Στύρα Εύβοιας

οικισμός της Ελλάδας
(Ανακατεύθυνση από Στύρα Ευβοίας)

Συντεταγμένες: 38°9′20.70″N 24°14′25.69″E / 38.1557500°N 24.2404694°E / 38.1557500; 24.2404694

Τα Στύρα ή το Χωριό κατά τους ντόπιους, είναι χωριό στην νότια Εύβοια[1] το οποίο υπάγεται στη Δ.Ε. Στυραίων του Δήμου Καρύστου[2], κτισμένα σε υψόμετρο 80 μέτρα[3] και πληθυσμό 310 κατοίκους με την απογραφή του 2011[4]. Τα Στύρα μέσω του λιμανιού των Νέων Στύρων (ή Γκισουρίου ή "Παραλία" Στύρων) συνδέονται με το λιμάνι της Αγίας Μαρίνας.

Στύρα
Στύρα is located in Greece
Στύρα
Στύρα
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
Αποκεντρωμένη ΔιοίκησηΘεσσαλίας-Στερεάς Ελλάδας
ΠεριφέρειαΣτερεάς Ελλάδας
Περιφερειακή ΕνότηταΕυβοίας
ΔήμοςΚαρύστου
Δημοτική ΕνότηταΣτυρέων
Δημοτική ΚοινότηταΣτύρων
Γεωγραφία και Στατιστική
Γεωγραφικό διαμέρισμαΣτερεά Ελλάδα
ΝομόςΕυβοίας
Υψόμετρο10 μέτρα
Πληθυσμός528 (2021)
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας34015
Τηλ. κωδικός2224

Τοποθεσία Επεξεργασία

Τα Στύρα βρίσκονται στην νότια Εύβοια και βρίσκονται στους πρόποδες τους όρους (Κλιόσι ή Άγιος Νικόλαος) και επάνω στην Εθνική 4Ο-44. Νότια απλώνεται ο ομώνυμος κάμπος όπου υπάρχουν οι οικισμοί Κουβέλλες και Καγκαδαίοι ενώ βορειοδυτικά στην παράκτια περιοχή τα Νέα Στύρα (ή "Παραλία") τα οποία παρουσιάζουν μεγάλη ανάπτυξη. Στην ίδια κατεύθυνση είναι ο Όρμος Στύρων με το σύμπλεγμα των Στουρονησίων (εκ των οποίων το μεγαλύτερο ονομάζεται Στουρονήσι ή Αιγίλεια).

Πρώτη αναφορά Επεξεργασία

Η πρώτη γραπτή αναφορά σχετικά με τα Στύρα γίνεται από τον Όμηρο, στην Ιλιάδα (ραψωδία Β, στ. 539), στον "νηών κατάλογο", όπου καταγράφεται η συμμετοχή της πόλης, μαζί με τις άλλες ευβοϊκές, στην εκστρατεία κατά της Τροίας, υπό τις διαταγές του Ελεφήνορα. Η αρχαία ελληνική ιστοριογραφία, ειδικότερα ο Ηρόδοτος, κατατάσσει τους κατοίκους των Στύρων στο προελληνικό ινδοευρωπαϊκό φύλο των Δρυόπων.

Ονομασία Επεξεργασία

Η συγκριτική γλωσσολογία στα τέλη του 19ου αιώνα θέλησε να ταυτίσει ετυμολογικά την προέλευση του τοπωνυμίου Στύρα με τη θεά των Φοινίκων Αστάρτη (Αστύρα) και την εγκατάσταση στην περιοχή εμπορικού σταθμού από τη Φοινίκη, γεγονός που σήμερα έχει απορριφθεί. Ο όρος "Χωριό" προήλθε επειδή ήταν το πολυπληθέστερο κεφαλοχώρι στην περιοχή.

Εκστρατεία Περσών 490 π.Χ. Επεξεργασία

Κατά τη διάρκεια της εκστρατείας των Περσών κατά της Ελλάδας το 490 π.Χ., τα Στύρα κατακτήθηκαν από τα στρατεύματα του Πέρση στρατηγού Δάτη. Στο σημερινό νησάκι Στύρα, την αρχαία Αιγίλεια, οι Πέρσες, πριν από τη μάχη του Μαραθώνα, μετέφεραν τους αιχμαλώτους Ερετριείς. Κατά τη δεύτερη περσική εκστρατεία κατά των Ελλήνων οι Στυριείς συμμετέχουν ενεργά στον αγώνα κατά των στρατευμάτων του Ξέρξη με δυο τριήρεις και πεζοπόρο τμήμα που μετείχε στη μάχη των Πλαταιών το 479 π.Χ.

Η πόλη συμμετείχε μαζί με τις υπόλοιπες ευβοϊκές στην Αθηναϊκή συμμαχία από το 477 π.Χ. Κατά τη διάρκεια της Σικελικής εκστρατείας το 415 π.Χ. στα πλαίσια της δεύτερης φάσης του Πελοποννησιακού πολέμου οι Στυριείς έλαβαν μέρος στις πολεμικές επιχειρήσεις στο πλευρό των Αθηναίων. Φαίνεται ότι στις αρχές του 4ου π.Χ. αιώνα τα Στύρα τέθηκαν υπό την κυριαρχία της Ερέτριας, αφού οι επιγραφικές μαρτυρίες της εποχής τα αναφέρουν σαν ερετριακό χώρο. Στη διάρκεια του Λαμιακού πολέμου, το 322 π.Χ., ανάμεσα στους Μακεδόνες του Αντίπατρου και τους Αθηναίους τα Στύρα συμμάχησαν με τους πρώτους και για το λόγο αυτό καταστράφηκαν από τα στρατεύματα του Αθηναίου στρατηγού Λεωσθένη.

Φραγκοκρατία Επεξεργασία

Κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας στην Εύβοια ο οικισμός των Στύρων βρίσκεται στη σημερινή του θέση, στη σκιά του κάστρου των Αρμένων ή Λαρμένων, που τα ερείπιά του σώζονται στην κορυφή του Αγίου Νικολάου ή Διακόφτι (υψ. 450 μ.), πάνω στο Κλιόσι. Το κάστρο χτίστηκε πάνω στο τείχος της αρχαίας Ακρόπολης των Στύρων. Στις αρχές του 1300 κατελήφθη από τους Καταλανούς, οι οποίοι το 1373 πώλησαν το οχυρό στους Ενετούς.[5] Η χρήση του συνεχίστηκε και μετά την κατάληψη της Εύβοιας το 1470 από τους Οθωμανούς.

Την περίοδο της Φραγκοκρατίας έγινε και η πρώτη εγκατάσταση αλβανόφωνων πληθυσμών στην Εύβοια ύστερα από απόφαση της Βενετικής Γερουσίας (20 Απριλίου 1402) με σκοπό να χρησιμοποιηθούν στην άμυνα του νησιού. Ένα δεύτερο μεταναστευτικό κύμα αλβανόφωνων έφτασε στην Εύβοια γύρω στο 1425. Οι αλβανόφωνοι εγκαταστάθηκαν στην περιοχή, που εκτείνεται από τη βόρεια πλευρά της Όχης έως το Αυλωνάρι και το Αλιβέρι. Αυτοί οι πληθυσμοί συγχωνεύτηκαν και αφομοιώθηκαν από τους προϋπάρχοντες ελληνικούς. Η μνήμη αυτού του γεγονότος μένει σήμερα σαν γλωσσικό ιδίωμα της περιοχής των Στύρων, που έχει σαν βάση τα αρβανίτικα, καθώς και στα τοπωνύμια της περιοχής.

Ελληνική Επανάσταση 1821 Επεξεργασία

Οι Στουραΐτες συμμετέχουν ενεργά στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Οθωμανών. Στις 12 Ιανουαρίου του 1822 στο λόφο του Κοκκινόμυλου, βορειοδυτικά των Στύρων, γράφτηκε μία από τις δραματικότερες σελίδες της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας. Ο Ηλίας Μαυρομιχάλης (πρωτότοκος γιος του Πετρόμπεη Μαυρομιχάλη) ταμπουρώθηκε μέσα σε έναν ανεμόμυλο, που τα χαλάσματά του υπάρχουν ακόμη στην περιοχή, με λιγοστά παλικάρια πολιορκήθηκαν από τις ορδές των Οθωμανών του Ομέρ Μπέη της Καρύστου και εκεί βρήκαν μαρτυρικό θάνατο. Ο θάνατός του αποτέλεσε σοβαρό πλήγμα για την Επανάσταση, καθότι ήταν άνθρωπος με μεγάλες αρχηγικές ικανότητες και γενναιοφροσύνη.[6] Ένα μνημείο ανεγέρθηκε για να θυμίζει τον τόπο της θυσίας του Μανιάτη οπλαρχηγού και των συναγωνιστών του μέσα στο οποίο βρίσκονται τα οστά του Μαυρομιχάλη.

Λίγους μήνες μετά από τη μάχη στον Κοκκινόμυλο τον Ιούνιο του 1822, ο Νικόλαος Κριεζώτης διορίστηκε πεντακοσίαρχος των ελληνικών επαναστατικών δυνάμεων στην Εύβοια. Στις 20 Μαρτίου του 1823 οχύρωσε την πλαγιά στο Διακόφτι, κάτω από το κάστρο των Αρμένων με σκοπό να χρησιμοποιηθεί ως βάση των πολεμικών επιχειρήσεων για την πολιορκία της Καρύστου.

Στις 23 Μαρτίου του 1823 οι οθωμανικές δυνάμεις προσπάθησαν να καταλάβουν τον χώρο και να διαλύσουν τους επαναστάτες. Μετά από εξάωρη μάχη οι δυνάμεις του Ομέρ Μπέη της Καρύστου απωθήθηκαν από τους Έλληνες αγωνιστές. Η μάχη στο Διακόφτι επηρέασε σημαντικά την πορεία της επανάστασης στην Εύβοια, τονώνοντας το ηθικό των αγωνιστών, γιατί ήταν η πρώτη φορά που ο Μπέης της Καρύστου ηττήθηκε σε μάχη από τα επαναστατικά στρατεύματα.

Ακρόπολη Στύρων Επεξεργασία

Στην κορυφή του Αγίου Νικολάου ή Διακόφτι, σε ύψος 450 μέτρων, στο όρος Κλιόσι, βρίσκεται η Πύλη των Αρμένων ή Λαρμένων. Το κάστρο χτίστηκε πάνω στο τείχος της αρχαίας Ακρόπολης των Στύρων, κατά την περίοδο της Φραγκοκρατίας και η μεγαλιθική πύλη της σώζεται μέχρι σήμερα.

Οι Καταλανοί το 1300 κατέλαβαν το κάστρο, το οποίο 73 χρόνια αργότερα (1373) το μεταβίβασαν με πώληση στους Ενετούς. Εν συνεχεία, μετά την κατάληψη της Εύβοιας από τους Οθωμανούς, το 1470, το οχυρό πέρασε στα χέρια των Τούρκων.

Εκτός από τη μεγαλιθική Πύλη των Αρμένων στην Ακρόπολη βρίσκονται και τα ρωμαϊκά λατομεία, από όπου γινόταν η εξόρυξη του μαρμάρου cipollino, καθώς και το εξωκλήσι της Παναγίας, που χρονολογείται από τον 13ο αιώνα. Σε αυτή την περιοχή, εκατοντάδων στρεμμάτων, βρίσκεται συγκεντρωμένη η ιστορία της περιοχής.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάννικα. 55. Εκδοτικός Οργανισμός Πάπυρος. 1996. σελ. 337. 
  2. «ΕΕΤΑΑ-Διοικητικές Μεταβολές των Οικισμών». www.eetaa.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2023. 
  3. «Στύρα ΕΥΒΟΙΑΣ, Δήμος ΚΑΡΥΣΤΟΥ | buk.gr». buk.gr. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2023. 
  4. ΦΕΚ αποτελεσμάτων ΜΟΝΙΜΟΥ πληθυσμού απογραφής 2011», σελ. 10654 (σελ. 180 του pdf)
  5. «Στύρα – Δήμος Καρύστου». Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2023. 
  6. Σήμερα .gr, Σαν. «Η Μάχη των Στύρων». Σαν Σήμερα .gr. Ανακτήθηκε στις 22 Αυγούστου 2023.