Βικιπαίδεια

Ζακ Ταρντί

Ο Ζακ Ταρντί (Γαλλικά: Jacques Tardi, 30 Αυγούστου 1946) είναι Γάλλος δημιουργός κόμικς και εικονογράφος, με μια βιβλιογραφία άνω των πενήντα τίτλων.[4] Είναι γνωστός κυρίως για κόμικς που εκτυλίσσονται στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και για μεταφορές αστυνομικών μυθιστορημάτων. Έχοντας λάβει πληθώρα βραβείων σε διάφορες χώρες, θεωρείται ένας από τους σημαντικότερους εν ζωή Ευρωπαίους δημιουργούς και μια από τις σπουδαιότερες προσωπικότητες της ένατης τέχνης.[5][6][7] Εκτός από τα κόμικς, έχει σχεδιάσει εξώφυλλα βιβλίων και αφίσες ταινιών.

Ζακ Ταρντί
Ο Ταρντί τον Μάρτιο του 2013
Όνομα στη
μητρική γλώσσα		Jacques Tardi (Γαλλικά)
Γέννηση30 Αυγούστου 1946 (1946-08-30) (77 ετών)
Βαλάνς
ΕθνικότηταΓαλλική
Χώρα πολιτογράφησηςΓαλλία[1]
ΣπουδέςΕθνική Σχολή Τεχνών Διακόσμησης και École nationale supérieure des beaux-arts de Lyon
Ιδιότητασυγγραφέας, δημιουργός κόμικς[2] και εικονογράφος[2]
ΣύζυγοςDominique Grange (από 1983)[3]
Σημαντικά έργαLes Aventures extraordinaires d'Adèle Blanc-Sec
Nestor Burma
C'était la guerre des tranchées
Le cri du peuple
Putain de guerre!
Βραβεύσεις2 Βραβεία Σχεδίου στο Φεστιβάλ του Ανγκουλέμ
Μεγάλο Βραβείο της πόλης του Ανγκουλέμ
3 Βραβεία Άισνερ
Μέλος του Eisner Hall of Fame
Commons page Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Πρώτα χρόνια Επεξεργασία

Ο Ταρντί γεννήθηκε το 1946 στην πόλη Βαλάνς του νομού Ντρομ. Πέρασε ένα μέρος της παιδικής του ηλικίας στην κατεχόμενη τότε Γερμανία, καθώς ο πατέρας του ήταν στρατιωτικός.[8] Φοίτησε στη Σχολή Καλών Τεχνών της Λυών και στη Σχολή Διακοσμητικών Τεχνών του Παρισιού.[4]

Και οι δύο παππούδες του Ταρντί πολέμησαν στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και μάλιστα ο ένας σκοτώθηκε σε αυτόν. Ο παππούς από τη μεριά του πατέρα του δε μιλούσε για αυτό το θέμα, αλλά η γιαγιά του εξιστορούσε όσα έζησε ο άντρας της.[9] Αυτές οι ιστορίες προκαλούσαν εφιάλτες στον μικρό Ταρντί,[4] αλλά μεγαλώνοντας έγιναν πηγή έμπνευσης. Ο πατέρας του Ταρντί βίωσε τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο και είχε αιχμαλωτιστεί στην αρχή του.[10]

Καριέρα Επεξεργασία

Αρχή Επεξεργασία

Ο Ταρντί ξεκίνησε την καριέρα του στο περιοδικό Pilote.[7] Η πρώτη μεγάλη ιστορία την οποία σχεδίασε ήταν το Rumeurs sur le Rouergue (1972), σε σενάριο του Πιέρ Κριστίν.[11] Ακολούθησαν το Adieu Brindavoine (1974) και το Le Démon des glaces (1974), που θυμίζει την αισθητική των βιβλίων του Ιουλίου Βερν.[12]

Όταν το 1975 η εκδοτική Casterman του ζήτησε μια νέα σειρά, ο Ταρντί οραματίστηκε μια σειρά που διαδραματίζεται σε μια εναλλακτική Μπελ Επόκ, με τρελούς επιστήμονες και ανεξέλεγκτα τέρατα, η οποία παράλληλα αποτελεί παρωδία αναγνωσμάτων του 19ου αιώνα.[13] Ως πρωταγωνίστρια έθεσε μια δυναμική φεμινίστρια[4] και το Les Aventures extraordinaires d'Adèle Blanc-Sec ξεκίνησε να κυκλοφορεί το 1976. Μέχρι το 2007 είχαν βγει εννιά άλμπουμ και έχει αναδειχθεί σε ένα από τα πιο δημοφιλή κόμικς του Ταρντί.[14]

Μεταξύ 1978 και 1979 κυκλοφόρησε σε συνέχειες στο περιοδικό (À suivre) το Ici Même, σε σενάριο του Ζαν-Κλωντ Φορέστ. Το κόμικ, που το 1979 συγκεντρώθηκε σε ένα άλμπουμ, αποτελεί έναν συνδυασμό μαύρου χιούμορ και του φανταστικού. Βραβευμένο στο Διεθνές Φεστιβάλ του Ανγκουλέμ, θεωρείται επίσης ένα από τα κορυφαία έργα του.[15]

Πρώτα νουάρ και πολεμικά κόμικς Επεξεργασία

Στα τέλη της δεκαετίας του 1970 άρχισε η ενασχόληση του Ταρντί με το νουάρ. Αρχικά συνεργάστηκε με τον Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ για το Griffu (1978). Λίγο αργότερα, καταπιάστηκε με τη μεταφορά των περιπετειών του Νέστορ Μπούρμα, χαρακτήρα του συγγραφέα Λεό Μαλέ και πρώτο ιδιωτικό ντετέκτιβ της γαλλικής λογοτεχνίας.[16] Το πρώτο άλμπουμ, ονόματι Brouillard au pont de Tolbiac, κυκλοφόρησε το 1982 και ακολούθησαν άλλα τέσσερα (120, rue de la Gare - 1988, Une gueule de bois en plomb - 1990,[α] Casse-pipe à la Nation - 1996, M'as-tu vu en cadavre? - 2000).

Το 1984 εκδόθηκε το πρώτο κόμικ του πάνω στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, το Le Trou d'obus. Όπως και στα μεταγενέστερα πολεμικά του έργα, δεν προβάλλει τον ηρωισμό των στρατιωτών, αλλά αναδεικνύει τη βαρβαρότητα του πολέμου.[6] Το 1993 εκδόθηκε το σημαντικότερο ίσως κόμικ του Ταρντί πάνω σε αυτό το θέμα, το C'était la guerre des tranchées. Θεωρείται ένα από τα κορυφαία του δημιουργήματα[17][18] και η αγγλική έκδοση (It was the War of the Trenches - 2010) κέρδισε δύο βραβεία Άισνερ.[19]

Άλλα σημαντικά κόμικς του Ταρντί την δεκαετία του 1990 είναι τα αστυνομικά Jeux pour mourir (1992), μεταφορά του ομώνυμου βιβλίου του Ζεό-Σαρλ Βεράν που απέσπασε το Βραβείο Κοινού στο Διεθνές Φεστιβάλ του Ανγκουλέμ, και Le der des ders (1997), σε σενάριο του Ντιντιέ Ντενένξ.

