Σαρλ-Αλεξάντρ ντε Καλόν

Γάλλος κρατικός αξιωματούχος και υπουργός του Λουδοβίκου ΙΣΤ΄

Ο Σαρλ Αλεξάντρ ντε Καλόν (Γαλλικά: Charles Alexandre de Calonne)  (20 Ιανουαρίου 1734 - 30 Οκτωβρίου 1802), έλαβε τον τίτλο του Κόμη του Ανονβίλ το έτος 1759, και ήταν Γάλλος πολιτικός, γνωστός για τη συμμετοχή του στη Γαλλική Επανάσταση.

Σαρλ-Αλεξάντρ ντε Καλόν
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση20  Ιανουαρίου 1734, Ντουαί
Θάνατος29  Οκτωβρίου 1802[1][2][3]
Παρίσι[4]
ΥπηκοότηταΓαλλία
ΣύζυγοςAnne-Rose de Nettine (από 1788)[5]
ΣπουδέςΠανεπιστήμιο του Παρισιού
Επάγγελμαδικαστής (magistrate) ή δημόσιος αξιωματούχος
οικονομολόγος
πολιτικός
συλλέκτης τέχνης
ΒραβεύσειςΔιοικητής του Τάγματος του Αγίου Πνεύματος
Ιππότης του Τάγματος του Αγίου Μιχαήλ
γενικός διαγωνισμός
Υπογραφή
ΑξίωμαΓενικός Ελεγκτής των Οικονομικών, d:Q66087991, d:Q61937182 και Procureur général
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Συνειδητοποιώντας ότι το Κοινοβούλιο του Παρισιού δεν θα του έδινε την συγκατάθεση του για νέες μεταρρυθμίσεις, ο Καλόν επέλεξε να κάνει μια Συνέλευση Επισήμων (δηλαδή μιας ομάδα βουλευτών που αποτελούνταν από εξέχοντες άντρες, συνήθως της αριστοκρατίας, και περιλάμβαναν βασιλικούς πρίγκιπες, αρχιεπίσκοπους, υψηλόβαθμους δικαστές και, σε ορισμένες περιπτώσεις, μεγάλους αξιωματούχους της πόλης). Όταν του την αρνήθηκαν, η φήμη του Καλόν πήρε καθοδική πορεία και αναγκάστηκε να εγκαταλείψει τη χώρα.

Προέλευση και επαγγελματική άνοδος Επεξεργασία

Γεννήθηκε στη Ντουαί μέσα σε μια επιφανή οικογένεια της ανώτερης τάξης τάξη. Στα μετέπειτα χρόνια, εισήλθε στο νομικό κλάδο και έγινε δικηγόρος στο γενικό συμβούλιο της Αρτουά και στο κοινοβούλιο της Ντουαί, «Σύμβουλος του Συμβουλίου Επικρατείας και ανώτερος δικαστικός αξιωματικός διοικητικού δικαίου στη Γαλλία», και επίσης «Κυβερνητικός αξιωματούχος του Μετς» (1768) και της Λιλ (1774). Φαίνεται ότι ήταν ένας άνθρωπος με αξιοσημείωτες επιχειρηματικές ικανότητες και καινοτόμο πνεύμα, ενώ γενικά ήταν αδίστακτος στις πολιτικές του ενέργειες. Στην τρομερή οικονομική κρίση που προηγήθηκε της Γαλλικής Επανάστασης, όταν οι διαδοχικοί υπουργοί προσπάθησαν μάταια να αναπληρώσουν το εξαντλημένο βασιλικό θησαυροφυλάκιο, ο Καλόν κλήθηκε να βοηθήσει ως Γενικός Ελεγκτής Οικονομικών, ένα αξίωμα που ανέλαβε στις 3 Νοεμβρίου 1783. [6]

