Άγιος Βασίλειος Αχαΐας

οικισμός της Ελλάδας

Συντεταγμένες: 38°19′0″N 21°49′0″E / 38.31667°N 21.81667°E / 38.31667; 21.81667

Ο Άγιος Βασίλειος είναι κωμόπολη στη βόρεια ακτή της Πελοποννήσου, αποτελεί οικισμό και δημοτικό διαμέρισμα του πρώην Δήμου Ρίου και προάστιο της πόλης της Πάτρας. Μάλιστα είναι το δεύτερο σε σπουδαιότητα και πληθυσμό δημοτικό διαμέρισμα του εν λόγω δήμου.Σήμερα ανήκει στον Δήμο Πατρέων. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είχε 2.662 κατοίκους[1]. Αποτελεί παραθαλάσσιο τουριστικό θέρετρο και τόπο εξοχικής αλλά και μόνιμης κατοικίας για πολλούς Πατρινούς. Στην κωμόπολη λειτουργεί μεταξύ άλλων νηπιαγωγείο και δημοτικό ενώ αθλητικά ενεργός είναι η ποδοσφαιρική ομάδα του "Κεραυνού Αγίου Βασιλείου"[2]. Επίσης, στην είσοδο του χωριού υπάρχει η εκκλησία της Αγίας Κυριακής που γιορτάζει κάθε καλοκαίρι στις 7 Ιουλίου.

  • Η δημοτική κοινότητα Αγίου Βασιλείου είναι χαρακτηρισμένη ως αστικός πεδινός οικισμός, με έκταση 2,434 χμ² (2011).[3]
Άγιος Βασίλειος
Άγιος Βασίλειος is located in Greece
Άγιος Βασίλειος
Άγιος Βασίλειος
Διοίκηση
ΧώραΕλλάδα
ΠεριφέρειαΔυτικής Ελλάδας
ΔήμοςΠατρέων
Δημοτική ΕνότηταΡίου
Δημοτική ΚοινότηταΑγίου Βασιλείου
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμαΠελοποννήσου
ΝομόςΑχαΐας
Υψόμετρο19
Πληθυσμός
Μόνιμος2.889
Έτος απογραφής2021
Πληροφορίες
Παλαιά ονομασίαΓουναριάνικα
Ταχ. κώδικας265 00
Τηλ. κωδικός2610
Commons page Σχετικά πολυμέσα
Η παραλία του ΙΕΠ Αγίου Βασιλείου

Πληθυσμός

Επεξεργασία
Μόνιμος [4][5][6]
Έτος Πληθυσμός
1991 1.378
2001 2.013
2011 2.662
Πραγματικός (de facto) [3][7][8]
Έτος Πληθυσμός
1961 473
1971 532
1981 640
1991 1.491
2001 2.045
2011 2.633

Ιστορικά στοιχεία

Επεξεργασία

Στην αρχαιότητα στην ανατολική του πλευρά (περιοχή Χατζαίικα-Πράσινο Λιμανάκι) ήταν κτισμένη η πόλη Πάνορμος όπως αναφέρεται από τον Παυσανία στα «Αχαϊκά». Συμπληρωματικά η αρχαία Πάνορμος, κατά τον Παυσανία τοποθετείται γεωγραφικά ανάμεσα στο ακρωτήριο Ρίου και το ακρωτήριο Δρέπανο απέχουσα ισόποσα 10 στάδια (αρχαία μονάδα μέτρησης αντιστοιχούσα με 192 μέτρα περίπου)[9].

Η αρχαία Πάνορμος φαίνεται στους χάρτες των αποικιών της αρχαίας Ελλάδας στη νότια Ιταλία (Magna Greccia - Paestum). Το σημερινό Παλέρμο στη Σικελία μεταφράζεται ως Πάνορμος. Η Πάνορμος χαρτογραφείται και μεταγενέστερα στη Χάρτα του Ρήγα Φεραίου. Επίσης στη ναυμαχία της Ναυπάκτου που έγινε στις 17 Οκτωβρίου του 1571 με τους Οθωμανούς, με αφορμή τον έλεγχο των στενών Ρίου - Αντιρρίου αναφέρεται και η Πάνορμος ως το απάνεμο λιμάνι όπου οι συμμαχικές δυνάμεις επιδιόρθωσαν τα πλοία τους από τις ζημιές που είχαν υποστεί.

Η πρώτη γνωστή ναυμαχία που έγινε στον Πατραϊκό Κόλπο (Καλυδώνιος Κόλπος) καταγράφηκε από το Θουκυδίδη και φέρεται να έγινε το τρίτο έτος του Πελοποννησιακού πολέμου και συγκεκριμένα το 429 π.χ. Στη ναυμαχία αυτή, που έγινε μεταξύ της Πανόρμου και της Ναυπάκτου, αντικρούσθηκε ο Πελοποννησιακός στόλος, ο οποίος ήταν συγκεντρωμένος στο φυσικό λιμάνι της Πανόρμου, τη σημερινή περιοχή "Τεκές" αποτελούμενος από πλοία της Σπάρτης και των αποικιών της Κορίνθου, εναντίον ενός στόλου αποτελούμενου από πλοία της Αθηναϊκής Συμμαχίας με νίκη του στόλου της Αθηναϊκής Συμμαχίας.

Οι πρώτοι κάτοικοί του κατάγονταν από τα Γουναριάνικα (έναν από τους οικισμούς της περιοχής της Νωνάκριδας). Οι κάτοικοι κατέβηκαν και εγκαταστάθηκαν στην ευρύτερη περιοχή του Ρίου στο δεύτερο μισό του 19ου αιώνα. Μετέφεραν από τη Νωνάκριδα την εικόνα της Αγίας Κυριακής και έχτισαν την εκκλησία του Αγίου Βασιλείου από όπου πήρε το όνομα το χωριό, που αρχικά ονομαζόταν Γουναριάνικα. Ως ιδρυτής του χωριού φέρεται ο ιατρός Φαίδωνας Διαμαντόπουλος, το όνομα του οποίου φέρει η ομώνυμη κεντρική πλατεία όπου στεγάζεται και το σημερινό κοινοτικό γραφείο. Από τις αφηγήσεις των παλαιών κατοίκων, ο προαναφερόμενος είχε συγγενική σχέση (γαμπρός) με τον Νικόλαο Σολιώτη, οπλαρχηγό της επανάστασης του 1821 που δρούσε στην περιοχή των Κλουκινών, όπως αλλιώς ονομαζόταν η ευρύτερη περιοχή της Νωνάκριδος[10].

 
Το παλιό κτίριο του Σ.Σ. στον Άγιο Βασίλειο Αχαΐας (31/3/2016).

Τοπωνύμια

Επεξεργασία

Η σημερινή γνωστή τοποθεσία "Πράσινο Λιμανάκι", ονομαζόμενη και «Ντεκές», φέρει την ονομασία της από παλαιό Οθωμανικό ησυχαστήριο (μοναστήρι) της περιοχής. Αρκετά γνωστή τοποθεσία που ανήκει στην Κοινότητα είναι επίσης ο/η «Πάνορμος» (ή το Πάνορμο). Άλλα τοπωνύμια της περιοχής είναι τα «Γολέμια» (ή Γολέμι), το «Σαλιάνι», το «Τραγάνι», η «Παλιόλακα», ο «Βορρός», η «Αγραπηδούλα», ο «Περιστερόβραχος», του «Κεφαλά», του «Αλέξη», η «Σμερτούλα», τα «Παναγαίικα», το «Ξηρολάγκαδο», το «Ξηρόρεμα», του «Μούσκουρα», τα «Χατζαίικα», τα «Τσελαίικα», τα «Ζορζικά», ο «Βάλτος», του «Καλυβοκά» κ.ά.

Παραπομπές και υποσημειώσεις

Επεξεργασία
  1. «ΕΛ.ΣΤΑΤ. - Μόνιμος πληθυσμός της Ελλάδος. Απογραφή 2011» (PDF). Αρχειοθετήθηκε (PDF) από το πρωτότυπο στις 17 Μαΐου 2017. Ανακτήθηκε στις 18 Μαρτίου 2016. 
  2. Αθλητικοί σύλλογοι σε όλη την Ελλάδα, fa3.gr. Ανακτήθηκε: 24/03/2016.
  3. 3,0 3,1 https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
  4. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
  5. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
  6. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
  7. ΠΛ 1:169
  8. ΠΛΜ 1:450
  9. "... σταδίους [δὲ] Πατρῶν πεντήκοντα ἀπέχουσα, λιμὴν δὲ ὁ Πάνορμος σταδίοις πέντε καὶ δέκα ἀπωτέρω τῆς ἄκρας. τοσούτους δὲ ἀφέστηκεν ἑτέρους ἀπὸ Πανόρμου τὸ Ἀθηνᾶς καλούμενον τεῖχος..." - Παυσανίας, Αχαϊκά 2.20
  10. Ανηφορίζοντας προς τη σημερινή Ζαρούχλα και λίγο πριν το χωριό Αγρίδι στα αριστερά μας υπάρχει Τύμβος αφιερωμένος στον οπλαρχηγό Ν. Σολιώτη κάνοντας μνεία στην πρώτη επαναστατική πράξη κατά των Τούρκων στις 14 Μαρτίου του 1821. Μέχρι πρόσφατα (1971) τα Γουναριάνικα εξακολουθούσαν να υπάρχουν ως οικισμός του Μεσορρουγίου. Η νεότερη εκκλησία (η παλαιότερη είχε καεί από τους Τούρκους), η οποία κτίστηκε με δωρεές από μετοικίσαντες κατοίκους του Αγίου Βασιλείου, των Καμαρών, και της Ροδοδάφνης, εξακολουθεί να «λειτουργείται», στις 7 Ιουλίου Εορτή της Μεγαλομάρτυρος Κυριακής, έθιμο, το οποίο ακολουθείται και στον σημερινό Άγιο Βασίλειο με αντίστοιχο «πανηγύρι».

Βιβλιογραφία

Επεξεργασία
  • Λουλούδης, Θεόδωρος Η. (2010). Αχαΐα. Οικισμοί, οικιστές, αυτοδιοίκηση. Πάτρα: Νομαρχιακή Επιχείρηση Πολιτιστικής Ανάπτυξης Ν.Α. Αχαΐας. 
  • Αλέξιος Παναγόπουλος, Ιστορικό λεξικό περιοχής Δήμου Ρίου Νομού Αχαΐας (από την αρχαιότητα μέχρι σήμερα), Εκδόσεις «περί τεχνών», Πάτρα 2003. ISBN 960-8260-32-9.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Επεξεργασία