Σον Πεν

Αμερικανός ηθοποιός

Ο Σον Τζάστιν Πεν (Sean Justin Penn, 17 Αυγούστου 1960) είναι Αμερικανός ηθοποιός και σκηνοθέτης, βραβευμένος με δύο Όσκαρ Α' Ανδρικού Ρόλου για τις ταινίες Σκοτεινό Ποτάμι και Milk. Υπήρξε παντρεμένος με την τραγουδίστρια Μαντόνα καθώς και με την ηθοποιό Ρόμπιν Ράιτ.

Σον Πεν
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Sean Penn (Αγγλικά)
Γέννηση17  Αυγούστου 1960[1][2][3]
Σάντα Μόνικα[4]
Χώρα πολιτογράφησηςΗνωμένες Πολιτείες Αμερικής
ΣπουδέςΚολλέγιο Santa Monica (Ιουλίου 1920) και Λύκειο της Σάντα Μόνικα[5]
Ιδιότηταηθοποιός ταινιών, σκηνοθέτης κινηματογράφου, σεναριογράφος, παραγωγός ταινιών, ηθοποιός θεάτρου, ηθοποιός τηλεόρασης, ηθοποιός, πολιτικός ακτιβιστής, ηθοποιός φωνής και σκηνοθέτης[6]
ΣύζυγοςΜαντόνα (1985–1989), Ρόμπιν Ράιτ (1996–2010) και Leila George (2020–2021)
ΣύντροφοςΣαρλίζ Θέρον (2013–2015)
Ελίζαμπεθ Μακ Γκόβερν
Σούζαν Σαράντον
ΤέκναΝτίλαν Πεν και Χόπερ Τζακ Πεν
ΓονείςΛέο Πεν και Αϊλίν Ράιαν
ΑδέλφιαΚρις Πεν
Μάικλ Πεν
ΒραβεύσειςΌσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου (2004)[7], Όσκαρ Α΄ Ανδρικού Ρόλου (2009), Χρυσή Σφαίρα για τον Καλύτερο Άνδρα Ηθοποιό σε Δραματική ταινία (2004), Βραβείο Καλύτερου Ηθοποιού στο Φεστιβάλ των Καννών (1997), Volpi Cup for Best Actor (1998), Volpi Cup for Best Actor (2003), Τάγμα Τιμής (Ουκρανία), 3η τάξη (23  Αυγούστου 2022)[8] και Producers Guild Stanley Kramer Award
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Πρώτα βήματα

Επεξεργασία

Γεννημένος στη Σάντα Μόνικα της Καλιφόρνιας από γονείς ηθοποιούς ο Πεν και τα δυο του αδέλφια Κρις και Μάικλ Πεν ήρθαν σε επαφή με τον κόσμο του θεάματος σε πολύ μικρή ηλικία. Ο Πεν εμφανίστηκε σε μερικά επεισόδια της αμερικανικής σειράς της δεκαετίας του 1970 Το μικρό σπίτι στο λιβάδι όταν ο πατέρας του κλήθηκε να σκηνοθετήσει μερικά απ' αυτά. Η πρώτη του κινηματογραφική εμφάνιση έγινε το 1981 στην ταινία Ταπς, η σάλπιγγα της ανταρσίας (Taps) ενώ την επόμενη χρονιά εμφανίστηκε στο ρόλο του Τζεφ Σπίκολι στην μεγάλη εμπορική επιτυχία της δεκαετίας του 1980 Πλακατζήδες και μπουμπούκια (Fast Times At Richmond High, 1982), ταινία της οποίας σχεδόν όλοι οι πρωταγωνιστές (Σον Πεν, Νίκολας Κέιτζ, Τζένιφερ Τζέισον Λι, Φίμπι Κέιτς και Φόρεστ Γουίτακερ) έγιναν μεγάλα ονόματα στο Χόλιγουντ τα επόμενα χρόνια. Το 1985 γνωρίστηκε και παντρεύτηκε την τραγουδίστρια Μαντόνα ο δεσμός του με την οποία απασχόλησε πολύ τον κίτρινο τύπο και το διαζύγιο για τους δύο ήταν αναπόφευκτο, χώρισαν το 1989. Κατά τη διάρκεια του γάμου του με τη Μαντόνα συμπρωταγωνίστησε μαζί της στην ταινία Οι τυχοδιώκτες της Σαγκάης (Shanghai Surprise, 1986) που θεωρήθηκε αποτυχία. Ενώ το 1989 εμφανίστηκε μαζί με τον Ρόμπερτ Ντε Νίρο στην ταινία του Νιλ Τζόρνταν Δεν είμαστε άγγελοι (We Are No Angels).

