Πορεία των ελληνικών ομάδων στην Ευρωλίγκα

Οι ελληνικές ομάδες συμμετείχαν για πρώτη φορά στην κορυφαία διασυλλογική διοργάνωση καλαθοσφαίρισης (Ευρωπαϊκό κύπελλο τότε, σήμερα ονομάζεται Ευρωλίγκα) την αγωνιστική περίοδο 1957-58. Πρώτη ελληνική ομάδα που συμμετείχε στην Ευρωλίγκα ήταν ο Πανελλήνιος.

Τα πρώτα χρόνια οι ελληνικές ομάδες δεν μπορούσαν να ανταγωνιστούν τις ήδη μεγάλες Ευρωπαϊκές ομάδες και έπρεπε να περάσουν έξι χρόνια για να σημειωθεί η πρώτη ελληνική νίκη στη διοργάνωση. Σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα όμως ισχυροποιήθηκαν και έγιναν υπολογίσιμοι αντίπαλοι. Ήδη από τα μέσα δεκαετίας του 1960 η ΑΕΚ με προπονητή το Μιχάλη Πανταζόπουλο και τον αδικοχαμένο Γιώργο Μόσχο στη σύνθεσή της που αγωνιζόταν σχεδόν ετοιμοθάνατος, κατάφερε να συμμετάσχει στο Φάιναλ Φορ που πραγματοποιήθηκε εκείνη την χρονιά στο οποίο τερμάτισε τέταρτη. Η «Ένωσις» ήταν η κύρια εκπρόσωπος της Ελλάδας κατά τη δεκαετία του 1960. Την επόμενη δεκαετία, τη σκυτάλη παρέλαβε ο Παναθηναϊκός. Τη δεκαετία αυτή, ο Παναθηναϊκός εκπροσώπησε την Ελλάδα τις επτά από τις δέκα χρονιές. Ο Παναθηναϊκός κατάφερε να φτάσει μέχρι τα ημιτελικά του θεσμού την περίοδο 1971-72 όπου αποκλείστηκε από την πανίσχυρη τότε Βαρέζε. Η πορεία αυτή ήταν και η καλύτερη ελληνικής ομάδας τη δεκαετία του 1970. Αξιόλογη ήταν και η πορεία του Ολυμπιακού την περίοδο 1978-79, οπότε και τερμάτισε 6ος στον τελικό όμιλο.

Στο μεγαλύτερο διάστημα της δεκαετίας του 1980, οι ελληνικές ομάδες δεν κατάφεραν να πετύχουν αξιόλογες πορείες, με εξαίρεση την περίοδο 1981-82 όταν ο Παναθηναϊκός προκρίθηκε στον τελικό όμιλο της διοργάνωσης και τερμάτισε 6ος. Στα τέλη της δεκαετίας του 1980 όμως, και αφού προηγήθηκε η κατάκτηση του Ευρωμπάσκετ του 1987 από την Εθνική Ελλάδος, η πορεία των ελληνικών ομάδων στην διοργάνωση άλλαξε ριζικά. Μόνιμος εκπρόσωπος πλέον ήταν ο Άρης, ο οποίος κατάφερε να αγωνιστεί τρεις συνεχόμενες φορές στο Φάιναλ φορ της διοργάνωσης, τις περιόδους 1987-88, 1988-89 και 1989-90, αντιμετωπίζοντας επί ίσοις όροις τις μεγάλες δυνάμεις του Ευρωπαϊκού μπάσκετ.

Από τη δεκαετία του 1990 και μετά, το ελληνικό μπάσκετ έγινε κυρίαρχο στην Ευρώπη. Πέρα από την εντυπωσιακή αγωνιστική άνοδο των ελληνικών ομάδων, στο γεγονός αυτό συνέβαλε και η παρακμή των πανίσχυρων ομάδων της ανατολικής Ευρώπης λόγω της κατάρρευσης του Ανατολικού Μπλοκ. Από το 1993 που ο ΠΑΟΚ προκρίθηκε στο φάιναλ φορ που είχε διεξαχθεί τότε στην Αθήνα και στα μετέπειτα χρόνια οι ελληνικές ομάδες συμμετείχαν ανελλιπώς στο Φάιναλ φορ της διοργάνωσης. Την επόμενη χρονιά μάλιστα σημειώθηκε και η δυναμική επιστροφή του Παναθηναϊκού και του Ολυμπιακού στην κορυφή του ελληνικού πρωταθλήματος και έγιναν με τη σειρά τους οι κύριοι εκπρόσωποι του ελληνικού μπάσκετ στην Ευρώπη.

Οι δύο ισχυρότερες ελληνικές ομάδες βρέθηκαν αντιμέτωπες στον ημιτελικό του φάιναλ φορ των περιόδων 1993-94 και 1994-95, και μάλιστα και οι δύο αυτοί ελληνικοί «εμφύλιοι» ήταν υποχρεωτικοί λόγω των τότε κανονισμών,^{[Σημ. 1]} με τον Ολυμπιακό να επικρατεί και τις δύο φορές και να γίνεται η πρώτη ελληνική ομάδα που έφτανε στον τελικό της διοργάνωσης. Η πρώτη ελληνική ομάδα όμως που κατέκτησε το τρόπαιο ήταν ο Παναθηναϊκός, που την περίοδο 1995-96 νίκησε στον τελικό την Μπαρτσελόνα και στέφτηκε πρωταθλητής Ευρώπης. Στη συνέχεια ακολούθησε η κατάκτηση του τροπαίου από τον Ολυμπιακό το 1997 και η συμμετοχή της ΑΕΚ στον τελικό του 1998. Ακολούθησαν άλλες τέσσερις κατακτήσεις του τροπαίου από τον Παναθηναϊκό, ο οποίος κυριάρχησε στο Ευρωπαϊκό μπάσκετ κατά τη δεκαετία του 2000, κατακτώντας το τρόπαιο τις περιόδους 1999-2000, 2001-02, 2006-07 και 2008-09.

Την αυγή της δεκαετίας του 2010 ο Παναθηναϊκός συνεχίζει την παράδοση και κατέκτησε την Ευρωλίγκα την περίοδο 2010-2011, ενώ ο Ολυμπιακός συμμετείχε στον τελικό της Ευρωλίγκα το 2010, καθώς και το 2012 όπου και κατέκτησε τον τίτλο στην Κωνσταντινούπολη, με τον Παναθηναϊκό να βγαίνει τέταρτος. Το 2013 ο Ολυμπιακός έγινε η μοναδική ελληνική ομάδα και η μόλις τρίτη ομάδα στην Ευρώπη που κατακτά για 2η συνεχόμενη χρονιά την Ευρωλίγκα. Έκτοτε ο Ολυμπιακός συμμετείχε στον τελικό της Ευρωλίγκα το 2015, το 2017 και το 2023, όταν και τερμάτισε πρώτος στη βαθμολογία της κανονικής περιόδου, μοναδικό επίτευγμα για ελληνική ομάδα. Το 2024 ο Παναθηναϊκός κατέκτησε την Ευρωλίγκα για 7η φορά στην ιστορία του, ενώ στο ίδιο φάιναλ φορ ο Ολυμπιακός αναδείχθηκε τρίτος.

Τίτλοι - Διακρίσεις

Δύο ελληνικές ομάδες μέχρι τώρα έχουν στεφθεί πρωταθλητές Ευρώπης, ο Παναθηναϊκός, συνολικά 7 φορές, και ο Ολυμπιακός, συνολικά 3 φορές. Μέχρι τον τελικό έχει καταφέρει να φτάσει και η ΑΕΚ, ενώ συμμετοχή σε ημιτελική φάση ή σε Φάιναλ φορ έχουν εξασφαλίσει επίσης οι Άρης και ΠΑΟΚ. Αναλυτικά:

Ομάδα	Θέση
Ομάδα	Πρωταθλητής	Φιναλίστ	3η θέση	4η¹	Προημιτελικά
Παναθηναϊκός	1996, 2000, 2002, 2007, 2009, 2011, 2024	2001²	1994, 1995, 2005	1972, 2012	7
Ολυμπιακός	1997, 2012, 2013	1994, 1995, 2010, 2015, 2017, 2023	1999, 2024	2009, 2022	8
ΑΕΚ	—	1998	—	1966, 2001	1
Άρης	—	—	1989	1988, 1990	1
ΠΑΟΚ	—	—	1993	—	0

¹ Αναφέρεται σε τέταρτη θέση σε final four ή συμμετοχή σε ημιτελικά τις περιόδους που δεν πραγματοποιήθηκε final four.
² Ο Παναθηναϊκός ήταν φιναλίστ στην διοργάνωση της Suproleague που διοργανώθηκε παράλληλα με την Ευρωλίγκα από την FIBA την περίοδο 2000-01, τη χρονιά που υπήρξε διάσπαση της διοργάνωσης.

Συμμετοχές

Τις περισσότερες συμμετοχές στην διοργάνωση έχει ο Παναθηναϊκός (43) και ακολουθούν οι Ολυμπιακός με 34 (οι 31 συνεχόμενες από το 1992-93 ως σήμερα),^[1] η ΑΕΚ με 14, ο Άρης με 12 και ο ΠΑΟΚ με 8. Συνολικά δέκα ελληνικές ομάδες έχουν αγωνισθεί στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση του μπάσκετ.

Μέχρι την περίοδο 1991-92 συμμετείχε μόνο η πρωταθλήτρια ομάδα, αλλά από την επόμενη χρονιά αυξήθηκαν οι θέσεις των ελληνικών ομάδων. Την περίοδο 2000-01 όταν και διασπάστηκε η Ευρωλίγκα σε δύο παράλληλες διοργανώσεις, συμμετείχαν συνολικά 6 ελληνικές ομάδες, τέσσερις στη διοργάνωση της ULEB και δύο στην διοργάνωση της FIBA.

Η θέσπιση των κλειστών συμβολαίων ανάμεσα στην ULEB και τους συλλόγους, οδήγησε στα μέσα της δεκαετίας του 2000 στο γεγονός της συμμετοχής των Ολυμπιακού (3 φορές) και ΑΕΚ (μία φορά) στη διοργάνωση της Ευρωλίγκα, παρά το γεγονός ότι δεν εξασφάλισαν τη συμμετοχή τους βάσει κατάταξης στο πρωτάθλημα της προηγούμενης περιόδου.

Σύλλογος	Συμμετοχές	Χρονιές
Παναθηναϊκός	44	1962, 1963, 1968, 1970, 1972, 1973, 1974, 1975, 1976, 1978, 1981, 1982, 1983, 1985, 1994, 1995, 1996, 1997, 1999, 2000, 2001¹, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024
Ολυμπιακός	35	1961, 1977, 1979, 1993, 1994, 1995, 1996, 1997, 1998, 1999, 2000, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006, 2007, 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013, 2014, 2015, 2016, 2017, 2018, 2019, 2020, 2021, 2022, 2023, 2024
ΑΕΚ	14	1959, 1964, 1965, 1966, 1967, 1969, 1971, 1998, 2001, 2002, 2003, 2004, 2005, 2006
Άρης	12	1980, 1984, 1986, 1987, 1988, 1989, 1990, 1991, 1992, 2007, 2008, 2010²
ΠΑΟΚ	8	1960, 1993, 1995, 1998, 1999, 2000, 2001, 2012
Ηρακλής	2	1996, 2001¹
Πανιώνιος	2	1997, 2009
Περιστέρι	2	2001, 2002
Μαρούσι	2	2010, 2011³
Πανελλήνιος	1	1958

¹ Υπολογίζεται και η συμμετοχή των Παναθηναϊκού και Ηρακλή στη Σουπρολίγκα της FIBA την περίοδο 2000-01, όταν είχε διασπαστεί η διοργάνωση.
² Την περίοδο 2009-10 ο Άρης μετά τον αποκλεισμό του στον Α' προκριματικό γύρο, συνέχισε στη διοργάνωση του EuroCup.
³ Την περίοδο 2010-11 το Μαρούσι παραιτήθηκε των αγώνων του και αποσύρθηκε από την διοργάνωση.

