Βαλκανική ιστορία
| Το λήμμα δεν περιέχει πηγές ή αυτές που περιέχει δεν επαρκούν. |
Τα Βαλκάνια είναι περιοχή της νοτιοανατολικής Ευρώπης, η οποία από το μακρινό παρελθόν λειτούργησε και λειτουργεί ως σταυροδρόμι πολιτισμών, ανάμεσα στην Ευρωπαϊκή και την Ασιατική ήπειρο. Η διακριτή ταυτότητα και ο τεμαχισμός της βαλκανικής χερσονήσου θεωρείται σύμφωνα με αρκετούς ιστορικούς απότοκο της ορεινής γεωγραφίας της, της συγκέντρωσης πολλών εθνοτήτων σε έναν γεωγραφικά περιορισμένο χώρο και της εξαιρετικά βίαιης ιστορίας της, που είναι γεμάτη πολέμους, επιδρομές, εξεγέρσεις. Η ρευστότητα των συνόρων στην Βαλκανική ερμηνεύεται συχνά ως ανικανότητα των διαφορετικών εθνοτήτων να συνεργαστούν μεταξύ τους ειρηνικά. Τούτη η άποψη είναι ιστορικά ελεγχόμενη, καθώς οι Βαλκανικοί λαοί σε ένα μεγάλο μέρος της ιστορίας τους εξαρτώνταν και εξαρτώνται από τις διαθέσεις ισχυρών πολιτικών και στρατιωτικών δυνάμεων και οργανισμών που καθόρισαν και συνεχίζουν να καθορίζουν την ιστορία τους.
Από την προϊστορία στους ιστορικούς χρόνους Επεξεργασία
Πρώιμοι πολιτισμοί Επεξεργασία
Οι πρώιμοι πολιτισμοί των Βαλκανίων ήταν κυρίως γεωργικοί. Οι αρχαιολόγοι έχουν πιστοποιήσει συμπλέγματα πρώιμων πολιτισμών, όπως ο Πολιτισμός Κουκουτένι (4500 π.Χ. - 3500 π.Χ.), ο Πολιτισμός Βίντσα (5000 π.Χ.-3000 π.Χ.) και ο αποκαλούμενος πολιτισμός της γραμμικής ταινιωτής κεραμικής, (linearbandkeramik LBK). Ένας αξιοσημείωτος αριθμός τεχνουργημάτων, όπως οι πινακίδες της Ταρταρίας, υποδεικνύουν μια πρώιμη ινδοευρωπαϊκή γραφή. Αναφοράς επίσης χρήζει σε αυτό το σημείο ο προϊστορικός λιμναίος οικισμός του Δισπηλιού Καστοριάς, στον οποίο ανακαλύφθηκαν δείγματα τέτοιας γραφής και ο Πολιτισμός Μπουτμίρ με τα υπέροχα κεραμικά του, που αποκαλύφθηκε στα περίχωρα του Σεράγεβο. Η ανακάλυψή του προκάλεσε τέτοια αίσθηση στον αρχαιολογικό κόσμο, ώστε το Διεθνές Συνέδριο Αρχαιολογίας και Ανθρωπολογίας έγινε στο Σεράγεβο το 1894.
Ινδο-Ευρωπαίοι Επεξεργασία
Παρά την πολυεθνική φύση της περιοχής φαίνεται ότι οι περισσότεροι κάτοικοι της χερσονήσου μοιράζονταν κοινούς πρόγονους. Οι πρόσφατες εξελίξεις στη γενετική θα μας βοηθήσουν στα επόμενα χρόνια να έχουμε μια καλύτερη εικόνα του γενετικού δείκτη της περιοχής. Σύμφωνα με την παρούσα γνώση μας ο γενετικός δείκτης M170 φαίνεται πως ήλθε από τη Μέση Ανατολή στη βαλκανική περιοχή σχεδόν πριν από 20.000 χρόνια. Σήμερα ο ίδιος δείκτης είναι στον ίδιο τόπο μοναδικός, αν και η έρευνα υποδεικνύει ότι περίπου το 80% της ευρωπαϊκής γενετικής δεξαμενής φθάνει έως την παλαιολιθική περίοδο.
Η κάθοδος των Ινδοευρωπαίων άρχισε περίπου το 2500 π.Χ., με την κατάκτηση τοπικών αγροτικών πολιτισμών, εξαιτίας του πλεονεκτήματος της χρήσης εξελιγμένων όπλων και του αλόγου. Ανάμεσά τους λογίζεται και η πρώτη ελληνική φυλή -πιθανώς οι Αχαιοί- που έφθασε στην ελληνική χερσόνησο περίπου το 1800 π.Χ., για να συναντήσει έναν μη Ινδοευρωπαϊκό λαό, τους Πελασγούς. Οι Μυκηναίοι, οι σημαντικότεροι των Αχαιών έφθασαν ανέπτυξαν στην Ελλάδα έναν από τους πρωιμότερους Ινδοευρωπαϊκούς πολιτισμούς των Βαλκανίων περί το 1600 π.Χ. Οι Μυκηναίοι παρήκμασαν κατά την περίοδο της καθόδου των Δωριέων περί το 1100 π.Χ.. Όσον αφορά στην ύπαρξη των Ιλλυρικών φυλών υπάρχει η θεωρία που τους συνδέει με τον πολιτισμό Χάλστατ (Hallstatt) και εκείνη που τους θεωρεί αυτόχθονες λαούς.
Περί το 1500 π.Χ. εγκαθίστανται στην βαλκανική χερσόνησο οι Θράκες, ένας άλλος Ινδοευρωπαϊκός λαός με τη δική του γλώσσα και έθιμα. Εξαπλώνονται σε περιοχές της σημερινής Ρουμανίας, Βουλγαρίας, Βόρειας Μακεδονίας, Σερβίας και Θράκης. Οι Φρύγες, εγκατεστημένοι αρχικά στις νότιες περιοχές των Βαλκανίων πέρασαν σταδιακά στη Μικρά Ασία, όπου ανέπτυξαν τον δικό τους πολιτισμό.
Κλασική αρχαιότητα Επεξεργασία
Το βασίλειο των Οδρυσών Επεξεργασία
Η Οδρυσιανή αυτοκρατορία ήταν μια ένωση των θρακικών φυλών, πιθανώς το πρώτο μεγάλο κράτος που εξαπλώθηκε στην περιοχή των Βαλκανίων. Η διάρκεια της ύπαρξής του υπολογίζεται από τον 6ο έως τον 5ο αιώνα π.Χ.
Το Δακικό βασίλειο Επεξεργασία
Το βασίλειο της Δακίας ήλθε σε ύπαρξη τουλάχιστον στις αρχές του 2ου π.Χ. αιώνα υπό τον βασιλιά Ορόλη.
Οι ελληνικές πόλεις και οι αποικίες τους Επεξεργασία
Οι Έλληνες ήταν από τους πρώτους που άνοιξαν ένα σύστημα εμπορικών δρόμων στα Βαλκάνια. Το εμπορικό δαιμόνιο και οι πολιτικές αναταραχές της ελληνικής επικράτειας στις πρώιμες φάσεις της κλασικής περιόδου τους οδήγησαν μεταξύ του 700 π.Χ. και του 300 π.Χ. στην ίδρυση πολλών αποικιών στις ακτές τις Μαύρης θάλασσας (Εύξεινος Πόντος) και στις παραποτάμιες, πλεύσιμες περιοχές του Δούναβη.
Τρέχουσα κατάσταση και προοπτικές Επεξεργασία
Από το 2000, όλα τα Βαλκανικά κράτη είναι φιλικά προς την Ευρωπαϊκή Ένωση και τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής.
Η Ελλάδα είναι μέλος της Ε.Ε. από το 1981. Η Σλοβενία και η Κύπρος από το 2004. Η Βουλγαρία και η Ρουμανία έχουν ενταχθεί από το 2007. Η Κροατία επίσης αναμένεται να γίνει μέλος του οργανισμού, εντούτοις λόγω της έλλειψης συνεργασίας με το Διεθνές Ποινικό Δικαστήριο για την πρώην Γιουγκοσλαβία (ICTY) στην αναζήτηση ενός φυγάδα στρατηγού, του Ante Gotovina, η ένταξη της τον Μάρτιο του 2005. Η Τουρκία υπέβαλλε αίτηση ένταξης από το 1963 και μέχρι το 2004 οι διαπραγματεύσεις για την εισδοχή της δεν έχουνε ακόμα αρχίσει, αν και έχει υπογραφεί συμφωνία για τελωνειακή ένωση. Το 2004 η Βουλγαρία, η Ρουμανία και η Σλοβενία έγιναν επίσης και μέλη του NATO.
Όλες οι άλλες Βαλκανικές χώρες έχουν εκφράσει την επιθυμία τους να ενταχθούν στην Ε.Ε. αλλά σε κάποια άγνωστη ακόμα ημερομηνία στο μέλλον.
Προτεινόμενη βιβλιογραφία Επεξεργασία
- Jelavich, Barbara. History of the Balkans, Cambridge University Press, (Cambridge, New York 1983).
- Marija Gimbutas, Η επιστροφή της μεγάλης θεάς, Αρχέτυπο, (Αθήνα 2001).
- Marshack A., The roots of civilization: the cognitive beginnings of man's first art, symbol and notation, (New York 1972).
- Renfrew C. - Bahn P., Αρχαιολογία, Καρδαμίτσας, (Αθήνα, 2001)