Ποταμός

Για άλλες χρήσεις, δείτε: Ποταμός (αποσαφήνιση).

Το «ποτάμι» ανακατευθύνει εδώ. Για άλλες χρήσεις, δείτε: ποτάμι (αποσαφήνιση).

Ο ποταμός (ή ποτάμι) είναι το υδάτινο ρεύμα που χαρακτηρίζεται από μια σχετική τροφοδοσίας και με τομή κοίτης γενικά αρκετά ομαλή. Συνήθως εκβάλλει σε μια θάλασσα, σε ωκεανό, λίμνη, ή κάποιον άλλο ποταμό (παραπόταμος). Συνήθως αντιδιαστέλλεται από τον χείμαρρο, που έχει πιο ανώμαλους και απότομους αντίστοιχους χαρακτήρες· δεν είναι, όμως, πάντοτε δυνατή μια σαφής διάκριση μεταξύ τους. Το σημείο στο οποίο γεννιέται ένας ποταμός ονομάζεται πηγή. Ο μεγαλύτερος ποταμός του κόσμου είναι ο Αμαζόνιος, με μήκος 6.992 χιλιομέτρων. Προηγουμένως ο Νείλος ήταν ο μεγαλύτερος ποταμός του κόσμου.

Πηγή: η γέννηση ενός ποταμού

Τα ποτάμια είναι μέρος του κύκλου του νερού. Ο ποταμός συλλέγει νερό από τις κατακρημνίσεις μέσω μιας λεκάνης απορροής από την απορροή της επιφάνειας και άλλες πηγές όπως τα υπόγεια ύδατα, τις πηγές, αλλα και την απελευθέρωση αποθηκευμένου νερού σε φυσικό πάγο και επιφάνειες όπως οι παγετώνες.

Η ποταμολογία είναι η επιστημονική μελέτη των ποταμών και η λιμνολογία είναι γενικά η μελέτη των εσωτερικών υδάτων.

Σημασία

Ο ποταμός Αλιάκμονας τη νύχτα

Τα ποτάμια και τα ρέματα θεωρούνται συχνά από τα κύρια χαρακτηριστικά σε ένα τοπίο, αλλά καταλαμβάνουν μόνο περίπου το 0,1% της γήινης ξηράς. Αυτοί γίνονται πιο προφανείς και σημαντικοί στους ανθρώπους καθώς πολλές σημαντικές πόλεις είναι χτισμένες γύρω από ποτάμια και ρέματα. Οι περισσότερες μεγάλες πόλεις βρίσκονται στις λεκάνες ποταμών, επειδή χρησιμοποιούνται ή χρησιμοποιήθηκαν ως πηγή νερού, για τρόφιμα, για μεταφορές, ως αμυντικό μέτρο, ως πηγή υδροηλεκτρικής ενέργειας, για μπάνιο αλλά και για την απόθεση αποβλήτων.

Γενικά

Ο Βόλγας με μήκος 3.531 χλμ. είναι στο μεγαλύτερο μέρος του πλώιμος με σημαντικά λιμάνια, όπως το Νίζνι Νόβγκοροντ, Καζάν, Σαράτωφ, Βόλγογκραντ, Αστραχάν.

Ένας ποταμός μπορεί επίσης να προέρχεται από κάποια λίμνη, από ένα φρέαρ, (υπόγειο πηγάδι) ή από την ένωση κάποιων χειμάρρων. Τα νερά του ποταμού συνεχίζουν μέχρι να καταλήξουν κάπου. Αν τα νερά του χύνονται σε μία λίμνη ή στη θάλασσα, το μέρος εκείνο στο οποίο τα νερά του ενώνονται με αυτά της λίμνης ή της θάλασσας ονομάζονται εκβολή και καμιά φορά χρησιμοποιούμε πληθυντικό, εκβολές. Αν τα νερά του ενώνονται με αυτά ενός άλλου ποταμού, το σημείο στο οποίο ενώνονται το ονομάζουμε συμβολή των δύο ποταμών και τον μικρότερο από τους δύο ποταμούς, παραπόταμο.

Υδάτινη Ενέργεια

Η ενέργεια του νερού χρησιμοποιήθηκε από τον άνθρωπο ως κινητήριος δύναμη των μύλων.

Τα νερά των ποταμών ο άνθρωπος τα αξιοποιεί προς όφελός του με διάφορους τρόπους από πολύ παλιά. Κάποιοι από αυτούς είναι η ύδρευση των κατοικημένων περιοχών, η άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων, η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας από τα υδροηλεκτρικά εργοστάσια με τη βοήθεια των υδροηλεκτρικών φραγμάτων. Παλαιότερα χρησιμοποιούσαν τη δύναμη της ροής ενός ποταμού κατασκευάζοντας νερόμυλους στην όχθη του. Ακόμη, πολλοί μεγάλοι ποταμοί αποτελούν από τα αρχαία χρόνια σημαντικές υδάτινες οδούς για τη μετακίνηση ανθρώπων, εμπορευμάτων και ιδεών.

Οικοσύστημα ποταμών

Ο Νείλος

Αρκετές φορές συμβαίνει τα νερά ενός ποταμού, ιδιαίτερα αν είναι αρκετά μεγάλος, να διακλαδίζονται πριν την εκβολή και να καταλήγουν στη θάλασσα σε σχήμα δέλτα (Δ). Τότε ονομάζουμε το σημείο εκβολής του ποταμού δέλτα. Πολλά από τα δέλτα ποταμών αποτελούν σημαντικά οικοσυστήματα. Σε αυτά συναντώνται πλήθος φυτών και ζώων, ενώ πολλά είδη προτιμούν τα δέλτα, όπου η τροφή είναι άφθονη, για την αναπαραγωγή τους. Αλλά και πολλοί άνθρωποι ζουν σε μερικά από τα μεγαλύτερα δέλτα του κόσμου. Ο κυριότερος λόγος που τα δέλτα είναι τόσο πλούσια και εύφορα είναι το γεγονός ότι τα νερά των ποταμών στην πορεία τους προς τα δέλτα παρασύρουν χώμα που το εναποθέτουν στην εκβολή των ποταμών με τη μορφή λάσπης, αλλά και πολλές θρεπτικές ουσίες μαζί με αυτό. Όσο περνούν τα χρόνια τόσο μεγαλώνουν και τα δέλτα με αυτόν τον τρόπο. Αυτή, όμως, είναι μία διαδικασία της οποίας τα αποτελέσματα είναι ορατά με την πάροδο αιώνων. Πολλές φορές παραλιακές πόλεις κοντά σε εκβολές ποταμών έχουν μεταβληθεί σε μεσόγειες μετά από κάποιους αιώνες.

Ένα μεγάλο πρόβλημα για την επιβίωση των οικοσυστημάτων που υπάρχουν στα ποτάμια ή που εξαρτώνται από αυτά, αλλά και των ανθρώπων που ζουν γύρω από αυτά, είναι η μόλυνση των ποταμών με βιομηχανικά απόβλητα, φυτοφάρμακα, σκουπίδια που πετούν οι άνθρωποι στην κοίτη ή στην όχθη του ποταμού ή παρασύρονται από τη βροχή. Ένα άλλο μεγάλο πρόβλημα είναι η υπερεκμετάλλευση των νερών τους για την ύδρευση των κατοικημένων περιοχών και την άρδευση των καλλιεργούμενων εκτάσεων. Σε συνδυασμό με τις αλλαγές στο παγκόσμιο κλίμα το ύψος της στάθμης πολλών ποταμών είναι χαμηλότερο από ότι παλιά, ενώ τις θερμές περιόδους μειώνεται ακόμη περισσότερο. Πολλοί ποταμοί για αρκετά χρόνια τώρα έχουν ελάχιστη ή και καθόλου ζωή στα νερά τους. Πρόσφατο παράδειγμα αυτής της διαδικασίας η εκτιμώμενη εξαφάνιση του δελφινιού του ποταμού Γιανγκτσέ στην Κίνα, (Μπαϊτσί), ενός ενδημικού είδους του ποταμού αυτού.

Χημεία

Η χημεία των ποταμών είναι περίπλοκη και εξαρτάται από τις τροφοδοσίες από την ατμόσφαιρα, τη γεωλογία από την οποία ταξιδεύει και τις τροφοδοσίες από τις ανθρώπινες δραστηριότητες. Η χημική σύνθεση του νερού έχει μεγάλη επίδραση στην οικολογία αυτού του νερού για τα ζώα και τα φυτά και μπορεί να επηρεάσει επίσης τις χρήσεις του νερού του ποταμού που μπορούν να γίνουν. Η κατανόηση και ο χαρακτηρισμός της χημείας των ποταμών απαιτεί μια καλοσχεδιασμένη και καλοδιαχειρισμένη δειγματοληψία και ανάλυση.

Δείτε επίσης

• Κατάλογος μεγαλυτέρων ποταμών
• Εθνικό Πάρκο Αλιάκμονα - Αξιού

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Rivers στο Wikimedia Commons
• Λεξιλογικός ορισμός του ποταμός στο Βικιλεξικό