N-μεθυλανιλίνη

χημική ένωση

Η N-μεθυλανιλίνη ή μεθυλαμινοβενζόλιο ή μεθυλοφαινυλαμίνη ή N-μεθυλοβενζεναμίνη είναι μια δευτεροταγής αρωματική αμίνη, παράγωγη της ανιλίνης. Είναι μια τοξική οργανική ένωση με χημικό τύπο C7H9N και σύντομο συνακτικό τύπο C6H5NHCH3 ή συντομογραφικά PhNHMe. Στις «συνηθισμένες συνθήκες» (T = 25οC, P = 1 atm) είναι ένα άχρωμο ή ελαφρά κίτρινο ιξώδες (πηκτό) υγρό, αδιάλυτο στο νερό που γίνεται σταδιακά καφέ, όταν εκτίθεται στον ατμοσφαιρικό αέρα. Χρησιμοποιείται ως διαλύτης και ως ενδιάμεση ύλη για την παραγωγή βερνικιών, αγροχημικών και άλλων οργανικών βιομηχανικών προϊόντων.

N-μεθυλανιλίνη
Γενικά
Όνομα IUPAC N-μεθυλανιλίνη
Άλλες ονομασίες Μεθυλαμινοβενζόλιο
Μεθυλοφαινυλαμίνη
N-μεθυλοβενζεναμίνη
Χημικά αναγνωριστικά
Χημικός τύπος C7H9N
Μοριακή μάζα 107,15306 amu
Σύντομος
συντακτικός τύπος
C6H5NHCH3
Συντομογραφίες PhNHMe, ΦNHMe
Αριθμός CAS 100-61-8
SMILES CNc1ccccc1
Δομή
Ισομέρεια
Ισομερή θέσης >100
Φυσικές ιδιότητες
Σημείο τήξης -57 °C
Σημείο βρασμού 194-196 °C
Πυκνότητα 990 kg/m3
Διαλυτότητα
στο νερό
αδιάλυτη
Εμφάνιση άχρωμο υγρό
Χημικές ιδιότητες
Επικινδυνότητα
Τοξική (T)
Φράσεις κινδύνου R20-R21-R22-R23/24/25-R33
Φράσεις ασφαλείας S28-S37-S45
Εκτός αν σημειώνεται διαφορετικά, τα δεδομένα αφορούν υλικά υπό κανονικές συνθήκες περιβάλλοντος (25°C, 100 kPa).

Παραγωγή

Επεξεργασία

Από φαινυλαλογονίδιο

Επεξεργασία

Μέθοδος Hoffmann

Επεξεργασία

Με επίδραση μεθαναμίνης σε φαινυλαλογονίδιο[1][2]:

 

Με αντιδραστήρια Grignard

Επεξεργασία

Μέσω οργανομαγνησιακών ενώσεων και μεθυλοχλωραμίνης[4]:

 

Αποικοδόμηση N-μεθυλοβενζαμιδίου

Επεξεργασία

Με αποικοδόμηαη N-μεθυλοβενζαμίδιου κατά Hofmann[5]:

 

Μεθυλαμίνωση βενζολίου

Επεξεργασία

Αμίνωση βενζολίου κατά Friedel-Crafts προς ανιλίνη:

 

Χημική συμπεριφορά και παράγωγα

Επεξεργασία

Οξεοβασική συμπεριφορά

Επεξεργασία

1. Συμπεριφορά βάσης - Παράγει άλατα με οξέα[6].:

 
 

2. Συμπεριφορά οξέος - Παράγει άλατα με ισχυρές βάσεις[7]:

 
 

Αλκυλίωση αμινομάδας

Επεξεργασία

Με αλκυλαλογονίδια[8].:

 

Ακυλίωση αμινομάδας

Επεξεργασία

1. Με ακυλαλογονίδια[9].:

 

2. Με ανυδρίτες καρβονικών οξέων[10]:

 

3. Με εστέρες[10]:

 

Προσθήκη

Επεξεργασία

1. Προσθήκη σε διπλούς δεσμούς. Π.χ. με αιθένιο δίνει N-αιθυλo-N-μεθυλανιλίνη:

 

2. Προσθήκη σε τριπλούς δεσμούς.. Π.χ. με αιθίνιο δίνει N-βινυλo-N-μεθυλανιλίνη:

 

Αντιδράσεις του αρωματικού δακτυλίου

Επεξεργασία
  • Η παρουσία της μεθυλαμινομάδας ενεργοποιεί τον βενζολικό δακτύλιο, οπότε οι αντίστοιχες αντιδράσεις γίνονται ταχύτερα σε σχέση με το βενζόλιο και παράγονται όχι μόνο ο- και π- διπαράγωγα, αλλά συχνά και πολυπαράγωγα της ανιλίνης. Ορισμένα όμως αντιδραστήρια προσβάλλουν πρώτα τη μεθυλαμινομάδα. Σ' αυτήν την περίπτωση χρειάζεται «προστασία» της, συνήθως με οξικό ανυδρίτη. Η παρουσία της ακετυλομάδας όμως απενεργοπποιεί κάπως το σύστημα, οπότε ελαχιστοποιείται η παραγωγή πολυπαραγώγων και παρεμποδίζεται στερεοχημικά την παραγωγή ο-παραγώγων της ανιλίνης. ΄Τέλος με παρουσία οξέων σχηματίζεται πρωτονιώνεται η μεθυλαμινομάδα και απενεργοποιείται ο αρωματικός δακτύλιος, με αποτέλεσμα να σχηματίζονται κυρίως μ-παράγωγα της ανιλίνης[11].

Π.χ. Με νίτρωση παράγει:

α. N-μεθυλο-π-νιτροανιλίνη με προστασία[12]:

 [13]
  (Ν-ακετυλο-N-μεθυλο-π-νιτροανιλινη)[14]
  (Ν-μεθυλο-π-νιτροανιλίνη)[15]

β. N-μεθυλο-μ-νιτροανιλίνη χωρίς προστασία[16].

  (Ν-μεθυλο-μ-νιτροανιλίνη)

Σημειώσεις και αναφορές

Επεξεργασία
  1. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 243, §10.2.Α.
  2. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 324, §18.2.1,
  3. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 324, §18.2.2,
  4. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 243, §10.2.Β4.
  5. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 325, §18.2Δ,
  6. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 245, §10.5.1. και §10.5.2α.
  7. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 329, §18.3ΑΠρ8.16. και Πρ8.18.
  8. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 243, §10.2Α.
  9. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 245, §10.5.4.
  10. 10,0 10,1 SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 331, §18.3Γ.
  11. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 398, §18.5.5ΑΒ και SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 334, §18.3H.
  12. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999: Σελ. 334, §18.3H3.
  13. Προστασία αμινομάδας.
  14. Μόνο π-νίτρωση παραγώγου λόγω στερεοχημικής παρεμπόδισης της ο-νίτρωσης από την αρκετά ογκώδη ακετυλομεθυλοαμινομάδα.
  15. Αποπροστασία αμινομάδας.
  16. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982: Σελ. 398, §18.5.5Β
  1. Γ. Βάρβογλη, Ν. Αλεξάνδρου, Οργανική Χημεία, Αθήνα 1972
  2. Α. Βάρβογλη, «Χημεία Οργανικών Ενώσεων», παρατηρητής, Θεσσαλονίκη 1991
  3. SCHAUM'S OUTLINE SERIES, ΟΡΓΑΝΙΚΗ ΧΗΜΕΙΑ, Μτφ. Α. Βάρβογλη, 1999
  4. Ασκήσεις και προβλήματα Οργανικής Χημείας Ν. Α. Πετάση 1982