Βικιπαίδεια

Γκέζα Α΄ της Ουγγαρίας

Ο Γκέζα Α΄ της Ουγγαρίας (Ουγγρική γλώσσα: "Géza", περί το 1040 - 25 Απριλίου 1077) ήταν βασιλιάς της Ουγγαρίας (1074 - 25 Απριλίου 1077). Ο Γκέζα Α΄ ήταν μεγαλύτερος γιος του βασιλέως Μπέλα Α΄ της Ουγγαρίας, το βαπτιστικό του όνομα ήταν Μάγκνος. Την εποχή που πέθανε ο πατέρας του (1063) ο ξάδελφος του Σολομών της Ουγγαρίας παρέλαβε το στέμμα που διεκδικούσε από τον πατέρα του, ο ίδιος αναγκάστηκε να δραπετεύσει από την Ουγγαρία. Ο Γκέζα Α΄ επέστρεψε αργότερα στην Ουγγαρία με Πολωνική υποστήριξη (1064) αναγκάζοντας στις αρχές του ίδιου χρόνου τον βασιλιά Σολομών να υπογράψει μαζί του Συνθήκη. Με την Συνθήκη αυτή ο Γκέζα και ο αδελφός του μετέπειτα Λαδίσλαος Α΄ της Ουγγαρίας αναγνώριζαν την εξουσία του Σολομών και οι ίδιοι πήραν πίσω το δουκάτο του πατέρα τους που αποτελούσε το "ένα τρίτο του βασιλείου". Η συνεργασία του Γκέζα με τον Σολομών ήταν στενή αλλά αργότερα εντάθηκαν οι σχέσεις τους ξανά (1071), τον Φεβρουάριο του 1074 ο Σολομών επιτέθηκε στο δουκάτο και νίκησε τον Γκέζα σε μάχη. Αργότερα ωστόσο στην πιο κρίσιμη "μάχη τού Μογκυορόντ" (14 Μαρτίου 1074) ο Γκέζα ήταν ο μεγάλος νικητής και κατέλαβε τον θρόνο. Την εποχή που πέθανε ο Γκέζα Α΄ οι γιοι του ήταν ακόμα ανήλικοι και τον διαδέχθηκε ο μικρότερος αδελφός του Λαδίσλαος.

Γκέζα Α΄ της Ουγγαρίας
Γενικές πληροφορίες
Γέννηση1040 (περίπου)
Βασίλειο της Πολωνίας (1025-1385)
Θάνατος25  Απριλίου 1077
Βακ
Τόπος ταφήςΒακ
Χώρα πολιτογράφησηςΟυγγαρία
ΘρησκείαΧριστιανισμός
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότηταπολιτικός
Πολιτική τοποθέτηση
Πολιτικό κόμμα/Κίνημαpolitician before the emergence of political parties
Οικογένεια
ΣύζυγοςΣυναδηνή
Σοφία (σύζυγος του Γκέζα Α΄ της Ουγγαρίας)[1]
ΤέκναΚολομάν της Ουγγαρίας
Άλμος πρίγκιπας της Ουγγαρίας
ΓονείςΜπέλα Α΄ της Ουγγαρίας και Ριτσέζα της Πολωνίας
ΑδέλφιαΛαδίσλαος Α΄ της Ουγγαρίας
Ελένη της Ουγγαρίας, βασίλισσα της Κροατίας
Ευφημία της Ουγγαρίας
Σοφία της Ουγγαρίας
ΟικογένειαΟίκος των Άρπαντ
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμαβασιλιάς της Ουγγαρίας (1074–1077)[2]
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα

Πρώτα χρόνια

Επεξεργασία

Ο Γκέζα ήταν ο μεγαλύτερος γιος του βασιλέως Μπέλα Α΄ της Ουγγαρίας και της Πολωνίδας συζύγου του Ριτσέζας, της κόρης του βασιλέως Μιέσκο Β΄ Λάμπερτ.[3] Τα "Πεφωτισμένα Χρονικά" αναφέρουν ότι ο Γκέζα και ο μικρότερος αδελφός του Λαδίσλαος γεννήθηκαν στην Πολωνία όπου ο πατέρας τους είχε εγκατασταθεί την δεκαετία του 1030 μετά την εξορία του, γεννήθηκε γύρω στα 1040.[3] Το βαπτιστικό του όνομα ήταν Μάγκνος.[4][5] Οι ιστορικοί Γκιούλα Κρίστο και Φέρεντς Μακ έγραψαν ότι το όνομα του το πήρε από τον παππού του Γκέζα της Ουγγαρίας.[3] Ο πατέρας του Γκέζα επέστρεψε στην Ουγγαρία (1040), έλαβε από τον αδελφό του βασιλιά Ανδρέα Α΄ τον τίτλο του "Δούκα" και το "ένα τρίτο του βασιλείου", ο ίδιος τον ακολούθησε.[6][7][8] Ο Ανδρέας Α΄ της Ουγγαρίας δεν είχε κληρονόμους και ανακήρυξε διάδοχο τον μικρότερο αδελφό του Μπέλα.[9] Σύμφωνα με τα αρχαία Ουγγρικά έθιμα ο Μπέλα διατήρησε τον τίτλο του διαδόχου ακόμα και όταν ο αδελφός του απέκτησε με την σύζυγο του Αναστασία του Κιέβου γιο, τον μελλοντικό βασιλιά Σολομών (1053).[6][7] Την διετία 1057-1058 ο Ανδρέας Α΄ έστεψε τον μικρό του γιο Σολομών διάδοχο.[3][10] Τα "Πεφωτισμένα Χρονικά" αφηγούνται ότι η στέψη έγινε με την σύμφωνη γνώμη του Μπέλα και των γιων του που συμμετείχαν στην στέψη.[11]

Ο μικρός Σολομών αρραβωνιάστηκε με την Ιουδήθ της Σουαβίας, κόρης του Γερμανού αυτοκράτορα Ερρίκου Δ΄ (1058).[12][13] Ο Γκέζα συνόδευσε τον πατέρα του στην Πολωνία με στόχο να βρει υποστήριξη απέναντι στον βασιλιά Ανδρέα Α΄, αργότερα επέστρεψαν (1060).[14][15] Ο Γκέζα ήταν από τους σημαντικότερους συμβούλους του πατέρα του, με δική του γνώμη ελευθερώθηκε όπως γράφει ο Λάμπερτ του Χέρσφελντ ο κόμης Γουλιέλμος του Μάισσεν ένας Γερμανός αιχμάλωτος σύμμαχος του Ανδρέα Α΄ που είχε συλληφθεί σε μάχη.[14][16] Ο βασιλιάς πέθανε στην διάρκεια του εμφυλίου, οι οπαδοί του πήγαν τον Σολομών στον Ρωμαίο αυτοκράτορα και ο πατέρας του Γκέζα Μπέλα Α΄ στέφτηκε βασιλιάς (6 Δεκεμβρίου 1060).[6][17] Παρά το γεγονός ότι ο Γκέζα παρέμεινε κύριος σύμβουλος του πατέρα του ο Μπέλα Α΄ δεν του έκανε δώρο το δουκάτο που είχε κερδίσει ο ίδιος.[14][18] Ο Μπέλα Α΄ πρόσφερε ακόμα και τον γιο του Γκέζα όμηρο στους Γερμανούς όταν έμαθε ότι η Γερμανική Συνέλευση αποφάσισε να επιτεθεί στην Ουγγαρία για να αποκαταστήσει τον Σολομών.[19][20][21] Οι Γερμανοί αρνήθηκαν την προσφορά, τα αυτοκρατορικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Ουγγαρία και ο Μπέλα Α΄ πέθανε λίγες μέρες μετά (11 Σεπτεμβρίου 1063).[10][20][21] Με τον θάνατο του πατέρα του ο Γκέζα δέχτηκε την κυριαρχία του Σολομών υπό τον όρο να κερδίσει το δουκάτο του πατέρα του.[21] Ο Σολομών το αρνήθηκε, ο Γκέζα με τους μικρότερους αδελφούς του Λαδίσλαο και Λάμπερτ δραπέτευσαν στην Πολωνία για βοήθεια.[18][21] Ο Πολωνός δούκας Μπολέσλαφ Β΄ ο Γενναιόδωρος του έδωσε τις απαραίτητες ενισχύσεις, επέστρεψε με αυτές στην Ουγγαρία όταν αποσύρθηκαν τα Γερμανικά στρατεύματα.[21][22] Τα αδέλφια ήθελαν να αποφύγουν τον νέο εμφύλιο και προχώρησαν σε συνθήκη με τον βασιλιά Σολομόν.[21][23] Με συνθήκη που ακολούθησε (20 Ιανουαρίου 1064) ο Γκέζα και ο αδελφός του δέχτηκαν το δουκάτο του πατέρα τους, σε αντάλλαγμα αναγνώρισαν τον Σολομών ως βασιλιά.[5][24] Η συμφωνία εορτάστηκε το Πάσχα με μεγαλοπρέπεια στον Καθεδρικό ναό του Πετς, ο ίδιος ο δούκας Γκέζα έβαλε το βασιλικό στέμμα στο κεφάλι του Σολομών.[25]

Δούκας της Ουγγαρίας

Επεξεργασία
 
Η "Μάχη τού Μογκυορόντ"

Οι Σλοβάκοι ιστορικοί αναφέρουν ότι ο Γκέζα διατήρησε την διοίκηση των περιοχών γύρω από την Νίτρα, τα ανατολικά τμήματα του δουκάτου του με επίκεντρο το Μπιχάρ τα διοικούσε ο μικρότερος αδελφός του Λαδίσλαος.[5][23] Ο Ούγγρος ιστορικός Γκιούλα Κρίστο συμφώνησε ότι η διαίρεση του βασιλείου του Μπέλα Α΄ εκείνη την εποχή ήταν "πολύ πιθανή".[25] Οι ιστορικοί Γκιούλα Κρίστο και Φέρεντς Μακ γράφουν επιπλέον ότι εκείνη την εποχή ο Γκέζα παντρεύτηκε μια Γερμανίδα κόμισσα την Σοφία.[4] Ο Γκέζα είχε το δικαίωμα να κόβει δικά του νομίσματα στο δουκάτο του.[5] Τα μισά ασημένια δηνάρια του Γκέζα είχαν τις επιγραφές "Δούκας Μάγκνος" και "Βασίλειο της Ουγγαρίας".[26] Την περίοδο 1064-1071 ο Γκέζα συνεργάστηκε στενά με τον ξάδελφο του βασιλιά Σολομών.[10] Οι δύο άντρες συνέτριψαν μαζί στην επίθεση εισβολέως στα ανατολικά του βασιλείου κοντά στο Κερλές (1068).[10][27] Οι απόψεις των ιστορικών διίστανται σχετικά με το εάν οι εισβολείς ήταν Πετσενέγοι ή Κουμάνοι ή Βλάχοι, οι σύγχρονοι ιστορικοί κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν Πετσενέγοι.[28] Οι σχέσεις τους άρχισαν να χειροτερεύουν στην πολιορκία του Βυζαντινού κάστρου του Βελιγραδίου (1071).[10] Ο διοικητής του κάστρου το παρέδωσαν στον Γκέζα και οι Βυζαντινοί απεσταλμένοι διαπραγματεύτηκαν μόνο με αυτόν.[29] Η διανομή των λαφύρων κατέληξε σε νέα σύγκρουση ανάμεσα στον Γκέζα και τον Σολομών.[10] Ο Γκέζα συνόδευσε ωστόσο τον βασιλιά σε μια νέα εκστρατεία στην Βυζαντινή αυτοκρατορία (1072), ο αδελφός του Λαδίσλαος παρέμεινε στο δουκάτο.[30][31] Η σύγκρουση έγινε πολύ μεγαλύτερη όταν έκανε παρέμβαση ο κόμης Βιντ ο οποίος είχε φιλοδοξίες να κερδίσει τα εδάφη του δουκάτου για τον εαυτό του.[27][32] Ο Σολομών και ο Γκέζα δεν έπεσαν αρχικά στην παγίδα χάρη στον φόβο εξωτερικής επίθεσης την περίοδο (11 Νοεμβρίου 1073 - 24 Απριλίου 1075) έκλεισαν ανακωχή.[32] Ο Γκέζα έστειλε κατόπιν τους αδελφούς του στην Πολωνία και την Ρωσία για να ζητήσουν βοήθεια κατά του Σολομών.[32] Σε συνάντηση που είχαν μεταξύ τους ο κόμης Βιντ έπεισε τον βασιλιά Σολομών να σπάσει την ανακωχή και να επιτεθεί στον Γκέζα που βρισκόταν εκείνη την εποχή σε κυνήγι.[32][33] Ο ηγούμενος του μοναστηρίου που είχε ιδρύσει ο Μπέλα Α΄ ειδοποίησε τον Γκέζα για τα σχέδια του βασιλιά, ο ίδιος ωστόσο δεν προετοιμάστηκε κατάλληλα και συνετρίβη από τον Σολομών στην "μάχη του Κεμέι" (26 Φεβρουαρίου 1074).[31][32][34] Ο Γκέζα με την συνοδεία του κατέφυγαν στο Μπακ στο οποίο συνάντησαν τον αδελφό του Λαδίσλαο και τον γαμπρό του Όθων Α΄ του Ολομόουτς.[34] Με την συνοδεία Τσέχικου στρατού έφτασε με έναν μεγάλο στρατό στην Ουγγαρία για να βοηθήσει τον Γκέζα στην μάχη του εναντίον του Σολομών.[34][35] Ακολούθησε η "μάχη τού Μογκυορόντ" (1074), ο Γκέζα και ο Λαδίσλαος άλλαξαν τα σύμβολα τους με στόχο να μπερδέψουν τον Σολομών που ήθελε να επιτεθεί στον Γκέζα.[35] Ο Γκέζα και οι Τσέχοι συμμάχοι του πέτυχαν μια μεγάλη και τελική νίκη, ο Σολομών δραπέτευσε, σύντομα κατέλαβε όλο το βασίλειο.[34][35][36]

Βασιλεύς της Ουγγαρίας

Επεξεργασία
 
Δηνάριο του Γκέζα Α΄

Στις αρχές του 1074 ο Γκέζα προσπάθησε να προσεγγίσει τον πάπα Γρηγόριο Ζ΄ με στόχο να αναγνωρίσει την βασιλεία του.[37] Ο πάπας ωστόσο ήθελε να εκμεταλλευτεί την διαμάχη ανάμεσα στον Σολομών και τον Γκέζα με στόχο την υποταγή τους στην Αγία Έδρα.[37] Ο Γκέζα δεν στάθηκε πρόθυμος να υπακούσει στις απαιτήσεις του Πάπα και έστειλε αίτημα στον Βυζαντινό αυτοκράτορα να τον στέψει.[38] Ο Μιχαήλ Ζ΄ Δούκας του έστειλε ένα διάδημα από χρυσό και σμάλτο με την επιγραφή "Γκέζα, ο πιστός βασιλιάς της Ουγγαρίας".[39][40] Το αριστούργημα του Βυζαντινού αυτοκράτορα τοποθετήθηκε τον 12ο αιώνα στο κάτω μέρος του ιερού Στέμματος των βασιλέων της Ουγγαρίας.[24] Ο Γκέζα ορκίστηκε με το διάδημα αυτό στις αρχές του 1075 βασιλεύς της Ουγγαρίας ως Γκέζα Α΄.[41] Ο Γκέζα Α΄ παντρεύτηκε κατόπιν μια ανεψιά του μελλοντικού αυτοκράτορα Νικηφόρου Βοτανειάτη που ήταν εκείνη την εποχή στενός σύμβουλος του Μιχαήλ Ζ΄.[42] Ο Σολομών εξακολουθούσε να είχε υπό τον έλεγχο του την Μπρατισλάβα, τα βασιλικά στρατεύματα που βρίσκονταν εκεί υπό τις διαταγές του αδελφού του Λαδίσλαου δεν μπόρεσαν να την καταλάβουν (1076).[41] Στα τέλη της ίδιας χρονιάς ο Γκέζα Α΄ σκέφτηκε να παραιτηθεί υπέρ του Σολομών.[43] Την επόμενη χρονιά πέθανε πρόωρα (25 Απριλίου 1077), η ταφή του έγινε στον Καθεδρικό ναό του Βακ τον οποίο είχε ιδρύσει προς τιμή της Παναγίας.[44][45] Οι γιοι του ήταν ακόμα ανήλικοι και τον διαδέχθηκε ο αδελφός του Λαδίσλαος.[23]

Οικογένεια

Επεξεργασία

Νυμφεύτηκε πρώτα στα τέλη της δεκαετίας του 1060 τη Σοφία του Λόον, κόρη του Αρνούλφου δούκα του Λίμπουργκ. Τα τέκνα του ήταν ίσως από την πρώτη σύζυγό του:

Μετά τη στέψη του το 1075 έκανε δεύτερο γάμο με τη Συναδηνή, ανιψιά τού Νικηφόρου Γ΄ Βοτανειάτη.

Παραπομπές

Επεξεργασία
  1. ↑ p11409.htm#i114086. Ανακτήθηκε στις 7  Αυγούστου 2020.
  2. ↑ Ανακτήθηκε στις 22  Μαρτίου 2020.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 Kristó & Makk 1996, σ. 98
  4. ↑ 4,0 4,1 Makk 1994, σ. 235
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Steinhübel 2011, σ. 27
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Kontler 1999, σ. 60
  7. ↑ 7,0 7,1 Engel 2001, σ. 30
  8. ↑ Kristó & Makk 1996, σ. 79
  9. ↑ Kosztolnyik 1981, σ. 74
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 10,4 10,5 Engel 2001, σ. 31
  11. ↑ The Hungarian Illuminated Chronicle (ch. 65.92), σ. 115
  12. ↑ Kristó & Makk 1996, σσ. 98–99
  13. ↑ Makk & Thoroczkay 2006, σ. 77
  14. ↑ 14,0 14,1 14,2 Kristó & Makk 1996, σ. 99
  15. ↑ Kosztolnyik 1981, σ. 76
  16. ↑ Makk & Thoroczkay 2006, σσ. 103–104
  17. ↑ Bartl et al. 2002, σ. 26
  18. ↑ 18,0 18,1 Steinhübel 2011, σ. 26
  19. ↑ Makk & Thoroczkay 2006, σ. 80
  20. ↑ 20,0 20,1 Érszegi & Solymosi 1981, σ. 88
  21. ↑ 21,0 21,1 21,2 21,3 21,4 21,5 Kristó & Makk 1996, σ. 100
  22. ↑ Manteuffel 1982, σ. 94
  23. ↑ 23,0 23,1 23,2 Bartl et al. 2002, σ. 27
  24. ↑ 24,0 24,1 Kontler 1999, σ. 61
  25. ↑ 25,0 25,1 Kristó & Makk 1996, σ. 107
  26. ↑ Steinhübel 2011, σσ. 27–28
  27. ↑ 27,0 27,1 Kristó & Makk 1996, σ. 101
  28. ↑ Spinei 2009, σ. 118
  29. ↑ Kosztolnyik 1981, σ. 83
  30. ↑ Kosztolnyik 1981, σσ. 84–85
  31. ↑ 31,0 31,1 Érszegi & Solymosi 1981, σ. 90
  32. ↑ 32,0 32,1 32,2 32,3 32,4 Kosztolnyik 1981, σ. 85
  33. ↑ The Hungarian Illuminated Chronicle (ch. 80.114), σ. 122
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 34,3 Steinhübel 2011, σ. 28
  35. ↑ 35,0 35,1 35,2 Kosztolnyik 1981, σ. 86
  36. ↑ The Hungarian Illuminated Chronicle (ch. 87.124), σ. 125
  37. ↑ 37,0 37,1 Kosztolnyik 1981, σ. 88
  38. ↑ Engel 2001, σ. 32
  39. ↑ Treadgold 1997, σ. 696
  40. ↑ Stephenson 2000, σσ. 188–189
  41. ↑ 41,0 41,1 Kristó & Makk 1996, σ. 105
  42. ↑ Kristó & Makk 1996, σ. 104
  43. ↑ Kosztolnyik 1981, σ. 90
  44. ↑ Kosztolnyik 1981, σ. 92
  45. ↑ Kristó & Makk 1996, σ. 106

Πηγές

Επεξεργασία
  • The Hungarian Illuminated Chronicle: Chronica de Gestis Hungarorum (Edited by Dezső Dercsényi) (1970). Corvina, Taplinger Publishing.
  • Bartl, Július; Čičaj, Viliam; Kohútova, Mária; Letz, Róbert; Segeš, Vladimír; Škvarna, Dušan (2002). Slovak History: Chronology & Lexicon. Bolchazy-Carducci Publishers, Slovenské Pedegogické Nakladatel'stvo.
  • Engel, Pál (2001). The Realm of St Stephen: A History of Medieval Hungary, 895–1526. I.B. Tauris Publishers.
  • Érszegi, Géza; Solymosi, László (1981). "Az Árpádok királysága, 1000–1301 [The Monarchy of the Árpáds, 1000–1301]". In Solymosi, László (ed.). Magyarország történeti kronológiája, I: a kezdetektől 1526-ig [=Historical Chronology of Hungary, Volume I: From the Beginning to 1526] (in Hungarian). Akadémiai Kiadó. σσ. 79–187.
  • Font, Márta (2001). Koloman the Learned, King of Hungary. Szegedi Középkorász Műhely.
  • Klaniczay, Gábor (2002). Holy Rulers and Blessed Princes: Dynastic Cults in Medieval Central Europe. Cambridge University Press.
  • Kontler, László (1999). Millennium in Central Europe: A History of Hungary. Atlantisz Publishing House.
  • Kosztolnyik, Z. J. (1981). Five Eleventh Century Hungarian Kings: Their Policies and their Relations with Rome. Boulder.
  • Kristó, Gyula; Makk, Ferenc (1996). Az Árpád-ház uralkodói [=Rulers of the House of Árpád] (in Hungarian). I.P.C. Könyvek.
  • Makk, Ferenc (1994). "Géza I". In Kristó, Gyula; Engel, Pál; Makk, Ferenc (eds.). Korai magyar történeti lexikon (9–14. század) [=Encyclopedia of the Early Hungarian History (9th–14th centuries)] (in Hungarian). Akadémiai Kiadó. σσ. 235–236.
  • Makk, Ferenc; Thoroczkay, Gábor (2006). Írott források az 1050–1116 közötti magyar történelemről [=Written Sources of the Hungarian History between 1050 and 1116] (in Hungarian). Szegedi Középkorász Műhely.
  • Manteuffel, Tadeusz (1982). The Formation of the Polish State: The Period of Ducal Rule, 963–1194 (Translated and with an Introduction by Andrew Gorski). Wayne State University Press.
  • Spinei, Victor (2009). The Romanians and the Turkic Nomads North of the Danube Delta from the Tenth to the Mid-Thirteenth century. Koninklijke Brill NV.
  • Steinhübel, Ján (2011). "The Duchy of Nitra". In Teich, Mikuláš; Kováč, Dušan; Brown, Martin D. (eds.). Slovakia in History. Cambridge University Press. σσ. 15–29.
  • Stephenson, Paul (2000). Byzantium's Balkan Frontier: A Political Study of the Northern Balkans, 900–1204. Cambridge University Press.
  • Treadgold, Warren (1997). A History of the Byzantine State and Society. Stanford, California: Stanford University Press.
  • Wiszewski, Przemysław (2010). Domus Bolezlai: Values and Social Identity in Dynastic Traditions of Medieval Poland (c. 966–1138). Brill.
Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Γκέζα_Α΄_της_Ουγγαρίας&oldid=10884789"