Βαμβακού Λακωνίας
Συντεταγμένες: 37°14′40″N 22°33′06″E / 37.24444°N 22.55167°E
Η Βαμβακού είναι οικισμός του δήμου Σπάρτης του νομού Λακωνίας. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 ο πληθυσμός της ανέρχεται στους 88 μόνιμους κατοίκους.[1]
| Βαμβακού Λακωνίας | |
|---|---|
 | |
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Πελοποννήσου |
| Δήμος | Σπάρτης, Δημοτική Κοινότητα Βαμβακούς Λακωνίας |
| Δημοτική Ενότητα | Οινούντος |
| Δημοτική Κοινότητα | Βαμβακούς |
| Γεωγραφία | |
| Γεωγραφικό διαμέρισμα | Πελοπόννησος |
| Νομός | Λακωνίας |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 70 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 230 67 |
| Τηλ. κωδικός | 2731 |
Γενικά και ιστορικά στοιχεία Επεξεργασία
Η Βαμβακού είναι ορεινό χωριό κτισμένο σε υψόμετρο 900 μέτρων στις πλαγιές του Πάρνωνα, στα ΒΑ της Σπάρτης.[2] Χτίστηκε κατά τα μέσα του 15ου αιώνα[3] και αρχικά ονομαζόταν Παληοχώρα. Σχετικά με τη σημερινή της ονομασία, η οποία καθιερώθηκε στα τέλη του 17ου αιώνα, υπάρχουν διάφορες εκδοχές με τις κυριότερες να σχετίζονται με μια γυναίκα ονόματι Βαμβακιά που εγκαταστάθηκε στην περιοχή ερχόμενη από τον Μυστρά ή με την καλλιέργεια βαμβακιού.[4]
Από τον 18ο μέχρι και τον 19ο αιώνα υπήρξε έδρα επισκοπής, ενώ οι κάτοικοί της ήταν όλοι Έλληνες, με την εξαίρεση μερικών Οθωμανών δημοσίων υπαλλήλων. Κατά τη διάρκεια της Ελληνικής Επανάστασης, οι κάτοικοι της Βαμβακούς, με επικεφαλής τον επίσκοπο Θεοδώρητο Βρεσθένης, συμμετείχαν ενεργά σε διάφορες πολεμικές επιχειρήσεις, όπως π.χ. στις μάχες της Βλαχοκερασιάς, του Βαλτετσίου, των Δολιανών, στην πολιορκία της Τριπολιτσάς και στην άμυνα της Ακρόπολης.[5] Το 1826, η Βαμβακού καταστράφηκε από τον αιγυπτακό στρατό του Ιμπραήμ πασά[6] που είχε εισβάλει στην Πελοπόννησο.
Μετά τη δημιουργία του ελληνικού κράτους, ο οικισμός διέθετε κατά το 1840 σχολείο που το 1853 αριθμούσε 208 μαθητές, ενώ το 1901 ξεκίνησε να λειτουργεί το τοπικό παρθεναγωγείο.[7] Στις αρχές του 20ού αιώνα γνώρισε ιδιαίτερη ανάπτυξη, η οποία οφειλόταν στη δράση του τοπικού συνεταιρισμού αλληλοβοήθειας, ο οποίος λάμβανε σημαντική ενίσχυση από κατοίκους που ζούσαν στο εξωτερικό.[8] Κατά τη διάρκεια της Κατοχής, ο πληθυσμός του χωριού συμμετείχε ενεργά στην Εθνική Αντίσταση μέσα από τις τάξεις του ΕΑΜ/ΕΛΑΣ. Τον Οκτώβριο του 1946, μετά από δύο ταυτόχρονες συμπλοκές ανάμεσα σε αντάρτες του ΔΣΕ και ένοπλους παρακρατικούς στη Βαμβακού και τη γειτονική Βαρβίτσα, οι δεύτεροι (προέρχονταν κυρίως από τη Μάνη και υπάγονταν στην οργάνωση του Πάνου Κατσαρέα) προχώρησαν στη μαζική εκτέλεση 29 κατοίκων της Βαμβακούς, κυρίως συγγενών ανταρτών, ως αντίποινα για τις απώλειες που υπέστησαν.[9][10]
Διοικητικά, κατά την περίοδο της β΄ Τουρκοκρατίας στην Πελοπόννησο (μετά το 1715), η Βαμβακού αποτέλεσε τμήμα του καζά Μυστρά και είχε το δικαίωμα εκλογής δύο προεστών, ενώ στα πρώτα χρόνια του ελληνικού κράτους διετέλεσε έδρα του δήμου Οινούντος (το 1840 η έδρα μεταφέρθηκε στα Βρέσθενα).[11] Αργότερα αποτέλεσε μέχρι το 1997 τμήμα της επαρχίας Λακεδαίμονος και στη συνέχεια υπήχθη στον καποδιστριακό δήμο Οινούντος[2], ενώ από το 2011 ανήκει στη δημοτική ενότητα Οινούντος του δήμου Σπάρτης[1].
Στη Βαμαβακού βρίσκονται οι ναοί της Κοιμήσεως της Θεοτόκου (το αρχικό κτίριο ανεγέρθηκε το 1760, καταστράφηκε κατά την επιδρομή του Ιμπραήμ το 1826 και κατεδαφίστηκε το 1898), της Αγίας Τριάδος και του Αγίου Γεωργίου, ενώ σε κοντινή απόσταση βρίσκεται η μονή της Αγίας Κυριακής.[12]
Επιφανείς κάτοικοι Επεξεργασία
Στη Βαμβακού γεννήθηκαν ο Παναγής Αλεξανδράκης[13], o συγγραφέας & μαθηματικός Νίκος Σταυρόπουλος[14], ο Π. Τσοχώνης και οι οικογένειες Κουμάνταρου και Έξαρχου που συμμετείχαν ενεργά στην Ελληνική Επανάσταση[15], διάφοροι τοπικοί ευεργέτες όπως ο ιερομόναχος Κλήμης Αδαμαντίδης[16], ο έμπορος Σπύρος Νιάρχος[17], ο εφοπλιστής Ιωάννης Κουμάνταρος, ο βουλευτής Γεώργιος Τσοχώνης[18] κ.ά. Επίσης, από τον οικισμό καταγόταν ο εφοπλιστής Σταύρος Νιάρχος[2] και η επιχειρηματίας Ντόλλυ Γουλανδρή.[17]
Πληθυσμός Επεξεργασία
| Απογραφή | 1853 | 1879 | 1889 | 1896 | 1907 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 1345[11] | 1107 | 1115 | 1099 | 906 | 683[2] | 837[2] | 550[2] | 420[2] | 271[2] | 357[2] | 177 | 156 | 88[1] |
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 1,2 Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας Αρχειοθετήθηκε 2021-10-04 στο Wayback Machine., τεύχος Δεύτερο, 20 Μαρτίου 2014, αρ. φύλλου 698, σελ.10778.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 2,7 2,8 Μιχαήλ Σταματελάτος - Φωτεινή Βαμβά Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α' τόμος, σελ. 122.
- ↑ «Η Ιστορία του Χωριού...». bambakou.gr. Βαμβακού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Νικολάου Γ. Φραγκινέα, Λακωνική γη, Δίφρος, Αθήνα 1971, σελ. 112.
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 115 - 116.
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 117.
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 118 - 119.
- ↑ Γιάννης Α. Μάζης, Ίων Δραγούμης. Ο ασυμβίβαστος, Μεταίχμιο, Αθήνα 2016, σελ. 414.
- ↑ Γιάννης Λέφας, Ο Δημοκρατικός Στρατός Πελοποννήσου. Δημιουργία – Ανάπτυξη – Ήττα, Αλφειός, Αθήνα 1998, τόμος Α΄, σελ. 92 - 95.
- ↑ Πολυμέρης Βόγλης, Η αδύνατη επανάσταση. Η κοινωνική δυναμική του εμφυλίου πολέμου, εκδόσεις Αλεξάνδρεια, 2014, σελ. 161.
- ↑ 11,0 11,1 Φραγκινέα, 1971, σελ. 114 - 115.
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 113.
- ↑ Παγκόσμιο Βιογραφικό Λεξικό, Εκπαιδευτική Εγκυκλοπαίδεια, Εκδοτική Αθηνών, 1999, τόμος πρώτος, σελ. 132.
- ↑ Η ΒΑΜΒΑΚΟΥ ΤΟ ΜΙΚΡΟ ΧΩΡΙΟ ΚΑΙ Η ΜΕΓΑΛΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΟΥ
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 116.
- ↑ Φραγκινέα, 1971, σελ. 120 - 121.
- ↑ 17,0 17,1 «Οι Ευεργέτες του χωριού...». bambakou.gr. Βαμβακού. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 23 Οκτωβρίου 2017.
- ↑ Νίκος Χρ. Σταυρόπουλος, H Βαμβακού. Το μικρό χωριό και η μεγάλη ιστορία του, 1989, σελ. 193.
Περαιτέρω ανάγνωση Επεξεργασία
- Παναγιώτης Ν. Κορομβόκης, Ιστορικοί μετασχηματισμοί και ευεργετική λειτουργία: η περίπτωση του χωριού Βαμβακού Λακωνίας Αρχειοθετήθηκε 2022-08-10 στο Wayback Machine., Διπλωματική εργασία, Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών- Τμήμα Πολιτικής Επιστήμης και Ιστορίας, ΠΜΣ, κατεύθυνση Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, Αθήνα 2014.