Πρώτοι αξιόλογοι ρόλοι

Επεξεργασία
 
Ο Πεν στο Φεστιβάλ των Καννών το 1997

Η δεκαετία του 1990 έκανε το άστρο του Πεν να λάμψει περισσότερο καθώς μαζί της ήρθαν κι οι πρώτοι του σοβαροί ρόλοι που τον καθιέρωσαν ως ένα απ' τους μεγαλύτερους ηθοποιούς της γενιάς του. To 1991 είχε την πρώτη του επαφή με τη σκηνοθεσία, καθώς βρέθηκε πίσω από τις κάμερες για την ταινία Ο Ινδιάνος δρομέας (The Indian Runner). Η συμμετοχή του πλάι στον Αλ Πατσίνο στην ταινία Υπόθεση Καρλίτο (Carlito's Way) έλαβε διθυραμβικές κριτικές κι ο ίδιος βρέθηκε υποψήφιος για πρώτη φορά για τη Χρυσή Σφαίρα Β' ανδρικού ρόλου, ενώ το 1996 έδωσε μία απ' τις πιο συγκλονιστικές ερμηνείες του στην ταινία Θα ζήσω (Dead Man Walking) πλάι στη Σούζαν Σαράντον. Ο Πεν προτάθηκε για πρώτη φορά για όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου για το ρόλο του εγκληματία Μάθιου Πόνσλετ που πριν έρθει αντιμέτωπος με τη θανατική του καταδίκη μετανοεί. Η δεκαετία συνεχίστηκε με τη συμμετοχή του σε ανεξάρτητες παραγωγές στις οποίες έδινε πάντα καλές ερμηνείες. Το 1990 γνωρίστηκε και σύναψε μια θυελλώδη σχέση με την ηθοποιό Ρόμπιν Ράιτ με την οποία απέκτησε δύο παιδιά. Οι δυο τους παρά τους συνεχείς καβγάδες και χωρισμούς παντρεύτηκαν τελικά το 1996.

Τελική αναγνώριση

Επεξεργασία

Στα τέλη της δεκαετίας του 1990 συνεργάστηκε με τον Γούντι Άλεν στην ταινία Συμφωνίες και ασυμφωνίες (Sweet and Lowdown) για την οποία έλαβε τη δεύτερη υποψηφιότητά του στα όσκαρ. Το ξεκίνημα της νέας δεκαετίας τον βρήκε να συμμετέχει σε τέσσερις ταινίες με πιο σημαντικές τις: Στην κόψη του ξυραφιού (Up The Villa, 2000) και Πριν πέσει η νύχτα (Before Night Falls, 2000).

Το 2001 σκηνοθέτησε τη σύζυγό του Ρόμπιν Ράιτ και τον Τζακ Νίκολσον στην ταινία Η υπόσχεση (The Pledge), ενώ προτάθηκε ξανά για όσκαρ ερμηνείας για το Τ' όνομά μου είναι Σαμ (I Am Sam), όπου υποδύθηκε έναν νοητικά καθυστερημένο πατέρα ενός πανέξυπνου μικρού κοριτσιού, ενώ το 2003 σάρωσε τα όσκαρ και τις χρυσές σφαίρες για την ερμηνεία του στην ταινία Σκοτεινό ποτάμι (Mystic River). Κέρδισε το όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου ενώ την ίδια χρονιά είχε συγκινήσει κοινό και κριτικούς και με τη συμμετοχή του στην ταινία 21 γραμμάρια (21 grams). Η επιτυχία συνεχίστηκε και τα χρόνια που ακολούθησαν, το 2007 σκηνοθέτησε την ταινία Επιστροφή στην άγρια φύση (Into The Wild) που έλαβε διθυραμβικές κριτικές και το 2008, ο ρόλος του πρώτου ομοφυλόφιλου Αμερικανού που εξελέγη σε δημόσιο αξίωμα στην Καλιφόρνια Χάρβεϊ Μιλκ στην ταινία Milk του Γκας Βαν Σαντ του χάρισε το δεύτερο του όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου, όπου νίκησε τον συνυποψήφιό του Μίκι Ρουρκ που θεωρούταν το φαβορί. Το 2010 συμπρωταγωνίστησε με την Ναόμι Γουότς στην ταινία Παιχνίδια συνομωσίας (Fair Game), ενώ ένα χρόνο αργότερα εμφανίστηκε μαζί με τους Μπραντ Πιτ και Τζέσικα Τσάστεϊν στην ταινία του Τέρενς Μάλικ Το δέντρο της ζωής (The Tree of Life).

Προσωπική ζωή

Επεξεργασία

Ο Πεν υπήρξε παντρεμένος με τη Μαντόνα από το 1986 μέχρι και το 1989. Η θυελλώδης του σχέση με την τραγουδίστρια τελείωσε άδοξα με διαζύγιο, όταν η Μαντόνα υποστήριξε ότι ο ηθοποιός την κακοποιούσε.

Ο γάμος του με τη Ρόμπιν Ράιτ πέρασε από σαράντα κύματα, το 2007 το ζευγάρι έκανε αίτηση διαζυγίου ενώ το 2008 απέσυρε την αίτηση κι η επανένωση ακολούθησε. Ένα χρόνο αργότερα Ρόμπιν Ράιτ κατέθεσε ξανά αίτηση διαζυγίου και δήλωσε ότι δεν υπήρχε πρόθεση επανασύνδεσης. Το διαζύγιο τους εκδόθηκε τελικά το 2010 μετά από 14 χρόνια γάμου.

Ο Πεν είχε συνάψει σχέσεις με τη Σούζαν Σαράντον τη δεκαετία του 1980, καθώς και με την τραγουδίστρια Τζούελ.

Ο αδελφός του και επίσης ηθοποιός Κρις Πεν απεβίωσε το 2006.

Πολιτικός ακτιβισμός

Επεξεργασία

Ο Σον Πεν τέθηκε ανοιχτά ενάντια στην κυβέρνηση του Τζορτζ Γ. Μπους και κατά του πολέμου στο Ιράκ. Το 2002 συμμετείχε στη σκηνοθεσία μιας σπονδυλωτής ταινίας με τίτλο 11'9"01 September 11 που εξιστορούσε τα γεγονότα της 11ης Σεπτεμβρίου του 2001. Κάθε κομμάτι της ταινίας είναι σκηνοθετημένο από σκηνοθέτες διαφορετικής εθνικότητας.

Φιλμογραφία

Επεξεργασία

Ως ηθοποιός

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Ρόλος Σημειώσεις
Πρωτότυπος Ελληνικός
1981 Taps Ταπς, η σάλπιγγα της ανταρσίας Cadet Captain Alex Dwyer Ντεμπούτο
1982 Fast Times at Ridgemont High Πλακατζήδες και μπουμπούκια Jeff Spicoli
1983 Summerspell Buddy
Bad Boys Michael O'Brien
1984 Crackers Dillard
Racing with the Moon Henry 'Hopper' Nash/Lou
1985 The Falcon and the Snowman Daulton Lee
1986 At Close Range Πυροβολισμός εξ επαφής Brad Whitewood Jr.
Shanghai Surprise Οι τυχοδιώκτες της Σαγκάης Glendon Wasey
1987 Dear America: Letters Home from Vietnam Αφηγητής
1988 Cool Blue Phil the Plumber
Colors Τα χρώματα της βίας Officer Danny McGavin
Judgment in Berlin Guenther X
1989 Casualties of War Απώλειες πολέμου Sgt. Tony Meserve
We're No Angels Δεν είμαστε άγγελοι Jim
1990 State of Grace Χαριστική Βολή Terry Noonan
1991 Schneeweißrosenrot ο ίδιος ντοκιμαντερ
1992 Cruise Control Jeffrey ταινία μικρού μήκους
1993 The Last Party Ο ίδιος ντοκιμαντέρ
Carlito's Way Ο νόμος του Καρλίτο David Kleinfeld Υποψηφιότητα - Χρυσή Σφαίρα Β' ανδρικού ρόλου
1995 Dead Man Walking Θα Ζήσω Matthew Poncelet Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου
Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα
Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου
1997 Loved Τυφλό πάθος Ο άνδρας του λόφο (Michael)
She's So Lovely Παράφορα ερωτευμένοι Eddie Quinn Νικητής - Καλύτερος ηθοποιός στο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου Καννών
U Turn Τυφλή στροφή Bobby Cooper
The Game Το παιχνίδι Conrad Van Orton
Hugo Pool Strange Hitchhiker
1998 Hurlyburly Άνω κάτω Eddie
The Thin Red Line Η λεπτή κόκκινη γραμμή 1st Sgt. Welsh
1999 Being John Malkovich Στο μυαλό του Τζον Μάλκοβιτς Ο ίδιος uncredited
Sweet and Lowdown Συμφωνίες και ασυμφωνίες Emmett Ray Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου
Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε κωμωδία ή μιούζικαλ
Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου
2000 A Constant Forge Ο ίδιος ντοκιμαντέρ
Up at the Villa Στην κόψη του ξυραφιού Rowley Flint
Before Night Falls Πριν πέσει η νύχτα Cuco Sánchez
The Weight of Water Οι μνήμες του νερού Thomas Janes
2001 Dogtown and Z-Boys Αφηγητής ντοκιμαντέρ
The Beaver Trilogy Groovin' Larry (segment Beaver Kid 2)
Scene Smoking: Cigarettes, Cinema & the Myth of Cool Ο ίδιος ντοκιμαντέρ
See How They Run Ο ίδιος ντοκιμαντέρ
I Am Sam Τ' Όνομά μου Είναι Σαμ Sam Dawson Υποψήφιος - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου
Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου
2003 It's All About Love Όλα για την αγάπη Marciello
Mystic River Σκοτεινό Ποτάμι Jimmy Markum Νικητής - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου
Νικήτής - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα
Υποψήφιος - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου
Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA
21 Grams 21 γραμμάρια Paul Rivers Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA
2004 The Assassination of Richard Nixon Η δολοφονία του Ρίτσαρντ Νίξον Samuel J. Bicke
2005 The Interpreter Η διερμηνέας Tobin Keller
2006 All the King's Men Όλοι οι άνθρωποι του βασιλιά Willie Stark
2008 Milk Milk Harvey Milk Νικητής - Όσκαρ Α' ανδρικού ρόλου
Νικητής - Βραβεία Σωματείου Ηθοποιών Κινηματογράφου
Υποψήφιος - Χρυσή Σφαίρα - Καλύτερη ερμηνεία σε δράμα
Υποψήφιος - Βραβείο BAFTA
Witch Hunt Αφηγητής ντοκιμαντέρ
2010 Fair Game Παιχνίδια Συνωμοσίας Joseph Wilson
2011 The Tree of Life Το Δέντρο της Ζωής Adult Jack
This Must Be the Place Εκεί που Χτυπά η Καρδιά μου Cheyenne
2013 Gangster Squad Οι διώκτες του εγκλήματος Mickey Cohen
The Secret Life of Walter Mitty Η κρυφή ζωή του Γουόλτερ Μίτι Sean O'Connell
2015 The Gunman The Gunman: Σε θέση βολής Terrier
2016 Angry Birds Angry Birds: Η ταινία Terence φωνή

Ως Σκηνοθέτης

Επεξεργασία
Έτος Τίτλος Σημειώσεις
Πρωτότυπος Ελληνικός
1991 The Indian Runner Ο ινδιάνος δρομέας Υποψηφιότητα στο φεστιβάλ του Λοκάρνο
1995 The Crossing Guard Τρεις μέρες προθεσμία Υποψηφιότητα - Χρυσή άρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου
2001 The Pledge Η υπόσχεση Υποψηφιότητα - Χρυσή άρκτος στο Φεστιβάλ του Βερολίνου
2002 11'9"01 September 11 βραβείο Σέζαρ
2007 Into the Wild Επιστροφή στην άγρια φύση

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 129660833. Ανακτήθηκε στις 13  Αυγούστου 2015.
  2. (Αγγλικά) SNAC. w6cg1nc7. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. (Αγγλικά) Internet Broadway Database. 55885. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10  Δεκεμβρίου 2014.
  5. Ανακτήθηκε στις 4  Μαρτίου 2021.
  6. www.acmi.net.au/creators/72765.
  7. event/ev0000003/2004/1.
  8. www.president.gov.ua/documents/5952022-43765.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία