Προεδρική Φρουρά (Ελλάδα)

Η Προεδρική Φρουρά είναι τελετουργική μονάδα πεζικού, η οποία φρουρεί τον Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, καθώς και το Προεδρικό Μέγαρο στην Αθήνα της Ελλάδας. Η συγκεκριμένη μονάδα αποτελεί την ύστατη μονάδα Ευζώνων εντός του Ελληνικού Στρατού, ενώ είναι στενά συνδεδεμένη με την παραδοσιακή ενδυμασία των Ευζώνων, η οποία αποτελεί μετεξέλιξη της ενδυμασίας των κλεφτών κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης του 1821. Χαρακτηριστικότερο τμήμα της συγκεκριμένης ενδυμασίας αποτελεί η φουστανέλα. Κατά τη διάρκεια των περιόδων μεταξύ 1868-1914 και 1937-1973 (με ορισμένες παύσεις), η φρουρά περιελάμβανε, επίσης, μονάδα ιππικού.

Προεδρική Φρουρά
Εύζωνας φρουρός του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη φορώντας την πλήρη ενδυμασία της μονάδας.
Ενεργό	24 Δεκεμβρίου 1868 – σήμερα
Χώρα	Ελλάδα ! Ελλάδα
Κλάδος	Ελληνικός Στρατός
Τύπος	Πεζικό, τελετουργική φρουρά. Παλαιότερα περιελάμβανε μονάδα ιππικού.
Δύναμη	Τάγμα
Αρχηγείο	Στρατόπεδο Γεωργίου Τζαβέλλα, Αθήνα
Εμβατήριο	Ευζωνάκι
Τυφέκιο	M1 Garand (τελετουργικές υποχρεώσεις) Heckler & Koch G3 (υπηρεσία)
Διακριτικά
Επίθεμα ώμου (ενδυμασία υπηρεσίας)

Ιστορία

Η Προεδρική Φρουρά, υπό τη σημερινή μορφή της, πρωτοϊδρύθηκε μέσω σχετικού βασιλικού διατάγματος στις 24 Δεκεμβρίου 1868, ως ανεξάρτητη μονάδα μεγέθους τάγματος, γνωστή ως άγημα, η οποία περιελάμβανε διοικητικό επιτελείο, δύο τάγματα πεζικού Ευζώνων, καθώς και τάγμα ιππικού. Ο διοικητής της φρουράς προβλεπόταν να φέρει το αξίωμα του συνταγματάρχη ή του στρατηγού, έχοντας στο πλευρό του ως αναπληρωτή του ταγματάρχη. Παράλληλα, το διοικητικό επιτελείο περιελάμβανε, επίσης, πέντε κατώτερης τάξεως αξιωματικούς, καθώς και, συνολικά, 15 υπαξιωματικούς και υπασπιστές. Κάθε τάγμα πεζικού αποτελείτο, συνολικά, από 4 αξιωματικούς και 115 υπαξιωματικούς και στρατιώτες, ενώ το τάγμα ιππικού αποτελείτο, συνολικά, από 4 αξιωματικούς και 96 υπαξιωματικούς και στρατιώτες. Το σύνολο των υπαξιωματικών όφειλαν να έχουν υποδειγματική συμπεριφορά, καθώς και, τουλάχιστον, τέσσερα έτη υπηρεσίας εντός του Στρατού ή της Χωροφυλακής, να είναι εγγράμματοι, καθώς και να διαθέτουν ύψος, τουλάχιστον, 1,64 μέτρων. Επιπροσθέτως, το σύνολο των υπαξιωματικών, καθώς και των στρατιωτών, του Αγήματος ήσαν κατά μία βαθμίδα ανώτεροι του επίσημου βαθμού τους εντός του στρατεύματος, με αποτέλεσμα οι απλοί στρατιώτες να φέρουν βαθμό αντίστοιχο εκείνου του ανθυπολοχαγού. Παράλληλα, έφεραν το δικαίωμα να παρατάσσονται πάντοτε εκ δεξιών (τιμητική θέση) του συνόλου των υπολοίπων μονάδων παρατεταγμένων σε μία γραμμή, δεν υπάγονταν σε οποιαδήποτε διοικητική ή στρατιωτική αρχή πέραν εκείνης του διοικητή τους, ενώ, επίσης, είχαν στη διάθεσή τους ως απόσπαστους 50 απλούς στρατιώτες οι οποίοι αναλάμβαναν το σύνολο των ήσσονος σημασίας εργασιών, καθώς και την εξυπηρέτηση, ως νοσοκομειακό προσωπικό, των αξιωματικών.

Η σύνθεσή της παρέμεινε αναλλοίωτη κατά τη διάρκεια της περιόδου βασιλείας του βασιλέα Γεωργίου Α΄ (βασίλευσε μεταξύ 1863 και 1913), ωστόσο, κατά τη διάρκεια της περιόδου βασιλείας του διαδόχου του, βασιλέως Κωνσταντίνου Α΄ (βασίλευσε μεταξύ 1913 και 1917, καθώς και μεταξύ 1920 και 1922), βασιλικό διάταγμα της 21ης Μαρτίου 1914 οδήγησε στην αναδιοργάνωσή της ως Ἀνακτορική Φρουρά, αποτελούμενη, μόνον, από δύο διμοιρίες, η πρώτη εκ των οποίων αποτελούμενη από Εύζωνες, ενώ η δεύτερη από Κρητικούς. Ωστόσο, λόγω του Εθνικού Διχασμού, η δεύτερη εξ' αυτών διαλύθηκε το 1916.

Στις 24 Μαρτίου 1924, έπειτα από την αναχώρηση του βασιλέως Γεωργίου Β΄ (βασίλευσε μεταξύ 1922 και 1924, καθώς και μεταξύ 1935 και 1946) από τα εδάφη της χώρας, η μοναρχία καταργήθηκε, ενώ η Δεύτερη Ελληνική Δημοκρατία διακηρύχθηκε. Μέσω του νόμου υπ'αριθμόν 4321 του 1926, ιδρύθηκε επονομαζόμενος Λόχος Φρουρᾶς τοῡ Προέδρου τῆς Δημοκρατίας, αποτελούμενος, συνολικά, από, περίπου, 250 στρατιώτες, ως αντικατάσταση της Ανακτορικής Φρουράς. Έπειτα από την παλινόρθωση της μοναρχίας υπό τον Γεώργιο Β΄ το 1935, ο Λόχος Φρουράς του Προέδρου τη Δημοκρατίας μετονομάστηκε εκ νέου ως Ανακτορική Φρουρά, προτού, στη συνέχεια, μετονομαστεί ως Βασιλική Φρουρά. Παράλληλα, το 1937, επανιδρύθηκε εκ νέου η Ἴλη Βασιλικῆς Φρουρᾶς.

Έπειτα από τη γερμανική εισβολή στην Ελλάδα τον Απρίλιο του 1941, καθώς και την επακόλουθη κατοχή από τις δυνάμεις του Άξονα, ο βασιλέας Γεώργιος Β΄ και η κυβέρνηση εγκατέλειψαν την χώρα, ωστόσο, η φρουρά παρέμεινε στην Αθήνα, αριθμώντας, πλέον, περίπου, 150 στρατιώτες, συνεχίζοντας την φύλαξη του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, ως Φρουρά Σημαῖας και Φρουρά Ἀγνώστου Στρατιώτη. Καθώς το ζήτημα περί της διατήρησης της μοναρχίας παρέμενε σε εξέλιξη, παρά την απελευθέρωση της Ελλάδας το 1944, η φρουρά συνέχισε να είναι γνωστή ως Φρουρά Σημαίας. Το υπέρ της μοναρχίας αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος του 1946, καθώς και η επιστροφή από την εξορία του βασιλέως Γεωργίου Β΄, οδήγησαν στην εκ νέου μετονομασία της φρουράς σε Ανακτορική Φρουρά και Βασιλική Φρουρά. Κατά τη διάρκεια της περιόδου του Ελληνικού Εμφυλίου Πολέμου, ο αριθμός των μελών της αναβαθμίστηκε στους 300 στρατιώτες, προτού, μετά το πέρας του τελευταίου, περιοριστεί στους 250 στρατιώτες.

Το 1973, έπειτα από την πρώτη κατάργηση της μοναρχίας υπό τον δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο, η φρουρά μετονομάστηκε σε Προεδρική Φρουρά. Ολίγον καιρό αργότερα, η μονάδα ιππικού της φρουράς διαλύθηκε οριστικά. Έπειτα από την παλινόρθωση της δημοκρατίας το 1974, η φρουρά διατήρησε την ονομασία της ως Προεδρική Φρουρά, την οποία και διατηρεί έως σήμερα.

Σήμερα

Αλλαγή φρουράς εμπρός στα Παλαιά Ανάκτορα, κατά τις απαρχές του 20ού αιώνα.

Η Προεδρική Φρουρά αποτελεί αμιγώς τελετουργική μονάδα, η οποία είναι επιφορτισμένη με την παροχή μόνιμων αποσπασμάτων τελετουργικής φρουράς αποτελούμενων από, συνολικά, δύο Εύζωνες το καθένα εξ' αυτών για την φύλαξη του Μνημείου του Αγνώστου Στρατιώτη, καθώς και της εισόδου του Προεδρικού Μεγάρου, ενώ ένας εκ των Ευζώνων είναι υπεύθυνος για την φύλαξη της εισόδου του στρατοπέδου της μονάδας, το Στρατόπεδο Γεωργίου Τζαβέλλα, το οποίο βρίσκεται εμπρός στο Προεδρικό Μέγαρο. Παράλληλα, παρέχει προσωπικό για την τελετουργική έπαρση και υποστολή της ελληνικής σημαίας επί του βράχου της Ακρόπολης, τιμητικές φρουρές κατά τη διάρκεια επισκέψεων ξένων αρχηγών κρατών, καθώς και συμμετοχή σε στρατιωτικές παρελάσεις εντός και εκτός Ελλάδας, όπως, μεταξύ άλλων, κατά τον εορτασμό της Ημέρας Ελληνικής Ανεξαρτησίας, στις 25 Μαρτίου, στη Νέα Υόρκη και στο Σικάγο. Αποσπάσματα της φρουράς έχουν, επίσης, συμμετάσχει σε εκδηλώσεις εορτασμού της Ημέρας Ελληνικής Ανεξαρτησίας στη Μελβούρνη, στην Φιλαδέλφεια, καθώς και σε άλλες τοποθεσίες ανά τον κόσμο.

Η φρουρά προηγείται των υπόλοιπων στρατιωτικών μονάδων στο σύνολο των στρατιωτικών παρελάσεων. Ο ρυθμός βηματισμού τους θεωρείται ως κανονικός, ενώ κατά διαστήματα, καθώς και για αρκετά βήματα, χτυπούν με δύναμη στο έδαφος το δεξί πόδι. Καθιερωμένο μουσικό εμβατήριο της φρουράς αποτελεί το «Ευζωνάκι», το οποίο εκτελείται με μουσική συχνότητα 48 παλμών ανά λεπτό. Οι φρουροί σε υπηρεσία εκτελούν τις κινήσεις τους με ιδιαιτέρως αργό και τελετουργικό τρόπο. Εναλάσσουν μεταξύ τους θέση κάθε δεκαπέντε λεπτά, παραμένοντας ακίνητοι και σε στάση προσοχής κατά το μεσοδιάστημα. Καθώς απαιτείται από τους φρουρούς να παραμένουν ακίνητοι, πάντοτε, σε κοντινή απόσταση, είναι παρόντες ένας Εύζωνας με κανονική στρατιωτική ενδυμασία, καθώς και αστυνομικές δυνάμεις ασφαλείας, οι οποίες διασφαλίζουν πως κανείς δεν πρόκειται να πλησιάσει ή να παρενοχλήσει τους φρουρούς εν ώρα υπηρεσίας. Οι «ελάσσονες αλλαγές φρουράς» λαμβάνουν χώρα καθε αρχή της ώρας, ενώ περιλαμβάνουν την αντικατάσταση δύο ήδη παρόντων φρουρών με δύο νεοεισερχόμενους, καθώς και την παρουσία και εποπτεία ενός «δεκανέα της αλλαγής φρουράς». Η μείζων αλλαγή φρουράς λαμβάνει χώρα στις 11 π.μ. κάθε πρωινό Κυριακής, ενώ περιλαμβάνει το σύνολο της φρουράς, καθώς και τους αξιωματικούς και την στρατιωτική ορχήστρα της, οι οποίοι παρελαύνουν κατευθυνόμενοι από το στρατόπεδο της φρουράς προς το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη για την αλλαγή φρουράς, προτού επιστρέψουν εκ νέου. Η μείζων αλλαγή φρουράς αποτελεί δημοφιλές θέαμα του πρωινού της κυριακής για τον τοπικό πληθυσμό, καθώς και για τους τουρίστες.

Κατά τη διάρκεια διαδήλωσης εμπρός στο κτίριο της Βουλής το 2001, εκτοξεύτηκε κοκτέιλ μολότοφ εναντίον ενός εκ των φυλακίων της φρουράς, με αποτέλεσμα το ξύλινης κατασκευής φυλάκιο να τυλιχθεί στις φλόγες. Ο Εύζωνας ο οποίος, εκείνη την στιγμή, εκτελούσε χρέη φρουράς πλησίον αυτού παρέμεινε στη θέση του έως ότου αξιωματικός υπηρεσίας τον διέταξε να μετακινηθεί, με τον Εύζωνα, τελικώς, να υπακούει, ενώ η ενδυμασία του ήταν καψαλισμένη και κάπνιζε στη μία της πλευρά.

Κατά τη διάρκεια του Ιανουαρίου του 2010, αυτοσχέδιος εκρηκτικός μηχανισμός τοποθετήθηκε σε απόσταση 20 μέτρων από το σημείο όπου οι Εύζωνες φρουρούν το Μνημείο του Αγνώστου Στρατιώτη, επί της Πλατείας Συντάγματος. Παρά το γεγονός πως η αστυνομία προχώρησε σε σχετική ενημέρωση των Ευζώνων για τον κίνδυνο που διέτρεχαν, ωστόσο, η φρουρά αρνήθηκε να εγκαταλείψει την θέση της, παραμένοντας αμετακίνητη καθόλη τη διάρκεια της έκρηξης του αυτοσχέδιου εκρηκτικού μηχανισμού.

Το σύνολο των Ευζώνων αποτελούν εθελοντές προερχόμενους από το πεζικό του Ελληνικού Στρατού. Οι υποψήφιοι Εύζωνες επιλέγονται αρχικώς μέσω των Κέντρων Εκπαίδευσης Νεοσυλλέκτων Πεζικού, κατά τη διάρκεια της περιόδου Βασικής Εκπαιδεύσεως, ενώ, παράλληλα, ως ελάχιστο απαιτούμενο ύψος προεπιλογής λογίζονται τα 1.87 μ.

Ενδυμασία

Τελετουργικές ενδυμασίες

Εύζωνες φέροντες χειμερινή ενδυμασία καταφθανουν για την αλλαγή φρουράς, το 2009.

Απόσπασμα σημαιφόρων Ευζώνων κατά τη διάρκεια της παρελάσεως της Ημέρας της Ιταλικής Δημοκρατίας, το 2006.

Η σημερινή τελετουργική ενδυμασία αποτελείται από τα παρακάτω χαρακτηριστικά:

• το φάριον, έντονης κόκκινης αποχρώσεως φέσι με μακριά μαύρης αποχρώσεως μεταξωτή φούντα, φέρων το εθνόσημο στο μπροστινό μέρος του.
• τον ντουλαμά, μακρού μήκους χιτώνα, ο οποίος αποτελεί την καθημερινή ενδυμασία, για την οποία υφίστανται θερινές και χειμερινές παραλλαγές. Βασική απόχρωση του χειμερινού ντουλαμά αποτελεί το μπλε μαρίν, ενώ μοιάζει σε σημαντικό βαθμό με την ενδυμασία υπηρεσίας η οποία βρισκόταν σε χρήση έως το 1910, με την θερινή παραλλαγή, από την πλευρά της, να έχει ως βασική απόχρωση το ανοιχτό χακί, ενώ διαθέτει πανομοιότυπο σχεδιασμό με την ενδυμασία πεδίου η οποία χρησιμοποιήθηκε από τα συντάγματα των Ευζώνων με σημείο εκκίνησης τη συγκεκριμένη ημερομηνία.
• την φουστανέλα, βαμβακερή φούστα αποτελούμενη από 30 μέτρα λευκής αποχρώσεως ύφασμα, με φερόμενο αριθμό 400 πιετών οι οποίες αντιπροσωπεύουν τα, συνολικά, 400 χρόνια οθωμανικής κατοχής της Ελλάδας. Η φουστανέλα αποτελεί παραλλαγή της παραδοσιακής ενδυμασίας της Ηπειρωτικής Ελλάδας.
• τον υποδήτη, λευκής αποχρώσεως πουκάμισο με ιδιατέρως φαρδιά μανίκια.
• την φέρμελη, η οποία αποτελεί το γιλέκο της ενδυμασίας. Αριθμός παραδοσιακής εμπνεύσεως διακόσμων βρίσκονται κεντημένοι επί αυτού με λευκή ή επίχρυση κλωστή. Κίτρινης αποχρώσεως λωρίδες παρούσες στο κάτω τμήμα των μανικιών αποτελούν ένδειξη στρατιωτικού βαθμού, με τους λοχίες να φέρουν δύο λωρίδες, ενώ οι δεκανείς να φέρουν μία.
• τα κρόσσια, μπλε και λευκής αποχρώσεως, στα χρώματα της ελληνικής σημαίας.
• τις επικνημίδες, ανεπισήμως γνωστές ως καλτσοδέτες, φτιαγμένες από μαύρης αποχρώσεως μετάξι.
• τις περισκελίδες, λευκές μάλλινες κάλτσες, από δύο σε κάθε πόδι.
• τον ανάσπαστο, εσωτερικό καλτσοδέτη ο οποίος συγκρατεί τις περισκελίδες στην θέση τους.
• τα τσαρούχια, κόκκινης αποχρώσεως δερμάτινα τσόκαρα με μαύρης αποχρώσεως φούντες. Κάτω από την σόλα, αναλόγως του μεγέθους, βρίσκονται τοποθετημένα μεταξύ 60 και 120 καρφιών. Κατά μέσο όρο, κάθε τσαρούχι ζυγίζει, περίπου, 1,5 κιλά.
• μαύρη δερμάτινη ζώνη φυσιγγίων, η οποία, επίσης, διαθέτει θήκη υποδοχής ξιφολόγχης.
• υπό συνθήκες έντονου κρύου, οι Εύζωνες φορούν σκούρας μπλε αποχρώσεως κάπα, η οποία, παλαιότερα, αποτελούσε τμήμα της ενδυμασίας πεδίου, έως και την αντικατάσταση της τελευταίας με την χακί παραλλαγή της, το 1910.

Οι Εύζωνες είναι οπλισμένοι με ημιαυτόματο τυφέκιο τύπου M1 Garand, με ξιφολόγχη.

Η καθημερινή ενδυμασία αποτελείται από το φάριον, τον ντουλαμά, τις κάλτσες, τους καλτσοδέτες, καθώς και τα τσαρούχια. Η επίσημη ενδυμασία, η οποία φορείται ανήμερα της Κυριακής, ανήμερα σημαντικών εθνικών επετείων, κατά την υποδοχή ξένων επισήμων, καθώς και σε άλλες ειδικές περιστάσεις, αποτελείται από το φάριον, τους υποδήτες, την φουστανέλα, την φέρμελη, τα κρόσσια, τις κάλτσες, τους καλτσοδέτες και τα τσαρούχια.

Ο πρώτος βασιλέας της νεότερης Ελλάδας, Όθων, φορούσε συχνά δημοσίως τη συγκεκριμένη ενδυμασία. Σήμερα, αριθμός Ελλήνων αγοριών φορούν την ενδυμασία του τσολιά κατά τη διάρκεια εορταστικών εκδηλώσεων ανήμερα της επετείου της Ελληνικής Επανάστασης του 1821.

Νησιωτικές και ποντιακές παραλλαγές

Μέλη της φρουράς είναι δυνατό, επίσης, να φορέσουν βασιλικής μπλε και κόκκινης αποχρώσεως ενδυμασία βασιζόμενη στην παραδοσιακή ανδρική ενδυμασία των νησιών του Αιγαίου Πελάγους ή ενδυμασία βασιζόμενη μαύρης αποχρώσεως παραδοσιακή ενδυμασία των Ποντίων. Οι συγκεκριμένες παραλλαγές φορούνται κατά τη διάρκεια ειδικών τελετουργικών περιστάσεων, όπου υπάρχει η απαίτηση από τους Εύζωνες να αναλάβουν «άοπλα» καθήκοντα, όπως, μεταξύ άλλων, τελετές έπαρσης σημαίας, εκδηλώσεις μνήμης, συνήθως από κοινού με Εύζωνες φέροντες την επίσημη τελετουργική ενδυμασία.

Παρότι κυρίως κρητικής προελεύσεως, αναφερόμενη εσφαλμένα επίσης ως Κρητική Στολή, η Νησιωτική Στολή περιλαμβάνει χαρακτηριστικά προερχόμενα από διάφορες παραδοσιακές ενδυμασίες της ευρύτερης περιοχής των νησιών του Αιγαίου Πελάγους. Συγκεκριμένα, αποτελείται από φάριον χωρίς φούντα, κρητικού τύπου μπλε αποχρώσεως παλτό με κόκκινης αποχρώσεως γιλέκο και λευκής αποχρώσεως πουκάμισο, την χαρακτηριστική μπλε αποχρώσεως νησιωτική βράκα, κρητικού τύπου ζώνη με κρητική μάχαιρα, καθώς και λευκής αποχρώσεως δερμάτινα στιβάνια, ύψους έως τον μηρό. Οι Εύζωνες οι οποίοι φέρουν τη νησιωτική ενδυμασία είναι, επίσης, γνωστοί ως Βρακοφόροι.

Η Ποντιακή Στολή φορείται ανήμερα της 19ης Μαΐου, ημέρα μνήμης της Γενοκτονίας των Ελλήνων του Πόντου.

Ενδυμασία αξιωματικών

Η ενδυμασία των αξιωματικών είναι περισσότερο παρόμοιας εμφάνισης με την παραδοσιακή ενδυμασία των κλεφτών. Κυριότερες μεταξύ τους διαφορές αποτελούν το μεγαλύτερο μήκος της φουστανέλας, την πιο περίτεχνη φέρμελη σε απόχρωση τυριανής πορφύρας με χρυσοκέντητο διάκοσμο, της οποίας τα μανίκια φορούνται κλειστά στο επίπεδο στο επίπεδο των χεριών αντί ενωμένα με την κάπα, ερυθρόχρυσης αποχρώσεως τουζλούκια τα οποία καλύπτουν το σύνολο του κάτω τμήματος του ποδιού, πάνω από κόκκινης αποχρώσεως παντελόνι, καθώς και κόκκινης αποχρώσεως στιβάλια. Ο βαθμός τους αναφέρεται κάτω από το εθνόσημο επί του φαρίου, ενώ είναι οπλισμένοι με πάλα.

Οι ενδυμασίες των αξιωματικών και των στρατιωτών είναι πλήρως χειροποίητες, ενώ ράβονται και συντηρούνται από εξειδικευμένο προσωπικό της Προεδρικής φρουράς, σε ειδικά εργαστήρια εντός του στρατοπέδου.

Ενδυμασία υπηρεσίας

Οι Εύζωνες φορούν την κανονική ενδυμασία του Ελληνικού Στρατού όταν δεν βρίσκονται εν ώρα υπηρεσίας ως φρουρά. Ξεχωρίζουν μεταξύ των υπόλοιπων στρατιωτικών μονάδων από γαλάζιας αποχρώσεως μπερέ, τον οποίον φορούν, καθώς και μπλε αποχρώσεως κεντημένα μπαλώματα, τα οποία φέρουν στο ύψος των ώμων με την ένδειξη: ΠΡΟΕΔΡΙΚΗ ΦΡΟΥΡΑ.

Φωτοθήκη ενδυμασιών

Πλήρης επίσημη τελετουργική ενδυμασία.

Χειμερινή καθημερινή τελετουργική ενδυμασία.

Θερινή καθημερινή τελετουργική ενδυμασία.

Επίσημη τελετουργική ενδυμασία αξιωματικού και Εύζωνας με νησιωτική ενδυμασία.

Ενδυμασία υπηρεσίας της Προεδρικής Φρουράς.

Δείτε επίσης

• Εύζωνες
• Βασιλική Φάλαγγα

Πηγές

• Ἱστορία τῆς Βασιλικῆς Φρουρᾶς (Φρουρά Σημαῖας, Φρουρά Ἀγνώστου Στρατιώτου, Ἀνακτορική Φρουρά) για τὴν περίοδο ἀπὸ 12/12/1868 ἔως 01/09/1946. Γενικό Επιτελείο Στρατού - Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2017. 
• Προεδρική Φρουρά, 3ο Γραφείο Επιτελείου (1991). Συνοπτική Ιστορία της Προεδρικής Φρουράς. Γενικό Επιτελείο Στρατού - Διεύθυνση Ιστορίας Στρατού. Ανακτήθηκε στις 19 Νοεμβρίου 2017. 
• Γενικό Επιτελείο Στρατού - Διεύθυνση Εκπαίδευσης/3α (1995). Ιστορία Ιππικού - Τεθωρακισμένων. Αθήνα: Εκδόσεις Γενικού Επιτελείου Στρατού. 
• Μυλωνάς, Γιάννης (1998). Οι Εύζωνοι. Αθήνα: Εκδόσεις Ιωάννης Φλώρος. ISBN 960-7178-39-4.