21ος αιώνας Επεξεργασία

Το 2001 ο Ταρντί άρχισε ακόμη μία μεταφορά βιβλίο υπό τη μορφή κόμικς. Ήταν η σειρά Le Cri du peuple (2001-2004), που βασίστηκε στο ομότιτλο βιβλίο του Ζαν Βωτρέν και διαδραμαρίζεται τον καιρό της Παρισινής Κομμούνας. Το 2005 προτάθηκε για το Βραβείο Καλύτερης Σειράς, ενώ το πρώτο άλμπουμ είχε ήδη κερδίσει τα Βραβεία Καλύτερου Σχεδίου και Κοινού στο Φεστιβάλ του Ανγκουλέμ το 2002.[20]

Ακολούθησαν διάφοροι νουάρ τίτλοι, μεταξύ των οποίων το Le Petit Bleu de la côte ouest (2005). Ο Ταρντί επέστρεψε στον Α΄ Παγκόσμιο Πόλεμο με τη σειρά Putain de guerre! (2008-2009), στην οποία συμμετείχε ο ιστορικός Ζαν-Πιερ Βερνέ με συνοδευτικά κείμενα και φωτογραφίες.[21] Το 2012 κυκλοφόρησε ο πρώτος τόμος του Acheter Moi René Tardi, prisonnier de guerre au Stalag IIB, για το οποίο Ταρντί ζήτησε από τον πατέρα του να καταγράψει τις αναμνήσεις του ως στρατιώτης στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο.[22]

Σχεδιαστικό και αφηγηματικό στυλ Επεξεργασία

Το σχέδιο του Ταρντί είναι άμεσα αναγνωρίσιμο.[4] Έχει μεν υιοθετήσει τη λεγόμενη ligne claire, αλλά με μια προσωπική, πιο χαλαρή τεχνική.[23] Οι επιρροές του περιλαμβάνουν τον Χοσέ Μουνιόθ[24] και τον Ζαν Ζιρώ, με τον οποίο συνεργάστηκε στα πρώτα του βήματα στο Pilote.[25]

Είναι γνωστός για την εκτεταμένη έρευνα που πραγματοποιεί, ώστε να είναι σε θέση να κάνει πιστή αναπαράσταση χώρων και αντικειμένων.[15] Σύμφωνα με τον ίδιο, επιζητεί την πιστότητα σε ό,τι σχεδιάζει και όσο πιο αληθινά είναι αυτά που απεικονίζει στις ιστορίες του, τόσο πιο ελεύθερος αισθάνεται.[4] Όσον αφορά το σενάριο, ο Ταρντί ήταν από τους πρώτους κομίστες που πειραματίστηκαν με νέες αφηγηματικές τεχνικές και σε γενικές γραμμές, διακατέχεται από μια μινιμαλιστική τάση.[15]

Κληρονομιά και διακρίσεις Επεξεργασία

Τα έργα του έπαιξαν καθοριστικό στην απόδοση ρεαλισμού στα γαλλοβελγικά κόμικς. Το ψυχολογικό βάθος που δίνει ο Ταρντί στους χαρακτήρες των πολεμικών του κόμικς, έχει συγκριθεί με αυτό μεγάλων λογοτεχνών όπως ο Έρνεστ Χέμινγουεϊ και ο Ζωρζ Ντυαμέλ. Όπως έκανε το χιουμοριστικό Αστερίξ, έτσι και τα πολεμικά κόμικς του Ταρντί βοήθησαν τους Γάλλους να συνδεθούν με το συλλογικό τους παρελθόν.[7] Γάλλοι θεωρητικοί των κόμικς τον συνδέουν με το Νέο Ρεαλισμό.[β][6][26] Το έργο του έχει επηρεάσει την Σαντάλ Μοντελιέ,[24] τον Γκάι Ντέιβις,[27] τον Τεντ Μπενουά[28] και άλλους.

Ο Ταρντί έχει λάβει έναν εντυπωσιακό αριθμό διακρίσεων. Έργα του έχουν επανειλημμένως βραβευθεί ή προταθεί για βραβεία στο Φεστιβάλ Κόμικς του Ανγκουλέμ, ενώ το 1985 τιμήθηκε με το Μεγάλο Βραβείο.[15] Για το σύνολο της καριέρας του έχει επίσης τιμηθεί με Βραβείο Άνταμσον (1986) και Μαξ ουντ Μόριτς (2006). Το 2006 και το 2007 ήταν υποψήφιος για το Μεγάλο Βραβείο Σαιν-Μισέλ, ενώ το 2016 εισήχθη στο Αίθουσα της Δόξας Γουίλ Άισνερ.[29]

Την 1 Ιανουαρίου του 2013, ο Ταρντί ανακηρύχθηκε Ιππότης της Λεγεώνας της Τιμής. Την επόμενη ημέρα, αρνήθηκε την τιμή, δηλώνοντας μεταξύ άλλων: «Όντας έντονα συνδεδεμένος με την ελευθερία της σκέψης μου και της δημιουργικότητας, δεν θέλω να λάβω τίποτα, ούτε από αυτή την κυβέρνηση ή από οποιαδήποτε άλλη πολιτική δύναμη. Ως εκ τούτου, αρνούμαι το μετάλλιο με το μεγαλύτερη αποφασιστικότητα. [...] Δεν είμαστε κατ' ανάγκη χαρούμενοι όταν αναγνωριζόμαστε από άτομα που δεν εκτιμούμε».[30][31]

Ο Ταρντί στον κινηματογράφο Επεξεργασία

Προσωπική ζωή Επεξεργασία

Ο Ταρντί γνωρίστηκε με τη σημερινή του σύζυγο, τη μουσικό Ντομινίκ Γκρανζ, στα τέλη της δεκαετίας του 1970. Παρότι ήταν ενάντια στις πεποιθήσεις τους, παντρεύτηκαν το 1983 ώστε να μπορέσουν να υιοθετήσουν τέσσερα παιδιά από τη Χιλή, τότε υπό τη δικτατορία του Πινοσέτ.[10] Η Γκρανζ έχει συνεργαστεί μερικές φορές με τον Ταρντί ως σεναριογράφος, όπως στη σύντομη ιστορία It's so hard (1981) και στο graphic novel Le dernier assaut (2016).

Ο Ταρντί ποτέ δεν έκρυψε τις αριστερές του απόψεις, οι οποίες συχνά διαφαίνονται μέσα στα κόμικς του.[40][41] Έχει επανειλημμένως ασκήσει κριτική στο καπιταλιστικό σύστημα[9][41] και δεν έχει διστάσει να κάνει συγκεκριμένες πολιτικές δηλώσεις, όπως να εναντιωθεί στις επιθέσεις του Ισραήλ στη Λωρίδα τη Γάζας.[42] Η Γκρανζ έχει επίσης μακρά πορεία στον αριστερό χώρο, καθώς συμμετείχε στα γεγονότα του Μάη του '68 και έχει συνδεθεί μια διάφορες αριστερές ομάδες.[10]

Επιλεγμένη βιβλιογραφία Επεξεργασία

  • Le Démon des glaces (1974, Casterman)
  • Les Aventures extraordinaires d'Adèle Blanc-Sec (1976 - 2007, Casterman)
  1. Adèle et la bête (1976)
  2. Le Démon de la tour Eiffel (1976)
  3. Le Savant fou (1977)
  4. Momies en folie (1978)
  5. Le Secret de la salamandre (1981)
  6. Le Noyé à deux têtes (1985)
  7. Tous des monstres! (1994)
  8. Le Mystère des profondeurs (1998)
  9. Le Labyrinthe infernal (2007)
  1. Brouillard au pont de Tolbiac (1982)
  2. 120, rue de la Gare (1988)
  3. Une gueule de bois en plomb (1990)
  4. Casse-pipe à la Nation (1996)
  5. M'as-tu vu en cadavre? (2000)
  1. Les canons du 18 mars (2001)
  2. L'espoir assassiné (2002)
  3. Les heures sanglantes (2003)
  4. Le testament des ruines (2004)
  • Le Petit Bleu de la côte ouest (2005, Les Humanoïdes Associés), βασισμένο σε μυθιστόρημα του Ζαν-Πατρίκ Μανσέτ
  • Putain de Guerre! (2008, Casterman)
  • La Position du tireur couché (2010, Futuropolis), βασισμένο σε μυθιστόρημα του Μανσέτ
  • Ô dingos, ô châteaux! (2011, Futuropolis), βασισμένο σε μυθιστόρημα του Μανσέτ
  • Le Perroquet des Batignolles (2011 - 2014, Dargaud), σενάριο μαζί με τον Μισέλ Μπουζού και σχέδιο του Stanislas
  1. L'énigmatique Monsieur Schmutz (2011)
  2. La ronde des canards (2014)
  • Acheter Moi René Tardi, prisonnier de guerre au Stalag IIB (2012 - 2014, Casterman)
  1. Acheter Moi René Tardi, prisonnier de guerre au Stalag IIB, (2012)
  2. Acheter Moi René Tardi, prisonnier de guerre au Stalag IIB: Mon retour en France, (2014)

Έργα του σε ελληνική μετάφραση Επεξεργασία

  • Griffu (1983 - 1984, σε συνέχειες στο περιοδικό Βαβέλ)
  • Ομίχλη στη γέφυρα του Τολμπιάκ (1986, Βαβέλ)
  • Ο δαίμονας των πάγων (1986 - 1987, σε συνέχειες στο περιοδικό Παρά Πέντε)
  • Διαφθορά (2004, σε συνέχειες στο περιοδικό 9)
  • Το μελαγχολικό κομμάτι της δυτικής ακτής (2006, Άγρα/Βαβέλ)
  • Η κραυγή του λαού (2011, ΚΨΜ)

Σημειώσεις Επεξεργασία

α.^ Σε αντίθεση με τα υπόλοιπα άλμπουμ που είναι μεταφορά έργων του Μαλέ, αυτό είναι σε πρωτότυπο σενάριο του Ταρντί.[11]

β.^ Εικαστικό κίνημα που περιελάμβανε τους Υβ Κλάιν, Αρμάν Φερναντέζ και άλλους καλλιτέχνες.

Παραπομπές Επεξεργασία

  1. ↑ (Ολλανδικά) RKDartists. rkd.nl/explore/artists/294594. Ανακτήθηκε στις 7  Ιουνίου 2020.
  2. ↑ 2,0 2,1 The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/133018. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
  3. ↑ Ανακτήθηκε στις 19  Νοεμβρίου 2021.
  4. ↑ 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 «Festival d'Angoulême : Tardi, dessinateur indigné et engagé». 1391036400. http://www.telerama.fr/livre/festival-d-angouleme-tardi-dessinateur-indigne-et-engage,107867.php. Ανακτήθηκε στις 2017-08-01. 
  5. ↑ Spurgeon, Tom· Dean, Michael (2016). We Told You So: Comics as Art. Seattle, Washington: Fantagraphics. ISBN 9781606999332. 923850689. 
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 de Carvalho Homem, Rui Manuel G.· de Fátima Lambert, Maria (2006). Writing and Seeing: Essays on Word and Image. Amsterdam: Rodopi. ISBN 9789042016989. 70855436. 
  7. ↑ 7,0 7,1 7,2 Screech, Matthew (2005). Masters of the Ninth Art: Bandes Dessinées and Franco-Belgian Identity. Liverpool: Liverpool University Press. ISBN 9780853239383. 57166693. 
  8. ↑ «Jacques Tardi, dans les pas de son père». leparisien.fr. 2014-07-08CEST16:45:00+02:00. http://www.leparisien.fr/magazine/grand-angle/jacques-tardi-dans-les-pas-de-son-pere-08-07-2014-3986927.php. Ανακτήθηκε στις 2017-08-23. 
  9. ↑ 9,0 9,1 «Le Monde Libertaire». monde-libertaire.net (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2017. 
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 Potet, Frédéric (2016-09-30). «Les Tardi sur tous les fronts» (στα γαλλικά). Le Monde.fr. ISSN 1950-6244. http://www.lemonde.fr/m-actu/article/2016/09/30/les-tardi-sur-tous-les-fronts_5006212_4497186.html. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  11. ↑ 11,0 11,1 Larousse, Éditions. «Encyclopédie Larousse en ligne - Jacques Tardi». www.larousse.fr (στα Γαλλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2017. 
  12. ↑ Taddeo, Julie Anne· Miller, Cynthia J. (2013). Steaming into a Victorian Future: A Steampunk Anthology. Lanham, Md.: Scarecrow Press. ISBN 9780810885868. 796002501. 
  13. ↑ Grange, Dominique· Pichard, Georges· Bilal, Enki· Tardi, Jean (1985). Grange Bleue. Futuropolis. ISBN 9782737653186. 
  14. ↑ Booker, M. Keith (2014). Comics through Time: A History of Icons, Idols, and Ideas. Santa Barbara, California: ABC-CLIO. ISBN 9780313397516. 896826610. 
  15. ↑ 15,0 15,1 15,2 15,3 Miller, Ann· Beaty, Bart (2014). The French Comics Theory Reader. Leuven: Leuven University Press. ISBN 9789058679888. 871243680. 
  16. ↑ Tulard, Jean (2006). Dictionnaire du Roman Policier: 1841-2005. Paris: Fayard. ISBN 9782213625904. 470532039. 
  17. ↑ Taugis, David (2014). «C'était la guerre des tranchées (nouvelle édition) - Par Tardi - Casterman». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2017. 
  18. ↑ Journal, The Comics. «It Was the War of the Trenches «  The Comics Journal». classic.tcj.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2018. Ανακτήθηκε στις 21 Αυγούστου 2017. 
  19. ↑ «2011 Eisner Award Nominees Announced» (στα αγγλικά). Newsarama. https://www.newsarama.com/7403-2011-eisner-award-nominees-announced.html. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  20. ↑ Albray, Patrick. «Angoulême 2002 : les lauréats - ActuaBD». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2017. 
  21. ↑ Detournay, Charles-Louis. «Putain de guerre, T1 : 1914-16 - Par Jacques Tardi & Jean-Pierre Verney - Casterman». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2017. 
  22. ↑ Sadoul, Numa (2000). Tardi: Entretiens avec Numa Sadoul. Niffle. ISBN 9782873931728. 
  23. ↑ Saner, Emine (2011-07-13). «The artists' artist: graphic novelists» (στα αγγλικά). The Guardian. ISSN 0261-3077. https://www.theguardian.com/culture/2011/jul/13/artists-artist-graphic-novel. Ανακτήθηκε στις 2017-08-15. 
  24. ↑ 24,0 24,1 Grove, Laurence (2010). Comics in French: The European Bande Dessinée in Context. New York: Berghahn Books. ISBN 9781845455880. 316825696. 
  25. ↑ Ahmed, Maaheen (2016). Openness of Comics: Generating Meaning within Flexible Structures. University Press of Mississippi. ISBN 9781496805942. 
  26. ↑ Lecigne, Bruno· Tamine, Jean-Pierre (1983). Fac-similé - Essai paratactique sur le nouveau réalisme de la bande dessinée. Futuropolis. ISBN 2-7376-5350-9. 
  27. ↑ Nolen-Weathington, Eric (2010). Guy Davis. Raleigh, N.C.: TwoMorrows Pub. ISBN 9781605490236. 377740727. 
  28. ↑ Lemaire, Thierry. «Ted Benoit : "Le dessin d'Hergé était tellement ancré dans notre inconscient collectif que c'était devenu un outil"». www.actuabd.com (στα Γαλλικά). Ανακτήθηκε στις 23 Αυγούστου 2017. 
  29. ↑ Cavna, Michael (2016-07-23). «Comic-Con: ‘Overjoyed’ Rep. John Lewis wins ‘the Oscar of comics’ for his civil rights memoir (+ winners’ list)» (στα αγγλικά). The Washington Post. ISSN 0190-8286. https://www.washingtonpost.com/news/comic-riffs/wp/2016/07/23/comic-con-overjoyed-rep-john-lewis-wins-the-oscar-of-comics-for-his-civil-rights-memoir-winners-list/. Ανακτήθηκε στις 2017-08-20. 
  30. ↑ ΣΚΑΪ. «Γαλλία: Ο Ζακ Ταρντί αρνήθηκε το μετάλλιο της Λεγεώνας της Τιμής». http://www.skai.gr/news/culture/article/220697/gallia-o-zak-tardi-arnithike-to-metallio-tis-legeonas-tis-timis/. Ανακτήθηκε στις 2017-08-20. [νεκρός σύνδεσμος]
  31. ↑ lefigaro.fr. «Jacques Tardi refuse la légion d'honneur» (στα γαλλικά). Le Figaro. http://www.lefigaro.fr/flash-actu/2013/01/02/97001-20130102FILWWW00335-jacques-tardi-refuse-la-legion-d-honneur.php. Ανακτήθηκε στις 2017-08-01. 
  32. ↑ Errigo, Angie. «Adele Blanc-Sec». Empire (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2017. 
  33. ↑ «Adele Blanc-Sec». ViewLondon (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 8 Αυγούστου 2017. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2017. 
  34. ↑ «Awards - Académie des Arts et Techniques du Cinéma». www.academie-cinema.org. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Οκτωβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2017. 
  35. ↑ Gallot, Clémentine (2015). ««Avril et le monde truqué», lézards graphiques» (στα γαλλικά). Libération.fr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2016-08-05. https://web.archive.org/web/20160805053626/http://next.liberation.fr/cinema/2015/11/03/avril-et-le-monde-truque-lezards-graphiques_1410930. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  36. ↑ ««Avril et le monde truqué» : Avril, petite sœur d'Adèle Blanc-Sec ****». leparisien.fr. 2015-11-04CET10:49:00+01:00. http://www.leparisien.fr/cinema/critiques-cinema/avril-et-le-monde-truque-avril-petite-soeur-d-adele-blanc-sec-04-11-2015-5246601.php. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  37. ↑ 37,0 37,1 Luciani, Noémie (2015-11-03). «« Avril et le monde truqué » : aventures entre deux tours Eiffel» (στα γαλλικά). Le Monde.fr. ISSN 1950-6244. http://www.lemonde.fr/cinema/article/2015/11/03/avril-et-le-monde-truque-aventures-entre-deux-tours-eiffel_4801894_3476.html. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  38. ↑ Turan, Kenneth (2016-03-31). «Plunge into the wonders of 'April and the Extraordinary World'» (στα αγγλικά). Los Angeles Times. ISSN 0458-3035. http://www.latimes.com/entertainment/movies/la-et-mn-april-review-20160401-column.html. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  39. ↑ Kenny, Glenn (2016-03-24). «Review: ‘April and the Extraordinary World,’ Animated Sci-Fi From France» (στα αγγλικά). The New York Times. ISSN 0362-4331. https://www.nytimes.com/2016/03/25/movies/april-and-the-extraordinary-world-review.html. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 
  40. ↑ Beaty, Bart· Woo, Benjamin (2016). The greatest comic book of all time : symbolic capital and the field of American comic books. New York: Springerq. ISBN 9781137531629. 948297010. 
  41. ↑ 41,0 41,1 Sistig, Jachim (2008). «Jacques Tardi – un auteur sous influence». Lendemains (130/131): 15-22. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-07-31. https://web.archive.org/web/20200731194607/https://www.periodicals.narr.de/index.php/Lendemains/article/viewFile/111/95. Ανακτήθηκε στις 21/8/2017. 
  42. ↑ Tardi, Jacques (2015-08-11). «Jacques Tardi Mon indignation» (στα γαλλικά). L'Humanité. http://www.humanite.fr/jacques-tardi-mon-indignation-581251. Ανακτήθηκε στις 2017-08-21. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι Επεξεργασία

Ανακτήθηκε από "https://el.wikipedia.org/w/index.php?title=Ζακ_Ταρντί&oldid=9850286"