Δαμάσι Λάρισας
Συντεταγμένες: 39°42′45″N 22°11′15″E / 39.71250°N 22.18750°E
Το Δαμάσι είναι οικισμός του Δήμου Τυρνάβου του Νομού Λάρισας. Σύμφωνα με τα στοιχεία της απογραφής του 2011, ο πληθυσμός του οικισμού ανέρχεται σε 1.380 κατοίκους.[1] Οι κάτοικοι ασχολούνται κυρίως με τη γεωργία (αμπελοκαλλιέργεια, κηπευτικά, οπωροφόρα) και την κτηνοτροφία.
| Δαμάσι | |
|---|---|
| Διοίκηση | |
| Χώρα | Ελλάδα |
| Περιφέρεια | Θεσσαλίας |
| Περιφερειακή Ενότητα | Λάρισας |
| Δήμος | Τυρνάβου |
| Δημοτική Ενότητα | Τυρνάβου |
| Γεωγραφία | |
| Νομός | Λάρισας |
| Υψόμετρο | 200 μέτρα |
| Πληθυσμός | |
| Μόνιμος | 1.164 |
| Έτος απογραφής | 2021 |
| Πληροφορίες | |
| Ταχ. κώδικας | 401 00 |
| Τηλ. κωδικός | 24920 |
Μετά τον καταστροφικό σεισμό τον Μάρτιο του 2021 πολλές κατοικίες καταστράφηκαν και έως σήμερα (2024) πολλοί κάτοικοι διαμένουν ακόμα σε κοντέινερ.[2]
Τοποθεσία Επεξεργασία
Ο οικισμός είναι κτισμένος ανάμεσα σε δυο απότομους λόφους, τη Βίγλα προς τα νότια και τον Άγιο Θεόδωρο προς το βορρά, δίπλα στη δεξιά όχθη του Τιταρήσιου ποταμού κοντά στο δημόσιο δρόμο Τυρνάβου - Ελασσόνας.[3] Βρίσκεται 28 χιλιόμετρα βορειοδυτικά της πρωτεύουσας του νομού, Λάρισας. Σύμφωνα με μια εκδοχή, το Δαμάσι είναι χτισμένο στη θέση της αρχαίας πόλης Μύλες, ερείπια της οποίας φέρονται να βρέθηκαν στο λόφο ανάμεσα στο Δαμάσι και το γειτονικό Δαμασούλι.[3]
Ιστορία Επεξεργασία
Μεταξύ των ετών μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης και του 1506, το Δαμάσι αναφέρεται σε απογραφή ως μια μικρή οχυρή πόλη με πληθυσμό 314 χριστιανικές οικογένειες (184 βλαχόφωνες και 130 ελληνόφωνες).[4] Κατά τη διάρκεια των τελευταίων χρόνων της τουρκοκρατίας, αποτελούσε τσιφλίκι Οθωμανών μπέηδων. Το 1881, παρά την ενσωμάτωση του μεγαλύτερου μέρους της Θεσσαλίας στο ελληνικό κράτος, παρέμεινε υπό οθωμανικό έλεγχο. Μάλιστα, η κατοχή του, σε συνδυασμό με την ανάγκη των κατοίκων για πότισμα των ποιμνίων τους στον Πηνείο, αποτέλεσε επιχείρημα των Οθωμανών διπλωματών στην προσπάθεια να διατηρήσουν την κυριαρχία τους για 24 χλμ νοτιότερα από τη συνοριακή γραμμή που τελικά καθορίστηκε.[5]
Από το 1881 και έπειτα, το Δαμάσι βρισκόταν πλησίον των τότε ελληνοτουρκικών συνόρων. Απομεινάρια αυτών των συνόρων είναι τα μέχρι σήμερα σωζόμενα τουρκικά φυλάκια (καζάρμες). Τρία φυλάκια υπάρχουν στο βουνό Προφήτης Ηλίας μέχρι τον Τιταρήσιο ποταμό σε απόσταση ενός χιλιομέτρου περίπου η μία από την άλλη. Απέναντι από τον Τιταρήσιο ποταμό (μετά το Μπουγάζι), επάνω στο βουνό Λουτόμι υπάρχουν τρία φυλάκια κι ένα στην λεγόμενη τουρκογέφυρα (στον Πηνειό). Τον Απρίλιο του 1897, το Δαμάσι έγινε θέατρο συγκρούσεων, στα πλαίσια του ελληνοτουρκικού πολέμου.[6] Κατά την περίοδο της ύστερης Τουρκοκρατίας, στο Δαμάσι διαχείμαζαν μερικές οικογένειες Βλάχων κτηνοτρόφων που προέρχονταν από την ορεινή Ημαθία.[7] Το χωριό απελευθερώθηκε από τον ελληνικό στρατό στις 5 Οκτωβρίου 1912, άνευ αντίστασης των οθωμανικών δυνάμεων.[3]
Το Δαμάσι βρισκόταν κοντά στο επίκεντρο του σεισμού που έπληξε την περιοχή το 2021. Στο χωριό δεκάδες σπίτια υπέστησαν ζημιές,[8] όπως και το σχολείο του χωριού.[9] Έως σήμερα (2024) πολλοί κάτοικοι διαμένουν ακόμα σε κοντέινερ.[10]
Μνημεία - Αξιοθέατα Επεξεργασία
Κοντά στο Δαμάσι υπάρχουν τα ερείπια βυζαντινού κάστρου, το οποίο χρονολογείται γύρω στον 6ο αιώνα. Συγκεκριμένα σώζονται το φυλάκιο καθώς και τμήμα διπλών τειχών. Στη βόρεια πλευρά του κάστρου διασώζονται αρχαίοι δόμοι, οι οποίοι μαρτυρούν την ύπαρξη οχύρωσης και κατά την αρχαιότητα.[11] Στην ευρύτερη περιοχή του Δαμασίου υπάρχουν επίσης ερείπια παλιών νερόμυλων με παραδοσιακά υδροτριβεία. Στο Δαμάσι υφίσταται και μνημείο αφιερωμένο στην απελευθέρωση του χωριού το 1912.[3]
Πολιτισμός - Αθλητισμός Επεξεργασία
Στο χωριό δραστηριοποιούνται ο Εκπολιτιστικός – Μορφωτικός Σύλλογος Δαμασίου που διαθέτει χορευτικό και φυσιολατρικό τμήμα και ο ποδοσφαιρικός σύλλογος «Α.Ο. Δαμασιακός», από τον οποίο ξεκίνησε την καριέρα του ο Δημήτρης Μουσιάρης.[12]
Κάθε έτος, στις 5 Οκτωβρίου πραγματοποιούνται τα «Ελευθέρια», εκδηλώσεις αφιερωμένες στην απελευθέρωση του χωριού κατά τους Βαλκανικούς Πολέμους.[13] Άλλα πολιτιστικά δρώμενα πραγματοποιούνται την Καθαρά Δευτέρα καθώς και στις 6 Ιανουαρίου με την αναβίωση τοπικών παραδοσιακών εθίμων (Λοκατσάρια και Καμήλα).
Απογραφές Πληθυσμού Επεξεργασία
| Απογραφή | 1913 | 1928 | 1940 | 1951 | 1961 | 1971 | 1981 | 1991 | 2001 | 2011 |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Πληθυσμός | 701[14] | 1107[15] | 1209[6] | 1456[6] | 1379[6] | 1383[6] | 1413[6] | 1428[6] | 1374[16] | 1380[1] |
Παραπομπές Επεξεργασία
- ↑ 1,0 1,1 Εφημερίς της Κυβερνήσεως της Ελληνικής Δημοκρατίας, αρ. φύλλου 3465, τεύχος δεύτερο, 28 Δεκεμβρίου 2012, σελ. 51454.
- ↑ Δαμάσι: Οι σεισμόπληκτοι θα κάνουν ξανά Χριστούγεννα μέσα σε κοντέινερ – “Δεν αντέχεται αυτό το κλουβί”, news247.gr, 4 Δεκεμβρίου 2023
- ↑ 3,0 3,1 3,2 3,3 «Δήμος Τυρνάβου: Δαμάσι». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 9 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Αστέριος Ι. Κουκούδης, Μελέτες για τους Βλάχους, τόμος Β΄. Οι Μητροπόλεις και η Διασπορά των Βλάχων, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2000, σελ. 95.
- ↑ Αγγελική Σφήκα - Θεοδοσίου, Η προσάρτηση της Θεσσαλίας - Η πρώτη φάση στην ενσωμάτωση μιας ελληνικής επαρχίας στο ελληνικό κράτος ( 1881 - 1885 ), Διδακτορική Διατριβή, Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης, Θεσσαλονίκη 1988, σελ. 191.
- ↑ 6,0 6,1 6,2 6,3 6,4 6,5 6,6 Μιχαήλ Σταματελάτος, Φωτεινή Βάμβα-Σταματελάτου, Γεωγραφικό Λεξικό της Ελλάδας, ΤΑ ΝΕΑ, 2012, Α΄ τόμος, σελ. 179.
- ↑ Αστέριος Ι. Κουκούδης, Μελέτες για τους Βλάχους, τόμος Δ΄. Οι Βεργιάνοι Βλάχοι και οι Αρβανιτόβλαχοι της Κεντρικής Μακεδονίας, εκδόσεις Ζήτρος, Θεσσαλονίκη 2001, σελ. 142-143.
- ↑ «Σεισμός Ελασσόνα: Σε Δαμάσι και Μεσοχώρι ο ΣΚΑΪ – Δύσκολο βράδυ, θα κοιμηθούν σε σκηνές». ΣΚΑΪ. 3 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021.
- ↑ «Δαμάσι Τυρβάβου: 63 μαθητές σώθηκαν από το σεισμό - Συγχαρητήρια από Μητσοτάκη». Έθνος. 3 Μαρτίου 2021. Ανακτήθηκε στις 4 Μαρτίου 2021.
- ↑ Δαμάσι: Οι σεισμόπληκτοι θα κάνουν ξανά Χριστούγεννα μέσα σε κοντέινερ – “Δεν αντέχεται αυτό το κλουβί”, news247.gr, 4 Δεκεμβρίου 2023
- ↑ Κάστρο Δαμασίου.
- ↑ «Κοκολίτσιος - Μουσιάρης, το φριχτό πέναλτι της μοίρας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 7 Σεπτεμβρίου 2012. Ανακτήθηκε στις 11 Δεκεμβρίου 2014.
- ↑ Το Δαμάσι τιμά την απελευθέρωσή του.
- ↑ Βασίλειον της Ελλάδος, Υπουργείον Εθνικής Οικονομίας, Διεύθυνσις Στατιστικής, Απαρίθμησις των κατοίκων των νέων επαρχιών της Ελλάδος του έτους 1913, σ. 35.
- ↑ Σύγχρονος Εγκυκλοπαίδεια Ελευθερουδάκη, έκδοσις πέμπτη εκσυγχρονισμένη δια συμπληρώματος κατά τόμον, τόμος 7, σελ. 248.
- ↑ Απογραφή 2001, σελ 223.