Το Abecedar (Αμπετσένταρ) ήταν αλφαβητάριο που τυπώθηκε για πρώτη φορά από την ελληνική κυβέρνηση το Μάιο του 1925 με σκοπό να χρησιμοποιηθεί στη διδασκαλία του σλαβόφωνου πληθυσμού της βόρειας Ελλάδας. Υπεβλήθη στην Κοινωνία των Εθνών ως δείγμα συμμόρφωσης της Ελλάδας προς την Συνθήκη των Σεβρών και του ελληνοβουλγαρικού πρωτοκόλλου Πολίτη-Καλφώφ του 1924, ενώ προηγουμένως η Βουλγαρία είχε δεσμευθεί βάσει της συνθήκης του Νεϊγύ (1919) για την προστασία των Ελλήνων στα εδάφη της.

Abecedar
ΤίτλοςAbecedar
ΓλώσσαΔιάλεκτος Πριλάπου - Μπίτολα
Σλαβομακεδονική
Ελληνικά
Αγγλικά
Ημερομηνία δημοσίευσης1925
LC ClassOL28117422M
Πρώτη έκδοσηΘεσσαλονίκη
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Το αυθεντικό Αμπεσαντάρ των 38 σελίδων (και όχι των 158)[1] που εκδόθηκε το 1925 από την τότε ελληνική κυβέρνηση κάτω από τις πιέσεις της ΚτΕ και τα μεθοριακά επεισόδια στα ελληνοβουλγαρικά σύνορα στην περιοχή της Δράμας (περιοχή Τάρλιτς) προκάλεσε σειρά αντιδράσεων
όχι μόνο στο Αμύνταιο όπου κυκλοφόρησε, αλλά και στη Βουλγαρία που απαιτούσε κυριλλκή γραφή ακόμα και στη Σερβία που το θεώρησε Casus belli, λόγω της προώθησης των βουλγαρικών συμφερόντων στην περιοχή.
Mετά από όλα αυτά, σύντομα αποσύρθηκε, για να επακολουθήσει το Πρωτόκολλο Πολίτη-Καλφώφ περί εθελουσίας ανταλλαγής πληθυσμών.

Γενικά Επεξεργασία

Περιγράφηκε από τον Νικόλαο Ζαρίφη, στο Ελεύθερον Βήμα, ως αναγνωστικό για τα παιδιά των σλαβόφωνων της Ελλάδας που «τυπώθηκε με λατινικούς χαρακτήρες και συντάχθηκε στην μακεδονική διάλεκτο».[2][3] Το έργο της σύνταξής του ανατέθηκε στον εθνολόγο και γλωσσολόγο Γεώργιο Σαγιαξή και στους φιλόλογους Ιωσήφ Λαζάρου και Παπαζαχαρίου. Η πρώτη έκδοσή του ήταν γραμμένη στο γλωσσικό μακεδονικό ιδίωμα που ομιλούνταν κυρίως στις περιοχές της Φλώρινας και του Μοναστηρίου (Μπίτολα), χρησιμοποιώντας λατινικούς χαρακτήρες. Σύμφωνα με τις ελληνικές αρχές, η χρήση λατινικών χαρακτήρων θα διευκόλυνε την εκμάθηση. Κατά τον εξουσιοδοτημένο ειδικό γλωσσολόγο στην Γραμματεία της Κοινωνίας των Εθνών, ονόματι Ο' Μολόνι, τα κίνητρα για την επιλογή του λατινικού αλφαβήτου ήταν διαφορετικά και συνδέονταν με μια προσπάθεια μετριασμού της σλαβικής επιρροής στην περιοχή.[4][5] Συνολικά, ο Ο' Μολόνι εξεθείασε την ελληνική πρωτοβουλία, την οποία αναγνώρισε ως ειλικρινή προσπάθεια σεβασμού της μειονότητας των σλαβόφωνων.[6] Το αναγνωστικό προκάλεσε οξεία αντίδραση από την πλευρά της Βουλγαρίας και της Σερβίας, καθώς δεν είχε συνταχθεί στα βουλγαρικά ή τα σερβικά, ενώ συγχρόνως δεν ακολουθούσε το κυριλλικό αλφάβητο.[7] Κατά τον λαογράφο Δημήτριο Βογαζλή, η στάση της βουλγαρικής και της σερβικής κυβέρνησης υπήρξε η αιτία της τελικής αποτυχίας στην προώθηση του Abecedar.[8] Ο εκπρόσωπος της Βουλγαρίας στην Κοινωνία των Εθνών χαρακτήρισε το βιβλίο ακατανόητο, ενώ ο εκπρόσωπος της Ελλάδας, Βασίλης Δενδραμής, υπερασπίστηκε το αναγνωστικό χαρακτηρίζοντας τη σλαβομακεδονική γλώσσα ως ανεξάρτητη και διακριτή σε σχέση με την Βουλγαρική ή την Σερβική.[9]

Το αναγνωστικό διανεμήθηκε πειραματικά τον Ιανουάριο του 1926, στην περιοχή του Αμύνταιου, προκαλώντας έντονες αντιδράσεις, διαμαρτυρίες δασκάλων, ακόμα και καύση βιβλίων. Σλαβόφωνοι και ελληνόφωνοι κάτοικοι της περιοχής δημοσιοποίησαν ψήφισμα που στρεφόταν κατά της διδασκαλίας του αναγνωστικού στην εφημερίδα Εφημερίς των Βαλκανίων (2 Φεβρουαρίου 1926), το οποίο τηλεγραφήθηκε επίσης στον Έλληνα υπουργό εξωτερικών. Στις 6 Φεβρουαρίου 1926, ο πρωθυπουργός της Ελλάδας, Θεόδωρος Δ. Πάγκαλος συναντήθηκε με τον υπουργό εξωτερικών Λουκά Κανακάρη-Ρούφο και από κοινού αποφάσισαν την προώθηση του αναγνωστηρίου στα σχολεία. Ωστόσο, παρά τις επίσημες διαβεβαιώσεις, το εγχείρημα, εν τέλει, εγκαταλείφθηκε. Τα περισσότερα αντίτυπά του καταστράφηκαν αμέσως, ενώ ορισμένα από αυτά που διανεμήθηκαν στις προβλεπόμενες περιοχές καταστράφηκαν από τις τοπικές αστυνομικές αρχές.[2]

Το Abecedar επανατυπώθηκε στο Περθ το 1993, από το Μακεδονικό Κέντρο Πληροφοριών, στα πλαίσια εκστρατείας του για την αναγνώριση εθνικής μακεδονικής μειονότητας στην Ελλάδα.[10] Το 2006, μία τρίτη έκδοση των 160 σελίδων τυπώθηκε στη Θεσσαλονίκη με πρωτοβουλία του πολιτικού κόμματος Ουράνιο Τόξο και υπό την αιγίδα του Ευρωπαϊκού Γραφείου για τις Λιγότερο Ομιλούμενες Γλώσσες (EBLUL). Περιέχει ακριβές αντίγραφο από το πρωτότυπο που εξέδωσε η ελληνική κυβέρνηση το 1925, καθώς και ένα σύγχρονο κυριλλικό αλφαβητάριο της γλώσσας, όπως αυτή διδάσκεται ανά τον κόσμο.[11]

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. Ευρωπαϊκό Γραφείο για τις λιγότερο ομιλούμενες γλώσσες- Ευρωπαϊκή Ελεύθερη Συμμαχία και Ουράνιο Τόξο, εκδόσεις Μπατάβια, 2006 ISBN 960-89330-05-5
  2. 2,0 2,1 Shea, 110
  3. Danforth, 70
  4. Μιχαηλίδης, 339, πρβλ. Danforth, 70
  5. Abecedar, εκδ. Μπατάβια, Θεσσαλονίκη: 2006, σ.31
  6. Μιχαηλίδης, 339
  7. Danforth, 70. πρβλ. Μιχαηλίδη, 337
  8. Shea, 111
  9. Hugh Poulton, Who are the Macedonians?, C. Hurst & Co, 2000, σ. 88
  10. Μιχαηλίδης, 340
  11. Abecedar, εκδ. Μπατάβια, Θεσσαλονίκη: 2006, σ.5

Βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, "Minority Rights and Educational Problems in Greek Interwar Macedonia: The Case of the Primer Abecedar", Journal of Modern Greek Studies 14.2 (1996) 329-343
  • Ιάκωβος Δ. Μιχαηλίδης, «Μειονοτικές ευαισθησίες και εκπαιδευτικά προβλήματα: Η περίπτωση του Abecedar», Κ.Τσιτσελίκης (επιμ.), Γλώσσες, αλφάβητα και εθνική ιδεολογία στην Ελλάδα και τα Βαλκάνια εκδ.Κριτική, Αθήνα 1999,σελ. 117-144.
  • Loring M. Danforth, The Macedonian Conflict: Ethnic Nationalism in a Transnational World, Princeton University Press, 1997
  • John Shea, Macedonia and Greece: The Struggle to Define a New Balkan Nation, McFarland, 1997

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία