Σκαραβαίος της καρδιάς

φυλακτό, απαραίτητο στις Αιγυπτιακές ταφικές πρακτικές (μουμιοποίηση) από την περίοδο του Μέσου Βασιλείου και μετά, ενεπίγραφο με αποσπάσμ

O σκαραβαίος της καρδιάς είναι ωοειδές (ή και καρδιόσχημο) τέχνεργο που έχει τη μορφή σκαραβαίου, ενός εντόμου που για τους αρχαίους Αιγύπτιους εμπεριείχε έντονους συμβολισμούς και συνδεόταν με την αδιάκοπη ανανέωση της ζωής και τον Θεό του ανατέλλοντος Ήλιου Κεπερά που θεωρείται μία άλλη μορφή του ίδιου του Θεού Ήλιου - Ρα.

Η Hatnefer στον τάφο της, εκτός από τον Σκαραβαίο της Καρδιάς της, συνοδευόταν και από άλλα πολύτιμα κοσμήματα, όπως αυτόν τον σκαραβαίο - φυλακτό από στιλβωμένο στεατίτη, ο οποίος βρέθηκε δεμένος στο χέρι της με σπάγγο από λινάρι.
Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. Σκαραβαίος της καρδιάς από σερπεντινίτη λίθο. Προέρχεται από τον Τάφο του Nεφερκαουέτ και ανήκε στον ίδιο (18η Δυναστεία, περ. 1500 - 1425 π.Χ.)

Οι σκαραβαίοι της καρδιάς είναι φυλακτά που παράλληλα χρησιμοποιούνταν και ως περίαπτα από τους ευγενείς, ως πολύτιμα αναμνηστικά αντικείμενα, και ως ταφικά δώρα (κτερίσματα) με υψηλό συμβολικό περιεχόμενο.

Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης, Νέα Υόρκη. Σκαραβαίος της Καρδιάς της Μαρούτα (Maruta).

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό τους, πέρα από το γεγονός ότι αποτελούν μοναδικά καλλιτεχνικά δημιουργήματα, είναι ότι φέρουν επιγραφές στα ιερογλυφικά με αποσπάσματα από το Κεφάλαιο 30 του Βιβλίου των Νεκρών και το "Ζύγισμα της Καρδιάς (Ψυχοστασία)" για το οποίο υπεύθυνη θεωρείται η Θεά της Δικαοσύνης, της Αλήθειας και της Ευταξίας, η Μάατ.

Όπως ισχύει σε πολλές σύγχρονες θρησκείες, έτσι και στην αρχαία Αιγυπτιακή, ο άνθρωπος δεν επιτρέπεται να διαβεί τις Πύλες του Κάτω Κόσμου και να εισέλθει στη Μεταθανάτια Ζωή ("Παράδεισος"), παρά μόνο εάν κριθεί από τους Θεούς ότι το "αξίζει". Στα Αιγυπτιακά ανάγλυφα είναι γνωστές οι επιγραφές που με την χρήση δύο ιερογλυφικών σημείων παρουσιάζουν το πρόσωπο εκείνο που έχει αξιωθεί και έχει το δικαίωμα να ζήσει στην Άλλη Ζωή, χαρακτηρίζοντας αυτό ως "ο/ η (όνομα), ο/ η Δικαιωμένος/ η ".

Όπως ορίζεται στο Βιβλίο των Νεκρών, τα φυλακτά αυτά θα πρέπει να είναι φτιαγμένα[1] από ένα είδος πέτρας που ονομάζεται nmhf, nemehef (που δεν έχει με ακρίβεια ταυτοποιηθεί): τυπικά πρέπει να είναι λαξευμένα σε πράσινους λίθους, πράσινο ίασπη, σερπεντινίτη και βασάλτη.

Ο Andrews αναφέρει πως πρόκειται για αντικείμενα που στην πραγματικότητα έχουν κατασκευαστεί από πράσινου ή σκούρου πράσινου χρώματος πρώτες ύλες, όπως στεατίτη, σχιστόλιθο, αστρίους, αιματίτη και οψιανό, καθώς επίσης και κυανής υαλώδους σύνθεσης υλικά (φαγεντιανή), Αιγυπτιακό κυανό, χαλαζία, αλάβαστρο ή κόκκινο ίασπη.

Η παραλλαγή του καρδιόσχημου φυλακτού διαφέρει από τα υπόλοιπα ως προς το σχήμα, καθώς του έχει δοθεί το σχήμα της ανθρώπινης καρδιάς, όπως αυτό χρησιμοποιείται και στην Αιγυπτιακή ιερογλυφική γραφή.

