για ένα σταθμό στην εξέλιξη της ζωγραφικής μπαρόκ, ένα θρίαμβο της ζωγραφικής των ψευδαισθήσεων: δίνεται η εντύπωση ότι υπέρκειται ανοιχτός ουρανός και οι κοιταγμένες από κάτω μορφές ("di sotto in su") μοιάζουν να κατεβαίνουν στην αίθουσα ή να πλέουν προς τα ουράνια. Η σύνθεση απαρτίζεται από πέντε μέρη και το κεντρικό δοξάζει την βασιλεία του Ουρβανού και είναι γεμάτο με αλληγορικές μορφές και με τα εμβλήματα των Μπαρμπερίνι.

Η απεικόνιση πλήθους ανθρώπινων μορφών στην τοιχογραφία των Μπαρμπερίνι είναι η εφαρμογή της αντίληψης του Κορτόνα ότι ένας πίνακας με ιστορικό θέμα μπορεί να παραβληθεί με ένα έπος και συνεπώς ο αριθμός των εικονιζομένων προσώπων πρέπει να είναι μεγάλος όπως και των αναφερομένων στο έπος. Αυτή η αντίληψη έβρισκε τελείως αντίθετο τον Andrea Sacchi, ο οποίος υποστήριζε την κλασσική ενότητα και απλότητα, και το 1636 ξέσπασε στην Accademia di San Luca (την συντεχνία των ζωγράφων της Ρώμης, της οποίας ο Κορτόνα είχε εκλεγεί πρόεδρος το 1634) η περίφημη έρις των δύο ζωγράφων.

Το 1640 ξαναπήγε στην Φλωρεντία όπου ολοκλήρωσε τις τοιχογραφίες του 1637 (οι "Τέσσερις εποχές της ανθρωπότητας", σε μια μικρή αίθουσα του Παλάτσο Πίττι, την λεγόμενη Sala della Stufa) και διακόσμησε τις αίθουσες υποδοχής του ανακτόρου (όλα σήμερα χώροι της Παλατινής Πινακοθήκης). Οι «Πλανητικές» αυτές αίθουσες είναι αφιερωμένες σε πέντε αρχαίες θεότητες σύμφωνα με την πτολεμαϊκή κοσμολογία, και συνδυάζουν την μπαρόκ ζωγραφική με περίτεχνα γύψινα ανάγλυφα (stucco), εξυμνώντας την γενεαλογία και την χρηστή διακυβέρνηση των Μεδίκων.

Ρώμη, Santi Luca e Martina : Τάφος και διαθήκη του Κορτόνα

Επέστρεψε μετά στη Ρώμη και το 1651-54 διακόσμησε με τοιχογραφίες το Palazzo Pamphilj στην Πιάτσα Ναβόνα (σήμερα πρεσβεία της Βραζιλίας) ενώ μέχρι το 1665 ασχολούνταν με τις τοιχογραφίες οροφής της Santa Maria in Vallicella, της λεγομένης Chiesa Nuova, όπου επανέλαβε τους εξαίρετους συνδυασμούς νωπογραφίας και stucco.

Ζωγράφισε επίσης στην διάρκεια της σταδιοδρομίας του πίνακες «του καβαλέτου», θρησκευτικών και μυθολογικών θεμάτων.

Από τα αρχιτεκτονικά έργα του Κορτόνα σημαντικότερα ήταν η εκκλησία Santi Luca e Martina (εκκλησία της Accademia di San Luca) και οι ανανεωτικές παρεμβάσεις του στις εκκλησίες Santa Maria della Pace (1656–1667) και Santa Maria in Via Lata (περ. 1660). Σχεδίασε τέλος και διακόσμησε την Villa Pigneto, πάντα στη Ρώμη.

Ο Κορτόνα συνέγραψε με ένα Ιησουίτη μοναχό την "Trattato della pittura, e scultura: uso et abuso loro" (Πραγματεία περί ζωγραφικής και γλυπτικής : χρήση και κατάχρησή τους).

• Επιλογή έργων
• 
  Δαβίδ και Γολιάθ, Ρώμη, Βατικανή Πινακοθήκη
• 
  Η αρπαγή των Σαβίνων, 1627-29, Ρώμη, Musei Capitolini
• 
  Ο θρίαμβος της Θείας Προνοίας, 1633-39, Ρώμη, Palazzo Barberini, νωπογραφία οροφής
• 
  Ο Καίσαρ αποδίδει στην Κλεοπάτρα τον θρόνο της Αιγύπτου, 1637, Λυών, Musée des Beaux Arts
• 
  Η επιστροφή της Άγαρ, 1637, Βιέννη, Μουσείο Ιστορίας της Τέχνης
• 
  Ανάπαυση κατά την φυγή στην Αίγυπτο, 1643, Μόναχο, Παλαιά Πινακοθήκη
• 
  Μη μου άπτου, Αγία Πετρούπολη, Ερμιτάζ
• 
  Φλωρεντία, Παλάτσο Πίττι, Sala della Stufa, η οροφή, νωπογραφία, γεν. άποψη, 1643-44
• 
  Η εποχή του Χρυσού, νωπογραφία, 1643-44, Φλωρεντία, Παλάτσο Πίττι, Sala della Stufa
• 
  Η Εποχή του Ορείχαλκου, νωπογραφία, 1643-44, Φλωρεντία, Παλάτσο Πίττι, Sala della Stufa
• 
  Η Εποχή του Σιδήρου, νωπογραφία, 1643-44, Φλωρεντία, Παλάτσο Πίττι, Sala della Stufa
• 
  Παλάτσο Πίττι: Ο τοιχογραφικός και γύψινος διάκοσμος του ανακτόρου
• 
  Ρώμη: νωπογραφία οροφής της Santa Maria in Vallicella (Chiesa Nuova)
• 
  Ρώμη, Santi Luca e Martina
• 
  Ρώμη, Santa Maria della Pace
• 
  Ρώμη, Santa Maria in Via Lata

Δείτε επίσης

Παλάτσο Πίττι - Η Παλατινή Πινακοθήκη