Όφειλε τη θέση του στον Κόμη του Βερζέν, ο οποίος για πάνω από τρία χρόνια συνέχισε να τον στηρίζει. Σύμφωνα με τον πρέσβη του οίκο των Αψβούργων, η δημόσια εικόνα του ήταν εξαιρετικά κακή. Ο Καλόν άρχισε αμέσως να διορθώνει τη δημοσιονομική κρίση και βρήκε στον Βασιλιά Λουδοβίκο ΙΣΤ’ αρκετή υποστήριξη για να δημιουργήσει ένα τεράστιο και φιλόδοξο σχέδιο αύξησης εσόδων και διοικητικής συγκέντρωσης. Ο Καλόν επικεντρώθηκε στη διατήρηση της εμπιστοσύνης του λαού μέσω της οικοδόμησης έργων και δαπανών, η οποία σχεδιάστηκε κυρίως για να ισχυροποιήσει την δύναμη του Στέμματος, για να δανείζεται κεφάλαια. [7] Παρουσίασε στον βασιλιά το σχέδιο του στις 20 Αυγούστου του 1786. Σκοπός του ήταν να δημιουργηθεί μια νέα φορολογία για την αξίας της γης που θα αντικαθιστούσε τους παλιούς δασμούς και τελικά θα εξαφάνιζε τις φορολογικές απαλλαγές των προνομιούχων τάξεων. Ο νέος φόρος θα χορηγούνταν από ένα σύστημα επαρχιακών συνελεύσεων, εκλεγμένο από τους τοπικούς ιδιοκτήτες ακινήτων της ενορίας, της περιφέρειας και της επαρχίας. Αυτή η κεντρική πρόταση συνοδεύτηκε από άλλες μεταρρυθμίσεις που αποσκοπούσαν στην περαιτέρω εκλογίκευσης της γαλλικής οικονομίας, δηλαδή ενός πακέτου που περιελάμβανε το ελεύθερο εμπόριο σιτηρών και την κατάργηση των μυριάδων εσωτερικών τελωνειακών φραγμών της Γαλλίας. Ήταν ουσιαστικά μια από τις πιο ολοκληρωμένες προσπάθειες διαφωτισμένης μεταρρύθμισης κατά τη διάρκεια της βασιλείας του Λουδοβίκου ΙΣΤ’.

 
Ο Σαρλ Αλεξάντρ ντε Καλόν. Πίνακας της Ελιζαμπέτ Λουίζ Βιζέ Λε Μπρεν.

Αφού ανέλαβε τα καθήκοντα του, ανακάλυψε ότι το κράτος είχε χρέη 110 εκατομμυρίων λιβρών (εν μέρει λόγω της εμπλοκής της Γαλλίας στην Αμερικανική Επανάσταση) και κανένα μέσο πληρωμής τους.[8] Αρχικά προσπάθησε να πάρει πίστωση και να στηρίξει την κυβέρνηση με δάνεια για να διατηρήσει την εμπιστοσύνη του λαού στη φερεγγυότητα της. Τον Οκτώβριο του 1785 επανεκδόθηκε χρυσά νόμισμα και ανέπτυξε το σύστημα «caisse d'écompte»(δηλαδή γινόταν κάποια έκπτωση στις πληρωμές που ήταν τοις μετρητοίς). Γνωρίζοντας ότι το Κοινοβούλιο του Παρισιού θα πρόβαλλε βέτο σε έναν ενιαίο φόρο γης που θα έπρεπε να πληρώσουν όλοι οι γαιοκτήμονες, ο Αλεξάντρ Καλόν έπεισε τον Λουδοβίκο ΙΣΤ’ να καλέσει μια Συνέλευση Επισήμων για να στηρίξουν με την ψήφο τους το δημοψήφισμα του. Το τελικό πακέτο μεταρρυθμίσεων του Καλόν, το οποίο παρουσιάστηκε σε εκείνη την συνάντηση, αποτελούνταν από πέντε βασικά σημεία:  

  1. Μείωση των κρατικών δαπανών.
  2. Ανανέωση των μεθόδων του ελεύθερου εμπορίου.
  3. Έγκριση της πώλησης της ιδιοκτησίας της Εκκλησίας.
  4. Εξισορρόπηση στους φόρους για το αλάτι και τον καπνό.
  5. Καθιέρωση καθολικού φόρου για την αξίας της γης. [8]

Όλα αυτά τα μέτρα απέτυχαν λόγω της αδυναμίας του Θρόνου να τα επιβάλει. [9]

Ως έσχατη λύση, ο Καλόν πρότεινε στον βασιλιά να καταργήσει τους εσωτερικούς δασμούς και να επιβάλει φόρο ιδιοκτησίας στους ευγενείς και στους κληρικούς. Ο Aν Ρομπέρτ Ζακ Τουργκό και ο Ζακ Νεκέρ αν και προσπάθησαν, δεν κατάφεραν να υιοθετήσουν αυτές τις μεταρρυθμίσεις. Ο Καλόν απέδωσε την αποτυχία τους στην αντιπολίτευση των κοινοβουλίων, οπότε κάλεσε άλλους αξιωματούχους να συμμετάσχουν στην συνέλευση που έγινε το Φεβρουάριο του 1787. Αφού έκανε μια παρουσίαση σχετικά με το γαλλικό έλλειμμα, τα αίτια και τους κινδύνους που είδε, ο Σαρλ Αλεξάντρ ντε Καλόν πρότεινε τη δημιουργία μιας εδαφικής επιδότησης, η οποία θα επιβαλλόταν σε όλα τα ακίνητα χωρίς διάκριση.

Σύγκρουση με τη Συνέλευση των Επισήμων των Βερσαλλιών Επεξεργασία

Βεβαία δεν είδαν όλοι με καλό μάτι, την κατάργηση των προνομίων. Αυτή η πρόταση, σε συνδυασμό με την δαπανηρή και απολυταρχική φήμη του Καλόν, η οποία ήταν πολύ γνώστη στα κοινοβούλια, προκάλεσε εχθρότητα προς το πρόσωπο του Καλόν. Γνωρίζοντας το αυτό, ο Αλεξαντρ Καλόν μετέφερε σκόπιμα το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του απευθείας στον βασιλιά και επέλεξε προσεκτικά τα μέλη για την επόμενη Συνέλευση των Επισήμων. Αποτελούμενη όμως , από την κοινωνική και πολιτική ελίτ του παλαιού καθεστώτος, η συνέλευση απέκρουσε το οικονομικό έλλειμμα που τους παρουσιάστηκε όταν συναντήθηκαν στις Βερσαλλίες τον Φεβρουάριο του 1787. Παρά το σχέδιο μεταρρύθμισης του Καλόν και την υποστήριξη του από τον βασιλιά, υποψιάστηκαν ότι κατά κάποιο τρόπο υπεύθυνος για τα τεράστια οικονομικά προβλήματα ήταν ο γενικός ελεγκτής. [10] Οι διαμαρτυρίες εναντίον του Αλεξάντρ Καλόν δεν άργησαν να ξεσπάσουν. Μάλιστα σε αυτές προσθέθηκαν οι φωνές των μεσαίων και κατώτερων-μεσαίων τάξεις, οι οποίες έκαψαν ομοιώματα του Καλόν προς υποστήριξη της αντίστασης της Συνέλευσης των Επισήμων στη φορολογία.[11] Στις 14 Σεπτεμβρίου 1788, μετά τη συνταξιοδότηση του Γκιγιόμ Κρετιέν ντε Λαμουανιόν ντε Μαλζέρμπ, σημειώθηκαν ταραχές στο Παρίσι στις οδούς «Μιλί» και «ντε Γκρανέλ, όπου κάηκαν περισσότερα ομοιώματα του Καλόν, μαζί με εκείνα του Μπρετέιγ και της Δούκισσας του Πολινιάκ.[12]

Ο Σαρλ Αλεξάντρ ντε Καλόν εξοργίστηκε με την όλη κατάσταση, ετοίμασε τις αναφορές του και αποξενώθηκε από το Παλάτι. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’ τον απέλυσε στις 8 Απριλίου 1787 και τον εξόρισε στη Λωρραίνη. Η χαρά ήταν γενική στο Παρίσι, και ο Καλόν, που ήταν κατηγορούμενος για το ότι ήθελε να αυξήσει τους φόρους, έγινε γνωστός σε όλους ως «Monsieur Deficit» (Κύριος Έλλειμμα).

Απόλυση και εξορία Επεξεργασία

Ο Καλόν αμέσως μετά έφυγε για τη Μεγάλη Βρετανία και κατά τη διάρκεια της διαμονής του εκεί, συνέχισε να αλληλογραφεί με τον Ζακ Νεκέρ. Αφού απολύθηκε, ο ίδιος δήλωσε: «Ο Βασιλιάς, που με διαβεβαίωνε εκατό φορές ότι θα με στήριζε με ακλόνητη σταθερότητα, με εγκατέλειψε και έτσι υπέκυψα». [13] Αντικαταστάθηκε από τον Λουμενί ντε Μπριέν, ο οποίος φάνηκε επίσης μέτριος στο πολιτικό περιβάλλον.[14]

Το 1789, όταν επρόκειτο να λάβει χώρα η Συνέλευση των Τάξεων, πέρασε στη Φλάνδρα με την ελπίδα να προσφερθεί για εκλογή, αλλά του απαγορεύτηκε να εισέλθει στη Γαλλία. Σε ένδειξη εκδίκησης προσχώρησε στην ομάδα των μεταναστών στο Κόμπλεντς,[15] κέρδισε την εύνοια τους και ξόδεψε σχεδόν όλη του την περιουσία, την οποία είχε λάβει από την σύζυγο του, μια πλούσια χήρα. Ήταν παρών με τον Κάρολο Φίλιππο, Δούκας του Αρτουά, τον αντιδραστικό αδελφό του Λουδοβίκου ΙΣΤ’, στο Πίλνιτς τον Αύγουστο του 1791, κατά τη στιγμή της έκδοσης της Διακήρυξης του Πίλνιτς, μια προσπάθεια εκφοβισμού της επαναστατικής κυβέρνησης της Γαλλίας, για την οποία πίεσε ο Κόμης της Αρτουά.[16] Το 1802, έχοντας εγκατασταθεί ξανά στο Λονδίνο, έλαβε άδεια από τον Ναπολέοντα Βοναπάρτη για να επιστρέψει στη Γαλλία. Πέθανε όμως περίπου ένα μήνα μετά την άφιξη του στην γενέτειρα του.

Κληρονομιά Επεξεργασία

Η αρνητική φήμη του Καλόν και της αμφιλεγόμενης ευθύνης του για την οικονομική κρίση της Γαλλίας τα χρόνια που οδήγησαν στην Επανάσταση του 1789, κρίθηκαν άδικες από ιστορικούς όπως ο Μενρόου Πράις. Κατά τη διάρκεια της θέσης του ως γενικού ελεγκτή, είχε προσπαθήσει πραγματικά να διορθώσει τις προηγούμενες πολιτικές του σχετικά με τις δαπάνες. Όπως είπε ο σύγχρονος συγγραφέας, Νίκολας Τσάμφορτ, ο Αλεξαντρ Καλόν «χειροκροτήθηκε όταν άναψε τη φωτιά και καταδικάστηκε όταν άκουσε τον συναγερμό». Ωστόσο, ιστορικοί της οικονομίας, όπως ο Γιουτζίν Γουάιτ, [17] τόνισαν τον αρνητικό ρόλο που διαδραμάτισε ο Καλόν, ο οποίος συνέχισε την αποκατάσταση ενός δωροδοκημένου συστήματος χρηματοοικονομικής διοίκησης.

Η πτώση του είχε σημαντική σημασία για τη μοίρα της μοναρχίας στη Γαλλία πριν από το 1789. Οι οικονομικές πιέσεις που έγιναν εμφανείς μέσω των προσπαθειών μεταρρύθμισης του Καλόν αποκάλυψαν την αστάθεια της μοναρχίας στο σύνολο της, η οποία μέχρι τότε είχε αντιμετωπιστεί βάσει του παραδοσιακού μοναρχικού απολυταρχισμού: δηλαδή κρυφά, ιεραρχικά, χωρίς δημόσιο έλεγχο λογαριασμών ή συγκατάθεση για φορολόγηση. Για αιώνες, η μοναρχία είχε ελέγξει τη δημοσιονομική πολιτική με τους δικούς της όρους, και όταν η γνώση ενός ανεξέλεγκτου και αυξανόμενου ελλείμματος έγινε ευρύτερα γνωστή, η εικόνα ήταν ενός αποτυχημένου και, με πολλούς τρόπους, διεφθαρμένου θεσμού. Ο Λουδοβίκος ΙΣΤ’, ο οποίος είχε υποστηρίξει ολόψυχα το πρόγραμμα μεταρρυθμίσεων του Σαρλ Αλεξάντρ ντε Καλόν, θεώρησε την απόρριψη του, από τα αξιόλογα μέλη της συνέλευσης και το κοινοβούλιο, ως προσωπική αποτυχία. Ευσυνείδητος στις προσπάθειες του να ανακουφίσει τα δεινά του γαλλικού λαού, ο βασιλιάς είναι σαφές, ότι πραγματικά ήλπιζε να εφαρμόσει μια διαφωτισμένη πολιτική με τη βοήθεια του Καλόν. Συντριμμένος από αυτήν την αντίθεση στο σχέδιο του Καλόν, ο βασιλιάς αποσύρθηκε από τις πολλές ώρες κυνηγιού και απείχε από τα μεγάλα βασιλικά γευμάτα. Πολλοί ιστορικοί "είδαν" τους επόμενους μήνες ως την αρχή των κρίσεων κατάθλιψης του βασιλιά.