Διαφόρων ειδών φυλακτά από την Αιγυπτιακή συλλογή του Μουσείου του Λούβρου, που χρονολογούνται στην εποχή του Ραμσή Β' (13ος αιώνας π.Χ.). Ξεχωρίζουν το Χρυσό Περιδέραιο Γύπα της Μουτ και τα Φυλακτά - Κόμβοι της Ίσιδος.

Αρχαία Αιγυπτιακά φυλακτά

Επεξεργασία

Τα φυλακτά, εκτός από την χρήση τους στην καθημερινή ζωή ως προσωπικά αντικείμενα, χρησιμοποιήθηκαν επίσης και στους ενταφιασμούς ως κτερίσματα που εναποθέτονταν στο σώμα του νεκρού (στις μούμιες) στο μέρος της καρδιάς. Οι περιπτώσεις εκείνες στις οποίες οι νεκροί συνοδεύονται με περισσότερα του ενός φυλακτά υποδηλώνουν τη διάθεση των ζωντανών να προσφέρουν ακόμη περισσότερη προστασία στον αποθανόντα.

Οι συνηθέστεροι τύποι ταφικών φυλακτών ήταν ο Σκαραβαίος της Καρδιάς, το Μάτι του Ώρου, ο Kίονας του Ντζετ (Djed), το Πράσινο Φυλακτό (Wadj amulet), ο Κόμβος της Ίσιδος (Tyet) και το Χρυσό Περιδέραιο Γύπα (σύμβολο της Θεάς Μουτ).

Το πράσινο φυλακτό , το οποίο έχει σχήμα μίσχου παπύρου, κατασκευαζόταν από "πράσινους αστρίους", όπως όριζε το Βιβλίο των Νεκρών στα Κεφάλαια 159 και 160.[2] Η πιο γνωστή ερμηνεία για το Πράσινο Φυλακτό είναι ότι χάριζε την "αιώνια νεότητα" στον αποθανόντα.

Με το πέρασμα των χιλιετιών, η χρήση των φυλακτών έχει αλλάξει σε μεγάλο βαθμό, σε σύγκριση με τον ρόλο που είχαν στη ζωή και το θάνατο των αρχαίων Αιγυπτίων, όπως άλλαξε και ο μαγικός συμβολισμός που τα συνόδευε.

Οι Σκαραβαίοι της Καρδιάς εμφανίστηκαν κατά την περίοδο του Μέσου Βασιλείου, αποτελώντας βασικό στοιχείο των ταφικών εθίμων και της μουμιοποίησης. Η καρδιά για τους αρχαίους Αιγύπτιους αποτελούσε το "Σπίτι της Ψυχής". Κατά την Ώρα της Κρίσεως, μετά θάνατον, μπροστά στον Όσιρη και τους άλλους θεούς, η καρδιά του νεκρού ζυγιζόταν με αντίβαρο ένα φτερό στρουθοκάμηλου, το "Φτερό της Αλήθειας" της Μάατ. Αν η καρδιά του ζύγιζε περισσότερο από το φτερό, αυτό σήμαινε ότι είχε αμαρτήσει και έτσι έχανε το δικαίωμα να περάσει στην Αιώνια Ζωή. Με τους Σκαραβαίους της Καρδιάς οι αρχαίοι Αιγύπτιοι προστάτευαν την καρδιά τους. Τα μαγικά ξόρκια από το Βιβλίο των Νεκρών που ήταν χαραγμένα επάνω τους, αποτελούσαν τη "φωνή του νεκρού" που απευθυνόμενος στην καρδιά του, την ικέτευε να τον υπερασπιστεί μπροστά στους θεούς την κρίσιμη στιγμή της ψυχοστασίας, ώστε να περάσει στην Άλλη Ζωή.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ^ Andrews, 1994. Amulets of Ancient Egypt, chapter 4: Scarabs for the living and funerary scarabs, pp 50-59, (p. 56).
  2. Nefer, Djet. "http://egyptologypage.tripod.com/religion.html" egyptologypage.tripod.com
  • Andrews, 1994. Amulets of Ancient Egypt, chapter 4: Scarabs for the living and funerary scarabs, pp 50–59, Andrews, Carol, c 1993, University of Texas Press, 518 amulets, 1, or multiples included in 12 necklaces; (softcover, ISBN 0-292-70464-X)
  • Budge, 1978, (1920). An Egyptian Hieroglyphic Dictionary, E.A.Wallace Budge, (Dover Publications), c 1978, (c 1920), Dover edition, c 1978; cliv-(154) and 1314 pp. (In two volumes) (softcover, ISBN 0-486-23615-3 Αρχειοθετήθηκε 2019-04-26 στο Wayback Machine.)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία
  1. Ancient Egypt Online, Heart Scarab, https://ancientegyptonline.co.uk/heartscarab/

Δείτε επίσης

Επεξεργασία