Φιλάρετος Ντροζντόφ

Ο Μητροπολίτης Φιλάρετος (ρωσικά: Митрополит Филарет‎‎, κατά κόσμον Βασίλι Μιχαήλοβιτς Ντροζντόφ, ρωσικά: Василий Михайлович Дроздов‎‎; 26 Δεκεμβρίου 1782 – 19 Νοεμβρίου 1867) ήταν για περισσότερα από 40 έτη Μητροπολίτης Μόσχας και Κολόμνης, κορυφαίος θεολόγος και η μορφή που άσκησε τη μεγαλύτερη επίδραση στη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία τον 19ο αιώνα.

Φιλάρετος
Μητροπολίτης Μόσχας και Κολόμνης
Από	3 Ιουλίου 1821 (παλ. ημερολ.)
Έως	19 Νοεμβρίου 1867 (π.η.)
Προκάτοχος	Σεραφείμ (Γλαγολέφσκι)
Διάδοχος	Άγιος Ιννοκέντιος
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση	26 Δεκεμβρίου 1782 (π.η.) Κολόμνα, Περιφέρεια Μόσχας
Θάνατος	19 Νοεμβρίου 1867 (π.η.) Μόσχα
Εθνικότητα	Ρωσική
Δόγμα	Χριστιανός Ορθόδοξος
Πρώην τίτλος	Αρχιεπίσκοπος Τβερ και Κασίν

Τον Οκτώβριο του 1994 ανακηρύχθηκε Άγιος από τη Ρωσική Ορθόδοξη Εκκλησία και η μνήμη του εορτάζεται την ημερομηνία του θανάτου του, στις 19 Νοεμβρίου.

Βιογραφικά στοιχεία

Ο Καθεδρικός Ναός του Αγίου Βλαδίμηρου στο Κίεβο ανεγέρθηκε μετά από πρόταση του Φιλαρέτου.

Γεννήθηκε στην Κολόμνα στις 26 Δεκεμβρίου 1782 (8 Ιανουαρίου 1783 με το νέο ημερολόγιο). Τελείωσε αριστούχος την ιερατική σχολή στη Λαύρα της Αγίας Τριάδας και Αγίου Σεργίου («Τροΐτσκαγια»), και με την ολοκλήρωση των σπουδών του διορίσθηκε αμέσως καθηγητής της σχολής αυτής σε ηλικία 21 ετών, διδάσκοντας την ελληνική και την εβραϊκή γλώσσα. Το 1806 έγινε ο ιεροκήρυκας της Λαύρας (μονής) και τέσσερα χρόνια αργότερα διορίσθηκε καθηγητής της θεολογίας και της φιλοσοφίας στη Θεολογική Ακαδημία της Αγίας Πετρουπόλεως (Μονή Αγίου Αλεξάνδρου Νιέφσκι). Εκεί χειροτονήθηκε και προάχθηκε σε αρχιμανδρίτη το 1811 και σε διευθυντή της Ακαδημίας το 1812.

Η Γαλλική εισβολή στη Ρωσία εκείνο το έτος και η σχεδόν ολική καταστροφή του γαλλικού στρατού έκαναν μεγάλη εντύπωση στον Φιλάρετο. Ερμήνευσε την επιτυχία των Ρώσων με ηθικά επιχειρήματα και έδωσε μία διάλεξη για το θέμα αυτό στην «Εταιρεία των Φίλων του Ρωσικού Κόσμου». Το 1813 εξεφώνησε τον διάσημο επικήδειο λόγο του για τον αρχιστράτηγο Μιχαήλ Κουτούζοφ, έναν λόγο που εδραίωσε τη φήμη του ως αξιόλογου ρήτορα.

Ο Φιλάρετος εκάρη μοναχός το 1817 και το ίδιο έτος χειροτονήθηκε επίσκοπος, αναλαμβάνοντας την επισκοπή της Ρεβάλης (Τάλιν) και τη θέση του επισκοπικού βικαρίου της Αγίας Πετρουπόλεως. Το 1819 έγινε Αρχιεπίσκοπος του Τβερ και μέλος της Ιεράς Συνόδου της Ρωσικής Ορθόδοξης Εκκλησίας. Το 1820 ήταν για λίγο και αρχιεπίσκοπος του Γιαροσλάβλ, και τέλος το 1821 εκλέχθηκε Μητροπολίτης Μόσχας.

Οι τολμηροί λόγοι του τον οδήγησαν στη δυσμένεια του Τσάρου Νικολάου Α΄ από το 1845 μέχρι την άνοδο στον θρόνο του Αλεξάνδρου Β΄. Το 1855 περιορίσθηκε στα όρια της επισκοπής του. Λέγεται ότι ο Φιλάρετος είχε συντάξει τη διακήρυξη της Απελευθερώσεως των δουλοπάροικων για λογαριασμό του Αλεξάνδρου Β΄. Θεωρείται ένας από τους κορυφαίους ιεροκήρυκες της Ρωσίας τον 19ο αιώνα. Χαρακτηριστικό της μεγάλης του μορφώσεως είναι το ότι υπήρξε μέλος όλων των επιστημονικών ιδρυμάτων της Μόσχας, καθώς και της Ακαδημίας Επιστημών της Αγίας Πετρουπόλεως (Ρωσική Ακαδημία Επιστημών).

Ο Φιλάρετος υπήρξε ο πνευματικός πατέρας του ιεραποστόλου ιερομονάχου Μακαρίου (Γκλουχαριόφ) (1792–1847), ο οποίος ανακηρύχθηκε άγιος το 2000 ως «Απόστολος των Αλταΐων».

Ο Φιλάρετος κατέτρεξε τους σχισματικούς «Παλαιούς Πιστούς», αποσπώντας ναούς από αυτούς και σφραγίζοντας τις Άγιες Τράπεζες στους ναούς του Κοιμητηρίου Ραγκόσκοϊ, διοικητικού και πνευματικού τους κέντρου. Συνετέλεσε επίσης στη φυλάκιση σχισματικών ιεραρχών και μοναχών. Απεβίωσε σε ηλικία 85 ετών και ο θάνατός του αναγγέλθηκε με τους ήχους της Μεγάλης Καμπάνας του Κρεμλίνου της Μόσχας.

Τα έργα του

Ο Φιλάρετος υπήρξε εξέχων παράγοντας στη μετάφραση της Αγίας Γραφής στη νεότερη ρωσική γλώσσα, που είναι γνωστή ως «Συνοδική Ρωσική Βίβλος» ή «Συνοδική μετάφραση» (Синодальный перевод), καθώς μέχρι τότε υπήρχε μόνο η μετάφραση στην Παλαιά σλαβονική γλώσσα (που δεν καταλάβαινε πλέον καλά ο γενικός πληθυσμός). Συνέγραψε επίσης πολλά θεολογικά και ιστορικά έργα, που είναι γνωστά συλλογικά ως τα «Φιλαρετικά» (Filaretica). Τα πιο αξιόλογα έργα του είναι τα εξής:

• Διάλογος μεταξύ Πιστού και Απίστου επί του Αληθούς Δόγματος της Ελληνορωσικής Εκκλησίας (Αγ. Πετρούπολη 1815)
• Σκιαγραφία της Εκκλησιαστικής-Βιβλικής Ιστορίας (1816)
• Σημειώσεις επί του Βιβλίου της Γενέσεως (1816)
• Απόπειρα ερμηνείας του Ψαλμού 67 (1818)
• Αποσπάσματα από τα Τέσσερα Ευαγγέλια και τις Πράξεις των Αποστόλων για χρήση στα σχολεία (1820)
• Χριστιανική Κατηχητική (1823)
• Από τα ιστορικά Βιβλία της Παλαιάς Διαθήκης (1828–30)
• Αρχαί Θρησκευτικής Διδασκαλίας (1828)
• Περι της Μωσαϊκής Πεντατεύχου
• `Εκθεσις της διαφοράς μεταξύ Ανατολικής και Δυτικής Εκκλησίας
• Λόγοι και ομιλίες (5 τόμοι)

Ο Φιλάρετος συνέθετε επίσης θρησκευτική ποίηση από νεαρή ηλικία. Είναι γνωστή η ποιητική του αλληλογραφία με τον ποιητή Πούσκιν.

Πηγές

• Jackson, Samuel Macauley (επιμ.): Το σχετικό λήμμα στη New Schaff–Herzog Encyclopedia of Religious Knowledge, 3η έκδ., Funk and Wagnalls, Λονδίνο & Νέα Υόρκη 1914
• Το λήμμα «Φιλάρετος (#5) Δροζδώφ» στη Νέα Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια «Χάρη Πάτση», τόμος 22, σελ. 149

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Μεγάλη συλλογή συνδέσμων στη ρωσική γλώσσα
• Βιογραφία (στη ρωσική)
• Ο Φιλάρετος και η ρωσική θρησκευτική φιλοσοφία (στη ρωσική)