Οι ελληνικοί «εμφύλιοι»

Σε αρκετές διοργανώσεις συνέβη να αγωνισθούν μεταξύ τους ελληνικές ομάδες σε διάφορες φάσεις της Ευρωλίγκα, από τον πρώτο προκριματικό γύρο μέχρι τον ημιτελικό του final four.

1993–94 (Ημιτελικός final four στο Τελ Αβίβ, 19 Απριλίου 1994): Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός 77–72
1994–95 (Όμιλος της φάσης των 16, 8 Δεκεμβρίου 1994 και 8 Φεβρουαρίου 1995): Παναθηναϊκός – ΠΑΟΚ 72–63 και 70–80
1994–95 (Ημιτελικός final four στη Σαραγόσα, 11 Απριλίου 1995): Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός 58–52
1995–96 (Όμιλος της φάσης των 16, 13 Δεκεμβρίου 1995 και 7 Φεβρουαρίου 1996): Ολυμπιακός – Ηρακλής 76–62 και 69–63
1996–97 (Προημιτελικοί, στις 2 νίκες, 27 Μαρτίου και 1 Απριλίου 1997): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 49–69 και 57–65
1998–99 (Β' φάση ομίλων, 13 Ιανουαρίου και 10 Φεβρουαρίου 1999): Ολυμπιακός – ΠΑΟΚ 57–71 και 66–72
1999–00 (Β' φάση ομίλων, 19 Ιανουαρίου και 17 Φεβρουαρίου 2000): ΠΑΟΚ – Παναθηναϊκός 69–77 και 75–71
2001–02 (Όμιλος φάσης των 16, 28 Φεβρουαρίου και 28 Μαρτίου 2002): Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός 92–75 και 78–88
2001–02 (Όμιλος φάσης των 16, 7 Μαρτίου και 18 Απριλίου 2002): Ολυμπιακός – ΑΕΚ 75–69 και 75–65
2001–02 (Όμιλος φάσης των 16, 21 Μαρτίου και 11 Απριλίου 2002): ΑΕΚ – Παναθηναϊκός 66–73 και 92–96
2008–09 (Ημιτελικός final four στο Βερολίνο, 1 Μαΐου 2009): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 84–82
2009–10 (Α' προκριματικός γύρος, 29 Σεπτεμβρίου και 2 Οκτωβρίου 2009): Άρης – Μαρούσι 69–67 και 60–89
2009–10 (Όμιλος φάσης των 16, 4 Φεβρουαρίου και 11 Μαρτίου 2010): Μαρούσι – Παναθηναϊκός 80–78 και 79–82
2013–14 (Όμιλος φάσης των 16, 20 Φεβρουαρίου και 10 Απριλίου 2014): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 66–62 και 65–68
2016–17 (Κανονική διάρκεια, 18 Νοεμβρίου 2016 και 6 Γενάρη 2017): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 77–79 και 69–77
2017–18 (Κανονική διάρκεια, 10 Νοεμβρίου 2017 και 2 Μαρτίου 2018): Ολυμπιακός – Παναθηναϊκός 62–70 και 87–85
2018–19 (Κανονική διάρκεια, 9 Νοεμβρίου 2018 και 4 Γενάρη 2019): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 93–80 και 65–79
2019–20 (Κανονική διάρκεια, 6 Δεκεμβρίου 2019 και 3 Μαρτίου 2020): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 99–93 και 78–81
2020–21 (Κανονική διάρκεια, 9 Οκτωβρίου 2020 και 5 Φεβρουαρίου 2021): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 71–78 και 88–77
2021–22 (Κανονική διάρκεια, 23 Δεκεμβρίου 2021 και 17 Μαρτίου 2022): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 65–84 και 73–101
2022–23 (Κανονική διάρκεια, 30 Δεκεμβρίου 2022 και 31 Μαρτίου 2023): Παναθηναϊκός – Ολυμπιακός 71–95 και 73–81

Αναλυτικά η πορεία των ελληνικών ομάδων ανά δεκαετία

Δείτε επίσης

Σημειώσεις

↑ Συγκεκριμένα, από την έναρξη του θεσμού των φάιναλ-φορ τη σεζόν 1987-1988 και για σχεδόν 1 δεκαετία υπήρχε ένας (κατά γενική ομολογία των δημοσιογράφων και των παικτών, σκανδαλώδης) κανονισμός που όριζε ότι αν προκρίνονταν σε φάιναλ-φορ 2 ομάδες από την ίδια χώρα, τότε τις έβαζαν υποχρεωτικά να παίξουν μεταξύ τους στον έναν ημιτελικό, ώστε μόνο η μία να μπορέσει να φτάσει στον τελικό. Αυτό είχε θεσπιστεί, επειδή η τότε διοργανώτρια αρχή, η FIBA Europe, ήθελε να αποκλείσει την στατιστική πιθανότητα να υπάρξει ποτέ τελικός φάιναλ-φορ με 2 ομάδες από την ίδια χώρα, διότι είχε επικρατήσει τότε στα ανώτατα στελέχη της μια νοοτροπία ότι ένας τέτοιος τελικός δεν θα είχε κανένα τηλεοπτικό ενδιαφέρον, άρα και τηλεοπτικά έσοδα, λόγω του ότι θα ήταν εκ των προτέρων γνωστό το ποιας χώρας ομάδα θα κέρδιζε το τρόπαιο. Από το 1997 όμως, ο κανονισμός αυτός καταργήθηκε, ενώ και στα μετέπειτα χρόνια που ανέλαβε ως διοργανώτρια αρχή η Euroleague Basketball από το 2000 και ξεκινώντας τη διοργάνωση από τη σεζόν 2000 - 2001, ουδέποτε επανήλθε κάτι τέτοιο.

Παραπομπές

↑ «Ο Ολυμπιακός έχει ένα ρεκόρ στην Ευρωλίγκα που δεν θα καταρριφθεί». contra.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019.

[1] Συγκεκριμένα, από την έναρξη του θεσμού των φάιναλ-φορ τη σεζόν 1987-1988 και για σχεδόν 1 δεκαετία υπήρχε ένας (κατά γενική ομολογία των δημοσιογράφων και των παικτών, σκανδαλώδης) κανονισμός που όριζε ότι αν προκρίνονταν σε φάιναλ-φορ 2 ομάδες από την ίδια χώρα, τότε τις έβαζαν υποχρεωτικά να παίξουν μεταξύ τους στον έναν ημιτελικό, ώστε μόνο η μία να μπορέσει να φτάσει στον τελικό. Αυτό είχε θεσπιστεί, επειδή η τότε διοργανώτρια αρχή, η FIBA Europe, ήθελε να αποκλείσει την στατιστική πιθανότητα να υπάρξει ποτέ τελικός φάιναλ-φορ με 2 ομάδες από την ίδια χώρα, διότι είχε επικρατήσει τότε στα ανώτατα στελέχη της μια νοοτροπία ότι ένας τέτοιος τελικός δεν θα είχε κανένα τηλεοπτικό ενδιαφέρον, άρα και τηλεοπτικά έσοδα, λόγω του ότι θα ήταν εκ των προτέρων γνωστό το ποιας χώρας ομάδα θα κέρδιζε το τρόπαιο. Από το 1997 όμως, ο κανονισμός αυτός καταργήθηκε, ενώ και στα μετέπειτα χρόνια που ανέλαβε ως διοργανώτρια αρχή η Euroleague Basketball από το 2000 και ξεκινώντας τη διοργάνωση από τη σεζόν 2000 - 2001, ουδέποτε επανήλθε κάτι τέτοιο.

[2] «Ο Ολυμπιακός έχει ένα ρεκόρ στην Ευρωλίγκα που δεν θα καταρριφθεί». contra.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Νοεμβρίου 2022. Ανακτήθηκε στις 2 Οκτωβρίου 2019.

[Σημ. 1]

[1]