Γιάλοβα

Η Γιάλοβα (αρχ. ελλ. Ελενούπολις) είναι ιστορική πόλη και λιμένας της νότιας ακτής της εισόδου του κόλπου της Νικομήδειας (σημερινής Ιζμίτ), στη ΝΑ. ακτή της θάλασσας του Μαρμαρά. Σχεδόν ισαπέχει από την Νικομήδεια, (28 μίλια), και από τον λιμένα της Κωνσταντινούπολης, (27 μίλια).

Γιάλοβα
Γιάλοβα 40°39′20″N 29°16′30″E
Χώρα	Τουρκία
Διοικητική υπαγωγή	Επαρχία Γιάλοβας
Υψόμετρο	30 μέτρα
Πληθυσμός	133.109 (2022)
Ταχ. κωδ.	77000
Ζώνη ώρας	UTC+03:00
Ιστότοπος	Επίσημος ιστότοπος
Σχετικά πολυμέσα

Πάρκο της πόλης

Κλίμα

Η Γιάλοβα έχει οριακό μεσογειακό/υγρό υποτροπικό κλίμα (ταξινόμηση κλίματος Κέππεν: Csa/Cfa). Τα καλοκαίρια είναι μακρά, ζεστά και υγρά, ενώ οι χειμώνες είναι δροσεροί και υγροί. Οι χιονοπτώσεις είναι αρκετά συχνές μεταξύ των μηνών Δεκεμβρίου και Μαρτίου.

Γενικά

Η Γιάλοβα παλαιότερα αποτελούσε τμήμα της υποδιοίκησης Καραμουσάλ του σατζακίου της Νικομήδειας, σήμερα είναι πρωτεύουσα ομώνυμου νομού. Είναι διάσημη πόλη για τα θειούχα ιαματικά λουτρά της. Πριν την ανταλλαγή πληθυσμών του 1923 η Γιάλοβα αριθμούσε 1025 κατοίκους εκ των οποίων οι 520 ήταν Έλληνες, 275 Αρμένιοι και οι υπόλοιποι Τούρκοι. Οι Έλληνες την αποκαλούσαν επίσης και "Δρέπανο" ή "Δρεπάνι". Σήμερα αριθμεί περί τους 70.000 κατοίκους.

Το όνομα Γιάλοβα είναι σύνθετη λέξη που προέρχεται από την ελληνική λέξη "αιγαλός", γιαλός και την τουρκική κατάληξη "οβα" που σημαίνει ελεύθερος, καθαρός, δηλαδή καθαρή, ομαλή ακτή.

Ιστορία

Στη περιοχή της Ελενουπόλεως υπήρχε από την αρχαιότητα συνοικισμός που έφερε το όνομα "Πυθία" και ήταν γνωστός από την εποχή της Αργοναυτικής εκστρατείας. Στη περιοχή αυτή θεωρείται ότι συνέβησαν τα θρυλούμενα για τον Ύλα, τον φίλο του Ηρακλή που τον απήγαγαν οι Νύμφες. Οι πρώτοι κάτοικοι θεωρούσαν τον Ηρακλή προστάτη τους και διατηρούσαν ιερό προς τιμή του. Αργότερα οι αρχαίοι Βυζαντινοί εγκατέστησαν λουτρά - θέρμες - και ιερό προς τιμή του Ασκληπιού.
Κατά τους χριστιανικούς χρόνους η μητέρα του Μεγάλου Κωνσταντίνου η Ελένη κατά την επιστροφή της από την Ιερουσαλήμ επισκέφθηκε τις αρχαίες θέρμες και διέταξε την απόρριψη όλων των "ειδωλολατρικών" κτισμάτων τα οποία αντικατέστησε με θολωτές θέρμες, τα ερείπια των οποίων σώζονται μέχρι σήμερα. Τον τότε οικισμό ο Μέγας Κωνσταντίνος ονόμασε "Ελενούπολις", προς τιμή της μητέρας του κτίζοντας και ναό που αργότερα έλαβε το όνομά της. Τα ερείπια του ναού εκείνου οι Τούρκοι τ΄ αποκαλούν σήμερα "καρά κλίσα (=μαυροκκλήσι). Φέρεται δε ότι χρήση των λουτρών έκανε και ο ίδιος ο Αυτοκράτορας όταν ασθένησε με τη σημείωση ότι δεν είχε τελικά ωφεληθεί.

Επί Ιουστινιανού την Ελενούπολη επισκέφθηκε η αυτοκράτειρα Θεοδώρα με συνοδεία 4.000 προσώπων, όπου τη μετονόμασε "Σωτηρόπολη".

Στους νεότερους χρόνους τις θέρμες της Γιάλοβας επισκέφθηκε και η μητέρα του Σουλτάνου Μετζίτ συνοδευόμενη από τον Γερμανό ιατρό Μίλλιγκεν.

Κατά τους πολέμους των Σταυροφόρων στη περιοχή της Γιάλοβας διεξήχθη σφοδρή μάχη με τους Σελτζούκους Τούρκους κατά την οποία φέρεται να σκοτώθηκαν 20.000 σταυροφόροι. Μάλιστα λέγεται ότι οι νικητές Σελτζούκοι δημιούργησαν θριαμβευτική πυραμίδα από τα κρανία (; ή πτώματα) των νεκρών.

Σήμερα τις θερμοπηγές της Γιάλοβας οι Τούρκοι ονομάζουν "Νταγκ Χαμάμ" (=ορεινά λουτρά) από το γεγονός ότι πηγάζουν από βράχο ομώνυμου βουνού ύψους 80 μέτρων και σε απόσταση περίπου 8 χλμ. ΝΔ. από το σημερινό λιμένα της πόλης. Οι θερμοπηγές αυτές είναι πέντε που αναβλύζουν σε θερμοκρασία λίγο μεγαλύτερη των 60° Κελσίου. Το δε νερό αυτών είναι πλούσιο σε θειούχο υδρογόνο, ιώδιο και άζωτο. Θεωρείται αρκετά αποτελεσματικό κατά ρευματισμών, χρόνιων καταρροών κ.ά.

Επί Σουλτάνου Αμπντούλ Χαμίτ Β΄ οι παλαιές εγκαταστάσεις των λουτρών κατεδαφίστηκαν και στη θέση τους ανεγέρθηκε νέο λουτρο-θεραπευτήριο με ξενοδοχείο, καζίνο, ιδιαίτερα περίπτερα για τους πλούσιους ασθενείς καθώς και πολλοί μικροί οικίσκοι για τους άπορους. Επίσης έγινε και πλούσια δενδροφύτευση των δρόμων και διάνοιξη πλατειών. Τότε ξεκίνησε και η καθημερινή ημερήσια ατμοπλοϊκή συγκοινωνία με την Κωνσταντινούπολη.

Ο λιμένας της Γιάλοβας είναι ένας από τους σημαντικότερους εξαγωγικούς λιμένες της θάλασσας του Μαρμαρά, όπου και ένας αρκετός αριθμός ελληνικών φορτηγών πλοίων προσεγγίζει αυτόν κατ΄ έτος. Σήμερα η θαλάσσια συγκοινωνία με την Κωνσταντινούπολη εκτελείται με ταχύπλοα πορθμεία καταμαράν, τα λεγόμενα Φλάιγκ κατς, (=ιπτάμενοι καταμαράν), αντίστοιχα με τα ελληνικά πορθμεία "σούπερ φέρυ".

Πηγές

• "Μεγάλη Ελληνική Εγκυκλοπαίδεια Δρανδάκη" τομ.Η΄, σελ.341.

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Λεξιλογικός ορισμός του Γιάλοβα στο Βικιλεξικό
• Πολυμέσα σχετικά με το θέμα Yalova στο Wikimedia Commons