Βικιπαίδεια

Σπύρος Παπαλουκάς

Το λήμμα παραθέτει τις πηγές του αόριστα, χωρίς παραπομπές. Βοηθήστε συνδέοντας το κείμενο με τις πηγές χρησιμοποιώντας παραπομπές, ώστε να είναι επαληθεύσιμο.
Το πρότυπο τοποθετήθηκε χωρίς ημερομηνία. Για τη σημερινή ημερομηνία χρησιμοποιήστε: {{χωρίς παραπομπές|3|10|2023}}

Ο Σπύρος Παπαλουκάς (Δεσφίνα Φωκίδας, 1892 - Αθήνα, 3 Ιουνίου 1957)[3][4] ήταν διακεκριμένος Έλληνας ζωγράφος, πρόδρομος της Γενιάς του 1930.

Σπύρος Παπαλουκάς
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Σπύρος Παπαλουκάς (Ελληνικά)
Γέννηση1892
Δεσφίνα Φωκίδας
Θάνατος3  Ιουνίου 1957
Αθήνα
Χώρα πολιτογράφησηςΕλλάδα[1]
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΕλληνικά
Γαλλικά
ΣπουδέςΑνωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταζωγράφος[2]
αγιογράφος
ΕργοδότηςΕθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο
δεδομένα
Σ. Παπαλουκάς, Το χωριό Καμμένο (αχρονολόγητο). Λάδι σε μουσαμά, 59 εκ. x 52 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Σ. Παπαλουκάς, Αγόρι με τιράντες (1925). Λάδι σε χαρτόνι, 60 εκ. x 51 εκ. Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας - Μουσείο Αλεξάνδρου Σούτζου.
Σ. Παπαλουκάς, Πύργος Ουρανουπόλεως (1952). Μελάνι σε χαρτί, 27,8 εκ. x 20,6 εκ. Ιδιωτική συλλογή.

Βιογραφία Επεξεργασία

Γεννήθηκε στη Δεσφίνα και σε ηλικία 6 χρονών αυτός και τα 4 αδέλφια του έμειναν ορφανά από πατέρα. Παιδί ακόμα ήρθε σε επαφή με την τέχνη της αγιογραφίας κοντά σ' έναν συγχωριανό του αγιογράφο, τον Νικόλαο Παπακωνσταντίνου, που αργότερα έγινε και γαμπρός του.[5]

Το 1906 πήγε στον Πειραιά για να εξασκήσει την τέχνη του σε ένα εργαστήριο αγιογραφίας και ζωγραφικής, και το 1909 έγινε δεκτός στην Ανωτάτη Σχολή Καλών Τεχνών της Αθήνας, όπου φοίτησε μέχρι το 1916 με δασκάλους τον Γεώργιο Ροϊλό, τον Γεώργιο Ιακωβίδη, τον Στέφανο Λάντσα, τον Δημήτριο Γερανιώτη και τον Παύλο Μαθιόπουλο.[6] Φοιτητής ακόμα ζωγράφισε εικόνες για το τέμπλο του ναού του Αγίου Δημητρίου της Δεσφίνας. Από το 1916 έως το 1921, συνέχισε τις σπουδές του στο Παρίσι στην Académie Julien και σε άλλες σχολές καλών τεχνών.

Το 1921 επέστρεψε στην Ελλάδα και ακολούθησε τον Ελληνικό Στρατό στη Μικρά Ασία ως επίσημος εικονογράφος της εκστρατείας. Τα έργα του από αυτήν την περίοδο εκτέθηκαν στο Ζάππειο όμως χάθηκαν στην καταστροφή της Σμύρνης το 1922.[7] Εκτιμάται πως ο αριθμός τους ανερχόταν στα 500.[8] Επιστρέφοντας από τη Μικρά Ασία, εγκαταστάθηκε στην Αίγινα.

Το 1923, επισκέφθηκε το Άγιο Όρος, όπου, με τον φίλο του Στρατή Δούκα,[9] έμεινε για έναν ολόκληρο χρόνο (Νοέμβριος 1923 – Νοέμβριος 1924) ζωγραφίζοντας το τοπίο, μελετώντας τη βυζαντινή ζωγραφική και κάνοντας αντίγραφα από πολλά έργα εκκλησιαστικής τέχνης. Ένα μέρος από την παραγωγή αυτή εκτέθηκε το 1924 στη Θεσσαλονίκη, σε μία διαμορφωμένη αίθουσα του καφενείου του Λευκού Πύργου. Την ίδια χρονιά, πήγε στη Λέσβο, για να δημιουργήσει μία σειρά από τοπιογραφίες.

Το 1927, κέρδισε τον πανελλήνιο διαγωνισμό για την εικονογράφηση του μητροπολιτικού ναού της Ευαγγελίστριας της Άμφισσας με ομόφωνη απόφαση της κριτικής επιτροπής που την αποτελούσαν ο Αναστάσιος Ορλάνδος, ο Δημήτρης Πικιώνης, ο Αριστοτέλης Ζάχος και ο Κωνσταντίνος Παρθένης. Το 1932, ο ζωγράφος ολοκλήρωσε την εικονογράφηση του ναού παραδίδοντας στην Άμφισσα ένα μοναδικής αξίας καλλιτεχνικό έργο.[10] Κατά τη δεκαετία 1930–1940 εξέθεσε έργα του μαζί με άλλους ζωγράφους της Ομάδας «Τέχνη». Σχεδίασε επίσης σκηνικά και κουστούμια για το Εθνικό Θέατρο, και ζωγράφισε τοιχογραφίες στις προσόψεις ιδιωτικών οικιών και δημοσίων κτιρίων.

Το 1940 διορίσθηκε σύμβουλος του Δήμου Αθηναίων σε θέματα πολεοδομίας και χωροταξίας, καθώς και διευθυντής της Δημοτικής Πινακοθήκης της πόλης. Από το 1945 έως το 1951 δίδαξε μαθήματα σχεδίου στην Αρχιτεκτονική Σχολή του Εθνικού Μετσοβίου Πολυτεχνείου και το1956 εκλέχθηκε Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Καλών Τεχνών (ΑΣΚΤ).

Πέθανε στην Αθήνα το 1957, όντας αναγνωρισμένος ανάμεσα στους κορυφαίους νεοέλληνες ζωγράφους. Μετά τον θάνατό του, η Εθνική Πινακοθήκη της Ελλάδας τον τίμησε με έκθεση των έργων του το 1976. Παρομοίως τον τίμησε και το Πνευματικό Κέντρο του Δήμου Αθηναίων το 1982. Τον Νοέμβριο του 2006, η κόρη του και μοναδική κληρονόμος του, Ασημίνα (Μίνα) Παπαλουκά, δώρισε το σύνολο σχεδόν του έργου του στο Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη,του οποίου ο ιδρυτής είχε υπάρξει μαθητής του Παπαλουκά.

Το έργο του Επεξεργασία

Ο Σπύρος Παπαλουκάς ασχολήθηκε κυρίως με το τοπίο αν και σε όλη τη διάρκεια της καλλιτεχνικής του πορείας φιλοτέχνησε ακόμα πορτραίτα, γυμνά, εσωτερικούς χώρους και νεκρή φύση αλλά και αγιογραφίες.[11] Ήταν μεγάλος γνώστης των καλλιτεχνικών ρευμάτων της εποχής του, αλλά και εξίσου μεγάλος γνώστης της βυζαντινής τέχνης. Τα έργα του συνδυάζουν τον ιμπρεσιονισμό των Σεζάν, Ματίς και βαν Γκογκ με την πνευματικότητα των βυζαντινών αγιογραφιών.

Η επίσκεψή του και η διαμονή του στο Άγιο Όρος είχε μεγάλη επίδραση στο έργο του, τέτοια που ο ζωγράφος συνέχισε να δουλεύει αγιορείτικα τοπία για πολλά χρόνια κατόπιν. Εκτός από αγιογραφίες και τοπιογραφίες, ο Παπαλουκάς έφτιαξε και πορτρέτα, με πλέον χαρακτηριστικό Το παιδί με τις τιράντες (1925).

Η επίδραση του Παπαλουκά στους σύγχρονούς του και στους μεταγενέστερους Έλληνες ζωγράφους ήταν καταλυτική, αφού με το έργο του έδειξε πως μοντέρνα τέχνη και ελληνικότητα δεν είναι έννοιες ασύμβατες.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ c957ba85-5de1-e111-b479-000c29e811b2. Ανακτήθηκε στις 4  Ιουλίου 2020.
  2. ↑ www.nationalgallery.gr/el/zographikh-monimi-ekthesi/painter/papaloukas-spuros.html. Ανακτήθηκε στις 27  Δεκεμβρίου 2020.
  3. ↑ Georgiadou, Anna. «Spyros Papaloukas 1892-1957». Google Arts & Culture (artsandculture.google.com) (στα Αγγλικά). Μτφρ. Bisticas, Thalia. Ανακτήθηκε στις 9 Ιουνίου 2021. 
  4. ↑ «Σπύρος Παπαλουκάς». Νέα Εστία 61 (719): 870-871. 15 Ιουνίου 1957. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-07-09. https://web.archive.org/web/20210709190033/http://www.ekebi.gr/magazines/showimage.asp?file=89747&code=1166&zoom=800. Ανακτήθηκε στις 2021-07-05. 
  5. ↑ Μιχαηλίδου, Μαίρη (14 Ιανουαρίου 1996). «O ποιητής του χρώματος». Η Καθημερινή (Αθήνα) (Επτά Ημέρες): 12-15. http://wwk.kathimerini.gr/kath/7days/1996/01/14011996.pdf. Ανακτήθηκε στις 20 Ιανουαρίου 2012. 
  6. ↑ «Παπαλουκάς Σπύρος». Εθνική Πινακοθήκη (nationalgallery.gr). Ανακτήθηκε στις 15 Σεπτεμβρίου 2023. 
  7. ↑ Μποζώνη, Αργυρώ (15 Φεβρουαρίου 2023). «Τα σπάνια έργα του Σπύρου Παπαλουκά από τη Μικρά Ασία σε μια έκθεση στο Τελλόγλειο». LiFO (lifo.gr). Ανακτήθηκε στις 15 Φεβρουαρίου 2023. Τα έργα του Παπαλουκά εστάλησαν να εκτεθούν στη Σμύρνη τη στιγμή της κατάρρευσης του μετώπου και είχαν το τραγικό τέλος της πόλης. Πεντακόσια έργα του κάηκαν. 
  8. ↑ Μαυρωτάς 2007 σ. 14.
  9. ↑ Μαυρωτάς, Τάκης, επιμ. (2007). Σπύρος Παπαλουκάς. Αθήνα: Ίδρυμα Εικαστικών Τεχνών και Μουσικής Β. & Μ. Θεοχαράκη. σελ. 24. ISBN 9607597451. 
  10. ↑ Γαργαρώνη, Μαρία, επιμ. (2016). Σπύρος Παπαλουκάς: Μητροπολιτικός Ναός Άμφισσας. Αθήνα: Μορφωτικό Ίδρυμα Εθνικής Τραπέζης. ISBN 9789602506677. 
  11. ↑ Μαυρωτάς 2007 σ. 22.

Περαιτέρω βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Παπαλουκάς, Σπύρος (2003). Θητεία στον Άθω. Αθήνα: Αγιορείτικη Πινακοθήκη. ISBN 9789608733114. 
  • Δούκας, Στρατής (1966). Ο ζωγράφος Σπύρος Παπαλουκάς. Θεσσαλονίκη: Έκδ. Διαγώνιος. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Σπύρος_Παπαλουκάς&oldid=10239388"