Πνύκα

λόφος και αρχαιολογική θέση στην Αθήνα

Συντεταγμένες: 37°58′18″N 23°43′10″E / 37.9718°N 23.7194°E / 37.9718; 23.7194

Η ΠνύκαΠνύξ, της Πνυκός ή Πυκνός) είναι η θέση - περιοχή όπου συγκαλούνταν η Εκκλησία του δήμου, δηλαδή η συνέλευση των Αθηναίων, στην Αρχαία Αθήνα, από τον 6ο αιώνα μέχρι το τέλος του 4ου αιώνα π.Χ.. Βρίσκεται στο μέσον της κατά διεύθυνση βορρά-νότου λοφοσειράς έναντι και δυτικά της Ακρόπολης και μεταξύ των ακραίων υψωμάτων, του λόφου Νυμφών (βόρειο άκρο) και λόφου Μουσών ή Φιλοπάππου (νότιο άκρο).[1]

Πνύκα
Χάρτης
Είδοςλόφος και αρχαιολογική θέση
Γεωγραφικές συντεταγμένες37°58′18″N 23°43′10″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Αθηναίων
ΤοποθεσίαΑθήνα
ΧώραΕλλάδα
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα

Από το αρχαίο βήμα του ιερού χώρου αυτού αγόρευσαν σπουδαίοι πολιτικοί, στρατηγοί και ρήτορες όπως ο Θεμιστοκλής, ο Αριστείδης, ο Περικλής, ο Δημοσθένης, ο Ούβας, ο Αισχίνης αλλά και στη σύγχρονη εποχή ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης.[2]


Αρχαιολογική έρευνα

Επεξεργασία

Η θέση του αρχαιολογικού αυτού χώρου έχει επιβεβαιωθεί από μαρμάρινη επιγραφή του 5ου αιώνα π.Χ. Ο δε μνημειακός χώρος παρουσιάζει τρεις φάσεις οικοδομικής ανάπτυξης που λατινο-αριθμούνται σε Ι, ΙΙ, και ΙΙΙ περιόδους - φάσεις.[3]

  • Η Φάση Ι, (κατώτερο επίπεδο), ανάγεται ιστορικά στις μεταρρυθμίσεις του Κλεισθένη (περίπου το 500 π.Χ.). Στη περίοδο αυτή το Βήμα βρισκόταν στα βόρεια του κοίλου και οι ακροατές φέρονταν να παρακολουθούν στραμμένοι προς την Αρχαία Αγορά, τον Άρειο Πάγο και τα Προπύλαια.
  • Η Φάση ΙΙ, (μεσαίο επίπεδο), ανάγεται γύρω στο 400 π.Χ. οπότε το Βήμα προσδιορίζεται νοτιοδυτικά ενώ στα βόρεια του χώρου οικοδομήθηκε αναλημματικός τοίχος με δύο κλίμακες πρόσβασης (ανατολικά και δυτικά).
  • Η Φάση ΙΙΙ, (ανώτερο επίπεδο), ανάγεται γύρω στο 350 π.Χ. οπότε και οικοδομήθηκε νέος μνημειώδης αναλημματικός τοίχος με κλιμακωτή είσοδο στο κέντρο, που προσέδιδε μεγαλύτερη έκταση στο χώρο. Απέναντι ακριβώς από την είσοδο λαξεύτηκε στο φυσικό βράχο το νέο τριβάθμητο λίθινο Βήμα. Σ΄ αυτή την περίοδο ανάγονται και οι στοές που φέρονται λαξευμένες ανατολικά και δυτικά του Βωμού που ποτέ όμως δεν ολοκληρώθηκαν, με πιθανολογούμενη αιτία την κατασκευή του Διατειχίσματος περί το 325-307 π.Χ.

Οι ανασκαφές στο χώρο ξεκίνησαν το 1910 από την Ελληνική Αρχαιολογική Εταιρεία, και επιβεβαίωσαν οριστικά την ύπαρξη της Πνύκας στο χώρο αυτό. Ανασκαφές ευρείας κλίμακας έγιναν σε διάφορες στιγμές τη περίοδο μεταξύ 1930 και 1937 από τον Χόουμερ Τόμπσον (Homer Thompson), ο οποίος αρχικά συνεργάστηκε με τον Κωνσταντίνο Κουρουνιώτη και στη συνέχεια με τον Ρόμπερτ Σκράντον (Robert Scranton).[4]

Ιερότητα χώρου

Επεξεργασία
 
Ο Περικλής αγορεύων από της Πνυκός, τοιχογραφία του Φίλιπ φον Φολτζ (1860), ανάκτορο Μαξιμιλιανέουμ (Maximmileaneum Palace), Μόναχο.

Όλος ο σημερινός αρχαιολογικός χώρος της Πνύκας, στην αρχαιότητα, αποτελούσε επίσης σπουδαίο ιερό χώρο, που ήταν αφιερωμένος στον «Πατέρα ανδρών τε θεών», τον Δία, που θεωρούνταν μέγας προστάτης του αθηναϊκού πολιτεύματος. Για τον σκοπό αυτόν υπήρχε και ο μεγάλος Βωμός του Αγοραίου Διός. Επίσης ο ίδιος χώρος ήταν αφιερωμένος στον Δία τον Ύψιστον με απόδοση χαρακτήρα θεού θεραπευτή, όπως αποδεικνύουν τούτο οι λαξευμένες κόγχες, καθώς και άλλα λαξεύματα στο φυσικό βράχο, όπου και η αναφορά: Ιερό Διός Υψίστου.

Από το τέλος του 4ου αιώνα ο χώρος παρέμενε μόνο ιερός, αφού οι συνελεύσεις των Αθηναίων μεταφέρθηκαν στο Διονυσιακό θέατρο.

Ηλιοσκόπιο του Μέτωνα

Επεξεργασία

Στην Πνύκα βρίσκονται τα θεμέλια του Ηλιοσκόπιου του Μέτωνα.[5] Το ηλιοσκόπιο ήταν τετραγωνικός πύργος (4 x 4 μέτρα) που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι αστρονόμοι για την παρατήρηση της θέσης του Ήλιου, της Σελήνης και των άλλων ουρανίων σωμάτων. Με αυτές τις παρατηρήσεις ο αστρονόμος Μέτων ανακάλυψε την περιοδικότητα των 19 ετών με την οποία επαναλαμβάνονται οι φάσεις της Σελήνης στο ίδιο σημείο του Ουρανού. Η Σελήνη έχει πολύπλοκη κίνηση ως αποτέλεσμα των δυνάμεων βαρύτητας που της ασκεί η Γη, ο Ήλιος. Ο Κάλλιππος, λίγο αργότερα, ανακάλυψε την περιοδικότητα των 76 ετών του Ηλίου της Γης και της Σελήνης που περιγράφει ακριβέστερα την κίνηση της Σελήνης στον ουρανό από την περιοδικότητα των 19 ετών. Το ημερολόγιο του Μέτωνος χρησιμοποιείται στον Μηχανισμό των Αντικυθήρων. Είναι αυτό που χρησιμοποιούν οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί για το Πάσχα και έχει ομοιότητες με το ημερολόγιο των Κινέζων. Η μια διαγώνιος του Ηλιοσκοπίου συμπίπτει με την κατεύθυνση βορρά-νότου και η άλλη με ανατολή-δύση. Η τελευταία διχοτομεί την Πνύκα, ώστε η ανατολή του Ηλίου να γίνεται κατά τις ισημερίες στη διχοτόμο της Πνύκας, που είναι και διαγώνιος του Ηλιοσκοπείου.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. «Λόφοι & Δήμοι της Αρχαίας Αθήνας | Αθήνα». www.cityofathens.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 17 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2016. 
  2. «Ο Λόγος του Κολοκοτρώνη στην Πνύκα». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2016. 
  3. Glowacki, Kevin T. «The Ancient City of Athens: The Pnyx». www.stoa.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2016. 
  4. «Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού | Πνύκα». odysseus.culture.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 7 Ιουνίου 2016. 
  5. Freeth, T.; Bitsakis, Y.; Moussas, X.; Seiradakis, J. H.; Tselikas, A.; Mangou, H.; Zafeiropoulou, M.; Hadland, R. και άλλοι. (2006-11-30). «Decoding the ancient Greek astronomical calculator known as the Antikythera Mechanism» (στα αγγλικά). Nature 444 (7119): 587–591. doi:10.1038/nature05357. ISSN 0028-0836. http://www.nature.com/nature/journal/v444/n7119/abs/nature05357.html. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία