Ευστράτιος Δημητρίου

(Ανακατεύθυνση από Demetrio Stratos)

Ο Ευστράτιος Δημητρίου ή Demetrio Stratos (Αλεξάνδρεια, 22 Απριλίου 1945 – Νέα Υόρκη, 13 Ιουνίου 1979) ήταν Έλληνας τραγουδιστής, συνθέτης, στιχουργός, πολυοργανίστας και μουσικός ερευνητής, συνιδρυτής και τραγουδιστής του ιταλικού progressive rock, jazz fusion μουσικού συγκροτήματος AreA – International POPular Group, γνωστότερων ως Area ή AreA(Αρέα).[4][5]

Ευστράτιος Δημητρίου
Πληροφορίες
ΨευδώνυμοDemetrio Stratos
Γέννηση22  Απριλίου 1945[1][2][3]
Αλεξάνδρεια
Θάνατος13  Ιουνίου 1979[1][2][3]
Νέα Υόρκη
EίδοςProgressive rock
Art rock
Πειραματική μουσική
Παγκόσμια μουσική
διάφορα
ΙδιότητεςΤραγουδιστής-τραγουδοποιός, πολυοργανίστας-μουσικός ερευνητής
Μουσικά όργαναΦωνή
Πιάνο
Electronic Organ
Αρμόνιο
Ακορντεόν
Χάλκινα Κρουστά
Παρουσία1963 – 1979
Δισκογραφική εταιρείαRicordi (1969–1970)
Numero Uno (1971)
Cramps (1972–1979)
Ascolto (1978)
ΕπιρροέςI Ribelli
Area
Ιστότοπος
http://www.demetriostratos.it/

Βιογραφία Επεξεργασία

Τα πρώτα χρόνια 1945–1971 Επεξεργασία

Ο Demetrio Stratos (Ευστράτιος Δημητρίου) γεννήθηκε στις 22 Απριλίου του 1945 στην Αλεξάνδρεια από Έλληνες της Αιγύπτου, τους Ιωάννη Δημητρίου και Αθανασία Αρχοντογιώργη.[6] Έζησε έως τα 13 του χρόνια στην Αλεξάνδρεια, όπου σπούδασε πιάνο και ακορντεόν στο Εθνικό Ωδείο Αθηνών και την Αγγλική γλώσσα στο British Boys School. Η ελληνορθόδοξη θρησκευτική πίστη της οικογένειάς του συνέβαλε στην πρώιμη γνωριμία του με την Βυζαντινή μουσική, ενώ στα ακούσματά του επίσης περιελαμβάνετο η παραδοσιακή Αραβική, όπως απαντάται στην περιοχή της Αλεξάνδρειας και η, εν τη γενέσει, Rock & Roll δισκογραφία· ένα ετερόκλητο φάσμα μουσικών ειδών, το οποίο απαντάται και επέδρασε χαρακτηριστικά στο σύνολο του καλλιτεχνικού του έργου.[6] Ο ίδιος θα επισημάνει αργότερα ότι, το γεγονός της γέννησης του στην Αλεξάνδρεια τον έκανε να αισθάνεται ένας «ιδιαίτερος και προνομιούχος αχθοφόρος ενός διεθνούς ξενοδοχείου, προορισμένος να ζει το πέρασμα των ανθρώπων και να συμβάλλει στην αληθινή πολιτισμική/διαπολιτισμική κυκλοφορία της ευρύτερης Μεσόγειου, της τόσο μεστής ποικίλων εθνικών ομάδων και εντόνων μουσικών χρωμάτων».

Το 1962 μετακόμισε με την οικογένειά του στο Μιλάνο της Ιταλίας και γράφτηκε στην Αρχιτεκτονική σχολή του Πολυτεχνείου.[7] Το 1963 δημιούργησε το πρώτο του μουσικό συγκρότημα και με την ιδιότητα του πιανίστα/οργανίστα εμφανίστηκε αρχικά στο Casa dello studente Festival του Μιλάνου και έπειτα σε τοπικές παμπ όπως η Santa Tecla και η Intra’s al Corso.[8] Το ρεπερτόριο του συγκροτήματος εκείνο τον καιρό αποτελείτο από Σόουλ, Μπλουζ και Ρυθμ & Μπλουζ μουσική.[8] Αφορμή για την εκκίνηση της λαμπρής ιστορικά καλλιτεχνικής σταδιοδρομίας του Δημητρίου στάθηκε η αντικατάσταση του, απόντος εκείνη την ημέρα λόγω τροχαίου ατυχήματος, τραγουδιστή απ' τον ίδιο.[8] Κατά την ίδια περίοδο, ο Δημητρίου επίσης συμμετείχε επαγγελματικά, με την ιδιότητα του εξωτερικού συνεργάτη, (σέσιον) ως οργανίστας σε διάφορα στούντιο ηχογράφησης του Μιλάνου.[4][8]

Το 1967 προσχώρησε σαν οργανίστας και τραγουδιστής στην Ιταλική beat band «I Ribelli» (Ι Ριμπέλι-"Οι Επαναστάτες"). Η δημοσιότητά του αυξήθηκε χαρακτηριστικά έκτοτε, έπειτα από πλειάδα εμπορικά επιτυχημένων singles, μεταξύ αυτών τα "Chi mi aiuterà", "Oh Darling!" και το "Pugni chiusi", τραγούδι που θεωρήθηκε ηχητικό σύμβολο-συνώνυμο της Ιταλίας της δεκαετίας του ’60 [9] Το 1969, το συγκρότημα των I Ribelli κυκλοφορεί τον ομώνυμο στούντιο δίσκο του[4] και την αμέσως επόμενη χρονιά ο Δημητρίου αποχώρησε από τη σύνθεσή τους, δημιουργώντας ένα καινούργιο μουσικό συγκρότημα, στη σύνθεση των οποίων και κάποιοι Εγγλέζοι μουσικοί, όπως ο ντράμερ Jan Broad. Παράλληλα αφοσιώθηκε στη μελέτη της φωνητικής λειτουργίας και της μουσικής, πειραματιζόμενος επάνω στα φωνητικά φαινόμενα,[10] ενδιαφέρον το οποίο ξεκίνησε έπειτα από την παρατήρηση της κόρης του, Αναστασίας (1970-σήμερα). Ούσα βρέφος και ως όλα, δεν άρθρωνε λόγο όμως παρήγαγε πρώιμες ηχητικές μορφές. Ο Δημητρίου θεώρησε το γεγονός αυτό ως "παιχνίδισμα και πειραματισμό", του οποίου ο ηχητικός πλούτος χάνεται εν καιρώ, με την ανάπτυξη της λεκτικής ομιλίας. Η παρατήρησή του «το παιδί χάνει τον ήχο για να οργανώσει λόγο» στάθηκε καθοριστική στην έρευνά, στην φωνητική του ερμηνεία καθώς και στο σύνολο του έργου του.[10] Το 1971 κυκλοφόρησε από την Numero Uno, δισκογραφική εταιρία ανήκουσα στους καλλιτέχνες Mogol και Lucio Battisti, το single "Daddy's dream", κυκλοφορία φέρουσα το επίσημο ιταλικό του όνομά Demetrio Stratos, και αποτελούσε το τελευταίο του εγχείρημα σχετικό με την εμπορική μουσική της εποχής.[4][11]

Area (1972–1978) Επεξεργασία

Το 1972 ο Δημητρίου και ο ντράμερ Giulio Capiozzo ίδρυσαν τους Area, ένα progressive rock, jazz fusion μουσικό συγκρότημα, το οποίο έως και σήμερα θεωρείται ένα εκ των σημαντικότερων και δημοφιλέστερων στην Ιταλία.[4][12] Η αρχική σύνθεση συμπεριελάμβανε τους Eddie Busnello (σαξόφωνο), Patrick Djivas (μπάσσο), Leandro Gaetano (πιάνο) και Johnny Lambizzi (κύρια ηλεκτρική κιθάρα).[13] Σύντομα οι Busnello και Djivas αποχώρησαν από τη σύνθεση στην οποία προστέθηκαν οι Patrizio Fariselli (πιάνο, αρμόνιο) και Paolo Tofani (κύρια ηλεκτρική κιθάρα, συνθεσάϊζερ, VCS 3). Ο Djivas αντικαταστήθηκε από τον Ares Tavolazzi (μπάσσο, τρομπόνι) όταν αργότερα προσχώρησε στους Premiata Forneria Marconi (PFM). Ο Δημητρίου ηχογράφησε και κυκλοφόρησε με το συγκρότημα των Area αρκετούς στούντιο και ζωντανά ηχογραφημένους δίσκους μέσω της δισκογραφικής εταιρίας Cramps Records η οποία κυκλοφόρησε και τις δημιουργίες του ως Demetrio Stratos .[14][15][16]

To 1973 ο Δημητρίου συμμετείχε στην 8η Μπιενάλε του Παρισιού και παράλληλα οι Area κυκλοφόρησαν το πρώτο στούντιο άλμπουμ τους, Arbeit Macht Frei ("Η Εργασία Απελευθερώνει»,[17] τίτλος-αναφορά σε επιγραφή στην είσοδο του Άουσβιτς.[4][17]

Το 1974, οι Area συμμετείχαν σε φεστιβάλ της Γαλλίας, της Πορτογαλίας και της Ελβετίας. Ο Δημητρίου αρχίζει σταδιακά να εμβαθύνει στον ανεξερεύνητο κόσμο της φωνητικής λειτουργίας, πλατύνοντας παράλληλα την έρευνα του επάνω στη σημασία και στην ποιότητα της φωνητικής άσκησης στην Ασία και στους πολιτισμούς της Μέσης Ανατολής. Στο Μιλάνο συνεργάστηκε με τους Gianni Emilio Simonetti, Juan Hidalgo, και Walter Marchetti,[18] των Zaj, πειραματικού και performance art καλλιτεχνικού συγκροτήματος, ιδρυθέντος το 1959, στα πλαίσια του Fluxus, διεθνούς δικτύου καλλιτεχνών, συνθετών και σχεδιαστών/γραφιστών, με κύριο αντικείμενό τους την ανταλλαγή και σύνθεση καλλιτεχνικού έργου και αρχών. Αργότερα συνέβαλε στη μουσική του John Cage, τραγουδώντας στο άλμπουμ του "Sixty-Two Mesostics Re Merce Cunningham" σε μια διασκευή για σόλο φωνή,[18] έργο το οποίο εν συνεχεία παρουσιάστηκε σε πολλά φεστιβάλ, ακροατηρίων αποτελούμενων κυρίως από νεανικά πλήθη, όπως στο φεστιβάλ της προλεταριακής νεολαίας στο Λάμπρο Παρκ του Μιλάνου, όπου ο Δημητρίου παρουσίασε το έργο αυτό σε κοινό 15,000 ατόμων.[18] Αργότερα, συμπεριλήφθηκε στις ηχογραφήσεις του άλμπουμ Nova Musicha N. 1: John Cage (CRSLP 6101), που κυκλοφόρησε από την Cramps Records, εγκαινιάζοντας τη σειρά "Nova Musicha". Παράλληλα οι Area ηχογραφούν και κυκλοφορούν το 2ο στούντιο άλμπουμ τους, Caution Radiation Area.[4][14][15][18]

Το 1975, οι Area κυκλοφορούν το τρίτο studio album τους, Crac!.[19] Εκείνο τον καιρό, ο Δημητρίου επέκτεινε την υπάρχουσα φωνητική του έρευνα του προς τη συγκριτική μουσικολογία, στα προβλήματα της παγκόσμιας φωνητικής καθώς και στις φωνητικές μεθόδους της μουσικής στην Ανατολική Ασία, ειδικότερα σε εκείνες που απαντώνται στο Αρμονικό Τραγούδι,[4] αποτέλεσμα του οποίου πονήματος παρουσιάστηκε στο πρώτο ολοκληρωμένο προσωπικό του έργο[20] φέρον το επίσημο ιταλικό όνομά του, Demetrio Stratos, τον δίσκο Metrodora. Ο τίλος και το ομώνυμο κομμάτι αποτελούν αναφορά στη Μετροδώρα, Βυζαντινή φυσικό του 6ου αιώνα μ.Χ.[20] Την ίδια χρονιά περιόδευσε με τους Area σε φεστιβάλ της Γαλλίας και της Πορτογαλίας,[20] ενώ με τους Patrizio Fariselli (prepared piano), Paolo Tofani (ηλεκτρική κιθάρα και συνθεσάιζερ), Paul Lytton (κρουστά) και Steve Lacy (σοπράνο σαξόφωνο), παρουσίασαν την παράσταση "Aula Magna" στο Πανεπιστήμιο του Μιλάνου, το ηχητικό ντοκουμέντο της οποίας, Event '76, κυκλοφόρησε το 1979 από την Cramps Records.[20] Κατά την περίοδο αυτή ο Δημητρίου σπούδαζε ψυχανάλυση, σε μια προσπάθειά του να εξερευνήσει τη σχέση ομιλούσας γλώσσας και ψυχής, ενώ παρουσιάστηκε και ως ομιλητής σε πολυάριθμα σεμινάρια του Ινστιτούτου Γλωσσολογίας και Φωνητικής (Istituto di Glottologia e Fonetica)[21] του Πανεπιστημίου της Πάντοβα στην Ιταλία, διαμορφώνοντας την προσωπική του «Παιδαγωγική της φωνής». Στην Πάντοβα, επίσης, συνεργάστηκε με το Κέντρο Φωνιατρικής (Centro Medico di Foniatria)[22] για τους σκοπού των μελετών του επάνω στα όρια της γλώσσας. ΚΑτά την ίδια περίοδο, ήρθε σε επαφή με την Emile Leipp, διευθύντρια του Εργαστηρίου Ακουστικής (Laboratory of Acoustics) της Σχολής Επιστημών του Paris VI University, στο Παρίσι .[20] Ο Δημητρίου, συνδυάζοντας την υπάρχουσα έρευνά του με τις καινούργιες σπουδές και μελέτες του, θεωρείται ότι επεσήμανε τη σχέση γλώσσας και ψυχής και προσέφερε γνώση επάνω στη σχέση των δύο τελευταίων με τους ήχους που παρήγαγαν οι δικές του φωνητικές χορδές, τις οποίες θεωρούσε ως μια ενότητα συνιστώσα μουσικό όργανο.[14][15]

Το 1977, οι φωνητικές του ικανότητες έγιναν αντικείμενο έρευνας του καθηγητή Franco Ferrero, του Πανεπιστημίου της Πάντοβα, σε ντοκιμαντέρ,[14][15][23] το αποτέλεσμα της οποίας κατέληξε σε δύο επιστημονικές εκδόσεις και σε ένα ντοκιμαντέρ με τον τίτλο "Suonare la voce". Παράλληλα ο Δημητρίου πραγματοποίησε κάποιες προσωπικές ζωντανές εμφανίσεις στο θέατρο "Arsenale" και στην «Γκαλερί Μαρκόνι» στο Μιλάνο, ενώ στα Παρίσι ήρθε σε επαφή με τον καλλιτέχνη της παραδοσιακής Βιετναμέζικης μουσικής Tran Quang Hai.[24]

Σε συνέντευξη του Tran Quang Hai, ανταποκρινόμενου στην ερώτηση του Albert Hera για τη γνώμη του για τον Δημητρίου:

Διδάχτηκε από εμένα κάποια στιγμή στη Γαλλία το 1977. Μας έφερε σε επαφή ο manager του, μεταφέροντας μου την επιθυμία του Master Demetrio Stratos να διδαχθεί τις τεχνικές μου. Έμεινε μαζί μου και σε δύο ώρες είχε μάθει τα πάντα. Έπειτα επέστρεψε στην Ιταλία, όπου χρησιμοποίησε τις τεχνικές μου στις προσωπικές του μελέτες.

Ο Tran Quang Hai στον Albert Hera|[25]


 
Οι Area σε ζωντανή εμφάνισή τους στην Castelmassa (Rovigo-Ιταλία), Αύγουστος 1978

Το 1978, οι Area μεταφέρθηκαν από την Cramps Records στην, θυγατρική της CGD, δισκογραφική εταιρία Ascolto, μέσω της οποίας κυκλοφόρησε το πέμπτο στούντιο άλμπουμ τους Gli Dei Se Ne Vanno, Gli Arrabbiati Restano!, το οποίο υπήρξε και το τελευταίο με τον Δημητρίου στη σύνθεση του συγκροτήματος.[26] Ο ίδιος διατήρησε τη συνεργασία του με την Cramps Records ως σόλο καλλιτέχνης κυκλοφορώντας τον δεύτερο προσωπικό του δίσκο Cantare la Voce.[26] Τον Φεβρουάριο, στα πλαίσια της Δέκατης Παγκόσμιας Μπιενάλε Νέων Καλλιτεχνών (X Internationals Biennale of Young Artists), διοργάνωσης του Ατελιέ Ραδιοφωνικής Δημιουργίας (Atelier de Création Radiophonique)[26] εκπροσώπησε την Ελλάδα, εμφανιζόμενος με το έργο του Daniel Caux "Musics at an Exhibition", στο Μουσείο Μοντέρνας Τέχνης του Παρισιού (Musée d'Art Moderne de la Ville de Paris). Έπειτα εμφανίστηκε ζωντανά, ως σόλο καλλιτέχνης στην Pre-Art Gallery του Μιλάνου και περιόδευσε στην Πορτογαλία με τους Area.[26] Η άνοδος της φήμης του Δημητρίου σε διεθνές επίπεδο, ξεκίνησε έπειτα από τη συμμετοχή του στις ζωντανές εμφανίσεις του John Cage, οι οποίες έλαβαν μέρος στο Roundabout Theatre της Νέας Υόρκης, στις 18 και 19 Μαρτίου. Ένα show με τον τίτλο "Event", υπό την παραγωγή του Merce Cunningham και της Dance Company, την καλλιτεχνική διεύθυνση του Jasper Johns, τη μουσική επιμέλεια του John Cage και τη σκηνογραφία και ενδυματολογική επιμέλεια των Robert Rauschenberg, Mark Lancaster και Andy Warhol.[4][26] Στο “Event” ο Δημητρίου παρήγαγε μια εντυπωσιακή ποικιλία ήχων και ηχητικών εφέ, με την αποκλειστική χρήση της φωνής του.[27]

Τις 2 Ιουνίου, ο Δημητρίου εμφανίστηκε στην Μπολόνια, κατά τη δεύτερη International Week of the Performance,[26] ενώ στις 15 του ίδιου μήνα, στο Άμστερνταμ, συμμετείχε στο "Sounday" του John Cage, μια αδιάλειπτη δεκάωρη παράσταση που διήρκεσε από τις 7:00 π.μ. έως τις 5:00 μ.μ., διοργάνωσης του Dutch Radio KRO Radio Hilversum IV στο Centrum Bellevue. Στο Άμστερνταμ, επίσης, ο Δημητρίου εμφανίστηκε ζωντανά και παρέδωσε σεμινάριο στο Μουσείο Stedelijk.[26] Κατά τις 26, 27 και 28 Ιουνίου, στην Μπολόνια, συμμετείχε στο show "Il Treno di John Cage – Alla ricerca del silenzio perduto" του John Cage's, έργο το οποίο τελούσε υπό την επίβλεψη των Walter Marchetti and Juan Hidalgo,[26][28][29] ενώ στις 4 Ιουλίου στο Margherita theatre της Γένοβας, ερμήνευσε, πλαισιωθείς από τους Grete Sultan και Paul Zukofsky, σε μια ζωντανή εμφάνιση του John Cage.[2][26]

Από τις 28 Ιουλίου έως τις 5 Αυγούστου, οι Area συμμετείχαν στο Παγκόσμιο αντιιμπεριαλιστικό Φεστιβάλ Νεότητας και Μαθητών για την Ειρήνη και τη Φιλία (World Festival of Youth and Students for Anti-Imperialist Solidarity, Peace and Friendship), στην Αβάνα της Κούβας.[16] Ο Δημητρίου προσεκλήθη από το Κουβανικό Υπουργείο Πολιτισμού, σε γνωριμία και συμμετοχή σε συζήτηση με αντιπροσωπεία μουσικών από την Μογγολία, επάνω στις φωνητικές μεθόδους της μουσικής στην Ανατολική Ασία.[4][26] Επιστρέφοντας από την Κούβα, ηχογράφησε το ηχητικό ποίημα « Ο Τζίτζηρας ο Μίτζιρας» (Ο Tzitziras ο Mitziras), στο οποίο αποπειράθηκε να εξερευνήσει την ονοματοποιητική ισχύ του ομώνυμου ελληνικού γλωσσοδέτη. Το έργο αυτό συμπεριελήφθη στην ιστορική/κριτική ανθολογία "Futura", που κυκλοφόρησε από την Cramps Records.[26] Το Σεπτέμβρη εμφανίστηκε ζωντανά στο "Teatro dell’Elfo" στο Μιλάνο, στα πλαίσια της Εβδομάδας John Cage “Settimana John Cage” στο Opéra Louis Jouvet του Παρισιού[26] και ανταποκρίθηκε σε πρόσκληση του John Cage, να διδάξει στο Κέντρο για την Πειραματική Μουσική (Center for Experimental Music) του Πανεπιστημίου του Σαν Ντιέγκο της Καλιφόρνια, επάνω στις δυνατότητες της ανθρώπινης φωνής.[26]

Θάνατος Επεξεργασία

Τον Ιανουάριο του 1979, ο Δημητρίου ηχογράφησε το Le Milleuna, ερμηνεία συνολικής διάρκειας μίας ώρας, σε στίχους του Nanni Balestrini, με την μιμική ερμηνευτική συμμετοχή της Valeria Mallets [30] και τον επόμενο μήνα μετέβη στο Παρίσι για την ερμηνεία του χαρακτήρα Antonin Artaud, σε μια θεατρική διασκευή που διοργάνωσε ο Γαλλικός Πολιτισμός (France Culture)[30] και παράλληλα παρέδωσε σειρά προσωπικών εμφανίσεων, από τις 8 έως τις 11 του ίδιου μήνα, στο θέατρο Alberico της Ρώμης.[30] Εκείνο τον καιρό ο Δημητρίου ξεκίνησε, με τη συνεργασία των Paolo Tofani και Mauro Pagani, το σχεδιασμό του show "Rock' n' roll Exhibition", μιας απόπειρα επανεμφάνισης στο προσκήνιο της αίγλης των χαρακτηριστικών καλλιτεχνών του rock and roll της δεκαετίας του ΄50.[30] Δοκιμαστική ζωντανή εμφάνιση του έργου έλαβε μέρος στο θέατρο "Porta Romana" στο Μιλάνο, η οποία ηχογραφήθηκε και κυκλοφόρησε τον επόμενο Ιούνιο σε δίσκο βινυλίου.[30] Εκείνον τον καιρό συμμετείχε στα γυρίσματα της κινηματογραφικής παραγωγής “Poésie Ininterrompue”, συνεργασίας του France Culture και του σκηνοθέτη Claude Royet-Journoud. Ο Δημητρίου είχε εκτενή συνέντευξη από τον Daniel Charles, κατά τη διάρκεια της οποίας παρουσίασε και ερμήνευσε σειρά ηχητικών αλληλουχιών και παραδειγμάτων.[30] Παράλληλα έλυσε τη συνεργασία του με τους Area, σκοπεύοντας ν’ αφοσιωθεί αποκλειστικά στην φωνητική μελέτη, στον πειραματισμό καθώς και στην προσωπική του καλλιτεχνική δραστηριότητα.[4][30] Έπειτα συνεργάστηκε με το Μουσικό Ωδείο "G. Verdi" του Μιλάνου, παραδίδοντας μαθήματα επάνω στη Σημειωτική της Φωνητικής στη Σύγχρονη Μουσική,[30] τα οποία διήρκεσαν έως το Μάρτιο. Την Παρασκευή 30 Μαρτίου ο Δημητρίου εμφανίστηκε για τελευταία φορά σε συναυλία, στο "Teatrino di Villa Reale" στη Μόνζα.[30]

Τον Απρίλιο, ο Δημητρίου διαγνώστηκε με σοβαρή περίπτωση απλαστικής αναιμίας. Στις 2 Απριλίου νοσηλεύτηκε στην Πολυκλινική του Μιλάνου, η κατάσταση της υγείας του όμως επιδεινώθηκε δραματικά και μεταφέρθηκε στο Memorial Hospital της Νέας Υόρκης για θεραπεία. Την ίδια στιγμή, οι φίλοι του στην Ιταλία διοργάνωσαν συναυλία, σαν αρωγή προς τα ιατρικά έξοδα της νοσηλείας του και πολυάριθμοι καλλιτέχνες αποδέχθηκαν την πρόσκληση να εμφανιστούν στις 14 Ιουνίου, ημερομηνία στην οποία τοποθετήθηκε το γεγονός. Επρόκειτο να μετατραπεί σε συναυλία μνήμης για τον Demetrio Stratos, στην οποία πάνω από εκατό καλλιτέχνες εμφανίστηκαν σε κοινό 100.000 ατόμων, στην Arena του Μιλάνου, γεγονός που θεωρείται πως αποτέλεσε την πρώτη και σημαντικότερη ενωτική συνάθροιση για τη νεολαία της Ιταλίας. Ο Δημητρίου απεβίωσε την προηγούμενη ημέρα από τη συναυλία, στις 13 Ιουνίου του 1979, σε ηλικία 34 ετών, αναμένοντας τη μεταφορά μοσχεύματος μυελού των οστών. Ως επίσημο μοιραίο αίτιο αναφέρθηκε το μυοκαρδιακό έμφραγμα, γνωστότερο και ως καρδιακό επεισόδιο.[4][12][23][30]

Ο θάνατός του αναστάτωσε όχι μόνο την avant-garde και πειραματική μουσική κοινότητα, που τον θεωρούσε ως το σημαντικότερο και αντιπροσωπευτικότερο μέλος της, αλλά και το σύνολο της επιχείρησης θεάματος της εποχής. Το νέο του εκλείποντος Δημητρίου διαδόθηκε ταχύτατα, ακόμα και από μέσα ενημέρωσης με ελάχιστη εγγύτητα στην εναλλακτική μουσική.[4] Εκείνο τον καιρό επίσης, φημολογήθηκε ότι η υγεία του Δημητρίου εξασθένησε λόγω των μυστικών και επικίνδυνων πρακτικών εξάσκησής του και ο ίδιος παρομοιάστηκε με μοντέρνο Ίκαρο, τιμωρημένο για την επισφαλή πτήση του προς τον ήλιο,[23] αμφότερα γεγονότα που αποδίδονται στην άποψη κάποιων, ότι ο Δημητρίου έχασε τη ζωή του, λόγω της επιθυμίας του για εξερεύνηση πέραν των ορίων των φυσικών ανθρωπίνων δυνατοτήτων. Το γεγονός του θανάτου του Δημητρίου, τέλος, διέκοψε τη συνεργασία του καλλιτέχνη με τον ποιητή Antonio Porta, επάνω σε εγχείρημα βασισμένο στη μουσική της φωνής του Δημητρίου.

Ο τάφος του Δημητρίου είναι εγχάρακτος με τους εισαγωγικούς στίχους από την Οδύσεια του Ομήρου "Άνδρα μοι έννεπε, μούσα, πολύτροπον".[31] Βρίσκεται στο κοιμητήριο του Scipione Castello, μικρού χωριού κοντά στην πόλη Salsomaggiore Terme, της επαρχίας της Πάρμα, στη βορειοϊταλική περιοχή Emilia-Romagna.

Αναγνώριση, καλλιτεχνική κληρονομιά, 1979 Επεξεργασία

Το 1996, ξεκίνησε στην πόλη της Alberone di Cento, της επαρχίας Ferrara στην Emilia-Romagna της βόρειας Ιταλίας, το Rassegna di Musica Diversa "Omaggio a Demetrio Stratos" (Επισκόπηση της Διαφορετικής Μουσικής “Συνάντηση στη μνήμη του Demetrio Stratos”), πολιτισμικό γεγονός στο οποίο προβάλλονται τα περισσότερα καινοτομικά μουσικά συγκροτήματα και εγχειρήματα της χώρας.[4][32]

Η αίθουσα συνεδριάσεων του ραδιοφωνικού δικτύου Radio Popolare στο Μιλάνο φέρει την ονομασία «Demetrio Stratos».[4] Από το 2000 και ετησίως, το Scipione Castello διοργανώνει και πραγματοποιεί μουσικό φεστιβάλ στη μνήμη του Demetrio Stratos.[4]

Το 2002, το ιταλικό progressive rock, jazz fusion/jazz rock μουσικό συγκρότημα Picchio dal Pozzo, ανακάλυψε μαγνητοταινίες ηχογραφήσεων του συγκροτήματος το 1979 από τη συνεργασία τους με τον Δημητρίου στο IPPAI Theatre (Institute for Youth's Protection and Assistance) στην Γένοβα της Ιταλίας. Το αποτέλεσμα εμφανίστηκε στο δίσκο τους Pic_nic @ Valdapozzo του 2004, με συνθέσεις βασισμένες στην ερμηνεία και στις μελωδίες τις οποίες ερμήνευσε ο Δημητρίου . Εμφανέστερο γίνεται στο τραγούδι "Epitaffio", όπου ο Δημητρίου ερμηνεύει μια ευχάριστη/γλυκιά μελωδία, χρησιμοποιώντας την τεχνική της Φλαουτοφωνίας επάνω από το ηχητικό υπόστρωμα λεπτών ρυθμών και αρμονιών τα οποία γίνονται αντιληπτά διακριτικά χωρίς να επισκιάζονται από τη φωνή.[33]

Το 2005, έπειτα από πρωτοβουλία της συζύγου του Δημητρίου, Daniela Ronconi Demetriou, του Patrizio Fariselli του συγκροτήματος των Area και τους Claudio Chianura, Walter Prati και Gerd Rische, θεσπίστηκε το Διεθνές Βραβείο πειραματικής μουσικής “Demetrio Stratos”, το οποίο απονέμεται εγχειρήματα και καλλιτέχνες κριθέντες ως περισσότερο καινοτόμους επάνω στην μουσική εξερεύνηση.[34] The Career Awards have been received by Diamanda Galás in 2005,[35][36] Meredith Monk in 2007,[37] and Fred Frith in 2008.[38][39][40]

Πρόσφατα, ο Ιταλός σκηνοθέτης Gabriele Salvatores ανακοίνωσε την πρόθεσή του για την παραγωγή κινηματογραφικής ταινίας, η οποία θα εξερευνά την ιταλική πολιτική ιστορία εκείνης της εποχής, μέσα από την ζωή του χαρισματικού τραγουδιστή.[23] η οποία θεωρείται ότι ενσάρκωσε πλήρως το πνεύμα της δεκαετίας του ΄70.[12]

Ερευνητικό έργο και ερμηνευτικές αξιώσεις Επεξεργασία

Πέραν του δισκογραφικού του έργου με τους Area, αξιομνημόνευτες επίσης θεωρούνται οι προσωπικές του κυκλοφορίες, έργο στο οποίο παρουσιάζεται η πορεία του πειραματισμού του και της εξερεύνησης της φωνητικής διαδικασίας. Η σπουδή του επάνω στην φωνή ως αυτή να αποτελεί μουσικό όργανο, τον οδήγησε σε ακραίες τεχνικές που προσέγγιζαν τα όρια των γνωστών ανθρωπίνων ικανοτήτων. Λόγω της ικανότητας του, των προχωρημένων αυτών τεχνικών και μελετών του, ήταν σε θέση να παράγει αποτελέσματα τα οποία έχουν ελάχιστα προσεγγιστεί και ουδέποτε επίσημα ξεπεραστεί. Οι σπουδές, μελέτες και ανακαλύψεις του Δημητρίου παρέχουν βήμα για περαιτέρω εμβάθυνση σε ανεξερεύνητα έως τώρα γνωστικά πεδία, όπως τη ριζική αξία της φωνητικής λειτουργίας και πράξης.[31] Οι μελέτες του στα πεδία της φωνολογίας (Articulatory phonetics, Acoustic phonetics, και Auditory phonetics) και της πειραματικής ποίησης[12] τον οδήγησαν στην απελευθέρωση της φωνής του από κάθε φυσιοκρατικό περιορισμό σε μια προσπάθεια επαναφοράς και επαναπροσδιορισμού της πραγματικής της διάστασης και βάθους. Το αποτέλεσμα αυτό παρουσιάζεται στα προσωπικά του άλμπουμ "Metrodora" και "Cantare la Voce" όπου οτιδήποτε ακούγεται σαν όργανο στην πραγματικότητα είναι ανθρώπινη φωνή.[14][15]

" Η (ανθρώπινη) Φωνή στην σημερινή μουσική είναι ένα κανάλι μετάδοσης που δε μεταδίδει τίποτα. Η δυτική φωνητική υπερτροφία έχει καταντήσει τον τραγουδιστή σχεδόν αναίσθητο στις ποικίλες εκφάνσεις της φωνητικής, απομονώνοντας τον στους φραγμούς αποφασισμένων γλωσσικών μορφών."

— Ευστράτιος Δημητρίου από το ένθετο (στα ιταλικά) του album Metrodora[31]

Σε συνεργασία με το CNR, δημοσίευσε πολυάριθμες ακαδημαϊκές μελέτες του επάνω στην εθνομουσικολογία, τις φωνητικές επεκτάσεις και το Ασιατικό θρησκευτικό τραγούδι.[4] Χρησιμοποιώντας το Αρμονικό Τραγούδι και πλειάδα άλλων προχωρημένων φωνητικών είχε επιτύχει διπλοφωνία, τριπλοφωνία και τετραπλοφωνία, δηλαδή την ταυτόχρονη φωνητική παραγωγή δύο, τριών και τεσσάρων ήχων. Συχνοτικά ήταν σε θέση να φτάσει με τη φωνή του τα 7,000 Hz (ΛΑ 7ης οκτάβας-Α7). Ένας τενόρος συνήθως κορυφώνει στα 523 Hz(ΝΤΟ 4ης οκτάβας-C4) και μια σοπράνο στα 1,046 Hz (ΝΤΟ 5ης οκτάβας-C5).[41]

Ο Daniel Charles περιέγραψε τον Δημητρίου σαν τον άνθρωπο που:

"αποδεκάτισε τη μονωδία μέσω του υποπολλαπλασιασμού του ακουστικού φάσματος. Επέτυχε διπλοφωνία που είναι τριπλοφωνική ακόμα και τετραφωνική. Η φώνηση του έγινε μικρο-ενορχήστρωση χωρίς την παρεμβολή τεχνολογικού ή ενισχυτικού εξοπλισμού".[14]

Ο διευθυντής των επιστημονικών μελετών και της παραγωγής του κινηματογραφικού ντοκιμαντέρ για τον Δημητρίου ανέφερε:

" Ερευνώντας τις ανακαλύψεις μου έπειτα από εξέτασή του, παρατήρησα ότι οι φωνητικές του χορδές δεν πάλλονταν καθόλου. Η συχνότητα (για αντρική φωνή) ήταν αρκετά υψηλή (οι φωνητικές χορδές δεν επιτυγχάνουν να ξεπεράσουν συχνότητες πέραν των 1,000–1,200 Hz). Παρ’ όλ’ αυτά ο Demetrio παρήγαγε όχι μια αλλά δύο αρμονικές με τη φωνή του, μια κατιούσα που ξεκινούσε από τα 6,000 Hz και άλλη μια, ανιούσα από που ξεκινούσε από τα 3,000 Hz. Επομένως δεν θα μπορούσε επαγωγικά να εξαχθεί το συμπέρασμα ότι ο ένας ήχος ήταν ο επόμενος αρμονικός του άλλου. Παρατήρησα επίσης την παραγωγή τριών ήχων ταυτόχρονα."

— Καθηγητής Franco Ferrero [31]

Πέρα από και παράλληλα με την ανάπτυξη και χρήση των φωνητικών τεχνικών του, ως απώτερος στόχος του Δημητρίου διαφαίνεται η απελευθέρωση της φωνητικής έκφρασης από τους περιορισμούς της λεκτικής ομιλίας και της εύπεπτης μελωδίας. Έπειτα από την παρατήρηση της κόρης του Anastassia κατά την βρεφική της βρεφική ηλικία, συμπέρανε ότι ο άνθρωπος, εν τη γενέσει, διαθέτει τεράστιες εκφραστικές ικανότητες, τις οποίες, κατά την λεκτική ανάπτυξη του, μειώνει στις ελάχιστες κοινωνικά αποδεκτές λειτουργίες, όπως η γλώσσα και το Αρμονικό Τραγούδι. Στις παρακάτω προτάσεις του Δημητρίου επίσης διαφαίνεται η τάση της εξερεύνησής του επάνω στις δυνατότητες της Φωνητικής, σαν εργαλεία ψυχολογικής και πολιτικής απελευθέρωσης [42] όπως και η επιθυμία του για ανακάλυψη προσωπικής φωνής από τις ανθρώπινες μονάδες και ομάδες.[23]

"Αν μια καινούργια φωνητική ανακαλυφθεί πρέπει να βιωθεί από το σύνολο κι όχι μεμονωμένα. Πρόκειται για μια προσπάθεια να απελευθέρωσης από την κατάσταση ακροατή και θεατή που ο υπάρχων πολιτισμός και πολιτική έχουν εγκαθιδρύσει. Δεν πρέπει να θεωρείται αυτή η κατάσταση ως παθητική ακρόαση αλλά ως ένα παιχνίδι στο οποίο η ζωή βρίσκεται σε κίνδυνο".

— Demetrio Stratos από το album Metrodora (στα Ιταλικά στο ένθετο)[43]

Δισκογραφία Επεξεργασία

Ο Demetrio Stratos κυκλοφόρησε πλειάδα στούντιο άλμπουμ και single σαν σόλο καλλιτέχνης, όπως επίσης έχει συμμετάσχει σε κυκλοφορίες αρκετών άλλων καλλιτεχνών.[44]

Albums Επεξεργασία

Year Album Additional information
1969 I Ribelli Album των I Ribelli.
1974 Nova Musicha N. 1 Album του John Cage. Ο Demetrio Stratos εμφανίζεται στο track B3. "Demetrio Stratos – Sitxy–Two Mesostics Re Merce Cunningham (Frammenti)" – 9:00.

Επίσημα κυκλοφόρησε σε δίσκο βινυλίου στην Ιταλία από την Cramps, CRSLP 6101; επανακυκλοφόρησε το 2007 σε CD σε ρεπλίκα δίσκου, σε περιορισμένη gatefold έκδοση στην Ιαπωνία από την Strange Days, POCE–1205.

1976 Metrodora Επίσημα κυκλοφόρησε σε δίσκο βινυλίου στην Ιταλία από την Cramps, CRSLP 6205; επανακυκλοφόρησε το 2007 σε CD σε ρεπλίκα δίσκου, σε περιορισμένη έκδοση στην Ιαπωνία από την Strange Days, POCE-1197.

Track listing

Ά Πλευρά

  1. "Segmenti Uno" – 3:36
  2. "Segmenti Due" – 4:04
  3. "Segmenti Tre" – 4:01
  4. "Segmenti Quattro" – 4:31

΄Β Πλευρά

  1. "Mirologhi 1 (Lamento d’Epiro)" – 4:23
  2. "Metrodora" – 8:55
  3. "Mirologhi 2 (Lamento d’Epiro)" – 4:10
1976 Cantata Rossa per Taal al Zaatar Album των Gaetano Liguori, Giulio Stocchi και Demetrio Stratos, με συμμετοχή των Concetta Busacca, Pasquale Liguori και Roberto Del Piano. Επίσημα κυκλοφόρησε σε δίσκο βινυλίου.
1978 Futura: Poesia Sonora Antologia storico critica della poesia sonora ("Κριτική-ιστορική ανθολογία ηχούσας ποίησης "). Ηχητικά ποιήματα άρκετά εκ των οποίων σε ερμηνεία των δημιουργών τους. Επεξεργασία ήχου: Arrigo Lora-Totino; παρουσίαση, εισαγωγή: Renato Barilli. Ο Demetrio Stratos εμφανίζεται στον 7ο δίσκο στο track A2. "Ο Tzitziras ο Mitziras" – 4:01

Επίσημη κυκλοφορία σε βινύλιο από την Cramps, 5204-001; επανακυκλοφόρησε το 1989 σε CD στην Italy από Cramps, CRSCD 091-095.

1978 Cantare la voce Επίσημη κυκλοφορία σε βινύλιο από την Cramps, 520.6119.

Track listing

Ά Πλευρά

  1. "Investigazioni (Diplofonie e Triplofonie)" – 14:41
  2. "Passaggi 1,2" – 5:16

Β Πλευρά

  1. "Criptomelodie Infantili" – 6:23
  2. "Flautofonie ed Altro" – 6:17
  3. "Le Sirene" – 6:19
1978 Mauro Pagani Ascolto.
  • "L’albero di canto"
  • "L’albero di canto II"
1979 Le Milleuna Κείμενο: Nanni Balestrini. Επίσημη κυκλοφορία σε βινύλιο από την Cramps, 7243 8 57442 2 8; επανακυκλοφόρησε το 1990 σε CD στην Ιταλία από την Cramps, CRSCD 034; και το 2007 σε CD Sized Album Replica, περιορισμένη έκδοση στην Ιαπωνία από την Strange Days, POCE-1170.

Track listing

  1. "Le Milleuna" – 63:13
1979 Carnascialia Polygram.
  • "Fiocchi di neve e bruscolini"
  • "Kaitain (22 ottobre 1962)"

Με τους Area Επεξεργασία

Year Album Additional information
1973 Arbeit Macht Frei Cramps, CRSLP 5101.

Track listing

Side one

  1. "Luglio, agosto, settembre (nero)" – 4:27
  2. "Arbeit macht frei" – 7:56
  3. "Consapevolezza" – 6:06

Side two

  1. "Le labbra del tempo" – 6:00
  2. "240 chilometri da Smirne" – 5:10
  3. "L’abbattimento dello Zeppelin" – 6:45
1974 Caution Radiation Area Cramps, CRSLP 5102.

Track listing

Side one

  1. "Cometa Rossa" – 4:00
  2. "ZYG (Crescita Zero)" – 5:27
  3. "Brujo" – 8’02

Side two

  1. "MIRage? Mirage!" – 10:27
  2. "Lobotomia" – 4:23
1974 Crac! Cramps, CRSLP 5103.

Track listing

Side one

  1. "L’elefante bianco" – 4:33
  2. "La mela di Odessa (1920)" – 6:27
  3. "Megalopoli" – 7:53

Side two

  1. "Nervi scoperti" – 6:35
  2. "Gioia e rivoluzione" – 4:40
  3. "Implosion" – 5:00
  4. "AREA 5" – 2:09
1976 Maledetti Cramps, CRSLP 5105.

Track listing

Side one

  1. "Evaporazione" – 1:45
  2. "Diforisma urbano" – 6:18
  3. "Gerontocrazia" – 7:30
  4. "Scum" – 6:30

Side two

  1. "Il massacro di Brandeburgo numero tre in sol maggiore" – 2:20
  2. "Giro, giro, tondo" – 5:55
  3. "Caos (parte II)" – 9:00
1978 Gli Dei Se Ne Vanno, Gli Arrabbiati Restano! Ascolto, ASC 20063.

Track listing

Side one

  1. "Il bandito del deserto" – 3:13
  2. "Interno con figure e luci" – 4:07
  3. "Return from Workuta" – 3:02
  4. "Guardati dal mese vicino all’aprile!" – 5:12
  5. "Hommage à Violette Nozières" – 3.18

Side two

  1. "Ici on Dance!" – 3:27
  2. "Acrostico in Memoria di Laio" – 6:12
  3. "“FFF “(Festa, Farina e Forca)" – 3:49
  4. "Vodka Cola" – 7:27

Συλλογές και ζωντανές εμφανίσεις Επεξεργασία

Year Album Additional information
1979 Rock'n roll exhibition Live το 1978 με τους Paolo Tofani, Mauro Pagani, Walter Calloni, Stefano Cerri και Paolo Donnarumma. Κυκλοφόρησε από την Cramps.

Track listing

Ά Πλευρά

  1. "Mean Woman Blues" – 4:27
  2. "Hound Dog" – 3:55
  3. "Blueberry Hill / I Can’t Stop Loving You" – 4:50
  4. "Long Tall Sally" – 3:35

΄Β Πλευρά

  1. "Boom Boom" – 10:00
  2. "Barefootin’" – 5:32
  3. "25 Miles From Nowhere" – 11:30
1980 Recitarcantando Live album ηχογραφημένο στην Cremona, της Ιταλίας στις 21 Σεπτεμβρίου του 1978 με τον Demetrio Stratos στοη φωνή και τον Lucio Fabbri στο βιολί.

Επίσημα κυκλοφόρησε στην Ιταλία από την Cramps, 520.6501; επανακυκλοφόρησε σε CD Sized Album Replica, περιορισμένη gatefold έκδοση στην Ιαπωνία από την Strange Days, POCE-1171.

Track listing

Ά Πλευρά

  1. "Flautofonie ed altro" – 4:45
  2. "Passaggi" – 2:05
  3. "Cometa Rossa" – 9:19
  4. "Le sirene" – 5:02

΄Β Πλευρά

  1. "Flautofonie ed altro" – 8:10
  2. "Investigazioni (diplofonie triplofonie)" – 7:05
  3. "Mirologhi 1" – 5:30
  4. "Investigazioni" – 1:35
1995 Concerto all'Elfo Ζωντανή εμφάνιση του Cantare la voce που κυκλοφόρησε σε CD στην Ιταλία από την Cramps, 300 037-2; και επανακυκλοφόρησε το 2007 σε CD Sized Album Replica, περιορισμένη έκδοση στην Ιαπωνία από την Strange Days, POCE-1172.
1999 La Voce-Musica
2004 Stratosfera 5-CD box set που περιλαμβάνει όλες τις προσωπικές δημιουργίες του Demetrio Stratos:Metrodora, Cantare la Voce, Recitaracantando (with Lucio Fabbri), Le Milleuna, and Concerto all'Elfo. Akarma R 624296[45]

Singles Επεξεργασία

Year Single Additional information
1966 "Come Adriano / Enchinza Bubu" Single των I Ribelli.
1966 "Per Una Lira / Ehi... Voi!" Single των I Ribelli. Two issues.
1967 "Chi Mi Aiuterà / Un Giorno Se Ne Va" Single των I Ribelli.
1967 "La Follia / Pugni Chiusi" Single των I Ribelli.
1969 "Goodbye / Josephine" Single των I Ribelli.
1969 "Obladì Obladà / Lei m'ama" Single των I Ribelli.
1969 "Oh Darling / Il vento non sa leggere" Single των I Ribelli.
1972 "Daddy's dream / Since you've been gone" Δίσκος βινύλιου 7" που κυκλοφόρησε στην Ιταλία από την Numero Uno, ZN 50142.
1978 Ο Tzitziras ο Mitziras Cramps Records.

Videos Επεξεργασία

Year Title Additional information
2006 Suonare la voce Κυκλοφόρησε επίσημα σε VHS και DVD Video στην Ευρώπη από την Cramps, 7243 4 91955 3 0

Track listing

  1. "Investigazioni (diplofonie e trifonie)"
  2. "Passaggi 1, 2"
  3. "Criptomelodie infantili"
  4. "Flautonie ed altro"
  5. "Le sirene"
  6. "Sixty two mesostics re Merce Cunningham"
  7. "Cometa rossa"
  8. "Luglio, agosto, settembre (nero)"
  9. "Mean Woman Blues"
  10. "Hound Dog"
  11. "Long tall Sally"
  12. "Metrodora"

Δείτε επίσης Επεξεργασία

  • El Haouli, Janete (2006). Demetrio Stratos: En busca de la voz-música (στα Ισπανικά). México, D.F.: Radio Educación. OCLC 83779306.  Η παράμετρος |access-date= χρειάζεται |url= (βοήθεια)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. 1,0 1,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά, Αγγλικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 5  Μαΐου 2014.
  2. 2,0 2,1 (Αγγλικά) Discogs. 328448. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
  3. 3,0 3,1 Εθνική Βιβλιοθήκη της Γαλλίας: (Γαλλικά) καθιερωμένοι όροι της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Γαλλίας. 171076239.
  4. 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 4,14 4,15 4,16 Contributori di Wikipedia (12 Δεκεμβρίου 2007). «Demetrio Stratos» (στα Italian). Wikipedia, L'enciclopedia libera. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. 
  5. Daniela Ronconi. «Demetrio Stratos» (στα Italian). www.demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 20 Δεκεμβρίου 2007.  Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
  6. 6,0 6,1 «1945» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  7. «1962» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  8. 8,0 8,1 8,2 8,3 «1963» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  9. «1967» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  10. 10,0 10,1 «1970» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  11. «1971» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  12. «1972» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  13. 14,0 14,1 14,2 14,3 14,4 14,5 «DEMETRIO STRATOS discography, MP3, videos and reviews» (ASP). Prog Archives. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. 
  14. 15,0 15,1 15,2 15,3 15,4 «UbuWeb Sound – Demetrio Stratos». UbuWeb. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. 
  15. 16,0 16,1 «Biografia Area» (στα Italian). Fariselli Project. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 17 Δεκεμβρίου 2007. 
  16. 17,0 17,1 «1973» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  17. 18,0 18,1 18,2 18,3 «1974» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  18. «1975» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  19. 20,0 20,1 20,2 20,3 20,4 «1976» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  20. «ISTC History». Institute of Cognitive Sciences and Technologies. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (SHTML) στις 2 Αυγούστου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. 
  21. «Centro Medico di Foniatria». Centro Medico di Foniatria. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (ASPX) στις 20 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. 
  22. 23,0 23,1 23,2 23,3 23,4 Pavese, Antonella. «The life and times of Demetrio Stratos». AntonellaPavese.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Ιανουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 22 Ιανουαρίου 2008. a) In 1977, his vocal abilities were explored and documented by Professor Franco Ferrero at the University of Padova.
    b) In April 1979, Demetrio Stratos had been diagnosed with a severe case of aplastic anemia. He was 34 years old. His condition deteriorated rapidly and he was transferred to New York City Memorial Hospital for treatment. Back in Italy, his friends organized a concert to pay for his medical expenses. Many musicians accepted the invitation to perform, and the concert was planned for June 14 1979. It was to become Demetrio Stratos’ memorial concert: he died in New York City on June 13, 1979, while waiting for a bone marrow transplant.
    c) At the time of his death, rumors circulated that his illness was caused by his secret and dangerous vocal practices. People wanted to believe that Demetrio Stratos had died for daring too much and wandering outside the limits of human possibilities: a modern Icarus, punished for flying too close to the Sun.
    d) Demetrio Stratos’ life perfectly incarnates the spirit of the ’70s. Recently, film director Gabriele Salvatores' (Mediterraneo; I'm Not Scared) announced his intention to produce a movie exploring music and politics in Italy during those years through the life of the charismatic singer.
    e) Vocal gimmicks aside, Stratos’ mission was to free vocal expression from the slavery of language and pretty melodies. From the observation of his daughter Anastassia, he concluded that humans have enormous expressive potentials that are progressively reduced during verbal development to just a few socially appropriate functions such as language and harmonic singing. For Demetrio Stratos, the exploration of vocal potentials was a tool of psychological and political liberation: he literally wanted individuals and social groups to find their own voice.
     
  23. «1977» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  24. Tonini, Marco (13 Ιανουαρίου 2007). «Tran Quang Hai « Tertium Auris» (στα Italian). WordPress.com. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2007. Albert Hera: “Che cosa pensa di Demetrio Stratos?”
    Tran Quang Hai: “Aveva imparato da me nel 1977 in Francia. Venne da me con un impresario che mi disse che il maestro Demetrio Stratos voleva apprendere le mie tecniche di canto. Rimase con me per due ore e imparò tutto. Dopodichè, tornato in Italia, utilizzò gli esercizi appresi per le sue ricerche personali.”
      Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
  25. 26,00 26,01 26,02 26,03 26,04 26,05 26,06 26,07 26,08 26,09 26,10 26,11 26,12 «1978» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  26. Siegel, Marcia B. (1991). «Cushioning the Minimalist Pew». The Tail of the Dragon: New Dance, 1976–1982. Durham, N.C.: Duke University. σελίδες 53. ISBN 0822311569. OCLC 23253850. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2007. Cunningham entrusts the musical accompaniment for each Event to a different contemporary composer. At event #209 I heard John Cage's "Mesostics re Merce Cunningham," in which Stratos produced an astonishing array of sounds and sound effects using only his voice.  Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
  27. «Il Treno di John Cage – Programma e personaggi» (στα Italian). iltrenodijohncage.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (ASP) στις 22 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2009. 
  28. «Il Treno di John Cage – Project» (στα Italian). iltrenodijohncage.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (ASP) στις 22 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 10 Μαρτίου 2009. 
  29. 30,00 30,01 30,02 30,03 30,04 30,05 30,06 30,07 30,08 30,09 «1979» (στα Italian). demetriostratos.it. Ανακτήθηκε στις 11 Μαρτίου 2008. 
  30. 31,0 31,1 31,2 31,3 Stratos, Demetrio (2000). Scipione Castello 56, επιμ. La Voce Nomade (στα Italian). Ludovico Calchi Novati. Milan, Italy: Edizioni D'ARS. Ανακτήθηκε στις 26 Δεκεμβρίου 2007. b) Il prof. Franco Ferrero, che frequentò Stratos nel Centro di Studio per le ricerche di Fonetica del CNR dell’Università di Padova, ammette: “Stando a quanto ho riscontrato durante l’emissione, le corde vocali non vibravano. La frequenza era molto elevata (le corde vocali non riescono a superare la frequenza di 1000-1200 Hz). Nonostante ciò Demetrio otteneva non uno, ma due fischi disarmonici, uno che da 6000 Hz scendeva di frequenza, e l’altro che da 3000 Hz saliva. Non si poteva supporre, quindi, che un fischio fosse l’armonico superiore dell’altro. Constatai anche l’emissione di tre fischi simultanei”.
    c) La strabiliante ricerca di Stratos porta molte suggestioni e piste di ricerca ancora da studiare. Vorrei limitarmi a due sottolineature particolarmente stimolanti ed innovative per il nostro tempo: la preminenza del significante rispetto al significato e il valore rituale della voce in ordine all’accesso alla scaturigine del corpo.
    d) “La voce, sostiene Stratos, è oggi nella musica un canale di trasmissione che non trasmette più nulla” e ancora: “L’ipertrofia vocale occidentale ha reso il cantante moderno pressoché insensibile ai diversi aspetti della vocalità, isolandolo nel recinto di determinate strutture linguistiche”.
      Unknown parameter |month= ignored (βοήθεια); Unknown parameter |coauthors= ignored (|author= suggested) (βοήθεια)
  31. «XIIª Rassegna di Musica Diversa "Omaggio a Demetrio Stratos" anno 2008» (στα Italian και English). modomusica.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 13 Δεκεμβρίου 2007. This is a homage to the proporsi way and to work in the musical artistic field that was typical of Demetrio “outside from every constriction and in full creativity”. 
  32. «Picchio dal Pozzo's Official Website». aldodimarco.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 12 Φεβρουαρίου 2009. 
  33. «Premio internazionale "Demetrio Stratos" per la sperimentazione musicale» (PDF) (στα Italian). newsonstage.com. 26 Νοεμβρίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 8 Φεβρουαρίου 2006. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  34. Paolo Ansali (14 Οκτωβρίου 2005). «Premio Demetrio Stratos alla carriera a Diamanda Galas». Comunicati (στα Italian). Musicalnews.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PHP) στις 14 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  35. «Musicalnews.com» (στα Italian and English). diamandagalas.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαΐου 2008. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  36. «COAST TO COAST MONK» (PDF). New York City, N.Y., U.S.: ejassociates.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 26 Ιουλίου 2011. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  37. «Fred Frith Biography». Mills Music Festival 2009. Oakland, California, U.S.: MILLS. 21 Ιανουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PHP) στις 28 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  38. «THE MUSIC OF FRED FRITH» (PDF). Oakland, California, U.S.: MILLS. 21 Ιανουαρίου 2009. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο (PDF) στις 28 Μαΐου 2010. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  39. Andrew Gilbert (12 Δεκεμβρίου 2008). «Every which way». Music. Boston, Massachusetts, U.S.: The Boston Globe. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009. 
  40. «www.piperidis.co.nr - Η σύγχρονη συγκεκραμένη κλίμακα». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Απριλίου 2009. Ανακτήθηκε στις 4 Απριλίου 2009. 
  41. Tran Quang Hai. «TQH: Method of Learning Overtone Singing Khoomei» (PHP). Ανακτήθηκε στις 15 Δεκεμβρίου 2007. Demetrio Stratos (1945–1979) used the overtones to create the relationship between voice and subconscious. 
  42. Stratos, Demetrio (1976). «Gianni Sassi, Musica, Demetrio Stratos». Metrodora (στα Italian). Gianni Sassi. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 11 Δεκεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 16 Δεκεμβρίου 2007. Se una nuova vocalità può esistere dev’essere vissuta da tutti non da uno solo: un tentativo di liberarsi dalla condizione di ascoltatore e spettatore cui la cultura e la politica ci hanno abituato. Questo lavoro non va assunto come un ascolto da subire passivamente, ma come un “gioco in cui si rischia la vita” 
  43. «Albums by Demetrio Stratos – Rate Your Music». rateyourmusic.com. Ανακτήθηκε στις 14 Δεκεμβρίου 2007. 
  44. Thom Jurek. «Stratosfera – Overview». allmusic.com. Ανακτήθηκε στις 15 Μαρτίου 2009.