Αναφορές Επεξεργασία

  1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. data.bnf.fr/ark:/12148/cb118948837. Ανακτήθηκε στις 10  Οκτωβρίου 2015.
  2. «Encyclopædia Britannica» (Αγγλικά) biography/Charles-Alexandre-de-Calonne. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. calonne-charles-alexandre. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
  5. man8rove.com/fr/profile/gy2ytp3b3-anne-rose-de-nettine.
  6.   Μία ή περισσότερες προτάσεις από το προηγούμενο κείμενο ενσωματώνει κείμενο από έκδοση που είναι πλέον κοινό κτήμαChisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Calonne, Charles Alexandre de» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 5 (11η έκδοση) Cambridge University Press, σελ. 60 
  7. von Güttner, Darius (2015). The French Revolution (1st έκδοση). South Melbourne, Victoria: Nelson Cengage Learning. σελ. 42. ISBN 9780170243995. 
  8. 8,0 8,1 Ford, F: "Europe 1780–1830", page 102. Longman, 2002
  9. Crook, M. (2002) Revolutionary France, Oxford: Oxford University Press
  10. Doyle, William. (1989) The Oxford History of the French Revolution. OUP: Oxford. p. 71.
  11. Peter Kropotkin (1909). «Chapter 5». The Great French Revolution, 1789-1793. New York: Vanguard Printings. The Exchequer Court of Paris (Cour des Aides), supported by the popular outburst, as well as by the provincial parlements and the Court of Justice, protested against this act of royal power, and, as the agitation was growing, the King was compelled to recall the exiled parlement. This was done on September 9, and evoked fresh demonstrations in Paris, during which the minister Calonne was burnt in effigy. 
  12. Peter Kropotkin (1909). «Chapter 5». The Great French Revolution, 1789-1793. New York: Vanguard Printings. Three weeks later, September 14, 1788, when the retirement of Lamoignon became known, the riotings were renewed. The mob rushed to set fire to the houses of the two ministers, Lamoignon and Brienne, as well as to that of Dubois. The troops were called out, and in the Rue Mélée and the Rue de Grenelle there was a horrible slaughter of poor folk who could not defend themselves. Dubois fled from Paris. "The people themselves would execute justice," said Les deux amis de la liberté. Later still, in October 1788, when the parlement that had been banished to Troyes was recalled, "the clerks and the populace" illuminated the Place Dauphine for several evenings in succession. They demanded money from the passersby to expend on fireworks, and forced gentlemen to alight from their carriages to salute the statue of Henri Quatre. Figures representing Calonne, Breteuil and the Duchess de Polignac were burned. It was also proposed to burn the Queen in effigy. These riotous assemblies gradually spread to other quarters, and troops were sent to disperse them. Blood was shed and many were killed and wounded in the Place de la Grèe. Those who were arrested, however, were tried by the parlement judges, who let them off with light penalties. 
  13. France 1789, Victory Over History: The French Revolution (Sydney, 2016), «Archived copy». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 23 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 25 Μαΐου 2016. 
  14. Peter Kropotkin (1909). «Chapter 6». The Great French Revolution, 1789-1793. New York: Vanguard Printings. 
  15. Peter Kropotkin (1909). «Chapter 31». The Great French Revolution, 1789-1793. New York: Vanguard Printings. 
  16. Calonne's presence in the entourage of the Count of Artois at this time is confirmed in a journal that documents the events surrounding the coronation of Holy Roman Emperor Leopold II as King of Bohemia in Prague in September 1791: the Krönungsjournal für Prag (Prague, 1791), 203.
  17. White, Eugene Nelson, (1989), “Was there a Solution to the Ancien Régime’s Financial Dilemma”, Journal of Economic History, 49, 3, pp. 545-568.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία