Βέρβενα
Συντεταγμένες: 37°22′17.8″N 22°27′49.0″E / 37.371611°N 22.463611°E
Τα Βέρβενα (ή Βέρβαινα ή η Βέρβενα, γνωστά και με το μη ορθό Άνω Βέρβενα) είναι ορεινός, παραδοσιακός οικισμός[εκκρεμεί παραπομπή] της Κυνουρίας στο Νομό Αρκαδίας. Είναι χτισμένα στις βόρειες πλαγιές του όρους Πάρνωνα σε υψόμετρο 1.160 μέτρων, αποτελώντας τον ορεινότερο οικισμό του. Απέχουν 20 χιλιόμετρα από την Τεγέα Αρκαδίας, 35 χιλιόμετρα από την Τρίπολη και 45 χιλιόμετρα από το Αστρος. Οι κάτοικοι διαμένουν το καλοκαίρι και κατά τους χειμερινούς μήνες στο Άστρος, στα Κάτω Βέρβενα, στο Ξηροπήγαδο, στο Κιβέρι Αργολίδας αλλά -σε μικρότερο βαθμό- και στους γύρω οικισμούς.
| Βέρβενα | |
|---|---|
Χάρτης  | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Περιφερειακή Ενότητα | Αρκαδίας |
| Δήμος | Βόρειας Κυνουρίας |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Αρκαδίας |
| Υψόμετρο | 1.160 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 176 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Παλαιά ονομασία | Βέρβαινα |
| Ονομασία κατοίκων | Βερβενιώτες |
| Ταχ. κώδικας | 220 01 |
| Τηλ. κωδικός | 2755 |
Ιστορία
ΕπεξεργασίαΑρχαίοι χρόνοι
ΕπεξεργασίαΚατά την αρχαιότητα, ίσως κατοικούσαν εδώ οι Βερβένιοι, αρκαδικό γένος, σύμφωνα με τον λεξικογράφο Ησύχιο,[1] ενώ η περιοχή του σημερινού χωριού ανήκε στην αρχαία Αρκαδία. Τα αρχαιότερα λείψανα που έχουν επισημανθεί στην περιοχή ανάγονται στη 2η χιλιετία π.Χ. και πρόκειται για λίθινες αξίνες που βρέθηκαν στη θέση Πέτρα, όπου η ομώνυμη βρύση. Στη θέση Παντελεήμων βρέθηκαν λείψανα λατρείας της Αρτέμιδος από τον 9ο αι π.Χ. μέχρι και τα ελληνιστικά χρόνια. Στη θέση αυτή κατά τον 6ο αι. π.Χ. κατασκευάστηκε ένας ολομάρμαρος ναός δωρικού ρυθμού, τον οποίο ερεύνησε ο καθηγητής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης Κωνσταντίνος Ρωμαίος. Μέσα στο χωριό έχουν εντοπιστεί ενδείξεις κατοίκησης του ίδιου χώρου κατά την ελληνιστική και ρωμαϊκή περίοδο. Περισσότερα στοιχεία κατοίκησης της περιοχής των Βερβένων σώζονται από την εποχή του Ιουστινιανού και εξής.
Βυζαντινή και οθωμανική περίοδος
ΕπεξεργασίαΕνδείξεις ύπαρξης του οικισμού κατά τη βυζαντινή περίοδο αποτελούν τα ερείπια παλαιότερων οικισμών στις γύρω περιοχές. Ο βυζαντινός οικισμός φαίνεται ότι κατά τον 12ο αι. μ.Χ. γνωρίζει άνθηση, καθώς στην εποχή αυτή χρονολογείται ο βυζαντινός ναός του οποίου αρχιτεκτονικά μέλη σώζονται εντοιχισμένα στον ναό του Τιμίου Προδρόμου του 18ου αι. μ.Χ. Για μια περίοδο, η περιοχή ερημώνει από πληθυσμό, αλλά επανακατοικείται κατά τον 17ο αιώνα. Σε απογραφή των Βενετών, το χωριό φέρεται να είχε 91 οικογένειες. Το χωριό ακμάζει κατά τον 18ο αιώνα και τότε χτίζονται τα πυργόσπιτα του Παπαϊωάννου, του Παπαθανασίου, του Αυγουστή και του Κρητικού. Την ίδια εποχή κατασκευάζεται και η Μεγάλη Βρύση του χωριού, η οποία είναι ολομάρμαρη, φέρει ανάγλυφες συμβολικές παραστάσεις και διαθέτει τέσσερις κρουνούς που ρέουν καθ' όλη τη διάρκεια του έτους.[εκκρεμεί παραπομπή] Το 1806 το χωριό καταστράφηκε από τους καταδιωκόμενους κλέφτες του Θεόδωρου Κολοκοτρώνη μετά την άρνησή των κατοίκων του να τους συνδράμουν. Ο Κολοκοτρώνης αναφέρει το γεγονός στη Διήγησί του: «ἐστείλαμεν εἰς τὰ Βέρβενα νὰ μᾶς στείλῃ ψωμὶ καὶ ζωοτροφίας, καὶ αὐτοὶ μᾶς ἀποκρίθησαν: ἔχομε βόλια καὶ μπαροῦτι, καὶ ἐπήγαμε καὶ τοὺς 'χαλάσαμε.».[2]
Ελληνική Επανάσταση
ΕπεξεργασίαΚατά την Επανάσταση του 1821, ο Θεόδωρος Κολοκοτρώνης ίδρυσε στα Βέρβενα στρατόπεδο και είχε εγκαταστήσει το στρατηγείο του στον Πύργο του Αυγουστή, ο οποίος ακόμη σώζεται. Στις 18 Μαΐου 1821, οι Τούρκοι από την Τρίπολη Αρκαδίας επιτίθενται εναντίον του στρατοπέδου χωριού, αλλά αποκρούονται στη μάχη των Δολιανών και Βερβένων. Τον Ιούνιο του 1821 έφθασε στα Βέρβενα, όπου είχε εγκατασταθεί και η Πελοποννησιακή Γερουσία, ο Δημήτριος Υψηλάντης από την Οδησσό της Ουκρανίας, και έγινε η επίσημη υποδοχή του, η οποία μνημονεύεται στην μαρμάρινη πλάκα, με τη μορφή ανοιχτού ειληταρίου, που αναρτήθηκε το 1920 στο σημείο της υποδοχής.
Τον Ιούλιο του 1825, στο χωριό επιτέθηκαν τουρκο-αιγυπτιακές δυνάμεις, ενώ το 1826 πυρπολήθηκε από τον Ιμπραήμ.[3]
Αναπαράσταση μάχης
ΕπεξεργασίαΠαλαιότερα, κάθε χρόνο στο χωριό γινόταν η αναπαράσταση της μάχης των Βερβένων, που έλαβε χώρα στις 18 Μαίου 1821. Πλέον τελείται δοξολογία.
Δημογραφική εξέλιξη
Επεξεργασία| Έτος | Οικισμός | Κοινότητα |
|---|---|---|
| 1834 | 1.211 (269 οικογένειες) | 1.577(345 οικογένειες)[4] |
| 1907 | 1.039 | |
| 1928 | 1.421 | 1.601 |
| 1940 | 1.294 | 1.735 |
| 1951 | 157 | 351 |
| 1961 | 21 | 232 |
| 1971 | 4 | 218 |
| 1981 | 440 | 675 |
| 1991 | 307 | 582 |
| 2001 | 302 | 540 |
| 2011 | 265 | 502 |
| 2021 | 375[5] |
Εκδηλώσεις
ΕπεξεργασίαΚάθε καλοκαίρι διοργανώνεται τοπικό πανηγύρι της Αγίας Άννης με πλούσια ζωντανή παραδοσιακή μουσική.
Προσωπικότητες
Επεξεργασία- Αδερφοί Σουραπά, ιδρυτές της γαλακτοβιομηχανίας ΕΒΓΑ το 1934.
- Παναγιώτης Φάκλαρης, αρχαιολόγος.
- Βασίλης Κούκουρας, ηθοποιός.
- Πάνος Δημάκης, συγγραφέας.
Δείτε επίσης
ΕπεξεργασίαΠαραπομπές
Επεξεργασία- ↑ οἱ δὲ γένος τι Ἀρκαδικὸν τοὺς Βερβενίους Ησύχιος, Γλώσσαι.
- ↑ *Δημητρόπουλος, Δημήτρης (2012). «Ο "Γέρος του Μοριά": Κτίζοντας μία πατρική φιγούρα του έθνους». Στο: Κατερίνα Δέδε - Δημήτρης Δημητρόπουλος. Η ματιά των άλλων: Προσλήψεις προσώπων που σφράγισαν τρεις αιώνες (18ος-20ός αι.). Αθήνα: ΙΝΕ/ΕΙΕ. σελίδες 81–2.
- ↑ ΕΜΠΛΟΚΗ - 18 Μαΐου 1821: Η μάχη Βερβένων και Δολιανών
- ↑ ΓΟΡΤΥΝΙΑΚΑ - Απογραφή Αρκαδίας (1834)
- ↑ Απογραφή 2021: Ο Δήμος Βόρειας Κυνουρίας αναλυτικά ανά δημοτική κοινότητα - Arcadia Portal
Εξωτερικοί σύνδεσμοι
Επεξεργασία- Η επίσημη ιστοσελίδα του χωριού[νεκρός σύνδεσμος]
- Επίσημη παρουσία στο Facebook Επίσημη παρουσία στο Twitter
- Κανάλι στο Youtube με βίντεο από την λαογραφία των Βερβένων