Φραντσίσκα κόμισσα του Χόενχαϊμ

Η Φραντσίσκα-Θηρεσία κόμισσα του Χόενχαϊμ, γερμ.: Franziska Theresia grafin von Hohenheim (10 Ιανουαρίου 1748 στο Άντελμανσφελντεν - 1 Ιανουαρίου 1811 στο Κίρχαϊμ ούντερ Τεκ) ήταν κόρη του βαρόνου του Μπέρνερντιν. Με τους γάμους της έγινε πρώτα (από το 1765 και μετά) βαρόνη Λόιτρουμ φον Έρλινγκεν. Ήταν αρχικά η επίσημη ερωμένη του δούκα της Βυρτεμβέργης (από το 1772 έως το 1785), οπότε έγινε η δεύτερη σύζυγός του. Ο γάμος ήταν μοργανατικός έως το 1790, όταν της επετράπη η χρήση τού δυναστικού τίτλου δούκισσα της Βυρτεμβέργης.

Φραντσίσκα κόμισσα του Χόενχαϊμ
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη
μητρική γλώσσα
Franziska von Hohenheim (Γερμανικά)
Γέννηση10  Ιανουαρίου 1748
Adelmannsfelden
Θάνατος1  Ιανουαρίου 1811[1]
Κίρχχαϊμ ούντερ Τεκ
Αιτία θανάτουκαρκίνος της μήτρας
Τόπος ταφήςMartinskirche
Χώρα πολιτογράφησηςΓερμανία
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσεςΓερμανικά
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητααριστοκράτης
Οικογένεια
ΣύζυγοςΚάρολος Ευγένιος της Βυρτεμβέργης (από 1785)[2]
ΤέκναFriederike Herzogin von Württemberg-Stuttgart[3]
ΓονείςLudwig Wilhelm von Bernerdin[3]
Commons page Σχετικά πολυμέσα

Βιογραφία Επεξεργασία

 
Η Φραντσίσκα και ο Κάρολος-Ευγένιος, χαρακτικό του Γιόχαν-Φρήντριχ Κνίσελ, 1787.
 
Προτομή της από τον Ντάνιελ Μακ, 1804.

Ήταν κόρη του Λούντβιχ-Βίλχελμ βαρόνου του Μπέρνερντιν τσου Πέρντουρν και της Γιοχάνας, κόρης του βαρόνου του Φόενσταϊν τσου Άντελμανσφελντεν· από τα 15 παιδιά αυτού του ζεύγους, μόνο πέντε κόρες έφθασαν στην ενηλικίωση. Πέρασε τα παιδικά της χρόνια στην οικογενειακή τους έδρα, το κάστρο Ζίντλινγκεν στην περιοχή Μπέμπλινγκεν. Κατόπιν αιτήματος των γονιών της, το 1765 η Φραντσίσκα παντρεύτηκε τον Φρειδερίκο-Γουλιέλμο Λόιτρουμ βαρόνο του Έρλινγκεν. Όταν ο σύζυγός της διορίστηκε θαλαμηπόλος στην Αυλή της Βυρτεμβέργης, έπρεπε να εμφανίζονται συχνότερα στην Αυλή. Το 1769, κατά τη διάρκεια της παραμονής του στο Μπαντ Βίλντμπαντ, η Φραντσίσκα γνώρισε καλύτερα τον δούκα Κάρολο-Ευγένιο. Αφού αυτός χώρισε από τη μακροχρόνια ερωμένη του, την Καταρίνα Μπόναφιν, η βαρόνη έγινε η maitresse en titre (τιμητική ερωμένη) του το 1772. Στις 21 Ιανουαρίου 1774, με παρακίνηση του Καρόλου-Ευγενίου, η Φραντσίσκα έγινε αυτοκρατορική κόμισσα του Χόενχαϊμ. Στη συνέχεια προήχθη σε πριγκίπισσα από τον Ιωσήφ Β΄ της Γερμανίας και από τότε έφερε το οικόσημο της οικογένειας Μπόμπαστε φον Χόενχαϊμ, η οποία είχε εκλείψει. Ο δούκας τής έδωσε το κτήριο Γκάρμπενοφ στο Χόενχαϊμ στις 10 Ιανουαρίου 1772 και το επέκτεινε τις επόμενες δεκαετίες στο κάστρο Χόενχαϊμ, με ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τη δημιουργία τού κήπου τοπίου Ντέρφλε ή αγγλικού στυλ, από το 1776 και μετά.

Η αντιλήψεις της Φραντσίσκας επηρεάστηκαν από προτεσταντικές ευσεβιστικές ιδέες και έτσι η φύση τής σχέσης της με τον δούκα ήταν ανήθικη και αισθανόταν ένοχη γι' αυτήν. Διαζεύχθηκε από τον σύζυγό της το 1772, αλλά ο Καθολικός Κάρολος-Ευγένιος δεν μπορούσε να λύσει τον γάμο του με την Ελισάβετ του Βρανδεμβούργου. Το φθινόπωρο του 1756 η Ελισάβετ είχε πάει να επισκεφτεί τη μητέρα της στο Μπάυροϊτ και αρνήθηκε να επιστρέψει. Ο Κάρολος-Ευγένιος συμφώνησε ότι θα παραμείνει η δούκισσα του, κάτι που έκανε μέχρι το τέλος της τον Απρίλιο του 1780. Μετά το τέλος της Ελισάβετ, ο Κάρολος-Ευγένιος και η Φρανσίσκα αντάλλαξαν όρκους γάμου στις 10 Ιουλίου 1780. Η Καθολική Εκκλησία, ωστόσο, δεν αναγνώριζε το διαζύγιο της Φραντσίσκας και δεν επέτρεπε στον Κάρολο να νυμφευτεί μία Προτεστάντισσα. Επίσης, η Φραντσίσκα δεν ήταν κοινωνικά ίση με τον Κάρολο σύμφωνα με τη νομοθεσία της Βυρτεμβέργης, οπότε οποιοσδήποτε γάμος θα ήταν μοργανατικός. Ο δούκας δεν είχε νόμιμα τέκνα.

Ο Κάρολος-Ευγένιος λοιπόν, όχι μόνο επεδίωξε να κάνει τη Φραντσίσκα τη νόμιμη σύζυγό του, αλλά και να αποκτήσει αναγνώριση γι' αυτήν ως δούκισσά του· ήταν οι δύο στόχοι, που επιδίωκε σταθερά για χρόνια. Πρώτα, το Ehegericht (Δικαστήριο γάμου) αναίρεσε την απαγόρευση του γάμου τους, χαρακτηρίζοντας τη Φραντσίσκα ως την ένοχη στο διαζύγιό της. Κατά την εκπόνηση της συμφωνίας για τον μοργατικό γάμο στις 15 Μαΐου 1784, ο Κάρολος-Ευγένιος έκανε διάδοχό του τον μικροτερο αδελφό του Φρειδερίκο-Ευγένιο (και τελικά τον γιο εκείνου Φρειδερίκο Α΄). Στις 10 ή στις 11 Ιανουαρίου 1785, ο ιερέας του παρεκκλησίου πάντρεψε κρυφά τη Φραντσίσκα και τον Κάρολο-Ευγένιο στη Στουτγκάρδη, ωστόσο ο γάμος ανακηρύχθηκε δημόσια στις 2 Φεβρουαρίου 1786 Το 1790 ο δούκας κατέληξε τελικά σε συμφωνία με τον Φρειδερίκο-Ευγένιο και τον Φρειδερίκο Α΄: η Φραντσίσκα θα αναγνωριζόταν ως δούκισσα με το κάστρο Κίρχαϊμ ούντερ Τεκ ως ιδιοκτησία χηρείας της (wittum), με τυχόν απογόνους να αποκλείονται από τη διαδοχή, ενώ η σύζυγος του Φρειδερίκου-Ευγένιου, η Σοφία του Βρανδεμβούργου-Σβετ, θα διατηρήσει την προτεραιότητά της έναντι της Φραντσίσκας. Ο πάπας αναγνώρισε τον γάμο μόνο το 1791, αφού το Βατικανό έλαβε θεολογικές και γνώμες εμπειρογνωμόνων σχετικά με την ακυρότητα του πρώτου γάμου της Φραντσίσκας. Αυτό τελικά οδήγησε επίσης στην επίσημη αναγνώριση της Φραντσίσκας από τον Λουδοβίκος Ευγένιος της ΒυρτεμβέργηςΛουδοβίκου-Ευγένιου -μεσαίου αδελφού τού δούκα Καρόλου-Ευγενίου- ο οποίος ήταν ο ίδιος σε έναν μοργανατικό γάμο. Με αυτόν τον τρόπο η Φραντσίσκα έγινε κυρία (herrin) της Βυρτεμβέργης.

 
Ανάγλυφο της Φραντσίσκας από το ταφικό μνημείο της, κατά την ανακαίνισή του του 1906.

Η Φραντσίσκα απέκτησε φήμη στη Βυρτεμβέργη ως ευγενικής και αλτρουίστριας λόγω του φιλανθρωπικού της έργου, των δωρεών και της μετριοπαθούς επιρροής της στον δούκα (ο αρχικά απρόβλεπτος και πομπώδης καθοδηγήθηκε στον ρόλο ενός, που φρόντιζε πατρικά τη χώρα του). Έγινε γνωστή κατά τη διάρκεια της ζωής της ως "η καλή άγγελος της Βυρτεμβέργης". Μετά το τέλος του δούκα (μετά τον οποίο ο Λουδοβίκος-Ευγένιος, ο Φρειδερίκος-Ευγένιος και ο Φρειδερίκος Α΄ τον διαδέχθηκαν κατά σειρά στο δουκάτο), η Φραντσίσκα έδωσε ασφαλές καταφύγιο στον Ευσεβιστή και Θεοσοφιστή Γιόχαν-Μίχαελ Χαν στο Ζίντλινγκεν, αφού αυτός διώχθηκε για τις απόψεις του από την εκκλησία στη Βυρτεμβέργη. Με το τέλος του δούκα Καρόλου-Ευγενίου το 1793, η Φραντσίσκα έπρεπε να φύγει από το κάστρο Χόενχαϊμ και τον Ιανουάριο του 1795 μετακόμισε στο κάστρο Κίρχαϊμ, περνώντας τους καλοκαιρινούς μήνες στα κτήματά της στο Ζίντλινγκεν και στο Μπέχινγκεν αν ντερ Μπρεντς, το τελευταίο που είχε εξοφλήσει, αλλά προσπάθησε να το πωλήσει μετά το τέλος του δούκα, καθώς δυσκολευόταν οικονομικά. Σπάνια ερχόταν στην Αυλή της Στουτγκάρδης, καθώς οι σχέσεις της με την οικογένεια τού Καρόλου-Ευγενίου, ειδικά με τον ανιψιό του Φρειδερίκο Α΄, ήταν τεταμένες μετά το τέλος του συζύγου της.

Την Πρωτοχρονιά του 1811 απεβίωσε στο κάστρο Κίρχαϊμ μετά από μακρά πάθηση από καρκίνο του ενδομητρίου. Πέντε ημέρες αργότερα τάφηκε στον χώρο της χορωδίας του Mάρτινσκιρχε στο Kίρχαϊμ, σε αντίθεση με την επιθυμία της να ταφεί δίπλα στον Κάρολο-Ευγένιο στο Λούντβιγκσμπουργκ. Ο τάφος της αργότερα χάθηκε, αλλά ανακαλύφθηκε ξανά το 1885. Το 1906 ο Σύνδεσμος Ιστορίας και Αρχαιοτήτων της Βυρτεμβέργης της έβαλε ένα μαρμάρινο ανάγλυφο στον νότιο τοίχο της χορωδίας και το 1962 τα λείψανα της ξανατάφηκαν σε ένα νέο δρύινο φέρετρο.

Βιβλιογραφικές αναφορές Επεξεργασία

  • (in German) Tagbuch der Gräfin Franziska von Hohenheim späteren Herzogin von Württemberg . Hrsg. v. A. Osterberg.(ISBN 3-87421-096-0)
  • Utta Keppler: Franziska von Hohenheim. Die tapfere Frau an der Seite Carl Eugens. Ein βιογράφος Ρωμαίος .(ISBN 3-7987-0219-5)ISBN 3-7987-0219-5
  • (in German) Ottilie Wildermuth : Franziska von Hohenheim, Herzogin zu Württemberg und Teck . Σε: Württembergischer Bildersaal, Erster Band. Schaber, Στουτγκάρδη 1859, S. 36–64 ( Ψηφιοποιημένη έκδοση )
  • (in German) Thomas Kuster, Franziska von Bernerdin, Reichsgräfin Hohenheim. Σε: Der Aufstieg und Fall der Mätresse im Europa des 18. Jahrhunderts. Eine Darstellung anhand ausgewählter Persönlichkeiten. phil.Dipl. Ίνσμπρουκ 2001

Παραπομπές Επεξεργασία

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία