Τάφος της Κρίσεως

προστατευόμενος αρχαιολογικός χώρος

Συντεταγμένες: 40°39′14.659″N 22°8′10.846″E / 40.65407194°N 22.13634611°E / 40.65407194; 22.13634611

Ο Τάφος της Κρίσεως, επίσης γνωστός ως Μεγάλος Τάφος των Λευκαδίων, είναι μακεδονικός τάφος της ελληνιστικής περιόδου στα Λευκάδια Ημαθίας (αρχαία Μίεζα), πλησίον της Νάουσας.

Μακεδονικός τάφος της Κρίσεως
Τάφος της Κρίσεως
Χάρτης
Είδοςαρχαιολογική θέση και μακεδονικός τάφος
Γεωγραφικές συντεταγμένες40°39′15″N 22°8′11″E
Διοικητική υπαγωγήΔήμος Ηρωικής Πόλεως Νάουσας
ΤοποθεσίαΛευκάδια Ημαθίας
ΧώραΕλλάδα
Προστασίααρχαιολογικός χώρος στην Ελλάδα
Commons page Πολυμέσα

Φημισμένος για την επιβλητική ζωγραφισμένη πρόσοψή του[1], το συγκεκριμένο μνημείο πιθανολογείται πως ανεγέρθηκε κατά τα τέλη του 4ου αιώνα π.Χ. ή κατά τις απαρχές του 3ου αιώνα π.Χ.[2]. Βρίσκεται σε απόσταση, περίπου, 230 μέτρων από τον Τάφο των Ανθεμίων.

Η αποδιδόμενη ονομασία του τάφου προήλθε από τη ζωγραφική αναπαράσταση επί της προσόψεώς του στην οποία εμφανίζεται, εξαιρετικά σπάνια θεματολογία στην αρχαία ελληνική τέχνη, η μετά θάνατον κρίση του νεκρού[1][3].

Περιγραφή Επεξεργασία

Ο τάφος αποτελεί από μία ιδιαιτέρως σημαντικών διαστάσεων πρόσοψη, καθώς και δύο θολωτούς θαλάμους (έναν προθάλαμο και έναν ταφικό θάλαμο), καλυμμένους από χωμάτινο τύμβο διαμέτρου, περίπου, 10 μέτρων και ύψους 1,5 μέτρων[2][3].

Πρόσοψη Επεξεργασία

Η πρόσοψη, αποτελούμενη από δύο επίπεδα, έχει ύψος 8,55 μέτρων και πλάτος 8,68 μέτρων[4]. Παλαιότερα, επί της κορυφής της βρισκόταν τριγωνικού σχήματος αέτωμα, το οποίο, ωστόσο, σήμερα, έχει πλήρως αφανιστεί.

Το άνω επίπεδο του τάφου περιλαμβάνει έξι ένθετους κίονες ιωνικού ρυθμού ύψους 1,46 οι οποίοι εναλλάσσονται με ψευδοπαράθυρα[5]. Από κάτω, ανάγλυφη ιωνικού ρυθμού ζωφόρος αναπαριστά μάχη μεταξύ Ελλήνων και Περσών ιππέων και πεζών στρατιωτών. Τα αναπαριστώμενα πρόσωπα είναι φιλοτεχνημένα από ασβεστοκονίαμα, ενώ οι πανοπλίες και ο ρουχισμός τους είναι ζωγραφισμένα σε σκούρο μπλε φόντο. Στο κατώτερο επίπεδο, γείσο με φυτικά μοτίβα και παπύρους δεσπόζει επί θριγκού αποτελούμενου από δώδεκα τρίγλυφα σκούρας μπλε αποχρώσεως και έντεκα μετώπες επί των οποίων αναπαρίσταται η μάχη μεταξύ των Λαπιθών και των Κενταύρων. Η συγκεκριμένη δωρικού ρυθμού ζωφόρος χαρακτηρίζεται από την εναλλαγή έγχρωμων ανάγλυφων τριγλύφων ζωγραφισμένων με οφθαλμαπάτη επί επίπεδης επιφάνειας με αποτέλεσμα τη δημιουργία ψευδαισθήσεως όγκου χάρη στη φωτοσκίαση[1][6][7]. Το κατώτερο τμήμα της προσόψεως αποτελείται από τέσσερις δωρικού ρυθμού κίονες μεταξύ τους εμπλεκόμενους σε αντίθεση, ενώ η πόρτα του προθαλάμου βρίσκεται εντός της κεντρικής εσοχής[2][3][8].

 
Άποψη του αριστερού τμήματος της προσόψεως, όπου αναπαρίστανται ο νεκρός πολεμιστής (αριστερά) και ο Ερμής (δεξιά).
 
Άποψη του δεξιού τμήματος της προσόψεως, όπου αναπαρίστανται ο Αιακός (αριστερά) και ο Ραδάμανθυς (δεξιά).

Τέσσερις ζωγραφικές αναπαραστάσεις καλύπτουν το κατώτερο ήμισυ της προσόψεως, επί του άνω τμήματος των χώρων μεταξύ των δωρικού ρυθμού κιόνων. Επί του αριστερού εξωτερικού χώρου, αναπαρίσταται πολεμιστής με βλέμμα προς τα εμπρός, ελαφρώς κοιτώντας προς τα δεξιά. Το αριστερό χέρι του ακουμπά επί της θήκης του σπαθιού του, ενώ το δεξί του χέρι κρατά δόρυ του οποίου η αιχμή βρίσκεται με κατεύθυνση προς τα κάτω. Φέρει κόκκινης αποχρώσεως χιτώνα καλυμμένο από λευκής αποχρώσεως θώρακα, κίτρινης αποχρώσεως χλαμύδα επί του δεξιού ώμου, καθώς και κίτρινης αποχρώσεως ψηλές μπότες. Επί του αριστερού εσωτερικού χώρου, ο ψυχοπομπός Ερμής οδηγεί τον νεκρό[9]. Αναπαρίσταται από μπροστά, κινούμενος προς τα δεξιά, με την κεφαλή του να φέρει πέτασο και να κοιτά προς τα αριστερά. Το δεξί του χέρι είναι τεντωμένο σαν να κάνει νόημα προς τον πολεμιστή, ενώ το αριστερό χέρι του κρατά το κηρύκειο. Φέρει κόκκινης αποχρώσεως χιτώνα και μπλε αποχρώσεως χλαμύδα με μωβ αποχρώσεως άκρες.

Επί των χώρων δεξιά της πόρτας, αναπαρίστανται ο Αιακός και ο Ραδάμανθυς, δύο εκ των, συνολικά, τριών κριτών των νεκρών, καθένας εκ των οποίων ταυτοποιείται μέσω σχετικής επιγραφής πάνω από την αναπαράστασή τους[10]. Ο Αιακός αναπαρίσταται πλαγίως, καθισμένος επί κυβικού σχήματος καθίσματος και κοιτώντας προς τα αριστερά. Το αριστερό χέρι του είναι υψωμένο πάνω από την κεφαλή του και κρατά μακρύ ραβδί, ενώ το δεξί χέρι του βρίσκεται ακουμπισμένο στο μηρό του. Φέρει καφέ αποχρώσεως ιμάτιο το οποίο καλύπτει ολόκληρο το σώμα του, με μοναδική εξαίρεση έναν ώμο, καθώς και το άνω τμήμα του στήθους του. Μία κορδέλα και ένα στέμμα κοσμούν τα μαλλιά του. Από την πλευρά του, ο Ραδάμανθυς, επί του δεξιού εξωτερικού πλαισίου, αναπαρίσταται επίσης ως μορφή ηλικιωμένου, με άγρια γενειάδα και στέμμα. Αντιθέτως, ωστόσο, αναπαρίσταται σε όρθια στάση, σε όψη τριών τετάρτων, στηριζόμενος επί του ραβδιού του[2][3].

Εσωτερικό Επεξεργασία

Αντιστοίχως της προσόψεως, ο προθάλαμος είναι ιδιαιτέρως σημαντικών διαστάσεων, καθώς είναι ύψους 7,7 μέτρων, πλάτους 6,5 μέτρων και μήκους 2,12 μέτρων[2]. Δίχως τον παραμικρό ζωγραφικό διάκοσμο και έχοντας υποστεί εκτεταμένες ζημιές κατά τη διάρκεια της Αρχαιότητας, δεν έχει ανασκαφεί πλήρως[3]. Ωστόσο, δύο ανάγλυφες αναπαραστάσεις ασπίδων είναι ορατές εκατέρωθεν της πόρτας η οποία οδηγεί προς τον ταφικό θάλαμο[1].

Ο ταφικός θάλαμος, με τοίχους καλυμμένους από στόκο, είναι μικρότερων διαστάσεων, καθώς είναι ύψους 5,26 μέτρων, πλάτους 4,8 μέτρων και μήκους 4,72 μέτρων. Βάθρο με γείσο διατρέχει τη βάση του τοίχου, υποστηρίζοντας ανάγλυφες παραστάδες από στόκο, οι οποίες, με τη σειρά τους, υποστηρίζουν επιστύλιο επί του οποίου βρίσκεται γείσο. Το τμήμα του τοίχου μεταξύ των παραστάδων είναι κόκκινης αποχρώσεως, ενώ τα αρχιτεκτονικά διακοσμητικά στοιχεία από στόκο είναι διακοσμημένα με ζωγραφισμένους ρόδακες. Το συγκεκριμένο μοτίβο θυμίζει τοιχογραφίες οι οποίες ανευρέθηκαν εντός οικιών χρονολογούμενων από την ίδια περίοδο στην Πέλλα και στη Δήλο. Μεταξύ των διαφόρων ταφικών αντικειμένων, περιλαμβάνονταν ξύλινο ανάκλιντρο με διακοσμητικά στοιχεία από ελεφαντοστό, συμπεριλαμβανομένου μικρού μεγέθους γλυπτού γυναικείας μορφής το οποίο ανευρέθηκε εντός του προθαλάμου[11].

Οι αρχαιολογικές ανασκαφές Επεξεργασία

Ο συγκεκριμένος τάφος ανευρέθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών κατασκευής ενός δρόμου το 1954 και ανασκάφηκε από τον Φώτη Πέτσα, μεταξύ του 1954 και του 1964. Με σημείο εκκίνησης το 1998, ανασκάφηκε εκ νέου, αναστηλώθηκε από τη Λιάνα Στεφανή και προστατεύτηκε από τα καιρικά φαινόμενα, μέσω της προσθήκης μεταλλικής κατασκευής επί του μνημείου[3]. Το σύνολο των τέχνεργων τα οποία ανευρέθηκαν εντός του τάφου φυλάσσονται εντός του Αρχαιολογικού Μουσείου Βέροιας.

Δείτε επίσης Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 Brecouláki 2006.
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Ginouvès 1994, σελ. 178-181.
  3. 3,0 3,1 3,2 3,3 3,4 3,5 (Αγγλικά) Psarrá, Iríni. «Mieza, the so-called Macedonian Tomb of Judgement». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 5 Ιουνίου 2020. 
  4. (Αγγλικά) Winter, Frederick E. (2006). Studies in Hellenistic Architecture. University of Toronto Press. σελ. 87-88. 
  5. (Αγγλικά) Haddad, Naif A.; Sakr, Yasir M.; Fakhoury, Leen A. (2019). «Investigating Gottfried Semper's Symbolic Approach to the Surface Design in Hellenistic Architecture: The Case of the Macedonian Tombs». Mediterranean Archaeology and Archaeometry 19 (3): 1-16. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2022-01-26. https://web.archive.org/web/20220126135119/http://maajournal.com/Issues/2019/Vol19-3/1_Haddad%20et%20al%2019(3).pdf. Ανακτήθηκε στις 2022-01-26. 
  6. (Αγγλικά) Williams Lehman, Phyllis (1979). «Lefkadia and the Second Style». Στο: Kopcke, Günter· Moore, Mary B. Studies in Classical Art and Archeology: A Tribute to Peter Heinrich von Blanckenhagen. Νέα Υόρκη: J.J. Augustin Publisher. σελ. 225-229. 
  7. (Αγγλικά) Bruno, Vincent J. (1981). «The Painted Metopes at Lefkadia and the Problem of Color in Doric Sculptured Metopes». American Journal of Archaeology 85 (1): 3-11. https://archive.org/details/sim_american-journal-of-archaeology_1981-01_85_1/page/3. 
  8. (Αγγλικά) Plika, Peli (2015). A comparative research between the Macedonian Tombs and the Scythian Kurgans (PDF). Θεσσαλονίκη: International Hellenic University. σελ. 28. 
  9. (Γαλλικά) Chryssantháki-Nagle, Katerína (2013-2014). «Réussir le passage vers l'au-delà dans le monde grec : le rôle des objets métalliques». Cahier des thèmes transversaux ArScAn - Archéologie du monde grec et systèmes d’information: 29-35. https://hal.archives-ouvertes.fr/hal-02278105/document. 
  10. (Αγγλικά) Borza, Eugene N. (1990). In the Shadow of Olympus: The emergence of Macedon. Princeton University Press. σελ. 271. ISBN 978-0-691-00880-6. 
  11. Στεφανή, Λιάνα (2012). «Ελεφάντινα αντικείμενα από τον τάφο της Κρίσεως και οι συμβολικές χρήσεις του ελεφαντόδοντου από την ελίτ». Στο: Αδάμ-Βελένη, Πολυξένη· Τζαναβάρη, Κατερίνα. Δινήεσσα. Τιμητικός τόμος για την Κατερίνα Ρωμιοπούλου. Θεσσαλονίκη: Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης. σελ. 509-522. ISBN 978-960-9621-09-0. 

Πηγές Επεξεργασία

Εξωτερικοί Σύνδεσμοι Επεξεργασία